သူၼ်းတုမ်လႆႈ တေႃႇထိုင် ၵူၼ်းတင်းမိူင်း ပေႃးလုၵ်ႉသၢၼ်ၶတ်းယဝ်ႉ

ၸဝ်ႈပၢႆၵမ်- လဵၵ်းလႆ

ၼႂ်းပီ 2017 ယွၼ်ႉၸိူဝ်းႁူဝ်ၼႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယဵပ်ႇယမ်ႈၶဝ်ႈ ၼႂ်းမၢၼ်ႈသူၼ် ရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇၶဝ်သေ ၸုတ်ႇၽဝ်ႁိူၼ်းယေး၊ ၵၼ်ႉၸၼ်ၼၢင်းယိင်း၊ ႁၼ်ၼိုင်ယုၵ်းယုၵ်း ယိုဝ်းတိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ရူဝ်ႇႁိၼ်ႇ ၵျႃႇ မွၵ်ႈၸဵတ်းသႅၼ် လႆႈပၢႆႈမိူဝ်းသေႃႉသွၼ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းပင်းၵလႃးတဵတ်ႉၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ လွင်ႈလိူင်ႈလူင်ၼႆႉ ထုၵ်ႇႁဵတ်းထုၵ်ႇပဵၼ်ဢိူဝ်ႈၼႆၵေႃႈမီးယဝ်ႉ။

ပိူဝ်ႈယုမ်ႇယမ်ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ၸိူဝ်းၶဝ်ၼၼ်ႉပဵၼ် ၽူႈၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉ၊ ၽူႈလၵ်ႉၶဝ်ႈမိူင်းမႃးၼၼ်ႉၼႃႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဝၢႆးလင် တပ်ႉသိုၵ်းယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇၽႂႃႇရီႇ 1 ဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉတႄႉ တူၺ်းၸွမ်း လၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈၶဝ်သေ လုၵ်ႉတီႈၼႅင်ႈၶၢဝ်ႇ ဢွၼ်ယွၼ်းၼွမ်းတွင်းပၢၼ်ႇတေႃႇ ၸိူဝ်းရူဝ်ႇႁိၼ်ႇ ၵျႃႇၵေႃႈ မီးမႃးၶိုၼ်း။ တီႈပၢင်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇ ၼေၵၢင်ၸႂ် ၸွတ်ႇတူဝ်ႈၸိုင်ႈမိူင်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပၢၵ်ႇလၢတ်ႈဢွၵ်ႇမႃး လွင်ႈဝႃႈ ၸုၵ်းၸင်ႈၸွမ်းၽၢႆႇၶဝ်ယူႇ ၼႆယဝ်ႉ။

တေပဵၼ်ထိုင်မႃး မွၵ်ႈၼၼ်ႉၼႆ မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၼႆႉ ဢမ်ႇမုင်ႈမွင်းဝႆႉသႄႈ။ ၼႆႉတႄႉၵေႃႈ ဢမ်ႇလၢၵ်ႇ လၢႆးၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၸိူဝ်းႁူဝ်ၼႃႈၸိၵ်းၸွမ် ၽၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ယွၼ်ႉၶဝ်ဢမ်ႇတွၼ်ႉ ႁူႉပွင်ႇႁၼ်ထိုင် လႆႈၸွမ်း ၶေႃႈၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ပဵၼ်တေႉမီးတေႉၼၼ်ႉလူး။ လၢတ်ႈလွင်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈယူႇ ဢမ်ႇၽၢတ်ႇသူပ်းသေတႃႉ ၽဝ်ႇဝႃႈ ၸုမ်း NLD ဢၼ်ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ဢွင်ႇပေႉၼိူဝ်ၵူၼ်းၸိူဝ်းလူမ်ႉၸွမ်းၽၢႆႇၶဝ်ၼၼ်ႉၸင်ႇ ဢွၼ်ဢၢမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉယိုင်။

