ၾႆးၾႃႉ ၵႆႉမွတ်ႇ တီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီးၵူၼ်းမိူင်းထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇႁႅင်း

ဝၢႆးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းမႃးၼႆႉ ၼႂ်းဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီး ၾႆးၾႃႉ ၵႆႉမွတ်ႇ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢွၼ်ၵၼ်ထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၵိၼ်းၸႂ် ႁႅင်း။

တႄႇဢဝ် ႁၢင်ပီ 2021 မႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ် မွၵ်ႈၶၢဝ်းတၢင်း 3 လိူၼ်မႃးၼႆႉ ၾႆးၾႃႉ ၵႆႉမွတ်ႇ ၼႂ်းဝဵင်းလူင် တူၼ်ႈတီး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်း ၸၢၼ်း ၼိုင်ႈဝၼ်းလႂ် ၾႆးၾႃႉမွတ်ႇ ဢမ်ႇယွမ်း 3-4 ပွၵ်ႈ ၵူၼ်းႁိူၼ်း ၊ ႁူင်းၵၢၼ် ဢၼ်လႆႈၸႂ်ႈၾႆးၾႃႉၼၼ်ႉ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၊ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၸိူင်ႉၵၢတ်ႈ။

ၵူၼ်း တူၼ်ႈတီး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ၾႆးၾႃႉၵႆႉၵႆႉမွတ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်မႃးမွၵ်ႈ 3 လိူၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ ၼႂ်းတူၼ်ႈတီးၼႆႉ။ ၼိုင်ႈဝၼ်းလႂ် ၾႆးမွတ်ႇမွၵ်ႈ 3 ပွၵ်ႈ ။ သမ်ႉမွတ်ႇၶၢဝ်းလူဝ်ႇတူမ်ႈႁုင်ႁဵတ်းၽၵ်း တၢင်ႇၼမ်ႉ၊ ၶၢဝ်းပိူၼ်ႈလူဝ်ႇၸႂ်ႉၾႆးလၢႆလၢႆ ၶဝ်ႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆတႃႇသေႇ။ ပေႃးၾႆးမႃး ၶိုၼ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၶၢဝ်း ၵၢင်ဝၼ်းၵၢင်ၶိုၼ်း ၶၢဝ်းပိူၼ်ႈလိုဝ်ႈပိူၼ်ႈၼွၼ်း ၵၼ်မူတ်းယဝ်ႉ။ ၶဝ်တင်ႈၸႂ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတုၵ်ႉၶၵူၺ်း” – ဝႃႈၼႆ။

လွင်ႈၾႆးတေမွတ်ႇၼႆႉ ယူႇတီႈၾၢႆႇၾႆးၾႃႉ တႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵုမ်းၵမ်ၼႆႉ ဢမ်ႇတွၼ်ႉၸႅင်ႈ ပၼ်ၾၢင်ႉထိုင်ၵူၼ်းမိူင်း ဝႃႈတေမွတ်ႇ ၶၢဝ်းလႂ် ထိုင်ၶၢဝ်းလႂ်။ တေမႃးၶိုၼ်းၶၢဝ်းလႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ မၢင်ၵေႃႉ လႆႈလုၵ်ႉႁုင်ၶဝ်ႈၵၢင်ၶိုၼ်း၊ မၢင်ၵေႃႉ လုၵ်ႉၸဵမ်ၸဝ်ႉ 3-4 မူင်းသေ ႁုင်ၵေႃႈ မီး ။ ၾႆးၾႃႉမႃးၶၢဝ်းလႂ် လုၵ်ႉႁုင်ၶၢဝ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇၸၢင်ႈလပ်းၸၢင်ႈၼွၼ်း ဝႃႈၼႆ။

“ပီႈၼႆႉ မၢင်ပွၵ်ႈ လုၵ်ႈႁုင်ၶဝ်ႈဝႆႉ ၵၢင်ၶိုၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် လုၵ်ႉႁုင်ၵၢင်ၸႂ်ၸဝ်ႉ မွၵ်ႈ 4 မူင်း ၵွၼ်ႇၾႆးၾႃႉပႆႇမွတ်ႇ ၸိူင်ႉၼႆဢဝ်။ ပေႃးလုၵ်ႉ လႃႈသေ မႃးႁုင်ၼႆ မၢင်ပွၵ်ႈၶဝ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇတၼ်းသုၵ်းသေ ၾႆးမွတ်ႇပႅတ်ႈ ၸိူင်ႉၼႆ ၵႆႉပဵၼ်ၼႃႇ။ ၶဝ်ဢမ်ႇၸႅင်ႈပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းတုၵ်ႉၶယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၼႃႇ။ ႁိူၼ်းၼိုင်ႈလင်ၼႆႉ လူဝ်ႇမီးၵူၼ်းပႂ်ႉ ၼိုင်ႈၵေႃႉယဝ်ႉ ပေႃးၾႆးမႃး လူဝ်ႇတၢင်ႇၼမ်ႉ လူဝ်ႇတုမ်ႈႁုင် လူဝ်ႇသၵ်ႉၶူဝ်း ။ ၵူႈပွၵ်ႈတႄႉ ႁဵတ်းၶၢဝ်းလႂ်ၵေႃႈလႆႈ ၵၢၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၸူဝ်ႈပီမႃးယူႇတူၼ်ႈတီးၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈသိုဝ်ႉထၢၼ်ႇၸႂ်ႉမႃးသေပွၵ်ႈ။ ပွၵ်ႈၼႆႉ လႆႈသိုဝ်ႉၸႂ်ႉမႃးယဝ်ႉ”- ၵူၼ်း တူၼ်ႈတီး သိုပ်ႇလၢတ်ႈ ၼႄၼင်ႇၼႆ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ မၢင်ႁိူၼ်း မၢင်ႁူင်းၵၢၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉၾႆးၾႃႉ ဢမ်ႇမႃးသေ ဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉၾႆးၸၢၵ်ႈၵေႃႈမီး ၵူၺ်းၵႃႈ မၢင်ဢွင်ႈတီႈသဵင်ၸၢၵ်ႈ ႁႅင်းသေ ပၼ်တၢင်းတုၵ်ႉၶ ၵူၼ်းၸိူဝ်းယူႇႁိမ်းႁွမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး။

