ပိုၼ်းႁၵ်ႉ လိုဝ်းလင် သၢမ်လေႃး – ဢူးပဵမ်ႇ

“သၢမ်လေႃး – ဢူးပဵမ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ပိုၼ်းတႄႉဢိူဝ်ႈ၊ မီးပီမၼ်းယူႇလူး။ ဝၢႆးမႃးၵႂၢမ်းသိုပ်ႇၵႂၢမ်း သႂ်ႇမီႇသႂ်ႇၵီးၼမ်သေ ဢဝ်မိူၼ်ဢပုမ်ႇ ဢပုမ်းၵႂႃႇ ပႅတ်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်း”- မႁႃမုင်ႉ (မိူင်းၸႄႈ) ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈလႄႈ ၶူၼ်ႉၶႂႃႉပိုၼ်း လၢတ်ႈၼႄဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ပိုၼ်းႁၵ်ႉ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်မႃး ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ဢမ်ႇသဝ်ႈဝဝ်းမွင်ၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ် တေႁူႉဝႃႈ တၢင်းႁၵ်ႉ ၶုၼ်သၢမ်လေႃး – ၼၢင်းဢူးပဵမ်ႇ(ဢူဝ်းပဵမ်ႇ) ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးတႄႇၶႆႈႁူဝ်တီးမၼ်းဝႃႈ ၶုၼ်သၢမ် လေႃးဢိူဝ်ႈ … ၼႆၵူၺ်း ၸဵမ်လဵၵ်ႉယႂ်ႇၼုမ်ႇထဝ်ႈ တေဝႃႈ “မႆႉၵၢၼ်းသၢမ်တႃ” ၶုၼ်သၢမ်လေႃး – ၼၢင်းဢူးပဵမ်ႇႁႃႉ ၼႆမႃးၵမ်း လဵဝ်ယဝ်ႉ။

လုင်းတၢင်းၵႄး (ၶူးမေႃတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး) တႅမ်ႈဝႆႉ ပပ်ႉၶုၼ်သၢမ်လေႃး – ၼၢင်းဢူးပဵမ်ႇ ဢၼ်ၸၢႆးထုၼ်းလႃႉ (မေႃ မိုဝ်းတႆး) တႅမ်ႈႁၢင်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ။ ၼႂ်းပပ်ႉၼၼ်ႉ လူမႅၼ်ႈမိူဝ်ႈၽွင်း သၢမ်လေႃး – ဢူးပဵမ်ႇ တႄႇဢုပ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းႁၵ်ႉပႅင်း တေႃႇ ၵၼ် တီႈႁိမ်းၾင်ႇၼမ်ႉတဵင်းၼၼ်ႉဝႃႈ – “ၼမ်ႉတဵင်းႁိူၺ်… မႂ်းယႃႇပေမေႃး ထွမ်ႇပီႈသၢမ်လေႃးသူ လၢတ်ႈဢိတ်းၼိုင်ႈ”- ၼႆ တီႈၼႃႈလိၵ်ႈ 26 ၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉ ၸိူင်ႉၼႆ။

