ရူတ်ႉၵႃးၵူၼ်းမိူင်း 7 လမ်းၺႃးၽဝ်တီႈၼႂ်းၸေႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ ၼၼ်ႉ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈတင်းသွင်ၾၢႆႇ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၽိတ်း ၸဝ်ႈရူတ်ႉ၊ ၵူၼ်းၵႃႉ ပဵၼ်ၼမ်ႉႁူၼမ်ႉတႃ ။
ရူတ်ႉၸိူဝ်းၺႃးၽဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ရူတ်ႉဢၼ်လုၵ်ႉမူႇၸေႈမႃး တေလူင်းၵႂႃႇဝဵင်းလိူဝ်ႇ။ ပဵၼ်ရူတ်ႉၵဵင် တၢင်ႇၵူၼ်း၊ ရူတ်ႉၶူၺ်းပလူးတၢင်ႇၶူဝ်း 3 လမ်းလႄႈ ရူတ်ႉ 16 ၼိမ်း၊ 22 ၼိမ်း တၢင်ႇတင်းၵိၼ်တင်းယမ်ႉလႄႈ သိူဝ်ႈၽႃႈ ဢၼ်တေဢဝ်လူင်းၵႂႃႇၶၢႆဝဵင်းလိူဝ်ႇ 4 လမ်း တင်းမူတ်းပဵၼ် 7 လမ်း ဝႃႈၼႆ။
ၸဝ်ႈရူတ်ႉၵႃး ၸိုဝ်ႈ ၵူဝ်ႇတူႇရဢွင်ႇလၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ပဵၼ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈ ႁႄႉရူတ်ႉယႂ်ႇ ၸႂ်ႉၵိုတ်းၶႂၢင်တၢင်းဝႆႉသေ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈလုၵ်ႉမူႇၸေႈလူင်းမႃးၸွမ်းၵၼ်မွၵ်ႈ 20-30 လမ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်မႃးႁႄႉ ႁႂ်ႈၵိုတ်းၶႂၢင်တၢင်းယဝ်ႉ ၸႂ်ႉၶီႇရူတ်ႉမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉလူင်းရူတ်ႉ၊ ယုၵ်ႉမိုဝ်းတၢင်ႇႁူဝ်ဝႆႉ။ ဢႅပ်ႇငိုၼ်း ဝႃႇ မိုဝ်းထိုဝ်ဝႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ၸူၼ်ဢဝ်ၵႂႃႇမူတ်း။ ၶဝ်ၸႂ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈၵႂႃႇဝၢၼ်ႈၼမ်ႉၵုတ်ႇယဝ်ႉၶဝ်ၵေႃႈၽဝ်ရူတ်ႉႁဝ်းၶႃႈပႅတ်ႈ။ၾႆးမႆႈမူတ်း။ ” – ဝႃႈၼႆ။
ၵူဝ်ႇတူႇရဢွင်ႇလၢတ်ႈၼေဝႃႈ ၽွင်းၾႆးမႆႈရူတ်ႉယူႇၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈတႄႉ လူင်းၵႂႃႇ ဝၢၼ်ႈ ၼမ်ႉၵူတ်ႉပုၼ်ႉသေတႃႉ ၸဝ်ႈၵႃးၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢမ်ႇလူင်းၵႂႃႇၸွမ်းပိူၼ်ႈသေ လၵ်ႉလွမ်ပႂ်ႉတူၺ်းယူႇ။ ဝၢႆးလင်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၾႆးသွတ်ႇရူတ်ႉသေ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ ရူတ်ႉဢၼ်ၾႆးဢမ်ႇပႆႇမႆႈ ၼမ်ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈရူတ်ႉၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇႁေႃႈလႅၼ်ႈ။ တၼ်းၶႄလႆႈရူတ်ႉ 3-4 လမ်း ။ လႆႈငိၼ်းဢၢႆမဵၼ် ၼမ်ႉမၼ်းထၢတ်ႈသီႇ လႄႈလႅပ်ႈၶဝ်တေဢဝ်ၼမ်ႉမၼ်းႁူတ်းသေၽဝ် – ဝႃႈၼႆ။
“ရူတ်ႉၵႃးၶႃႈတိုၵ်ႉၽွၼ်ႇသိုဝ်ႉလႆႈ 4-5 လိူၼ်ၵူၺ်း ယင်းၸၢႆႇၵႃႈမၼ်းပႆႇယဝ်ႉ ၺႃးၽဝ်ပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတႃႇႁႃလဵင်ႉၼႃႈႁိူၼ်းၶႃႈတႄႉတႄႉ” – ၵူဝ်ႇတူႇရဢွင်ႇ လၢတ်ႈၼေၼင်ႇၼႆ။
ၸုမ်းၸဝ်ႈၵႃးဢၼ်လွတ်ႈတၢႆမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉလၢတ်ႈဝႃႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ ၽဝ်ရူတ်ႉၵႃးၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈလၢတ်ႈဢမ်ႇပီႇ၊ ၵမ်ႈၼမ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်းတဢၢင်း ပလွင်ႈ၊ ၼုင်ႈၶူဝ်းသိုၵ်းသီၶဵဝ်၊ မၢၵ်ႇႁူဝ်လိၼ်ႉ သီၶဵဝ်၊ ဢဵၼ်ႁႅင်းတေမီးမွၵ်ႈ 15 ၵေႃႉ (ပႃးႁူမ်ႇလူမ်ႈ) ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈပဵၼ် ၸုမ်းသိုၵ်း TNLA ဝႃႈၼႆ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ တႃးဢၢႆႈၵျေႃႇ ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၾၢႆႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇ တပ်ႉသိုၵ်းတဢၢင်း လၢတ်ႈတီႈ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ -“ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 3 ယၢမ်းႁူဝ်ၶမ်ႈ တီႈဝၢၼ်ႈ ၼမ်ႉၵူတ်ႉၼၼ်ႉ မီးပၢင်တိုၵ်း။ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈယိုဝ်းၽွင်းႁဝ်းၶႃႈၶၢမ်ႈတၢင်း။ ယိုဝ်းၵၼ်ၵႂႃႇယိုဝ်းၵၼ်ၶိုၼ်းသေ မၢၵ်ႇလူင်တူၵ်းသႂ်ႇလႄႈၾႆးမႆႈရူတ်ႉၶႃႈၵႂႃႈ။ ပဵၼ်မၢၵ်ႇလူင်ၾၢႆႇလႂ်တႄႉႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇႁူႉၶႃႈ။ ဢၼ်ဝႃႈႁဝ်းၶႃႈၽဝ်ရူတ်ႉၵူၼ်းမိူင်းၼႆၼၼ်ႉတႄႉ တိုၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၶႃႈ။ ႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇႁဵတ်း”- ဝႃႈၼႆ။
