ၽႅၼ်ၵၢၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်းၶႄႇ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးထုၵ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းၼႄႇ ထုၵ်ႇလီဝၢင်းၽႃႈ

ၸွမ်းၼင်ႇ ပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်း ၵူၼ်းထွမ်ႇငိၼ်းၶၢဝ်ႇငၢဝ်းႁဝ်းၶႃႈ တေႁူႉၸွမ်းၵၼ်ယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၼႂ်းပီ 2021 ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၾၢႆႇၼၼ်ႉ ပီ 2021 ၵႂႃႇၼႆႉ ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၵွတ်ႇလူၵ်ႈၶွင်မိူင်းၶႄႇ ဢၼ်တေလုၵ်ႉတီႈၼႂ်းမိူင်းၶႄႇယဝ်ႉ လတ်းၽၢၼ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆး ႁွတ်ႈၽႅဝ်ၵႂႃႇမိူင်းရၶႅင်ႇ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶၢမ်ႈပႃးၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇသေယဝ်ႉ ႁႂ်ႈမၼ်းပေႃးႁွတ်ႈၽႅဝ် ၵႂႃႇတၢင်း လူၵ်ႈၵမ်ႇၽႃႇလူင်သေ ပၼ်ႇမႃးပဵၼ်ၼိုင်ႈႁွပ်ႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၽႅၼ်ၵၢၼ် ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးယႂ်ႇလူင် ဢၼ်ၼၼ်ႉ တေတႄႇ တင်ႈမႃးယဝ်ႉ။

ပေႃးပဵၼ်ၵၢၼ်ဢၼ်ၼၼ်ႉမႃး တီႈၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၶႃႈ မၼ်းၵေႃႈတေမီးမႃးၽႅၼ်ၵၢၼ်လူင်မိူၼ်ၸိူင်ႉ တၢင်းရူတ်ႉၾႆး ၶၼ်ဝႆးၼၼ်ႉလႂ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပႃးၸဵမ်တၢင်းရူတ်ႉၵႃးလႂ်ႁိုဝ်ၼႆၵေႃႈ မၼ်းတေၵဵဝ်ႇၶွင်ႈပႃးမႃးၸွမ်း။ မိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼင်ႇ ၼၼ် ႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉ တေမီးၽွၼ်းလီ ၽွၼ်းၸႃႉ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၸွမ်း။ ၵွၼ်ႇပႆႇပဵၼ် မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉလူင်းၵူတ်ႇထတ်းႁိုဝ်၊ မႃးႁူပ်ႉ ထူပ်းႁဝ်းၶႃႈၼၼ်ႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ႁဝ်းၶႃႈ၊ ႁဝ်းၶႃႈထုၵ်ႇလီႁႄႉၵင်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ယိုၼ်ႈယွၼ်း ၸိူင်ႉႁိုဝ် ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈၶႂ်ႈမႃးဢုပ်ႇၵၼ် ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။

ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်ပူၼ်ႉမႃး လိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ တႄႇဢဝ် 8 ဝၼ်း၊ 9 ဝၼ်း၊ 10 ဝၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လုၵ်ႉတီႈၼွင်ၶဵဝ်၊ ၵျွၵ်ႉ မႄး၊ သီႇပေႃႉ တေႃႇထိုင်လႃႈသဵဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးၵူၼ်းၸုမ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းသေ ႁႂ်ႈလႆႈ မႃးႁူပ်ႉထူပ်းပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း လႆႈမႃးႁဵတ်းၵႂႃႇပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ၶဝ်တၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝႆႉဝႃႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလၢႆး ၵၢၼ် EIA/ SIA သေယဝ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းဢဝ်ၶေႃႈသဵင်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ EIA/SIA ၼႆႉ ဝႃႈပွင်ႇဢီႈသင် ႁဝ်းၶႃႈ သမ်ႉတေလႆႈမႃးၶူၼ်ႉၶႆၼႄ ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။