မေႃၵႂၢမ်း ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ၼၢင်းမုၼ်းမိူင်း (ၵဵင်းတုင်) ၵေႃႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းဝၢၵ်ႇဝႆႉဝႃႈ – “မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ မီးၶုၼ်သၢမ်လေႃး ယူႇဝဵင်းၵဵင်းတွင်းသေ မိူဝ်းၵႃႉ ပဵၼ်ပေႃႈၵႃႉဝူဝ်း မိူဝ်ႈႁွတ်ႈမိူင်းၵိုင်ၼၼ်ႉ ၵူပ်ႉၵူႈသေ ယူႇလူၺ်ႈၼၢင်းဢူးပဵမ်ႇ မႄႈၽူဝ်ဢမ်ႇၽွမ်ႉ ပဵင်း ႁဵတ်းတင်းတဵမ်ထူၼ်ႈၸေး ဢွၵ်ႈပၢႆႈသေ မိူဝ်းႁွတ်ႈၼႂ်းထိူၼ်ႇလူင် ၽိူဝ်ႇလုၵ်ႈၸၢႆးတၢႆ ဝၢင်းဝႆႉတုမ်ၵေႃႇသေ လေႇႁႃ သွၵ်ႈႁွင်ႉပေႃႈသၢမ်လေႃးၸၢႆးၼႃႈ” – ၼႆလႄႈ ပိုၼ်းၶုၼ်သၢမ်လေႃးၼႆႉ ထွမ်ႇယဝ်ႉ လႆႈႁူႉထိုင် လွင်ႈႁၵ်ႉပႅင်း၊ လွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉ ၊ လွင်ႈၵိတ်ႇၶႂၢင် သဝ်ႈမွင်၊ လွင်ႈလီၶေႃးၶူမ် လႄႈႁၼ်ထိုင် သဵတ်ႈၸႃႇတၢင်းႁၵ်ႉပႅင်း မၼ်ႈၵိုမ်းယႂ်ႇလူင်တႄႉတႄႉ။ ၽဵင်းႁူဝ်ၼႆႉ ၸၢႆးလႅင်းၶိူဝ်း (မွၵ်ႇၵွၼ်ၼုမ်ႇ) တႅမ်ႈဝႆႉ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ၸွတ်ႇတူဝ်ႈမိူင်းတႆး ပတ်းပိုၼ်ႉ။ လဵၵ်ႉယႂ်ႇၼုမ်ႇထဝ်ႈ မိုတ်ႈႁူၸပ်းသူပ်း မေႃႁွင်ႉၸွမ်း။ ထွမ်ႇမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ တိုၵ်ႉလီထွမ်ႇ ဝၢၼ်ႁူထုၵ်ႇၸႂ် မႃးယူႇတႃႇသေႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပေႃးထိုင်လိူၼ်သၢမ်မႂ်ႇသၢမ်ၶမ်ႈၼႆ တူၵ်းမႅၼ်ႈ ဝၼ်းၵိူတ်ႇၶုၼ်သၢမ်လေႃး ၸွမ်းၼင်ႇ ၸဝ်ႈၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး ၼၢင်းၶမ်းၵူႇ တႅမ်ႈသႂ်ႇဝႆႉၼႂ်းပိုၼ်းလိၵ်ႈလူင်ၼၼ်ႉသေ ယူႇတီႈၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်း ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ် ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ၶုၵ်းထူပ်း ဝၼ်းၵိူတ်ႇမၼ်းၸဝ်ႈမႃး ၵူႈပီ တေမီးၶၢဝ်းတၢင်း 15 ပီယဝ်ႉ။

ပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 18-23/1/2023 ၶၢဝ်းတၢင်း 6 ဝၼ်း ယူႇတီႈ သင်ၶၸဝ်ႈ – ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ၶုၵ်းထူပ်းဝၼ်းၵိူတ်ႇၶုၼ်သၢမ်လေႃး ဢႃယုထူၼ်ႈ 1,000 ပီပၢႆ တီႈဝတ်ႉပႃႇသႃ၊ ဝၢၼ်ႈပႃႇသႃ ဢိူင်ႇၼွင်ႁီး ယၢမ်းလဵဝ် ႁွင်ႉပွၵ်ႉ 6 ဝဵင်းၵဵင်းတွင်း ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ၸႄႈတွၼ်ႈလၢင်းၶိူဝ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။

ၽူႈတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ဝဵင်းၵဵင်းတွင်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ -“ဝၼ်းၵိူတ်ႇၶုၼ်သၢမ်လေႃးၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ တူၺ်းၼႂ်း ပိုၼ်းလိၵ်ႈလူင် ဢၼ်ၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး ၼၢင်းၶမ်းၵူႈ တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉသေ မၵ်းမၼ်ႈမႃး။ ၸင်ႇဝႃႈဝၼ်းၵိူတ်ႇ ၸဝ်ႈၼႆႉတဵမ်ၵႂႃႇ 1,000 ပီပၢႆယဝ်ႉ။ ႁဝ်းၶႃႈ တေမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်ၼႂ်းဝၼ်းလိူၼ်သၢမ်မႂ်ႇသၢမ်ၶမ်ႈ မႃးၵူႈပီ။ ပီၼႆႉ တူၵ်းမႅၼ်ႈ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 23 လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊၼႆႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ပေႃးမႃးၵွၵ်းတူၺ်းၶိုၼ်း ၼႂ်းပပ်ႉၶုၼ်သၢမ်လေႃး – ၼၢင်းဢူးပဵမ်ႇ ဢၼ်လုင်းတၢၼ်းၵႄး တႅမ်ႈဝႆႉ ၼႂ်းၼႃႈလိၵ်ႈ 1 ၼၼ်ႉဝႃႈ “ၼႂ်းၵဝ်ႈၵဵင်း ၵဝ်ႈဝဵင်း မိူင်းတႆးၼႆႉ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်းၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်ၸိုဝ်ႈယႂ်ႇလိုဝ်းႁူင် ပဵၼ်ဝဵင်းလူင် ဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈ မိူဝ်ႈပီ ၵေႃးၸႃႇ 370 ၼီႈ ပၢၼ်သိူဝ်ႁူမ်ႇၾႃႉ (ၸဝ်ႈယီႈ) ဢုပ်ႉပိူင်ႇၵိၼ်မိူင်းမႃးၼၼ်ႉ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းၵတ်းယဵၼ် မူၼ်ႈသိူဝ်းလီ” ဝႃႈၼႆ။

သိုပ်ႇသေၼၼ်ႉ ၼႂ်းၼႃႈလိၵ်ႈ 2 ၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉထႅင်ႈဝႃႈ ထိုင်မႃးပီၵေႃးၸႃႇ 376 ၼီႈ ၶိင်းသထေးတႆးလူင် လုင်းဢုတိင်ႇၼလႄႈ ၼၢႆးသထေးလူင်ၵၼ်ႇထၵၢၼ်ႇယူင်ႇ ၸင်ႇမီးလုၵ်ႈၸၢႆး ၸိုဝ်ႈႁွင်ႉ ၶုၼ်သၢမ်လေႃး မႃးၼႆယဝ်ႉ။

ၸွမ်းၼင်ႇ ၼႂ်းပပ်ႉလုင်းတၢၼ်းၵႄး တႅမ်ႈဝႆႉလွင်ႈပိူင်ပဵၼ်မႃးတႄႉ ၶုၼ်သၢမ်လေႃးၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးသထေးလူင် ၼႂ်းဝဵင်း ၵဵင်းတွင်း ပဵၼ်ပေႃႈၵႃႉၶူဝ်းၵုၼ်ႇ ဢႅဝ်ႇၶၢႆမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း – ပွတ်းႁွင်ႇသေ ၵႂႃႇႁူပ်ႉႁၼ်မႅၼ်ႈ ၼၢင်းဢူးပဵမ်ႇ မိူင်းၵိုင် သွင် ၾၢႆႇႁၵ်ႉမႅၼ်ႈၵၼ်ယဝ်ႉ တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းယူႇၵိုၵ်းၵၼ် တီႈဝဵင်းမိူင်းၵိုင်မႃး။