ၸဝ်ႈရူတ်ႉ 7 လမ်းလႄႈ ၵူၼ်းၶီႇရူတ်ႉမႃးၸွမ်းၵၼ်တင်းမူတ်း မီး 20 ပၢႆ။ လႆႈဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇ ၼွၼ်း တီႈဝၢၼ်ႈ ၼမ်ႉၵူတ်ႉ။ ၵၢင်ၼႂ်မႃး ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ် မႃးတၢင်ႇဢဝ်ၸိူဝ်းၶဝ်သူင်ႇ ပၼ်လႃႈသဵဝ်ႈ ဝႃႈၼႆ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၽူႈၼမ်းၼႂ်း ၾၢႆႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇတပ်ႉသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ် ၸေႃႇမိၼ်းထုၼ်း လၢတ်ႈတီႈၶၢဝ်ႇ BBC ဝႃႈ- “ဢၼ်ၽဝ်ရူတ်ႉၵႃးၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉပဵၼ် တပ်ႉသိုၵ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇ 3 ၸုမ်း။ ၶဝ်ၼႆႉ ပေႃးၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉယဝ်ႉ ဢမ်ႇတွၼ်ႉ ယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈႁဵတ်း ၼႆသေပွၵ်ႈ။ ” – ဝႃႈၼႆ။
ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ်ၸေႃႇမိၼ်းထုၼ်းလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇသေ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တေသိုပ်ႇလမ်းလိုပ်ႈတိုၵ်း ၸုမ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇ ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈသဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း ၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းပျီႇထွင်ႇၸု တႄႉတပ်ႉသိုၵ်း တေဢမ်ႇ ဢဝ်ပၼ်လႆႈ။ ပၢင်တိုၵ်းယင်းတိုၵ်ႉတေသိုပ်ႇပဵၼ်ထႅင်ႈယူႇလႄႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းဢမ်ႇ ႁပ်ႉႁွင်းလႆႈတဵမ်ပၢၵ်ႇ BBC ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉၼင်ႇၼႆ။
ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2 ဝူင်ႈၼႆႉၵူၺ်း ရူတ်ႉၵႃးၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်တၢင်ႇၵုၼ်ႇ တၢင်ႇၵူၼ်း လႅၼ်ႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်း ပျီႇထွင်ႇၸုၼႆႉ ၺႃးၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၽဝ်ပႅတ်ႈယဝ်ႉ ဢမ်ႇၵႃး 10 လမ်း။ ယွၼ်ႉ ပၢင်တိုၵ်း ၼႂ်းၵႄႈ ၸုမ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇလႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢၼ် တႄႇမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 15/8/2019 ၼၼ်ႉသေတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းမိူင်းတၢႆယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်း မီး 17 ၵေႃႉ ဢၼ်မၢတ်ႇၸဵပ်းမီး 27 ၵေႃႉ။ ၵူၼ်းဢၼ်လႆႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်းမီး 7000 ပၢႆ UNOCHA ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းၵမ်ႈၽွင်ႈၵမ်ႈၼမ် ဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းယေးယဝ်ႉသေတႃႉ ပၢင်တိုၵ်းတႄႉ ပႆႇယဵၼ်။ တီႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းတိုၵ်ႉမီးယူႇ 1600 ပၢႆ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 31/8/2019 ၼၼ်ႉ ၽူႈၼမ်းၸုမ်းသိုၵ်းဢူၺ်းလီလႄႈ တူဝ်တႅၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မၢၼ်ႈ ႁုပ်ႉဢုပ်ႇၵၼ်တီႈဝဵင်းၵဵင်းတုင်။ တူၵ်းလူင်းၵၼ်လႆႈလၢႆလၢႆယၢင်ႇ။ ပႃးၸဵမ်တႃႇၵိုတ်းတိုၵ်း။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ တပ်ႉသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈ သိုပ်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵိုတ်းတိုၵ်းၾၢႆႇလဵဝ်ထႅင်ႈတေႃႇထိုင် ဝၼ်းတီႈ 21 လိူၼ်ထူၼ်ႈ 9 ၼႆႉ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ပၢင်ၵုမ်ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ တူၵ်းလူင်းတေ ႁဵတ်းၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 16-17 လိူၼ်ထူၼ်ႈ 9 ၼႆႉၼႆလႄႈ ၾၢႆႇၽူႈၼမ်းၸုမ်းဢူၺ်းလီ တႄႉ ယွၼ်း ႁႂ်ႈတူဝ်တႅၼ်းတပ်ႉသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်းယူႇ။