ပေႃးမိူၼ်ၸိူင်ႉဝႃႈ EIA မၼ်းၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ်လႂ်၊ ၼႃႈၵၢၼ်ဢၼ်တေလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းလႂ် ၵွၼ်ႇပႆႇတူၵ်းလူင်းၵိၼ် ၵႅၼ်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းမီးၽွၼ်းယွၼ်ႈၾၢႆႇၸီဝိတ်ႉသၢႆၸႂ်၊ ၾၢႆႇၵၢၼ်ၵူၼ်းလႄႈ တၢင်ႇလွင်ႈတၢင်ႇတၢင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သမ်ႉ မီး လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ် မႃးပိုတ်ႇပၢၵ်ႈၼႄၵၼ်၊ လၢမ်းၶၢတ်ႈၼႄၵၼ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တၢၼ်ႇလီလူတ်းယွမ်း ၵေႃႈ လူတ်းယွမ်းပႅတ်ႈၼႄၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆ ႁွင်ႉဝႃႈ လၢႆးၵၢၼ်ၵူတ်ႇထတ်း လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ ၾၢႆႇဢိင်းၵ လဵတ်ႈ ၵေႃႈႁွင်ႉ EIA မၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်။

ထႅင်ႈတွၼ်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ တေပဵၼ် SIA ၼႆႉသမ်ႉ မၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉတီႈၵၢၼ်ၵူၼ်းၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ် ပိူင်ၵၢၼ်ၼိုင်ႈဢၼ် ဢမ်ႇ ၼၼ်ၵေႃႈ ၽႅၼ်ၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼိုင်ႈဢၼ်ၼႆႉ ဝၢႆးသေၶဝ်တမ်းဝၢင်း ၸတ်းၽႅၼ်ပဵၼ်ၵၢၼ်ယဝ်ႉ ၸၢင်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ် မႃးၽွၼ်းယွၼ်ႈမၼ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၾၢႆႇၵၢၼ်ၵူၼ်းသေ ထတ်းသၢင်ၸွမ်းၼႆႉတေပဵၼ် SIA ။

ၼႂ်းဢၼ်ဝႃႈ EIA/ SIA သွင်လွင်ႈၼႆႉ ပိူၼ်ႈၵေႃႈဝႃႈၸွမ်းၵၼ်ၵႂႃႇသေ SIA လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၵၢၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈၵေႃႈၵႆႉၵႆႉၼပ်ႉသွၼ်ႇပႃးတႂ်ႈ EIA ဢၼ်ဝႃႈ မၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်ၼႆ ပိူင်လဵဝ်ၵၼ်ၵူၺ်း ၵေႃႈမီး။