မိူဝ်ႈၽွင်း ၼၢင်းဢူးပဵမ်ႇ မီးသၼ်ႇထေႇ (ၸပ်းတွင်ႉ/ မၢၼ်း) လႆႈ 4 လိူၼ်ၼၼ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ်သၢမ်လေႃး ဢွၼ်ဢဝ်မေးၼၢင်း ဢူးပဵမ်ႇ မိူဝ်းသူႇၸႂ်း ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈမႄႈတင်းႁိူၼ်းယေး တီႈဝဵင်းၵဵင်းတွင်း။ ၵေႃႉပဵၼ်မႄႈသၢမ်လေႃး ႁဵတ်းၶဵၼ်တေႃႇလုၵ်ႈ ပႂ်ႉ လၢႆးၼိုင်ႈယဝ်ႉလၢႆးၼိုင်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ဢဝ်ၶဵမ်မူၵ်းဝႆႉၼႂ်းမေႃႈၶဝ်ႈ၊ ႁၢင်ႈဝႆႉ ၶိုၼ်ႈလႆလၼ်ႇလုတ်ႈ ၸိူဝ်း ၼႆႉ ထိုင်တီႈဢူးပဵမ်ႇ လႆႈတိူဝ်ႉမၢတ်ႇၸဵပ်းဢွၵ်ႇတူၵ်းၢယင်ဢွၵ်ႇလိုမ်းတူဝ်။ မၼ်းၼၢင်း ပွင်ႇၸႂ်ႁူႉဝႃႈ မႄႈၸဝ်ႈႁဵတ်း ၶဵၼ်တေႃႇလႄႈ လႆႈပၢႆႈဢွၵ်ႇႁိူၼ်း သၢမ်လေႃးမႃး ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈ မၼ်းၼၢင်းသမ်ႉ ၸပ်းတွင်းဝႆႉၵေႃႈ ပိူင်ၼိုင်ႈ။ ယွၼ်ႉလႆႈမၢတ်ႇၸဵပ်းဝႆႉ ၵေႃႉပဵၼ်မႄႈၸဝ်ႈ ႁဵတ်းတေႃႇၵေႃႈ ပိူင်ႈၼိုင်ႈ။

ၽိူဝ်ႇမၼ်းၼၢင်း ႁွတ်ႈထိုင်ၼႂ်းထိူၼ်ႇသေ လႆႈတူၵ်းလုၵ်ႈပႅတ်ႈ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးဢွၼ်ႇ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ်ၼႃႈၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈ/ မႄႈလႄႈ ၵမ်းလိုၼ်းမႃး ၵေႃႉပဵၼ်မႄႈ ဢူးပဵမ်ႇ လႆႈဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးဢွၼ်ႇ ဢၼ်လူႉတၢႆၼၼ်ႉ တၢင်ႇဝႆႉၼိူဝ်တေႃလွၵ်ႇသေ ႁႂ်ႈႁွင်ႉ မွၵ်ႇဝႃႈပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးပေႃႈ။ ယွၼ်ႉမၼ်းၼၢင်း မၢတ်ႇၸဵပ်းတူၵ်းလိူတ်ႈယၢင်ၼမ် ႁိူဝ်ႉတၢင်းၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈလႄႈ ၽိူဝ်ႇႁွတ်ႈ ထိုင်ႁိူၼ်းယေး တီႈဝဵင်းမိူင်းၵိုင်ၶိုၼ်းၵေႃႈ လႆႈလူႉသဵင်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ၵမ်းၼႆႉ ၽိူဝ်ႇသၢမ်လေႃး ၵႂႃႇၵႃႉပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်း ဢမ်ႇႁၼ်ၵေႃႉပဵၼ်မေးၼၢင်း ထူပ်းႁၼ် လိူတ်ႈယၢင်ဝႆႉၸွမ်းၼႂ်း ႁိူၼ်းယေးလႄႈ ပဵၼ်လွင်ႈမႆႈၸႂ် ၶီႇမႃႉၶႆႈလမ်းၸွမ်း ၵေႃႉပဵၼ်မေးသေ ႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင် ဝဵင်းမိူင်းၵိုင်ယဝ်ႉ ႁူႉဝႃႈ ၵေႃႉပဵၼ်မေးၼၢင်း လူႉ သဵင်ႈယဝ်ႉၼႆ။ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေၶဝ်ႈၸူးလႆႈ တီႈၶၢပ်ႈတူဝ်မေးၼၢင်းၼၼ်ႉ လႆႈဢဝ်ငိုၼ်းပိုၼ် ၼႂ်းပၢင်မႃႇသႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၶဝ်ႈၸူးၸမ် တီႈၶၢပ်ႈတူဝ်တၢႆဢူးပဵမ်ႇသေ ဢဝ်မိတ်ႈတႅင်းတူဝ် တၢႆၵွမ်ႇၸွမ်း ၼႆယဝ်ႉ။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁိုင် မႄႈသၢမ်လေႃး ထိုင်မႃး ပႃးတင်းမႆႉၵၢၼ်းသၢမ်ပွင်ႈ ဢမ်ႇၼႅင်သင်ၼိူဝ်လွင်ႈတၢင်းႁဵတ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ ဢဝ်မႃးၶႅၼ်ႈၵၢင်ၶၢပ်ႈတူဝ်တၢႆသွင်ၵေႃႉ သၢမ်လေႃး – ဢူးပဵမ်ႇ မိူဝ်ႈၽွင်းၾင်ၶၢပ်ႈတူဝ်ၼၼ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၸင်ႇလႆႈႁၼ် လၢဝ် ဢၼ်လႅင်းယူႇၼိူဝ်ၵၢင်ႁၢဝ်ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇ တၢင်းႁၵ်ႉဢူးပဵမ် – သၢမ်လေႃး ၶဝ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်း ယုမ်ႇယမ်ၵၼ်ဝႃႈ ပေႃးထိုင်လိူၼ်သၢမ်မႂ်ႇသၢမ်ၶမ်ႈမႃးၸိုင် ဢဝ်မၵ်း မၼ်ႈပဵၼ်ဝၼ်းၵိူတ်ႇၶုၼ်သၢမ်လေႃးမႃး ၵူႈပီပီ။ ၸဝ်ႈပၢႆးပိုၼ်း လၢႆၸဝ်ႈ မွၵ်ႈလၢတ်ႈတႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ လိူၼ်သၢမ်မႂ်ႇသၢမ်ၶမ်ႈၼႆႉ ဢဝ်ႁဵတ်းဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉတႆးၵေႃႈလႆႈ။ ၶိူဝ်းတႆးဢမ်ႇတၢပ်ႈ ယိူင်ႈႁဵတ်းၸွမ်း ၾိင်ႈထုင်းဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉ ၶွင်မိူင်းဝၼ်းတူၵ်း (ဝၼ်းဝႃႊလဵၼ်ႊထႆႊ) ဢၼ်မႅၼ်ႈဝၼ်းတီႈ 14 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊၼၼ်ႉ – ၼႆယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “သင်ဝႃႈ လႆႈၸတ်းႁဵတ်းမႃး ပၢင်ၶုၵ်းထူပ်းဝၼ်းၵိူတ်ႇမၼ်းၸၢႆးၸိုင် ဝၢၼ်ႈမိူင်းၵေႃႈ တေၵတ်းၸိုၼ်ႈယဵၼ်ၸႂ်မႃး၊ ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉၵေႃႈငၢႆႈ၊ မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉပူင်းလီမႃး”- ဝႃႈၼႆ။

