မေႃၵႂၢမ်းၸၢႆးမူး ၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်းၵိုၵ်းပိုၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ လူႉၶွႆႈတဵမ် 28 ပီ

မိူဝ်ႈၼႆႉ ဝၼ်းတီႈ 26/12/2022 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် သင်ၶၸဝ်ႈလႄႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ၽူႈၸမ်ၸႂ် မိုတ်ႈၵိုဝ်း ႁူမ်ႈ ၵၼ် ၸတ်းႁဵတ်းၵၢၼ်လီၵုသူလ် ၵၢပ်ႇသွမ်းလူႇတၢၼ်း ယိုၼ်ႈၸူးထိုင် မေႃၵႂၢမ်းတႆးၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ၸၢႆးမူး(မေႃသွၼ်ႁူၺ်ႈၸွႆး) လူႉၶွႆႈတဵမ် 28 ပီ တီႈၶုမ်ပႃႇႁဵဝ်ႈ မၼ်းၸၢႆး ၾၢႆႇဢွၵ်ႇ ဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ ဢိူင်ႇပဵင်းလူင် ၸႄႈဝဵင်း ဝဵင်းႁႅင် ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး လႅၼ်လိၼ်တႆး – ထႆး။

မႄႈၶူးႁၢၼ်ၼူၼ်း ၵႅမ်ၽူႈၵွၼ်းႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ပၢင်ၵမ်ႉၵေႃႇ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ပေႃးထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 26 လိူၼ်ၼႆႉၸိုင် ယူႇတီႈသင်ၶၸဝ်ႈ၊ လုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆလႄႈ ၽူႈၸမ်ၸႂ် ၸၢႆးမူး ၸိူဝ်းၼႆႉ တေႁူမ်ႈၵၼ် ၸတ်းႁဵတ်းဝၼ်းၶုၵ်း ထူပ်း လူႉၶွႆႈမၼ်းၸၢႆး မႃးၵူႈပီ တီႈဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ ပီၼႆႉၵေႃႈ ၸတ်းႁဵတ်းယူႇ”- ဝႃႈၼႆ။

မေႃၵႂၢမ်း ၵိုၵ်းပိုၼ်း ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ၸၢႆးမူးၼႆႉ လႆႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 26/12/1994 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် တီႈႁိူၼ်းမၼ်း ၸၢႆး ဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ ၽွင်းဢႃယု 34 ပီ။