ၵမ်းၼႆႉ ၸုမ်းဢၼ်တေမႃးႁဵတ်းၵၢၼ် EIA/ SIA ဢၼ်တေမႃးၵူတ်ႇထတ်းလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉလႄႈ လွင်ႈ တုမ်ႉတိူဝ်ႉၵၢၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းတေလႆႈပဵၼ်ၵူၼ်းၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်လႃႇၼႆ တေလႆႈပဵၼ်ၵူၼ်း ၸုၵ်းဝူင်ႈၵၢင် မိုဝ်းတီႈ 3 ဢၼ်ဢမ်ႇၵိူင်းသၢႆႉ၊ ၵိူင်းၶႂႃ တေလႆႈပဵၼ်ၸုမ်းဢၼ်ၽႃႇၵၢင်ႇဝၢင်းၶိုင်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်းတႄႉ ၸုမ်း ဢၼ်တေႁဵတ်းၼႃႈၵၢၼ် ၵူတ်ႇထတ်း EIA/SIA ၼႆႉ မၼ်းတေလႆႈၵႂႃႇၸွမ်းပိူင်ၵၢၼ် (Guide Line) ၶွင်ၶွမ်ႊပၼီႊဢၼ် ၸၢင်ႈမၼ်း၊ ဢၼ်ပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းမၼ်း ပွင်ႇဝႃႈတႄႉ ၸုမ်းဢၼ်တေႁဵတ်း EIA/SIA ၼႆႉ မၼ်းတေၵႂႃႇၸွမ်းပိူင်ၵၢၼ် ဢၼ်လႂ် မၼ်းလုၵ်ႉတီႈငိူၼ်ႈငဝ်ႈတိုၼ်းလၢင်းငိုၼ်းတွင်းဢၼ်လႂ်သေ ၸႂ်ႉၵၢၼ်ၶဝ်မႃး။ ၶွမ်ႊပၼီႊဢၼ်တေႁဵတ်း EIA/SIA ၼႆႉ သၢင်ႉငဝ်ႈပၵ်းလုမ်းဝႆႉတီႈမိူင်းလႂ်၊ လုမ်းၽႄမၼ်းမီးလႂ်ဢၼ်။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်တေမႃးႁဵတ်းၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းၼႆႉသမ်ႉ ၶဝ်တႄႇဝၼ်းလႂ် တေႃႇထိုင်ဝၼ်းလႂ်သေ တေႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵႂႃႇ ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ႁဝ်းၶႃႈ တၵ်းတေလႆႈမီး လၵ်းထၢၼ်ႁူႉၸွမ်းဝႆႉ။ ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်းတႄႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၽႅၼ်ၵၢၼ် တၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်း လုၵ်ႉတီႈမိူင်းၶႄႇ ၶုၼ်ႊမိင်ႊ တေႃႇထိုင်မႃး မူႇၸေႊသေယဝ်ႉ တေသိုပ်ႇထိုင်မႃးတေႃႇမၼ်းတလေး ၼႆလႄႈ (ဢၼ်တေ သိုပ်ႇၵႂႃႇတၢင်းရၶႅင်ႇၼၼ်ႉ ဝႆႉတွၼ်ႈၼိုင်ႈၵွၼ်ႇ)။

ၽႅၼ်ၵၢၼ်တၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်းမူႇၸေႊ – ဝဵင်းလိူဝ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊဢၼ်လႂ်တေႁဵတ်း၊ ၽႅၼ်ၵၢၼ်မၼ်းတေၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ၵႃႈႁိုဝ် တေ ဢၢင်ႈႁဵတ်းႁိုင်ၵႃႈႁိုဝ်၊ တေၸႂ်ႉငိုၼ်းတိုၼ်းမၼ်းၵႃႈႁိုဝ် ပေႃးႁဵတ်းယဝ်ႉမႃး ၽွၼ်းလီလႄႈ ၽွၼ်းၸႃႉ မီး ဢီႈသင် ဢၼ် ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈမီးသုၼ်ႇထၢမ်လႆႈၸႅင်ႈလႅင်း။ ယူႇတီႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈထၢမ် တီႈ ၶွမ်ႊမၼီႊ ဢၼ် ႁဵတ်း တီႈ EIA/SIA ၼႆႉ ၶဝ်တေတႄႇလူင်းၵၢၼ်မိူဝ်ႈလႂ် တေၵူတ်ႇထတ်းၼႃႈတီႈ၊ တႄႇတီႈလႂ် တေႃႇ ထိုင်တီႈလႂ် တေၵူတ်ႇ ထတ်းဢီးသင်ၵူၺ်းၵူၺ်း ၼမ်ႉ၊ လိၼ်၊ ႁိၼ်၊ တူၼ်ႈမႆႉ၊ ပႃႇထိူၼ်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈ၊ သူၼ်၊ တိူၵ်ႇႁႆႈ၊ လွၵ်းၼႃး တီႈလိၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸွင်ႇတေၵူတ်ႇထတ်းပႃး၊ ၸွင်ႇတေတၢင်ႇမၢႆတမ်းမၼ်းဝႆႉပႃး တေလႆႈထၢမ်။