“ႁူင်းၵၢၼ် မၢင်တီႈၼႆႉ ယွၼ်ႉၾႆးၾႃႉသေ လႆႈၵိုတ်းယင်ႉဝႆႉၵေႃႈမီး၊ မၢင်ႁူင်းၵၢၼ်/ မၢင်ႁိူၼ်း ၸႂ်ႉၾႆးၸၢၵ်ႈသေ ႁဵတ်းၵေႃႈမီး။ ၵူၺ်းၵႃႈ သဵင် ၸၢၵ်ႈၼႆႉႁႅင်းၼႃႇ။ ပၼ်တၢင်းတုၵ်ႉၶၵူၼ်းႁိမ်းႁွမ်း ။ ပေႃးၵူၼ်းႁိမ်းႁွမ်း ဢမ်ႇယူႇလီၼႆ ယိုင်ႈၶႅၼ်းၶၢၼ်ၸႂ်ယဝ်ႉ”- ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ပွၵ်ႉၽြႃး ၽိဝ်ႇ လၢတ်ႈၼႄၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼင်ႇၼႆ။

ယၢမ်းလဵဝ် တီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီးၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ထၢၼ်ႇ၊ ၵႅတ်ႉသ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၵႃႈၶၼ်ၶိုၼ်ႈမူတ်း ယွၼ်ႉၾႆးၾႃႉၵႆႉမွတ်ႇ။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ထၢၼ်ႇထူင်ယႂ်ႇ ၼိုင်ႈထူင်လႂ် 8,000 ပျႃး ယၢမ်းလဵဝ် 13,000 ပၢႆ 14,000 ပျႃး။ ၵႅတ်ႉသ် 1 တဝ်ႈ ၼမ်ႉၼၵ်း 7 ၸွႆႉၼႆႉ ၵူႈပွၵ်ႈ 16,000 – 17,000 ပျႃး ယၢမ်းလဵဝ် 30,000 ပၢႆ ။

ပီ2020 ၽွင်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ ၽႄႈလၢမ်းၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလိူၵ်ႈတင်ႈ ယင်းၸွႆႈထႅမ် လူတ်းယွၼ်ႇ ၵႃႈၾႆးၾႃႉ ပၼ်။ ထိုင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်းလႆႈ 2-3 လိူၼ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၵႂႃႇသႂ်ႇၵႃႈၾႆးၾႃႉ ။ ပေႃးၽႂ်ဢမ်ႇၵႂႃႇသႂ်ႇၵႃႈၾႆး တေထုၵ်ႇတတ်းသၢႆၾႆး ဝႃႈၼႆလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ၵႂႃႇသႂ်ႇၵႃႈၾႆး။ ၾႆၢႇၾႆးၾႃႉသမ်ႉ ယွၼ်းပႃးၼီႈၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈၸၢႆႇမႃး ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 4-5 လိူၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူင်းမၢင်ၵေႃႉ လႆႈပၼ်ၵႃႈၾႆးတူၵ်းၼပ်ႉႁူဝ်မိုၼ်ႇ ႁူဝ်သႅၼ်ပျႃး ၵေႃႈမီး။

“မိူဝ်ႈပႆႇၵႂႃႇသႂ်ႇၵႃႈၾႆးၾႃႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ဝႃႈ ၽႂ်ဢမ်ႇသႂ်ႇၵႃႈၾႆး တေတတ်းၾႆးႁိူၼ်းၼၼ်ႉ ၼႆဝႃႇ။ ၽိူဝ်ႇၵႂႃႇသႂ်ႇၵႃႈၾႆးယဝ်ႉၵေႃႈ ၾႆးၵေႃႈ မွတ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ယူႇၵူႈႁိူၼ်းယဝ်ႉၶႃႈ တင်းႁိူၼ်းၵူၼ်းၸိူဝ်းသႂ်ႇၵႃႈၾႆးလႄႈ ၵူၼ်းဢမ်ႇသႂ်ႇ။ ” ၼၢင်းယိင်း မႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၵူၼ်းဝဵင်းတူၼ်ႈတီးလၢတ်ႈထႅင်ႈၼင်ႇၼႆ။

ၾႆးၾႃႉၼႆႉ ဢမ်ႇၵႃးတီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီးၵူၺ်း ၊ တၢင်ႇတီႈ တၢင်ႇဝဵင်းၵေႃႈ ၵႆႉၵႆႉမွတ်ႇ မိူၼ်ၼႆ။

သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ၼွၵ်ႈလိူဝ်တတ်းၾႆးၾႃႉႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းယၢပ်ႇၸႂ်ယဝ်ႉ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇၵၼ်ၵေႃႈ ယင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၸွမ်းထႅင်ႈ တတ်းသၢႆၾူၼ်း ၊ ဢိၼ်ႊထိူဝ်ႊၼႅတ်ႊ ၸိူဝ်းၼႆႉ။