“မိူဝ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉ ၽႂ်ၵေႃႈဝႃႈ ၶူးမူးၵိၼ်လဝ်ႈ/ မဝ်းလဝ်ႈၼႃႇ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၵႂႃႇလႄႇမၼ်း ၵူဝ်မၼ်းယွၼ်း ၵိၼ် လဝ်ႈ ပိူၼ်ႈဢွၼ် ၵၼ်ဝႃႈၸိူင်ႉၼႆတိၵ်းတိၵ်း။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉႁဝ်းဢမ်ႇမီးငိုၼ်းလိူၼ်။  ၶဝ်ႈၽၵ်းႁဝ်း သွင်ၵေႃႉ ၶူးမူးၵိၼ်ၵေႃႈ ပဵၼ်ၼမ်ႉၽိတ်ႉ။ ၽၵ်း ၵပ်းၵေႃႈ ၵဵပ်းယွတ်ႈမႆႉသေ ၵပ်းၵူၺ်း။ မႄႈၶူးႁၼ်တႂ်ႈတႃမႃး တေႃႇထိုင်မၼ်းပေႃးတၢႆ ။  မၼ်းဢမ်ႇလႆႈၵိၼ်လဝ်ႈမဝ်း သေတၢႆ။ ၽႂ်ၽႂ်ၵေႃႈဝႃႈ မၼ်းၸၢႆးၵိၼ်လဝ်ႈတၢႆၼႆၼၼ်ႉ ႁဝ်းဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ။ ယွၼ်ႉမႄႈၶူး ပဵၼ်ၵူၼ်းလုမ်းလႃးမၼ်း။  ယူႇ ႁိူၼ်းလဵဝ် ၸွမ်းၵၼ်မႃး မၼ်းဢမ်ႇလႆႈၵိၼ်လဝ်ႈမဝ်းသေတၢႆ။ ပေႃးႁဝ်းမႃးတူၺ်းၶိုၼ်းၸိုင် ယွၼ်ႉမၼ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈလၢႆးလႄႈ ၶမ်ႈမၼ်းတေလူႉၼၼ်ႉ မၼ်းၸၢႆးပတ်ႉလဵၼ်းပတ်ႉလၢႆးတင်းၶိုၼ်း ၊ တေဢဝ်ႁႅင်းၼႂ်းတူဝ်မၼ်းမူတ်းၶႃႈယူဝ်ႉ။     ဢမ်ႇ ၼၼ်ၵေႃႈ မိူဝ်ႈမၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈလိၼ်သေ လႆႈမႃးတၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉႁႃႉၵေႃႈ ဢမ်ႇႁူႉ ၸွမ်းတူဝ်မၼ်းၸၢႆး ပဵၼ်ၸုမ်ႈပဵၼ် ၸုမ်ႈဝႆႉတင်းတူဝ်”- မႄႈၶူးႁၢၼ်ၼူၼ်း သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ၸၢႆးမူးၼႆႉ ဝၢႆးသေ ဢွၵ်ႇၶွၵ်ႈလိၼ် တီႈႁူဝ်မိူင်းမႃး မိူဝ်ႈပီ 1994 ၼၼ်ႉသေ ပွၵ်ႈမႃးလိုဝ်ႈယူႇဝႆႉတီႈ ဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ ဢိူင်ႇ ပဵင်းလူင် ဝဵင်းႁႅင်။ မိူဝ်ႈမၼ်းၸၢႆး ဢွၵ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ၸွမ်းတူဝ်မၼ်းၸၢႆး ပဵၼ်ၸုမ်ႈမူတ်း ယဝ်ႉၵေႃႈ ပႆဢမ်ႇလႆႈ ပဵၼ်ၶႅင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

“မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ မႄႈၶူးတူၺ်း ၸွမ်းတူဝ်မၼ်းၸၢႆးတင်းသဵင်ႈၼႆ တီႈၶႃ၊ ပုမ်၊ ၶႅၼ်မၼ်းလႄႈ ၽိဝ်ၼိူဝ်ႉၼင်မၼ်းၸၢႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်ႈပဵၼ်ၸုမ်ႈဝႆႉတင်းတူဝ်။ တီႈသမ်းၶဵမ် ပေႃးဢမ်ႇမီးဢိူဝ်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၶႅင် ပႆဢမ်ႇလႆႈ ႁဝ်းၵေႃႈဝႃႈ ယွၼ်ႉမၼ်း ၸၢႆး လႆႈယူႇၼႂ်းၶွၵ်ႈလိၼ်ႁိုင် ထုၵ်ႇႁိူတ်ႈၶူပ်းယူဝ်ႉ၊ မႅင်းၶူပ်းယူဝ်ႉ ၸွမ်းတူဝ်မၼ်းၸၢႆး ပေႃးပဵၼ်ႁွႆးမႅင်းၶူပ်းမူတ်း ပေႃးဢမ်ႇ မီးတီႈလီဢဝ်သင်။ ၽိူဝ်ႇထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 26 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 10 မူင်းပၢႆ လုၵ်ႈၼွင်ႉတပေးၵေႃႉၼိုင်ႈ လႅၼ်ႈၵႂႃႇႁွင်ႉမႄႈၶူးတီႈ ႁူင်းႁဵၼ်း။ ၽိူဝ်ႇလႅၼ်ႈမႃးတူၺ်းၵေႃႈ မၼ်းၸၢႆးပေႃးၼွၼ်းဢူပ်ႇပူပ်ႇလူႉတၢႆဝႆႉတီႈၽၵ်းတူႁိူၼ်းယဝ်ႉ။ ၼႂ်းဝၼ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း လႆႈပူၼ်ႉၶၢပ်ႈတူဝ်မၼ်းၸၢႆးၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်။ တေႃႇၼႃႈႁိူၼ်းႁဝ်းယူႇၼႆႉ မီးဝႆႉပၢင်မႃႇသႃႇပၢင်ၼိုင်ႈ ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေပူၼ်ႉဝၼ်း ၼၼ်ႉလႄႈ ႁဝ်းၵေႃႈ ၼႅတ်ႈဢဝ်တူဝ်မၼ်းၸၢႆး ပူၼ်ႉၼႂ်းဝၼ်းၼၼ်ႉၵမ်းလဵဝ်။ ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းသင် လႆႈၵႂႃႇ ဢဝ်သၢတ်ႇ တီႈႁူင်းၽိမ်းပၢင်ၵမ်ႉၵေႃႇမႃးၵဵၼ်သေ ပူၼ်ႉၶၢပ်ႈတူဝ်ၵႂႃႇ”- မႄႈၶူး ႁၢၼ်ၼူၼ်း လၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ၸၢႆးမူးၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ လၢႆလွင်ႈ ၸဵမ်ၾၢႆႇပၺ်ႇၺႃႇ၊ ၵၢၼ်သူၼ်းတုမ်၊ ၵၢၼ်ပူင်းပွင်၊ ၵၢၼ်ပၢႆးမွၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ပိုၼ်းၵႅပ်ႈ ၸၢႆးမူး