မိူဝ်ႈပီ 2008 ၼင်ႇႁိုဝ် ဢႃႇၼႃႇၶဝ်ၵေႃႈ တေမၼ်ႈၵိုမ်း၊ NLD လႄႈ ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၵေႃႈ ယႃႇႁႂ်ႈ ယုၵ်ႉႁူဝ်လႆႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ၶူင်ဢွၵ်ႇမႃး လၵ်းမိူင်း ဢၼ်တေၵႂႃႇလႆႈၸွမ်း ပိူင်တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ လၢႆးတၢင်း သွင်သဵၼ်ႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2015 ၼၼ်ႉ NLD သမ်ႉ ဢွင်ႇပေႉ လူၼ်ႉႁိုၵ်းလူၼ်ႉ ၽင်ႇပႅတ်ႈ။ ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆႉ လုၵ်ႉၼႂ်းၵႄႈႁၢမ်ႈၶၢတ်ႈ ယႃႇႁႂ်ႈမၼ်းၼၢင်း ဢွၼ်ႁူဝ် မၢၼ်ႈမိူင်း လႆႈၼၼ်ႉသေ ၸိုၼ်ႇမူၼ်ႉပူၼ်ႉဢွၵ်ႇလႆႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။

ၼႂ်းႁႃႈပီ တွၼ်ႈလင်ၼၼ်ႉ ယိုင်ႈၶႅၼ်းပေႉပုၼ်ႈတွၼ်းတိူဝ်းလိူဝ်သေ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢွၼ်တၢင်း ၵွၼ်ႇ၊ ၵမ်းၼႆႉမႃး မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၼႆႉ တႅပ်းတတ်းဝႃႈ ထုၵ်ႇလီပၼ်ၶဝ်ပေႃးယဝ်ႉၼႆဢိူဝ်ႈ။ ၵူၺ်း ၽိူဝ်ႇမၼ်း တဵၵ်းႁိမ်ဢဝ်ဢႃႇၼႃႇ တမ်ႈတီႈ ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆ သမ်ႉၶိုၼ်းမိူၼ်တင်း တင်ႈၸႂ်ႁဵတ်း ႁႂ်ႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းတႅၵ်ႇယႅၵ်ႈယူႇ ၵၸၢၵ်ႇၵၸၢႆၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းၶွၼ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈလဵဝ်ၵၼ်မႃး ပိူဝ်ႈတႃႇ တိုၵ်းၵဵၼ်ပႅတ်ႈလႆႈ ၸုမ်းၸွမ်သိုၵ်း ယိုတ်းမိူင်းၶဝ်ႁေယဝ်ႉယိုင်။ လႆႈဝႃႈ ၼႃႈလိၵ်ႈၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ဝႃႇတ ၶိူဝ်းၵူၼ်းၼမ် ပဵၼ်ယႂ်ႇဢေႇလူင်းၸၢႆႇႁၢႆၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၽုတ်းမီးမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တၢင်းႁဵတ်းၸွမ်သိုၵ်းလူင်ၶဝ်ၼၼ်ႉ မိူၼ်တင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ လွင်ႈပႅင်းၸင်းႁဵတ်းၶဵၼ်တီႈၵၼ် ဢၼ်မီးမႃး ၼႂ်းမၢၼ်ႈမိူင်း ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉ ယူတ်းႁၢႆၵႂႃႇသေ၊ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈဢွင်ႇမၢၼ် ဢၼ်မီးၵႃႈၶၼ်ၸုမ်ႇၵူႈ ပိူဝ်ႈတႃႇမၢၼ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၵိူတ်ႇမီးမႃးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ် တေၵိူတ်ႇပဵၼ် လွင်ႈၶဵင်ႈၶႅင်ၼႂ်းၵႄႈ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼင်ႇၵၼ်ၼႆႉၵေႃႈ တၢမ်တူဝ်ပရိတ်ႉတိတ်ႉ ၸဝ်ႈၶုၼ်ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇၶဝ် ၼႂ်းသုမ်ၾႆးမၼ်းမႃးယဝ်ႉ။ 1948 ၼီႈ ပေႃးလႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းယဝ်ႉၵေႃႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈပီၵွႆး တပ်ႉသိုၵ်းၶဝ် လႆႈတေႃႇသူႈ ၸိူဝ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမႃးၼႆႉ ႁၢၼ်ႉတေႃႇယၢမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။

ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၸုမ်းၵူၼ်းၼမ်လူင်ၼႆႉၵေႃႈ လႆႈထုၵ်ႇပဝ်ႇႁူမႃး လၢႆလၢႆသိပ်းပီ ႁႂ်ႈပေႃးႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်းၵႅတ်ႇၶေႁေႉၵင်ႈတေႃႇ ၵူၼ်းထိူၼ်ႇ၊ ၵူၼ်းႁၵ်းလင်၊ ၵူၼ်းလုၵ်ႉမိူင်းၼွၵ်ႈ ၸိုမ်းၸိမ်ၶဝ်ႈမိူင်းမႃးၼႆယူႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈၶႂ်ႈႁဵတ်းၶဵၼ်တေႃႇ ရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇၶဝ်ၼႆႉ တေႃႈၼင်ႇၼႂ်းၵႄႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၵမ်ႉယၼ် ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼၼ်ႉ ယင်းႁၼ်မီးမႃးယဝ်ႉ။ တႃႇတေၵႅတ်ႇၶေပၼ် တပ်ႉသိုၵ်း ဢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်တေႃႇ ၸိူဝ်းရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ပၼ်ႁႅင်းမႃးယဝ်ႉ။ ၼႆႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လွင်ႈႁုၵ်းႁၢႆႉၼႆႉ ၵိူတ်ႇပဵၼ်မႃးၸွမ်း ထုင်ႉသၼ်လွႆ လႅၼ်ၶႅၼ်ႈၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ၵႆယၢၼ်ၼႃႇတင်း ထုင်ႉပွတ်းၵၢင် ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၵမ်ႈၼမ်ၼမ်ယူႇသဝ်းၼၼ်ႉလႄႈယဝ်ႉ။

ၽဝ်ႇဝႃႈ ၵိူတ်ႇပဵၼ် ပၢင်ၼေၵၢင်ၸႂ် ၶွမ်ႈၶတ်းတေႃႇ လွင်ႈယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇလႄႈ ထိုင်ယၢမ်းတပ်ႉသိုၵ်း ႁိပ်ႇႁွမ်ႈတဵၵ်းၶွတ်ႇၼၼ်ႉၼႆ ပၢႆၵွင်ႈလုၵ်ႈသိုၵ်းၶဝ်ၼႆႉ ဝၢႆႇၸူးၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းဢေႇၶဝ်ၵွႆးဢမ်ႇၵႃး ယိုဝ်ႈပႃးမၢၼ်ႈၶဝ်မႃးယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈၸင်ႈၸိုၼ်ႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတေႃႇၶဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇမီး ဢၼ်လူတ်းဢၼ်ယွၼ်ႇ ပေႃးဝႃႈၼႆ ၸုတ်ႇၽဝ်မၢၼ်ႈသူၼ်ၶူးဝဵင်းသေ ၶႃႈတၢႆပႅတ်ႈ ၸိူဝ်းသၢၼ်ၶတ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင်ယဝ်ႉ။

လႆႈႁူႉၸွမ်းၼင်ႇ သဵၼ်ႈသၢႆ ဢၼ်ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းၶွၵ်ႈၵၢၼ်မိူင်းၶဝ် မၢႆတမ်းဝႆႉတႄႉ ၶႃႈတၢႆပႅတ်ႈယဝ်ႉ ၵူၼ်းမွၵ်ႈ 1,500 ၵေႃႉယဝ်ႉၼႆယိုင်။ တူၺ်းၼႆႉသေ မၢၼ်ႈၶဝ် မေႃသွၼ်ႇတူဝ်တေႃႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းဢေႇၶဝ်မႃး တေႉတေႉဝႃႈဝႃႈဢိူဝ်ႈၼႆ ၵျူဝ်ႇလီႇၽီး ၵေႃႉလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵၢၼ်မိူင်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းဢေႇ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ လၢတ်ႈၼေယူႇယဝ်ႉ။

လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈၶၢႆႉထွၵ်ႇၼႆႉ ၼႂ်းလႅၼ်လၢပ်ႈၵၢၼ်မိူင်းၵေႃႈ လႆႈႁၼ်မီးမႃးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးလင် ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းၽူႈတႅၼ်းၽွင်း ၽၢႆႇ NLD ဢွၼ်ႁူဝ်ၽွတ်ႈတင်ႈမႃး လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းသေ ပၼ်ၵႂၢမ်းမၼ်ႈဝႃႈ တေဢမ်ႇႁႂ်ႈလႆႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ၵဝ်ႇ၊ ၸဵမ်ၾၢင်ႁၢင်ႈ ပႃးလွၼ်ႉမွၼ်း တေလႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇၼႆယဝ်ႉ။ ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆႉ ယွၼ်ႉလုတ်ႈၵၢတ်ႈမႃး ပိူဝ်ႈတႃႇၸႅၵ်ႇမႅင်ႇပၼ် ဢႃႇၼႃႇၵွင်ဝႆႉ တီႈသုၼ်ၵၢင်ၼၼ်ႉလႄႈ မၼ်းၼၢင်း ဢမ်ႇလႆႈၼႃႈလီမႃး တီႈၼႂ်းၵႄႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်သႄႈ။ ၼႂ်းၵႄႈ ၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၸၢဝ်းမၢၼ်ႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ မီးလွင်ႈႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ဢႃႇၼႃႇၼႆႉ ၵႂႃႇမီးဝႆႉ ၼႂ်းမိုဝ်းမၼ်းၼၢင်း ၵေႃႉလဵဝ်ၵႅၼ်ႇၵိၵ်းလူင် ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

NUG ၼႆႉ ႁေႈႁူၾင်းထွမ်ႇၸွမ်း ၶေႃႈသဵင်တၢင်းႁၼ် ဢၼ်ထတ်းသၢင်ၶဝ်ၼၼ်ႉမႃး ႁဵတ်းတေႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၶဝ်ၼႆႉ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈသႂ်ႇပႃး ၵူၼ်းၼုမ်ႇ လႄႈ ၸုမ်းၵူၼ်းဢေႇၸိူဝ်းၼႆႉသေ တေတမ်းဝၢင်း ၶေႃႈတႅပ်းတတ်း ၸွမ်းၼင်ႇ ၶေႃႈလႆႈၸႂ် တင်းသဵင်ႈၵွႆး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ပူတ်းယႃႉပႅတ်ႈ လၵ်းမိူင်း 2008 ယဝ်ႉ ၵေႃႇတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်း ၾႅတ်ႇတရႄႇသေ တေမၵ်းမၼ်ႈ ၸိူဝ်းရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇ ပဵၼ်ၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်းၼႆ ပၼ်ၵႂၢမ်းမၼ်ႈၵႂႃႇ တႃႇပိူင်းၼေ လွင်ႈပိၼ်ႇပႅင်ႈၶဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈတႄႇသၢင်ႈ ပၢၼ်မႂ်ႇၵၢၼ်မိူင်း လူၺ်ႈလၢႆးတၢင်း ဢၼ်ႁူမ်ႈၶဝ်ႈပႃးလႆႈ တင်းသဵင်ႈသေ ပုင်ႈၼႃႈၸူး လွင်ႈထုၵ်ႇမေႃၵၼ်တင်း ၸိူဝ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းယဝ်ႉၼႆ မေႃႇထုၼ်းဢွင်ႇ ၵေႃႉပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶၢင် ဢႃႇယုမီး 37 ဢၼ်ႁပ်ႉပဵၼ် ၵႅမ်ၶုၼ်ၽွင်း ၼႂ်း NUG ၼၼ်ႉ လၢတ်ႈဝႆႉ။

လွင်ႈပိၼ်ႇပႅင်ႈ ဢၼ်လၢတ်ႈမႃးၼႆႉ ၵိူတ်ႇမီးမႃးလူၺ်ႈ မူႇပိူင်လႄႈတင်း ငဝ်းလၢႆးလူင်းမိုဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်တႄႉၵေႃႈ NUG ၼႆႉ ပႆႇမီးပိုၼ်ႉတီႈၵုမ်းၵမ်သေဢမ်ႇၵႃး ၸိူဝ်းၸိုင်ႈမိူင်းၽၢႆႇၼွၵ်ႈၵေႃႈ ပၢႆမၵ်း ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်လႄႈ လႆႈတူင်ႉၼိုင်ယူႇ ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးဢမ်ႇသုၵ်းဢမ်ႇလိပ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈပိၼ်ႇပႅင်ႈဝႆႉ ၸႂ်တေႃႇၸိူဝ်း ရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇၼႆႉ တေၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း လွင်ႈတၢင်းတႃႇၵူႈမိူင်းမိူင်း ယွမ်းႁပ်ႉမၵ်းမၼ်ႈၼၼ်ႉ လွင်ႈၼိုင်ႈယူႇၼႆ ဢွင်ႇၵျေႃႇမူဝ်း ၵေႃႉပဵၼ် ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ် လိူင်ႈရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇ ၶွင်ၶုၼ်ၽွင်းလူင် ၽၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၼႂ်း NUG ၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