ယိူင်းဢၢၼ်း ဢၼ်လႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၶုၵ်းထူပ်းဝၼ်းၵိူတ်ႇၼႆႉ ႁႂ်ႈတႆးမေႃႁူႉပိုၼ်းတႆးၶိုၼ်း။ ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းသူၼ်ၸႂ် ဢၼ်ၵဵဝ်ႇ လွင်ႈတႆးၵူႈလွင်ႈလွင်ႈလႄႈ ႁႂ်ႈတႆးမေႃၶူၼ့်ၶႂႃႉပိုၼ်းတႆး၊ ယႃႇႁႂ်ႈႁၢႆလၢႆ။ ပိူင်လူင်တႄ့ ႁႂ်ႈၵူၼ်းတၢင်းလုမ်ႈၾႃႉႁူႉဝႃႈ တႆးတိုၵ့် မီးထုင်းမီးၾိင်ႈယူႇ ၽူႈတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ဝဵင်းၵဵင်းတွင်းလၢတ်ႈ။

ၸဝ်ႈၶူးသုဝၼ်းၼ ဝတ့်သႃႇသၼရႅၵ်ႉၶိတတူၼ်ႈႁုင်း သင်ႇလၢတ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးဝႃႈ– “ပွႆးၶုၵ်းထူပ်းၶုၼ်သၢမ်လေႃးၼႆ့ မၼ်း ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈတႆးႁဝ်း ၶဝ်ႈႁႃၵၼ်ၶိုၼ်းလႆႈ၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈတႆးႁဝ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၵၼ်၊ ႁႂ်ႈမေႃႁၵ့်ၵၼ် ပေႃးႁဝ်းႁႃး ဢမ်ႇၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၵၼ် ႁိုင်မႃး ၸၢင်ႈယဵၼ်းပဵၼ်ပိူၼ်ႈလႄႈ ႁႂ်ႈၵူႈၵေႃႉ မႃးႁွတ်ႈထိုင်လဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၶုၼ်သၢမ်လေႃး ႁၵ့်ၼိူဝ်ၼၢင်းဢူး ပဵမ်ႇ ယိုင်ႈယႂ်ႇ ၵႃႈႁိုဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ႁဝ်းႁူႉထိုင်ၵၼ်ယူႇယဝ်ႉလႄႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈတႆးႁဝ်းမေႃႁၵ့်ၵၼ် ၼၼ့်ၶႃႈယဝ့်” – ဝႃႈၼႆ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပိုၼ်းႁၵ်ႉ ၶုၼ်သၢမ်လေႃး ၼၢင်းဢူးပဵမ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ပိုၼ်းႁၵ်ႉ ၵိုၵ်းၸိုဝ်ႈလင်မႃး ၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈ ထိုင် တီႈၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်း မေႃၵႂၢမ်းၶဝ် ဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ၽဵင်းၵႂၢမ်းသေ ႁွင်ႉဝၢၵ်ႇၵၼ်မႃးတင်းၼမ် ယၢမ်းလဵဝ် ဢၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ဢွၼ် ၵၼ်သူင်ထွမ်ႇ ၸိူၵ်ႈၼမ်တီႈသုတ်း ၽဵင်းၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ “ဢပုမ်ႇပိုၼ်းႁၵ်ႉ” ဢၼ်ၸၢႆးၶုၼ် ၸၢႆး ၵေႃႉတႅမ်ႈဝႆႉလႄႈ မေႃၵႂၢမ်း ၸိုဝ်ႈယႂ်ႇ ၸၢႆးသုၼ်ႁၢႆး – ယိင်းၼေႃႇၶမ်း ႁွင်ႉဝႆႉၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ“ဢပုမ်ႇပိုၼ်းဝၼ်းလင် ၼၼ်ႉ ၵေႃႉၼိုင်ႈႁွင်ႉဝႃႈ ၸၢႆးသၢမ်လေႃး ဢပုမ်ႇပိုၼ်းဝၼ်းလင်ၼၼ်ႉ ၵေႃႉၼိုင်ႈသမ်ႉပဵၼ် ၼၢင်းဢူးပဵမ် မိူဝ်ႈလဵဝ်မိူဝ်းမီး ၼိူဝ်ၾႃႉ သၢမ်တႃမႆႉ ၵၢၼ်းႁႄႉၶႅၼ်ႈ ယူႇၵၢင် တွၼ်းလိူဝ်ႁၢႆႉၼၼ်ႉ တေမီးထႅင်ႈသင်”။

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်း ယုမ်ႇယမ်ၵၼ်ဝႃႈ ၶုၼ်သၢမ်လေႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၸႃတိ ဝၢၼ်ႈပႃႇသႃ ၾၢႆႇၸၢၼ်းဝဵင်း ၵႆဝဵင်းၶိုင်ႈလၵ်း။ ၵွပ်ႈၼႆ ပၢင်ပွႆးဝၼ်းၵိူတ်ႇၶုၼ်သၢမ်လေႃးၼႆႉ ၸင်ႇမႃးၸတ်းႁဵတ်းတီႈဝၢၼ်ႈပႃႇသႃၼႆႉ ၵူႈပီ။ ယၢမ်းလဵဝ် ဢၼ်ၵိုၵ်းပိုၼ်းဝႆႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၶုၼ်သၢမ်လေႃးၼႆႉ တေမီးပၢင်လဵၼ်ႈ – တီႈလဵင်ႉဝူဝ်းၵႂၢႆး ၶုၼ်သၢမ်လေႃး၊ ယဝ်ႉ ၵေႃႈ တေမီးၶူးဝဵင်း လွမ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉဝၢၼ်ႈပႃႇသႃ။ ၶုမ်ပေႃႈသၢမ်လေႃးသမ်ႉ ႁဵတ်းဝႆႉၵွင်းမူးမၢၵ်ႇၼမ်ႉတဝ်ႈ ၼႂ်းဝၢၼ်ႈပႃႇသႃ၊ ၶုမ်မႄႈသမ်ႉ မီးဝႆႉၼွၵ်ႈ ဝၢၼ်ႈပႃႇသႃဝႆႉ ဝႃႈၼႆ။