ၸိုဝ်ႈ – ၸၢႆးမူး
ဢူႈမႄႈ – လုင်းၸၢႆး + ပႃႈဢူင်းၺုၼ်ႉ
ပီႈၼွင်ႉ – ၸၢႆးမူး၊ ၸၢႆးၼိ၊ ၸၢႆးမျႃႉဢွင်ႇ
ပီၵိူတ်ႇ – 15/01/1960 ပီတႆး 2054 ၼီႈ (1321) လိူၼ်ၵမ်လွင်ႈ (3) ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းသုၵ်း
တီႈၵိူတ်ႇ – ပွၵ်ႉတူၵ်း၊ တႅၼ်ႈၼိူဝ်၊ ဝဵင်းမိူင်းပၼ်ႇ
ၼႃႈႁိူၼ်း – ၵူပ်ႉၵူႈပဵၼ်ႁိူၼ်းတင်းၼၢင်းပႅင်း (လုၵ်ႈယိင်းလုင်းယၼ်ႇၼႃႉ + ပႃႈလဵၵ်ႉ) မိူင်းပၼ်ႇ
လုၵ်ႈလၢင်း – ၼၢင်းၸၢမ်ၶမ်း (ၵိူတ်ႇပီ 1984)။ ၸၢႆးၸိူင်းမၢႆ (ၵိူတ်ႇပီ 1990)၊ ၼၢင်းသႅင်ဢိုၼ်မိူင်း (ၵိူတ်ႇပီ 1993)။
ပၢႆးပၺႃႇ – ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉ (8) တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၵၢင်မိူင်းပၼ်ႇ မိူဝ်ႈ 1975 သေၵႂႃႇသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈ ႁူင်းမုၼ်လႅင်း တီႈသၵႅင်း (ၸႄႈၵႅင်ႇ) မိူင်းမၢၼ်ႈ။

ၶၢဝ်းတၢင်းၸူဝ်ႈပၢၼ် လႄႈ ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ
1979-80 – မႃးႁဵတ်းၶူးသွၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းၶူးသွၼ်ၸၼ်ႉငဝ်ႈ တင်းၸွႆႈၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတီႈဝၢၼ်ႈႁူၺ်ႈၸွႆး ဢိူင်ႇၼႃးဝွၼ် ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပၼ်ႇ။