ၵမ်းၼႆႉ ၶဝ်တေလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵႂၢင်ႈၵႅပ်ႈၵႃႈႁိုဝ် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ Scoping မၼ်းၼၼ်ႉ ၼႆႉတိုၼ်းလူဝ်ႇလႆႈႁူႉ။ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ သမ်ႉဝႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပဵၼ်တၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်းလႄႈ တေၵူတ်ႇထတ်းမွၵ်ႇတၢင်းၵႂၢင်ႈမၼ်း မွၵ်ႈ 60 ထတ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵူၺ်းၼႆ ဢမ်ႇလႆႈ။ ယူႇတီႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းတႄႉ ထုၵ်ႇလီယိုၼ်ႈယွၼ်းဝႃႈ ႁႂ်ႈၶဝ်လႆႈလူင်း ၵူတ်ႇထတ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၾၢႆႇသၢႆႉၼိုင်ႈ လၵ်း၊ ၾၢႆႇၶႂႃၼိုင်ႈလၵ်း တၢင်းၵႂၢင်ႈၵႅပ်ႈႁႂ်ႈမီးမွၵ်ႈ 2 လၵ်း။

ယွၼ်ႉသင်လႄႈ ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ် ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပဵၼ်တၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်းလႄႈ တေလႆႈသိူဝ်ႇမၢၵ်ႇႁိၼ်၊ မၢၵ်ႇသၢႆး ပေႃးဝႃႈ တေၸႂ်ႉ မၢၵ်ႇႁိၼ်မၢၵ်ႇသၢႆးမႃးၼႆ မၢၵ်ႇႁိၼ်၊ မၢၵ်ႇသၢႆးၼႆႉ တေၵႂႃႇ ဢဝ်တီႈလႂ်မႃး၊ တေဢဝ်လွႆႁိၼ်တီႈလႂ်၊ တေၽႃႇတီႈလႂ် တေ ဢဝ်ရူတ်ႉၵႃးၸိူင်ႉႁိုဝ်သေ တေႃႉတၢင်ႇမႃး တႃႇတေတေႃႉတၢင်ႇမႃးသမ်ႉ တေလႆႈၶူႈတၢင်း၊ ၽွၵ်ႈတၢင်းထႅင်ႈဢၼ်မႂ်ႇ။

ပေႃးဝႃႈ ၶူႈတၢင်း၊ ၽွၵ်ႈတၢင်းဢၼ်မႂ်ႇၼႆ တၢင်းၵႂၢင်ႈၵႅပ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ တေယၢဝ်းၵႃႈႁိုဝ် တီႈဢၼ်တေႃႉမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သမ်ႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်လိၼ်၊ ပဵၼ်ထုၼ် ပဵၼ်မၢၵ်ႇႁိၼ် ပဵၼ်ပုၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ၾုၼ်ႇမုၵ်ႉသမ်ႉတေလုၵ်ႉ၊ တေၵႂၼ်း ပေႃး ဝႃႈ ၾုၼ်ႇမုၵ်ႉ ၵႂၼ်းမႃး တေလႆႈဢဝ် ၼမ်ႉႁူတ်း၊ ပေႃးၼႆ ၼမ်ႉသမ်ႉတေဢဝ်တီႈလႂ်မႃးၸႂ်ႉ မိူဝ်ႈတေၸႂ်ႉၼမ်ႉ ၼၼ်ႉ ၸွင်ႇတေတိူဝ်ႉၺႃးႁူဝ်ၼမ်ႉ၊ ၸွင်ႇတေလႆႈထူမ်ပႃးႁူဝ်ၼမ်ႉ ပေႃးဝႃႈမၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉႁူဝ်ၼမ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ တေႁဵတ်း ႁိုဝ်သၢႆႈ၊ တေႁဵတ်းႁိုဝ်တႅၼ်းၶိုၼ်း ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉႁဝ်းၶႃႈလူဝ်ႇလႆႈႁူႉၸွမ်း၊ ႁၼ်ၸွမ်း တေလႆႈတူၵ်ႇတၵ်ႉပႃး ႁႂ်ႈၶဝ် ပေႃးတႅမ်ႈသႂ်ႇပႃးၼႂ်းၽိုၼ်မၢႆတမ်းၶဝ်။

