ၾိင်ႈထုင်းသူၼ်းဢီး ငိုၼ်းတွင်းဢုမ်ႈႁွပ်ႇ ထၢၼ်ႇႁိၼ်ဢီးဝၢၼ်ႈၶၢႆႉ (ႁိုဝ်) ဝၢၼ်ႈတၢၵ်ႇလႅတ်ႇ တေလႆႈၶၢႆႉပၢႆႈတင်းဝၢၼ်ႈ ယွၼ်ႉၽႂ်? ယွၼ်ႉသင်? ၸိူင်ႉႁိုဝ်?

“ၾိင်ႈထုင်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ပေႃးဝႃႈလိၼ်တႅၵ်ႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းသူၼ်ၼႆ ဢမ်ႇၶႂ်ႈယူႇ ၵၼ် ယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းၶႃႈၵူဝ်လိၼ်ၵူၼ်ႇ ၵူဝ်ပဵၼ်တႂ်ႈပဵၼ်ၼိူဝ်ၵႂႃႇ။ တီႈဢၼ်ၶုတ်း ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၾၢႆႇတႂ်ႈဝၢၼ်ႈ ၶုတ်းၶဝ်ႈ မႃးတႂ်ႈဝၢၼ်ႈၵမ်းလဵဝ်၊ ၶဝ်မႃးပွႆႇမၢၵ်ႇတႂ်ႈဝၢၼ်ႈ —— ”  ထွမ်ႇတူၺ်းၶေႃႈၵႂၢမ်း ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝၢၼ်ႈတၢၵ်ႇ လႅတ်ႇ ၼႂ်းဢိူင်ႇၼႃးႁုၵ်ႇ ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း လၢတ်ႈၸိူင်ႉၼႆ  — ပွင်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၶၢႆႉၵေႃႈတေလႆႈၶၢႆႉပၢႆႈ တင်းဝၢၼ်ႈ တင်း သူၼ် ယဝ်ႉဢွၵ်ႇဝႃႈၼႆႉ။

ယွၼ်ႉၵူၼ်းၵႃႉထၢၼ်ႇႁိၼ် ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် ယႃႉတီႈလိၼ် သူၼ်ႁႆႈၼႃးသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ပေႃးလႆႈၶၢႆႉ ၸိူင်ႉၼႆ ပဵၼ်ၵွပ်ႈသင် ၊ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ယူႇၾၢႆႇၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉႁႃႉ၊ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉႁႃႉ၊ ၽႂ်ၵေႃႈႁၵ်ႉ ဝၢၼ်ႈၵိူတ်ႇမိူင်းၼွၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႄႈ ၵွမ်ႉၵႃႈ ငိုၼ်းတွင်းဢွၼ်ႇ ၵႃႈၼၼ်ႉၵူၺ်းတေႉ ၵူၼ်းမိူင်းတေဢမ်ႇယွမ်းၶၢႆႉ လႆႈငၢႆႈငၢႆႈယူဝ်ႉ၊ မီးၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ယူႇၾၢႆႇ ၶွမ်ႊပၼီႊ ၵူၼ်းၵႃႉထၢၼ်ႇႁိၼ်သေ မိပ်ႇငႅၼ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈႁိုဝ် — ဢၼ်ဝႃႈ “ဢွၵ်ႇဝႃႈၼႆႉ တေလႆႈၶၢႆႉ ပၢႆႈတၢင်းဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ” – ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ဝူၼ်ႉၸွမ်းၸႂ်ပေႃးတိပ်ႇပဵၼ်ၵမ်း။

ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၼႂ်းဝႃႇတေႉ လၢႆႈထွၼ်သဝ်ႁိူၼ်းၶၢႆႉ ပၢႆႈၸဵမ်မိူဝ်ႈဝႃး ယဝ်ႉႁိုဝ် ? ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈ ထုင်းတႆးမီးဝႆႉ ၼၼ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်းၼႂ်းဝႃႇသၢမ်လိူၼ် ၼႆႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းဢၼ် တိုဝ်းၵမ် သိလ် ဝႆႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၵူပ်ႉၵူႈတႄႇ ၼႃႈႁိူၼ်းလႄႈသင်၊ လွင်ႈၶၢႆႉႁိူၼ်းၶၢႆႉဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈသင်၊ ပဵၼ် ၶၢဝ်းယၢမ်းဢၼ်ၵိုတ်းလိုဝ်ႈ တိုဝ်းမၼ်ႈပၼ်ႈသိလ်ဝႆႉယဝ်ႉ။

ၸိူင်ႉၼၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ ဝၢၼ်ႈတၢၵ်ႇလႅတ်ႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း တီႈၶွမ်ႊပၼီႊ ၶဝ်ႈၶုတ်းၸူင်ဢဝ် ထၢၼ်ႇႁိၼ် ပွႆႇမၢၵ်ႇတႂ်ႈ ဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ဢိင်ၼိူဝ်ၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ် သၢႆႈတႅၼ်းပၼ်ငိုၼ်းတွင်း မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းလႂ် ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇသႅၼ်သေ ပေႃးဢွၵ်ႇဝႃႇဢွၵ်ႇၵမ်မႃးယဝ်ႉ တေလႆႈၶၢႆႉပၢႆႈမူတ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ယွၼ်ႉပႆႇဢွၵ်ႇဝႃႇလႄႈပႆႇၶၢႆႉပၢႆႈၵၼ်။

မိူဝ်ႈၼႂ်းႁၢင်လိူၼ်မေႊ 2020 ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ တီႈဝၢၼ်ႈတၢၵ်ႇလႅတ်ႇၼႆႉ ယွၼ်ႉၶွမ်ႊမၼီႊၶဝ် မႃးၶုတ်း ထၢၼ်ႇႁိၼ် ၸူင်ၶုတ်းဢဝ်ထၢၼ်ႇ တႂ်ႈဝၢၼ်ႈတႂ်ႈသူၼ် ပွႆႇမၢၵ်ႇတႅၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ မီးလိၼ်ၸတ်ႉ တႅၵ်ႇၶၢပ်ႇတႅၵ်ႇငၢၵ်ႈ ၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃးၸွမ်းၼႂ်းဝၢၼ်ႈ။

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၼႂ်းဢိူင်ႇၼႃးႁုၵ်ႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ- “ပေႃးဝႃႈ ဢွၵ်ႇဝႃႇဢွၵ်ႇၵမ်မႃးၼႆႉ ၽႂ်ၵေႃႈတေၶၢႆႉ ၵႂႃႇႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်းၶႃႈဢေႃႈ။ ၾိင်ႈထုင်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ပေႃးဝႃႈလိၼ်တႅၵ်ႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းသူၼ်ၼႆ ဢမ်ႇၶႂ်ႈယူႇၵၼ်ယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းၶႃႈၵူဝ်လိၼ်ၵူၼ်ႇ ၵူဝ်ပဵၼ်တႂ်ႈပဵၼ်ၼိူဝ်ၵႂႃႇ။ တီႈဢၼ်ၶုတ်း ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၾၢႆႇတႂ်ႈဝၢၼ်ႈ ၶုတ်းၶဝ်ႈမႃးတႂ်ႈဝၢၼ်ႈၵမ်းလဵဝ်၊ ၶဝ်မႃးပွႆႇမၢၵ်ႇတႂ်ႈဝၢၼ်ႈသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလိၼ် တႅၵ်ႇၵႂႃႇ၊ ၵမ်းၼႆႉၵူၼ်းမိူင်း ၸင်ႇဝႃႈတူၵ်းၸႂ်။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ်ႁဝ်းတင်းမူတ်းတင်း သဵင်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇႁတ်းယူႇယဝ်ႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈယူႇယဝ်ႉၼႆသေ တၢင်းၶွမ်ႊပၼီႊၵေႃႈ မီးလွင်ႈသၢႆႈတႅၼ်းပၼ်ယဝ်ႉ” ဝႃႈၼႆ။