1980 – တႄႇတႅမ်ႈၵႂၢမ်း ဢၢႆႈသူႇယႃႈၵွၼ်းပျွင်း သေ ၸိုဝ်ႈယႂ်ႇလိုဝ်းလင်မႃး။

1980 ၵႂႃႇဢတ်းၵႂၢမ်းတီႈဝဵင်းတွင်ႈၵျီး (တွင်ၵီႈ) ၶႅပ်း ယုမ်ႉႁၢင်ႈလီ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း။

1983 မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတိုၵ်းဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်း “ပၢၼ် SURA တီႈပၢင်မႂ်ႇသုင် ပၢင်ၵမ်ႉၵေႃႇ” ၶိုၼ်းပွၵ်ႈမိူဝ်းသိုပ်ႇ ႁဵတ်းၶူးသွၼ်ထႅင်ႈ။

1984 ၵႂႃႇဢတ်းၵႂၢမ်းၶႅပ်း ထိုင်ၽူႈလၵ်ႉၵႂၢမ်း သေ ပွၵ်ႈမႃးၸွႆႈထႅမ်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ပၢၼ် TRC ၸွႆႈတႅမ်ႈႁၢင်ႈပပ်ႉ ၸိူင်းလႅဝ်း မၢႆ 1 ၼမ်းၼႃႈၸုမ်းၸိူဝ်းလႅဝ်းသေ ၵႂႃႇဢတ်းၵႂၢမ်း ၶႅပ်းမၢႆ 1ဝၼ်းတႆးတေလွတ်ႈလႅဝ်ႈ တီႈၵဵင်းမႆႇ။

1984-91 ႁဵတ်းၶူးသွၼ်ၽူႈၵွၼ်းႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸၼ်ႉငဝ်ႈ/ ၸၼ်ႉၵၢင်/ ၸၼ်ႉသုင် တီႈပၢင်ၵမ်ႉၵေႃႇမႃးသေ ဢတ်းၵႂၢမ်းၶႅပ်း ၸိူင်းလႅဝ်း မၢႆ (2) ၼေႇဝိၼ်းၸူၼ်ၶႅပ်းၸွႆႉ ပီ 1985၊ မၢႆ (3) ၶဝ်ႈသၢၼ်ၵႃႈ ဢိၵ်ႇ ၶႅပ်း 75 ပီ 1986၊ မၢႆ (4) ငွႆးတင်ႈလမ် ပီ 1987၊ မၢႆ (5) ၸၢႆးမူး ၵွပ်ႈၽႂ် ပီ 1988၊ မၢႆ (6) ၵၢင်ၸႂ်ၵေႃႉလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ပီ 1989၊ မၢႆ (7)တီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇႁၢင် ၼူၵ်ႉယုင်း ပီ 1990။

1991 ၽၢတ်ႇယၢၼ်မုၵ်ႉၸုမ်း SSRC သေၶဝ်ႈမိူဝ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးၶိုၼ်း၊ ၵႂႃႇၸွႆႈၵၢၼ်ယူႇၸွမ်း SSA တီႈၸဝ်ႈၵၢႆႇၾႃႉ ၸုမ်း 7 ဢတ်းဢွၵ်ႇၶႅပ်းၵႂၢမ်း ၵႅပ်ႉၼိုင်ႈတူၼ်ႈတီး တၢင်ႇယွၼ်းတႃႇဢတ်းဢွၵ်ႇထႅင်ႈ (4) ၶႅပ်း တီႈၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈဢၶႂၢင်ႉ။

1994 ပွၵ်ႈမႃးၸူးၶိုၼ်းႁိူၼ်းၵဝ်ႇ ဝၢၼ်ႈတိၼ်ထၢတ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ ဢိူင်ႇပဵင်းလူင် မိူင်းထႆး။

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉၵွၼ်းၶေႃ မၢႆ 180