ဝဵင်းၵဵင်းတွင်းၼႆႉ ယူႇဝႆႉၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ၸႄႈတွၼ်ႈလၢင်းၶိူဝ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း တေသုင်ၼိူဝ်ၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ 2,136 ထတ်း။ မီးဝႆႉ 7 ပွၵ်ႉ 3 ဢိူင်ႇ ႁူဝ်ၵူၼ်းမီး 8,000 ပၢႆ။ ယၢၼ်ဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး 52 လၵ်း၊ ၶူဝ်လမ် 35 လၵ်းလႄႈ မိူင်းပၼ်ႇ 48 လၵ်း။ မီးၸၢဝ်းတႆး၊ လီႇသေႃး၊ လႃးႁူႇလႄႈ မၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ယူႇသဝ်းဝႆႉ။

ၵမ်ႈၼမ် ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်းၼႆႉ ႁဵတ်းၵိၼ်ၵၢၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃး ပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇ။ မီးဝႆႉတၢတ်ႇလူင် ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ၵိုၵ်းပိုၼ်းဝဵင်းဝႆႉ ပဵၼ်တၢတ်ႇၸူင်ဢၢင် မီးၾၢႆႇၸၢၼ်းဝဵင်း ယၢၼ်ဝဵင်း 16 လၵ်း။ တၢတ်ႇမွၵ်ႇသမ်ႉ မီးၾၢႆႇတူၵ်းဝဵင်း ယၢၼ် 14 လၵ်း။

တၢတ်ႇလူင်ၸူင်ဢၢင်ၼႆႉ မိူဝ်ႈပီ 2001 ၼၼ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇသၢင်ႈ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၾႆးၾႃႉမႃး။ တၢတ်ႇမွၵ်ႇသမ်ႉ မိူဝ်ႈပီ 2011 ၼၼ်ႉ တႄႇသၢင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇၾႆးၾႃႉ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ပႆႇယဝ်ႉ။ ၾႆးၾႃႉ ဢၼ်ဢွၵ်ႇမႃးတီႈ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်းၼႆႉ သူင်ႇၸူး တၢင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်းလႄႈ ပွတ်းဢွၵ်ႇ ၵမ်ႈၽွင်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းဝဵင်းၵဵင်းတွင်းသမ်ႉ ၾႆးၾႃႉလႆႈၸွမ်းၼႂ်း ဝဵင်းၵူၺ်း ၸွမ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇတႄႉ ပႆႇလႆႈ ၸွတ်ႇတူဝ်ႈ ၼင်ႇၵႂၢမ်းၵပ်းထုၵ်ႇတႆးမီးဝႆႉဝႃႈ “ၸဝ်ႈၵုပ်းတိုဝ်းတွင် ၸဝ်ႈၵွင်ႁႆႇမူၵ်ႇ” ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းၵဵင်းတွင်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းထုင်ႉႁၢင်ႈလီ မီးလွႆလွမ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉ ယဝ်ႉၵေႃႈ တၢင်းၾၢႆႇဢွၵ်ႇဝဵင်းသမ်ႉ မီးဝႆႉမႆႉသၵ်းတင်းၼမ် ႁၢၼ်ႉ တေႃႇထိုင်ၾင်ႇၶူင်း။ ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းတၢင်ႇတီႈ ၸဝ်ႈငိုၼ်းသႃးၶဝ်ႈမႃးတႅပ်းၼမ်လႄႈ ၸမ်တေမူၺ်ႉမူတ်းယဝ်ႉ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉ တီႈ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်းလၢတ်ႈ။