ၵမ်းၼႆႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ်ၶဝ်ၼႆႉသမ်ႉ လွင်ႈမႆႈၸႂ်ႁဝ်းသမ်ႉမီးဢီႈသင်လႃႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈႁဝ်းၶႃႈမီးသုၼ်ႇတၢင်ႇ လၢတ်ႈၼႄၶဝ် ၸႅင်ႈၸႅင်ႈလႅင်းလႅင်း။ တီႈဢၼ်ၶဝ်မႃးႁဵတ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ မၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉ တိူၵ်ႇသူၼ်ႁႆႈ ၼႃး ႁဝ်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ မၼ်းတေတုမ်ႉတိူဝ်ႉငိုၼ်းၶဝ်ႈႁဝ်း၊ တီႈဢၼ်ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ယူႇဝႆႉၼၼ်ႉ ၸဵမ်ပိုင်းမၼ်း ပဵၼ်တီႈ လဵင်ႉမူႇ၊ လဵင်ႉၵႆႇ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပဵၼ်တီႈလမ်းထိူၼ်ႇႁိုဝ်၊ ပဵၼ်တီႈလဵၼ်ႈၼမ်ႉႁႃပႃႁိုဝ် ဢဝ်ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈတေ လႆႈမၢႆတွင်းဝႆႉသေ ႁႂ်ႈၶဝ်တႅမ်ႈသႂ်ႇပႃး။

တီႈဢၼ်ၶဝ်မႃးၶူႈတၢင်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈတီႈဢၼ်ၶဝ်တီႇမႆႉပႃႇထိူၼ်ႇၼၼ်ႉ ၸွင်ႇမၼ်းပႃးၵႂႃႇဝတ်ႉဝႃးၽႃသိူဝ်ႇႁိုဝ် ဢမ်ႇ ၼၼ်ၵေႃႈ ပႃႇႁဵဝ်ႈႁိုဝ်၊ လူင်ၸဝ်ႈမိူင်းႁိုဝ်၊ ၶဵင်ႇၽီမူးၸႃးႁိုဝ် ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵႂႃႇ ႁႂ်ႈၶဝ်တႅမ်ႈသႂ်ႇပႃးဝႆႉ တီႈၼႂ်းမၢႆတမ်း ၶဝ်။ ဝၼ်းၼိုင်ႈမႃး သင်ဝႃႈ မီးၽႅၼ်ၵၢၼ် ပဵၼ်ၵၢၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉၼႆၸိုင် တႃႇတေသၢႆႈတႅၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ သမ်ႉၶိုၼ်းတေမီးၸိူင်ႉ ႁိုဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ တၵ်းတေလႆႈႁႂ်ႈၶဝ်တႅမ်ႈပႃး။

ၼႂ်းဢၼ်ယိုၼ်ႈယွၼ်းၼၼ်ႉ ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်းတႄႉ ပေႃးဝႃႈပဵၼ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉမႃးၼႆ ၸွင်ႇၶဝ်သမ်ႉတေဢဝ်ၵူၼ်း ပိုၼ်ႉတီႈႁဵတ်းပဵၼ်ၵၢၼ်ႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊမိူင်းၶႄႇတေမႃးႁဵတ်းလႄႈ တေႁွင်ႉၵူၼ်းႁဵတ်း ၵၢၼ်မိူင်းၶႄႇၶဝ်မႃးၼႄႇ။ ပေႃးဝႃႈ ၶူင်းၵၢၼ်မိူင်းၶႄႇၶဝ်ႈမႃး တၢင်းၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈသမ်ႉ ၵႃႈႁႅင်းၵၢၼ်မၼ်း ၸွင်ႇတေဝႆႉ ပဵင်းမိူၼ်ၵၼ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းဢၼ်ၶဝ်ႈမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းတၢင်ႇၶိူဝ်းလႄႈ ၵူၼ်းတၢင်ႇၽႃႇသႃႇၼႆ ၸိုင် လွင်ႈၶဝ်မႃးယူႇသဝ်း၊ ၵိၼ်သၢင်ႈ ၸွမ်းၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉ ၸွင်ႇတေတုမ်ႉတိူဝ်ႉသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉလႄႈ ၾိင်ႈငႄႈ ထုင်းတၢမ်း ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၶွင်ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၶဝ်ၵႃႈႁိုဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တေလႆႈမီးမၢႆတမ်းမၼ်းဝႆႉ။