ၵူၼ်းၵေႃႉ ဢၼ်ပၼ်ၶၢဝ်ႇၼႆႉ တၢင်းလၢတ်ႈတၢင်းၵူဝ်၊ ၸိုဝ်ႈသဵင်ၶႃႈႁဝ်းတေႉ ယႃႇၸႂ်ႉၼႃႈ – ၵမ်းၵမ်းလၢတ်ႈဝႃႈၼႆယူႇ။ ပွင်ႇဝႃႈ မီးၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ယူႇတင်းလင်ၶွမ်ႊပၼီႊသေ လွၵ်ႇငိုတ်ႈပႃးႁိုဝ် ပဵၼ်လွင်ႈလီဝူၼ်ႉ။

ၵေႃႉဢမ်ႇၶႂ်ႈဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈၼၼ်ႉ သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ “-  မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ် သၢႆႈတႅၼ်းပၼ်ငိုၼ်း ယဝ်ႉၼိုင်ႈၶိုင်ႈ၊ လင်ႁိူၼ်းယႂ်ႇၶဝ် တေၸွႆႈထႅမ်ပၼ် 350 သႅၼ်၊ ႁိူၼ်းလဵၵ်ႉ 200 သႅၼ်၊ ႁိူၼ်းလဵၵ်ႉသုတ်း 100 သႅၼ် ၼႆၶႃႈဢေႃႈ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼႆႉ ပေႃးဢွၵ်ႇဝႃႇမႃးတေပၢႆႈတေၶၢႆႉပၼ် မူတ်းမူတ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈၶၢႆႉသဝ်ႁိူၼ်းယဝ်ႉ ၶဝ်တေၶိုၼ်းၸွႆႈပၼ်ထႅင်ႈဢၼ်ၵိုတ်းၶိုင်ႈၼိုင်ႈ” – ၼင်ႇၼႆ။

ဢၼ်ၶဝ်ႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်တီႈထုင်ႉၼႆႉ မီးၶွမ်ႊပၼီႊ သွင်ဢၼ်၊ သူၺ်ႇလိင်ႇၵႃႇ တင်း ငူၺ်ႇယီႇပလႄး။ သူၺ်ႇလိင်ႇၵႃႇတေႉ ၵိုတ်းၵႂႃႇ မိူဝ်ႈၼႃႈ ပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉ ၽွင်းတႄႇၶၢဝ်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ။ ဢၼ်သၢႆႈတႅၼ်း ပၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ ငူၺ်ႇယီႈပလႄး။ ပေႃးၶွမ်ႊပၼီႊ သူၺ်ႇလိင်ႇၵႃႇ မႃးၶုတ်းၶိုၼ်းၵေႃႈ တေလႆႈ ႁူမ်ႈၵၼ်သၢႆႈတႅၼ်းပၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ။ ၶွမ်ႊပၼီႊ ၸိူဝ်းၼႆႉ တႄႇၶုတ်းမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ/ပၢၼ် ၸွမ်သိုၵ်းၶိၼ်ႇၺုၼ်ႉ။ ဢၼ်ယူႇလင်ပၼ်ႁႅင်း ၶွမ်ႊပၼီႊ ၵေႃႈ မီးၸုမ်းပျီႇတူႉၸိတ်ႉ ဢၼ်ယူႇထုင်ႉၼၼ်ႉ လႆႈႁူႉၼင်ႇၼႆ။