တႃႇတေမီးလႆႈပိုၼ်ႉတီႈၵုမ်းၵမ်ၼႆႉ တေလႆႈႁဵတ်းဢူၺ်းလီၸွမ်း ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈ မွၵ်ႈသွင်လူဝ် ဢၼ်မီးဢဵၼ်ႁႅင်း မွၵ်ႈ 90,000 ၼၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ႁူႉထိုင်ဝႆႉလီငၢမ်းယူႇ။ (တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈတႄႉ ဢဵၼ်ႁႅင်း တေမီးမွၵ်ႈ 300,000 ၼႆ လၢမ်းႁၼ်ၵၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။) ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈငမ်းငဝ်းထၢင်ႇထိူမ်တေႃႇ NUG ၼႆႉ တိုၵ်ႉသိုပ်ႇမီးယူႇလႄႈ တီႈဢုပ်ႇဢူဝ်းငူပ်ႉငီႉၵၼ်ၼၼ်ႉ လႆႈၺႃးလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇမႃးယူႇယဝ်ႉ။

ၵူၺ်း ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယႃႇ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈ သီႇၸုမ်းတႄႉ ဝၢႆးပဵၼ်လွင်ႈယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ ႁပ်ႉပၼ်တီႈယူႇတီႈသွၼ်ႈ တႃႇၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်း ၽၢႆႇ NLD ၸိူဝ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မႃးၼၼ်ႉၵွႆးဢမ်ႇၵႃး၊ တႃႇၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း NUG ၵေႃႈ သူင်ႇပၼ်တူဝ်တႅၼ်းႁေၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈဢုပ်ႇၵုမ်ၸွမ်း ၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ် ၶိုင်တႅမ်ႈလၵ်းမိူင်း ဢၼ်မႂ်ႇၼၼ်ႉလႂ်၊ ပၼ်တၢင်းၸွႆႈထႅမ် လွင်ႈသွၼ်ႇတူဝ် တူၺ်းထိုင်ၵၼ်လႂ်ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ တီႈၼႃႈသိုၵ်းၵေႃႈ ႁူမ်ႈမိုဝ်းတိုၵ်းတေႃး၊ ၼင်ႇႁိုဝ် NUG တေလႆႈလၢၵ်ႈၼၢၵ်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇၵေႃႈ ၵမ်ႉၸွႆႈ၊ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လွၵ်းလၢႆးၽႅၼ်တိုၵ်းၵေႃႈ ပၼ်ၶေႃႈၺၢၼ်ႇပႃးယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ပုၼ်ႈတႃႇ NUG ၼႆႉ ၵိူတ်ႇမီးမႃး တပ်ႉၵႅတ်ႇၶေၵူၼ်းမိူင်း (PDF) လုမ်းလုမ်းလၢႆးလၢႆးယူႇယဝ်ႉ။

ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈၶဝ်ၼႆႉ ၽိုၵ်းၽွၼ်ႉပၼ် လုၵ်ႈၸုမ်း PDF ၶဝ်သေ ႁူမ်ႈၶဝ်ႈပၢင်တိုၵ်း ၸွမ်းၵၼ်မႃးယဝ်ႉ။ ၼႂ်းသၢႆပိုၼ်း ၵူၼ်းမိူင်းတူင်ႉတိုၼ်ႇ တႃႇတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇၼႆႉ ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈႁၼ် မၢၼ်ႈတင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတၢင်ႇဢၼ် ႁူမ်ႈမိုဝ်းပွင်သၢင်ႈလႆႈမိူၼ်ၼႆ ဢမ်ႇၼပ်ႉတေႃႈမီးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၵျူဝ်ႇလီႇၽီး ယင်းတၵ်းထိုင်ယဝ်ႉ။

ထႅင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ၸုမ်းသိုၵ်းယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၼႆၵေႃႈ တိုၵ်ႉလႆႈၵိုတ်ႉၸိုၼ်ႇႁဵတ်းတေႉယူႇ။ တၢမ်ၼင်ႇ ၶဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ၼၼ်ႉ ၽႅၼ်လွၵ်းတႅပ်းသီႇတႅပ်းသေ တတ်းပႅတ်ႈ လွင်ႈၵမ်ႉၵႅမ် ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်၊ လွင်ႈၵမ်ႉၵႅမ်ငိုၼ်းတွင်း၊ လွင်ႈသူင်ႇၶၢဝ်ႇ လႄႈ လွင်ႈၵဵပ်းၵူၼ်းမႂ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈပေႃးၶၢတ်ႇၵႂႃႇ၊ ၼႂ်းၵႄႈတပ်ႉသိုၵ်းမုတ်း လႄႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ တၢင်းႁဵတ်းၶဝ်ၼႆႉ တီႈတေႉမႃး ၵူၺ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸိူဝ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ် ၵူဝ်ႁႄတိုၼ်ႇၽၢၼ်ႈၵွႆးလႄႈ ၵူၼ်းလႆႈပွႆႇၽႃႈ ႁိူၼ်းယေး ဢွၵ်ႇပၢႆႈ မီးထိုင် 400,000 မွၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇပဵၼ်မႃး ၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်ၶဝ် ဢၢင်ႈဢၢၼ်းသႄႈ။ လွင်ႈၶဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း လၢႆးတၢင်းမိူၵ်ႈမႂ်ႈႁုၵ်းႁၢႆႉ ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ၽိူဝ်ႇတေႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ယဵၼ်ဝွပ်းၵႂႃႇ သမ်ႉၵူၺ်းမိူၼ်တင်း ၵဵပ်းတွမ်ပၼ် ၵူၼ်းမႂ်ႇ ပုၼ်ႈတႃႇ ၸိူဝ်းၸုမ်းၵႅတ်ႇၶေၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉၵွႆးၼႆ မေႇရီႇၵႃႇလႃႇႁၼ်ႇ ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ပိုၼ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ထတ်းသၢင်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် လႆႈပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းၸူး ၵူႈပႃႈၽၢႆႇသေ တိုၵ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၸွမ်းဝဵင်းလူင်ၼႆႉ ၺႃးပွႆႇမၢၵ်ႇပွမ်း တိုၵ်းတေႃးယူႇ၊ ၶႂ်ႈၸမ်ၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉ။ ထုင်ႉလိၼ်ပဵင်း မိူင်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇသူႈလႆႈငိၼ်း ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ် ႁိုင်ႁီးမႃးလၢႆလၢႆပီမိူင်းၼၼ်ႉလႂ်၊ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ယူႇသဝ်းၼၼ်ႉလႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လႆႈပဵၼ်ၼႃႈလိၼ်ပၢင်တိုၵ်းမႃးပႅတ်ႈယဝ်ႉ။

ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈ ၸိူဝ်းဢမ်ႇႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်း ၸုမ်းၶွၼ်ႈႁႅင်းၽၢႆႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ဝၵ်ႉဢဝ်ပဵၼ် တိုဝ်ႉတၢင်းလီသေ တိူဝ်းၶႂၢၵ်ႈပိုၼ်ႉတီႈမႃးႁင်းၽႂ်မၼ်းယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈတႃႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸမ်း ၶႂ်ႈတိုၵ်းတီႈလႂ်တိုၵ်းၼႆ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇလိူၵ်ႈၼင်ႇ ၵႃႈပူၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ သေဢမ်ႇၵႃး လႆႈၺႃးၵူၼ်းမိူင်း ဢိမ်ႇဢိူဝ်ႇမိူဝ်ႇၸၢၼ်ႈၼႃႇယဝ်ႉလႄႈ တေႁႃၵဵပ်းၵူၼ်းမႂ်ႇၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵိုတ်းတိုၵ်းလႆႈၵၼ်တင်း ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈၶဝ်။ တၢမ်ၼင်ႇ မႅတ်ႈသိဝ်းဢႃႇၼူဝ်း ထတ်းႁၼ်တႄႉၸိုင် ယၢမ်းဢၼ်ၽၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈပုင်ႈႁႅင်းတူင်ႉၼိုင်ၼၼ်ႉ ၽၢႆႇၸိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉသမ်ႉ တူင်ႉၼိုင်မႃးတင်းႁၢဝ်ႈတင်းႁႅင်းယူႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ၽၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တႃႇတေၽွင်းငမ်းၸွမ်း ပိုၼ်ႉတီႈၵုမ်းၵမ်ၶဝ်ၵွႆး ယင်းယၢပ်ႇယဝ်ႉ။ ၼႆလႄႈ ၶဝ်ၼႆႉ ငၢႆးမိူၼ်တပ်ႉဢၼ်လုၵ်ႉမိူင်းၼွၵ်ႈ ပူၼ်ႉပႅၼ်လူမ်ႇၶဝ်ႈမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉၼႆ ၶုၼ်ၽွင်းတၢင်ၵဝ်ႇ တီႈမိူင်းၼွၵ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈ ၼိူင်းၵၼ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ၽွင်းငမ်းလႆႈၼႆႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉၶဝ်ႁဵတ်းႁွတ်းႁုၵ်းႁၢႆႉၼႃႇလႄႈ တေႃႉတႄႉမီးယူႇ ပဵၼ်ပွၵ်ႈပဵၼ်တွၼ်ႈၵွႆး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

မႃႇႁႅင်းဢၼ်ဝၵ်ႉငမ်လႆႈ ၵမ်ၵူင်းဢႃႇၼႃႇၼႆႉ လူတ်းလွႆႈလူင်မႃးတိၵ်းတိၵ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးယိုတ်းဢႃႇၼႃႇယဝ်ႉၼႆႉ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် ဢၼ်ထွႆဢွၵ်ႇပေႃးၵၢၼ်ပႅတ်ႈ မီးမွၵ်ႈ 400,000 ယဝ်ႉၼႆ လႆႈငိၼ်း NUG လၢတ်ႈဝႆႉယူႇ။ ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈလိူဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁူႉထိုင်ၵၼ်ယူႇသေတႃႉ တူင်ႇဝၢတ်ႈလွင်ႈလူႉပင်း ၽၢႆႇၽွင်းငမ်းၶဝ် ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၵႃႈႁိုဝ်ယဝ်ႉ ၼႆတႄႉ ႁူႉႁၼ်ၸႅင်ႈလီဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

တၢင်ႉတႅဝ်းလွင်ႈၵွတ်းၽၢၼ်ၼႆႉ ယုၵ်ႉသုင်ၶိုၼ်ႈမႃးသေ ၼႃႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၵေႃႈ ပူၵ်းၶိတ်းပူၵ်းၶႂၢင်လူင်မႃးယဝ်ႉ။ ၸုမ်းယေးငိုၼ်းလုမ်ႈၾႃႉ လၢမ်းဝႆႉတႄႉ တေယွမ်းလူင်းတႂ်ႈ ငဝ်းလၢႆးဢၼ်ဢမ်ႇပဵၼ် လွင်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ လႄႈ တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်းဝိတ်ႉၼၼ်ႉ ၼိုင်ႈပုၼ်ႈသၢမ်ပုၼ်ႈၵွၼ်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။

ၽႅၼ်ငိုၼ်း (ပတ်ႉၵျႅတ်ႉ) ၶူင်းၵၢၼ် တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ထူပ်းၺႃးမၢႆထွၼ်မႃးယူႇယဝ်ႉ။ တႃႇပၼ်ငိုၼ်းလိူၼ် တီႈၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် ၸိူဝ်းၵိုတ်းၶင်ႉဝႆႉၼၼ်ႉၵွႆး ယင်းၸိုၼ်ႇယၢပ်ႇယဝ်ႉ။ “မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ထိုင်မႃးတီႈ ၶၵ်ႉတွၼ်ႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၽွင်းငမ်းလႆႈၼၼ်ႉ လွႆးလွႆးယဝ်ႉ” ၼႆ မိသ်ႉသႅတ်ႉ ၵႃႇလႃႇၵၼ်ႇ လၢတ်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။

ယူႇတီႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵုမ်းၵမ်လႆႈ ငဝ်းလၢႆးၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ တေႁပ်ႉႁၼ်ဝႃႈ လွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလူင် လႅပ်ႈတေဢွင်ႇမၢၼ်ယဝ်ႉၼႆတႄႉၵေႃႈ ပႆႇပႃႈၸၢင်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵေႇသုတ်းၵေႃႈ ၼပ်ႉၸွမ်းလၢႆးတၢင်း သိုဝ်ႈၽဵင်ႈသုတ်းၼၼ်ႉၼႃႇ။ ၽၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ႁႅင်းၵူၼ်း ႁႅင်းၶိူင်ႈၶဝ် တိုၵ်ႉတွၼ်းတိူဝ်းယူႇလူင်။

ပေႃးတူၺ်း မူႇႁႅင်းၽၢႆႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆ ႁူမ်ႈဝႃႈ မီးၸွတ်ႇတူဝ်ႈမိူင်းယူႇၵေႃႈ ပႆႇၵွင်ႉသိုပ်ႇၶွၼ်ႈ တုမ်ၵၼ်လႆႈ တႂ်ႈၵုမ်းၵွၼ်းပိူင်လဵဝ်၊ ၸွင်ႇတေတမ်းဝၢင်း ၸိူင်းတိုၵ်းၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉယႂ်ႇလူင် ၵႂၢင်ႈၵူင်သေ ၸီႉသင်ႇၼေတၢင်းလႆႈႁႃႉ ၼႆၵေႃႈ ပႆႇႁၼ်ၽုတ်းႁၼ်ၸႅင်ႈ။ (ၽၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ တေႃႈမိူၼ်ၼႆၵွႆး)။ ပေႃးမိူၼ်ၼႆတႄႉ တေႃႈဝႃႈ ဢွင်ႇမၢၼ်ထိုင်တီႈယဝ်ႉၵေႃႈ ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢၼ်တေၶိုၼ်ႈၼႃႈၸူး ၼေႇပျီႇတေႃႇၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇပႃးမႃးၵွၼ်ႇ။

တေလႆႈမီးႁႅင်းဢီးၵူႈၽၢႆႇၽၢႆႇ ႁူမ်ႈယဝ်ႈသႂ်ႇယူႇယဝ်ႉ။ ၼၼ်ႉၸင်ႇ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၵမ်ႈၼမ်ၼမ် ဢၼ်ဢမ်ႇထွႆၶိုၼ်း ဢမ်ႇပဵၼ်ၼၼ်ႉ ထၢတ်ႈၸႂ်တေတူၵ်းသေ ၸိူဝ်းၸွမ်သိုၵ်းၶဝ်ၼင်ႇၵၼ်ၵေႃႈ ၵၢင်ၸႂ် တေပႅၵ်ႇပိူင်ႈမႃး ထိုင်တီႈတႅၵ်ႇငၢၵ်ႈၽၢတ်ႇၽႄၵၼ်ယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်ၼႆမႃး တေလႆႈပႂ်ႉထႅင်ႈယူႇ။ မီးတီႈ NUG တေၶဝ်ႈႁႃ သူၼ်းႁူၺ်းလႆႈ တီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵူၼ်းဢေႇၶဝ် ဢၼ်တိုၵ်ႉမီးၸဵပ်းၵဝ်ၵႅၼ်းယူၼ်ႈယူႇၼၼ်ႉ မွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ်ၼႆၵေႃႈ ဝႃႈလႆႈယဝ်ႉ။ သေတႃႉၵေႃႈ ဢၼ်ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး ၽုတ်းၸႅင်ႈပုတ်းၶၢတ်ႇလီၼႃႇတေႉၵေႃႈ မီးယဝ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းပတ်းပိုၼ်ႉ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸဵမ်ႁႅင်းတူဝ်ႁႅင်းၸႂ်လႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵူၼ်ႇတူၵ်းတႅမ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈ။

ဢိင်ဢၢင်ႈ- “Myanmar’s generals have united the country- against themselves”, The Economist Jan 29, 2022