ၵမ်းၼႆႉ လိုၼ်းသုတ်းမႃး သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ လွင်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵူတ်ႇထတ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ယဝ်ႉယႃႇၵႂႃႇယဝ်ႉ ပဵၼ်ၽိုၼ်ၵၢၼ်ပိူင်ၼိူင်း မႃး ယုၵ်းယၢင်ႇမၼ်းမႃးယဝ်ႉၼႆ တေၶိုၼ်းမႃးႁူပ်ႉထူပ်းပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉၼႆၸိုင် တေမႃးႁဵတ်းပွၵ်ႈ လဵဝ် သွင်ပွၵ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈႁွင်ႉႁူပ်ႉတီႈ လုမ်းၸတ်းၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်းဢမ်ႇယဝ်ႉ တေမႃးႁဵတ်း ပွၵ်ႈလဵဝ် သွင်ပွၵ်ႈၵူၺ်းၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈၸၢင်ႈၸူးလႆႈ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ တေႁဵတ်းတီႈလႃႈသဵဝ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းသႅၼ်ဝီ၊ ၵူၼ်းသီႇပေႃႉ မႃးႁူပ်ႉၵၼ်တီႈလႃႈသဵဝ်ႈ မိူဝ်ႈမိူဝ်ႈၵၼ် ပွၵ်ႈလဵဝ် ၵူၺ်းၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈႁပ်ႉလႆႈၶႃႈ။ ႁဵတ်းသင်ဝႃႈၼၼ်ႉ လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၼႆႉ မၼ်းတေတုမ်ႉယွၼ်ႈထိုင်တီႈပေႃႈ မႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ပိုၼ်ႉတီႈၵမ်းသိုဝ်ႈၼၼ်ႉလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈၵူႈၵေႃႉ တေပွင်ႇၸႅင်ႈလႅင်းၸႂ် ၼိူဝ် ၼႃႈ ၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉ ၶဝ်တိုၼ်းမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇတေ သပ်းလႅင်းၵႄႈလိတ်ႈပၼ်။ တီႈဢၼ်မႃးသပ်းလႅင်းၵႄႈလိတ်ႈ ပၼ် ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈပဵၼ်တႆး ဢမ်ႇၼၼ်ပဵၼ်လွႆ ဢမ်ႇၼၼ် ပဵၼ်လီႉသေႃး၊ ဢႃးၶႃႇ ၵူၼ်းၶိူဝ်းသေ မဵဝ်းမဵဝ်းသေ ပဵၼ်ယူႇၸိူင်ႉၼၼ်သမ်ႉ ဢဝ်ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈမဵဝ်းလဵဝ် ဢမ်ႇၼၼ် ဢဝ်ၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈ၊ ၵႂၢမ်းၶႄႇ မဵဝ်းၼႆသေ မႃး သပ်းလႅင်း ဢဝ်ၵူၼ်းပိၼ်ႇ ၽႃသႃမၼ်း ၵေႃႉၼိုင်ႈ သွင်ၵေႃႉ ၵူၼ်းမႃးသပ်းလႅင်း ၸိူင်ႉၼၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇလီလႆႈယွမ်း ႁပ်ႉ။

ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း တေပွင်ႇၸႅင်ႈလႅင်းၸႂ်ၼိူဝ် ၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉၶဝ်တိုၼ်းမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇတေ ႁႃ မႃးၵူၼ်းပိၼ်ႇၽႃသႃမၼ်း ၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း ၵႃႈၼင်ႇထၢမ်ထိုင်ႁႂ်ႈတွပ်ႇလႆႈၼၼ်ႉ ၶဝ်တေလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းမႃး။

ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ် EIA/SIA သေ ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ ႁဝ်းၶႃႈမႃးတေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄၵၼ်။ လွင်ႈၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ ဝၢႆးပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2020 ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ယဵပ်ႇၶဝ်ႈၼႂ်း 2021 မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈပဵၼ်မႃး၊ ပေႃးပဵၼ်မႃး ၼင်ႇႁိုဝ် ႁဝ်း ၶႃႈ တေၵႅတ်ႇႁႄႉၵင်ႈလႆႈ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမႃး ႁဝ်းၶႃႈတေထၢမ်ထိုင်ၵၼ်၊ ႁဝ်းၶႃႈ ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းယူႇ ဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ ၼႃးပၢင်ႇ ဢမ်ႇႁူႉလႄႈႁၼ်ပဵၼ် ယူဝ်ၵႂႃႇပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းၶွင်ႈမၢၵ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ လိူဝ်ပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈႁိုဝ်၊ ၵူဝ်ၵႂႃႇ ၽိတ်းၾိင်ႈမိူင်း ၼႆၵေႃႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈတေငိၼ်းၼႅင်ၸႂ် ငိၼ်းၵူဝ်ၵေႃႈတေမီး။

ဢၼ်ၼႆႉ ယူႇတီႈၽူႈတႅၼ်းၽွင်း ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပႃးတၢင်း ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၸိူဝ်းမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းလႄႈ သင်၊ ၸိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းလႄႈသင် တိုၼ်းတေလႆႈသပ်းလႅင်းႁႂ်ႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ပွင်ႇၸႂ်လႅင်းၸႂ်ဝႆႉဝႃႈ ၼႂ်း ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 တီႈမတ်ႉတႃ 45 ၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၼ်းတမ်းပၢႆးၼႄ ၸႅင်ႈလႅင်းဝႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆႉ တေလႆႈၵႅတ်ႇ ၶႄလုမ်းလႃးသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉတိုၼ်းပဵၼ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ တီႈမတ်ႉတႃ 390 ၼၼ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉၶိုၼ်းၼႄဝႆႉဝႃႈ ၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်းၵူႈ ၵေႃႉၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်းတႃႇၸွႆႈထႅမ်ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈ သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉတိုၼ်းပဵၼ် ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးၶူဝ်း ပူၺ်ႈယဵၼ်ႇငႄႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ငိူၼ်ႈငဝ်ႈတိုၼ်းလၢင်း ၶွင်ၸိုင်ႈမိူင်းယူႇ မၼ်းမီးဝႆႉပုၼ်ႈၽွၼ်းၵေႃႈပႃး၊ မၼ်းမီးဝႆႉ သုၼ်ႇလႆႈၵေႃႈပႃး ၼႄဝႆႉ ၸႅင်ႈလႅင်းလႄႈ ႁဝ်းၶႃႈ မီးသုၼ်ႇထၢင်ႇႁၢင်ႈႁဵတ်းယူႇ၊ မီးသုၼ်ႇထၢင်ႇႁၢင်ႈႁႄႉၵင်ႈၶူဝ်းပူၺ်ႈၶွင်တိုၼ်းလၢင်း သိင်ႇဝႅတ်ႉ လွမ်ႉႁဝ်းယူႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈယွၼ်းတေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈသေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉတီႈၼႆႈၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း
04/10/2019