ဝၢၼ်ႈတၢၵ်ႇလႅတ်ႇၼႆႉ ယူႇၼႂ်းဢိူင်ႇၼႃးႁုၵ်ႇ ၸႄႈဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ၊ တင်းမူတ်းမီးလင်ႁိူၼ်း 73 လင်၊ ႁူဝ်ၵူၼ်းမီး 300 ပၢႆ၊ မီးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းတူၵ်း တၢင်ႉယၢၼ်း ယၢၼ်ၵႆဝဵင်းမွၵ်ႈ 9 လၵ်း။ တီႈလိၼ်မႂ်ႇ ဢၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ် တေၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼႂ်းတီႈလိၼ် ဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ်မၵ်းမၢႆဝႆႉဝႃႈ ပဵၼ်တီႈလိၼ်ၶဝ်။ မီးတီႈတိၼ်လွႆႁိၼ်ၶွၼ်း ၾၢႆႇႁွင်ႇဝၢၼ်ႈတၢၵ်ႇလႅတ်ႇ။ ၶဝ်ၵႂႃႇႁဵတ်းပၼ်တီႈယူႇတီႈသဝ်း တင်းသဵင်ႈသေ တေပၼ်ၼမ်ႉပၼ်ၾႆး ၼႆယဝ်ႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ တေလႆႈၶၢႆႉဝၢၼ်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတၢင်ႉယၢၼ်း ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ- “ဝၢႆးၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ်ၶုတ်းၶဝ်ႈတႂ်ႈဝၢၼ်ႈသေ လိၼ်တႅၵ်ႇၶၢပ်ႇမႃးသေ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတၢင်ႇထိုင်ပူႇၵၢင်ႉပူႇႁဵင်၊ သိုပ်ႇတၢင်ႇထိုင်ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈဝဵင်း၊ တႅၼ်းၽွင်းၶဝ်၊ ယူႇတီႈ တႅၼ်းၽွင်းတီႈတၢင်ႉယၢၼ်းၵေႃႈ လူင်းတူၺ်းလၢႆလၢႆပွၵ်ႈ။ တႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းလူင်းတူၺ်းသေ တင်းၶွမ်ႊပၼီႊ တင်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇၵၼ်၊ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ်လၢတ်ႈတီႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဝႃႈ ပေႃးလိၼ်တႅၵ်ႇၶၢပ်ႇ သူဢမ်ႇႁတ်းယူႇၵေႃႈ ပေႃးၶႂ်ႈၶၢႆႉပၼ် ၵေႃႈႁဝ်းတေထုၵ်ႈပၼ် ငိုၼ်းၵႃႈသၢႆႈတႅၼ်း” ဝႃႈၼႆ။

ၸဵမ်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 3-4 ပီၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼမ်ႉႁႅင်ႈ လိၼ်တႅၵ်ႇၶၢပ်ႇသေ လင်ႁိူၼ်းၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ဝၢၼ်ႈတၢၵ်ႇလႅတ်ႇပွတ်းတႂ်ႈ ဢွင်ႈတီႈဢၼ်ၸမ်တီႈၶဝ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉတႄႇၶၢႆႉယဝ်ႉ၊ တေႃႇထိုင်ပီၵၢႆၼႆႉ ၶၢႆႉယဝ်ႉ 11 လင်။ လုၵ်ႉၾၢႆႇတႂ်ႈၶၢႆႉၶိုၼ်ႈယူႇပွတ်းၼိူဝ်ဝၢၼ်ႈ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ႁပ်ႉငိုၼ်းၵႃႈသၢႆႈတႅၼ်း တီႈၶွမ်ႊပၼီႊသေ ၵႂႃႇသိုဝ်ႉၶိုၼ်းတီႈလိၼ် ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸိူဝ်ႉႁိူဝ်ႇငိူၼ်ႈၶိူဝ်း ပီႈၼွင်ႉၵၼ်သေယူႇသဝ်းၵႂႃႇ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၶၢႆႉႁိူၼ်းၶဝ်သေ ၵႂႃႇယူႇတီႈဝၢၼ်ႈႁိမ်းႁွမ်း မိူၼ်ၼင်ႇဝၢၼ်ႈလူင်၊ ယွၼ်းသိုဝ်ႉတီႈလိၼ်ပီႈၼွင်ႉၵၼ်သေ ယူႇသဝ်းၶိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ- ၼႆယဝ်ႉ။

ၸၢႆးဝၼ်းလႅင်းၶမ်း ၽူႈတႅၼ်းသၽႃးၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈမၢႆ 3 ၸႄႈတွၼ်ႈလႃႈသဵဝ်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ– “မၼ်းဢိင်ၼိူဝ်တီႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶႃႈဢေႃႈ။ ပွတ်းတၢင်ႉယၢၼ်းၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵေႃႈလႆႈ ၵႃႈသၢႆႈတႅၼ်းသေ ၶဝ်ၵေႃႈလႆႈၸႂ်ဝႆႉ ပၼ်ၶုတ်းလႄႈၸင်ႇပဵၼ်ၶုတ်း။ ၶွမ်ႊပၼီႊၵေႃႈမၼ်း လႆႈၶႂၢင်ႉတီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵေႃႈၽွမ်ႉ။ ပေႃးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈႁဝ်းသၢၼ်ၶတ်းတႄႉ ႁဝ်းတေယူႇပႃႈၼႃႈၶဝ်သေ ဢွၵ်ႇသၢၼ်ၶတ်းတေႃႇသူႈပၼ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းလႃႈသဵဝ်ႈႁဝ်းၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇၽွမ်ႉလႄႈ ႁဝ်းၶႃႈယူႇတီႈတူဝ်ၽူႈတႅၼ်းၽွင်းၵေႃႈ ၸၢင်ႈယူႇတၢင်းၼႃႈသေ သၢၼ်ၶတ်းၸွႆႈၶဝ်”  – ဝႃႈၼႆ။

“သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈၵူၼ်းမိူင်းသၢၼ်ၶတ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈၸွႆႈလႆႈ၊ တိုၼ်းတေဢမ်ႇပၼ်ၶဝ်မႃးၶုတ်းသေဢိတ်း ၵွၼ်ႇၶႃႈဢေႃႈ။ တီႈတၢင်ႉယၢၼ်းၼႆႉ ၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵူၼ်းမိူင်းသေ ၵူၼ်းမိူင်းၽွမ်ႉ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းပၼ်ၵေႃႈ ႁဝ်းၵေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈဝႃႈႁိုဝ်။ ၼႂ်းမၢႆမီႈၵေႃႈမီးဝႆႉဝႃႈ ပေႃးၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ သၢၼ်ၶတ်း ဢမ်ႇၽွမ်ႉ ဢမ်ႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းပၼ် မၼ်းဢမ်ႇႁဵတ်းလႆႈလႃးလႃး၊ မၼ်းမိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းမိူင်းၵိုင်ၼၼ်ႉ၊ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇၽွမ်ႉ သင်ႇၶရႁၢၼ်းဢမ်ႇၽွမ်ႉ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းသၢၼ်ၶတ်း၊ ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ၼႆ ၶွမ်ႊပၼီႊၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းလႆႈ” ဝႃႈၼႆ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉသေ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတၢင်ႉယၢၼ်း ၶဝ်ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ  ဢမ်ႇၸႂ်ႈလႄႈဝႃႈ ဢမ်ႇၸွႆႈထႅမ်မႃး။ မိူဝ်ႈပီ 2015 ၵေႃႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ လူင်းထိုင်ပိုၼ်ႉတီႈ တီႈၼၼ်ႈ။ ဢဵၼ်ႁႅင်းလႄႈ ငဝ်းလၢႆး ဢမ်ႇထိုင်တီႈလႄႈ ၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈပၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်ၵၢၼ်မႃး ၊ ၵူႈၾၢႆႇၵူႈတၢင်း သၢၼ်မိုဝ်းၵၼ် ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၶၢဝ်းယၢဝ်းၶၢဝ်းပွတ်းသေ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ ၸင်ႇတေပဵၼ်ၵၢၼ်  ဝႃႈၼႆ။

ၶွမ်ႊမၼီႊမႃးၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉ တႄႇဢဝ် မိူဝ်ႈပီ 2000 မႃးတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် တေမီးၶၢဝ်းတၢင်း 20 ပီ ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်မႃးၸူင်ၶဝ်ႈၼႂ်းလိၼ်တႂ်ႈဝၢၼ်ႈသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလိၼ်တႅၵ်ႇငၢၵ်ႈ တုမ်ႉတိူဝ်ႉႁိူၼ်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈမႃးၼႆႉ တိုၵ်ႉမီးၶၢဝ်းတၢင်း 5-6 ပီၼႆႉၵူၺ်း။ မိူဝ်ႈတႄႇႁႅၵ်ႈၶုတ်းမႃး ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ ငူၺ်ႇယီႇပလႄး၊ ပူၼ်ႉမႃးထႅင်ႈမွၵ်ႈ 2-3 ပီၼႆႉ ၶွမ်ႊပၼီႊသူၺ်ႇလိင်ႇၵႃႇ ၶဝ်ႈမႃးၶုတ်းႁိမ်းၼၼ်ႉထႅင်ႈ ထၢင်ၼိုင်ႈ၊ တင်းမူတ်းမီးသွင်ထၢင်သွင်လုၵ်း။ သူၺ်ႇလိင်ႇၵႃႇ ၵိုတ်းၵႂႃႇ မိူဝ်ႈလိူၼ်ႁႃႈ ၼႆသေ တႃႉ ပေႃးၾူၼ်ၸၢႆးၼၢႆးႁိူင် ၸၢင်ႈၶဝ်ႈမႃးၶုတ်းထႅင်ႈၶိုၼ်းယူႇ – လႆႈႁူႉၼင်ႇၼႆ။

ၵၢၼ်ၶုတ်းႁႄႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် (ထၢၼ်ႇၾႆးငိူၵ်ႈ) ၼႆႉ ၶုတ်းတီႈလႂ် တုမ်ႉတိူဝ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ တီႈၼၼ်ႈ၊ မိူဝ်ႈၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ်တႄႇလူင်းထတ်းတူၺ်း ၼႃႈလိၼ်၊ မိူဝ်ႈတႄႇႁူဝ်ႁႅၵ်ႈ တႄႇလူင်း ၶုတ်းၸိူဝ်း ၼၼ်ႉ – ၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ထုၵ်ႇလီလႆႈသၢၼ်ၶတ်း ၸဵမ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉၼႆ သေတႃႉ ၽွင်းၼၼ်ႉ သမ်ႉပဵၼ် ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်း – ၵူၼ်းမိူင်းယႂ်ႇတႂ်ႈပၢၵ်ႇၵွင်ႈလႆႈၵူဝ်လႆႈႁႄ။ ပၢၼ်မိူင်း မုင်ႈၸူး ပိူင်ၻီႊမူဝ်ႊ ၶရေႊသီႊ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ထုၵ်ႇလႆႈထႅမ် ၼမ်ႉႁတ်းၼမ်ႉႁၢၼ် ၵၼ်ၵူႈၾၢႆႇ။

ပိူင်ပဵၼ်တီႈဝၢၼ်ႈတၢၵ်ႇလႅတ်ႇ ၸႄႈဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်းပွၵ်ႈၵမ်းၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ တိုၼ်းတေလႆႈထွၼ် သဝ်ႁိူၼ်းၶၢႆႉယဝ်ႉၼႆသေတႃႉ  ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆး ၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း၊ ပႃးၸဵမ်ၽူႈတႅၼ်း၊ ၸုမ်းတူင်ႉ ၼိုင်သုၼ်ႇလႆႈ ႁႂ်ႈၸွႆႈၵၼ်ပၼ်တၢင်းႁူႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ သၢၼ်မိုဝ်းၵၼ် ၵႅတ်ႇၵင်ႈ ဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇ ၼမ်ႉလိၼ် ႁိၼ်ၽႃ သၽႃဝ ၸိုင်ႈတႆးၵႂႃႇ ယႃႇႁႂ်ႈ ဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇ တၢင်ႇတီႈ လႆႈႁူပ်ႉၸိူင်ႉၼႆထႅင်ႈ။