လိၵ်ႈတႆးယူႇၼွၵ်ႈတၢင်းၵၢၼ် တေႁဵတ်းႁိုဝ်သၢၼ်သိုပ်ႇႁႂ်ႈယိုၼ်းယၢဝ်း

ၾၢင်ႁၢင်ႈတဵမ်ၶၢပ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၵူၼ်းၼိုင်ႈၶိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးဝၢၼ်ႈမီးမိူင်းသေမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈၽွင်းငမ်းလႄႈ ဢမ်ႇမီး သူၼ်ႇလႆႈၽွင်းငမ်းၵေႃႈလီ ပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢွၼ်ႇသေယူႇႁူမ်ႈၵိုၵ်း ၼႂ်းမိူင်းၵူၼ်းၶိူဝ်းယႂ်ႇၽွင်းငမ်းၵေႃႈလီ ၵူၼ်းၶိူဝ်းၼၼ်ႉ တၵ်းမီးၽႃသႃလိၵ်ႈလၢႆးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ပဵၼ်တူၼ်ႈတိုၼ်း လၵ်းသဝ်လူင်သၢႆၸႂ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း လႄႈဝူင်ႇဝွၵ်ႇထိုင် ၵူၼ်းၶိူဝ်းလဵၵ်ႉ ၶိူဝ်းယႂ်ႇ ၼိူဝ်သၢႆတႃၵူၼ်းတင်းၼမ်။

ပေႃးဢမ်ႇမေႃပႂ်ႉပႃးမႅတ်ႇပႅင်းႁၵ်ႉသႃယူၵ်ႉယွင်ႈၸိုင် ဢမ်ႇဝႃႈၶိူဝ်းလဵၵ်ႉၶိူဝ်းယႂ်ႇ တၵ်းယဵၼ်းႁၢႆဝၢႆးဝွတ်ႈ ဝၼ်း ၼိုင်ႈဢမ်ႇႁၢင်ႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈတိုဝ်ႉတၢင်းငဝ်းလၢႆးဢမ်ႇပၼ်လႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတေႁဵတ်းႁႂ်ႈမႄႇၽႄႈ ၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇႁိူဝ်ႈႁိူင်းတူဝ်ႈၸွတ်ႇႁူဝ်ၵူၼ်းတႆးၵူႈၵေႃႉ ဢိၵ်ႇတင်းမၢင်ၸိုင်ႈမိူင်းထုၵ်ႇတၢင်းၵၢၼ်ၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်လႄႈသင် လိူဝ်သေဢမ်ႇမီးတီႈၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၼႂ်းလုမ်းၼႂ်းၸၢႆးယဝ်ႉ ယင်းဢမ်ႇမီး တိုဝ်ႉတၢင်းလႆႈပိုတ်ႇသွၼ်ႁဵၼ်းၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းလႄႈသင် ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႉလႄႈသင် ၸိူဝ်းၼႆႉ လၢႆလၢႆလွင်ႈၵေႃႈ ထုၵ်ႇႁိပ်ႇႁႅတ်ႉႁႄႉဢိုပ်းတိုဝ်ႉတၢင်းဝႆႉ။

တႃႇတေမႅတ်ႇပႅင်းႁၵ်ႉသႃပႂ်ႉပႃးႁႂ်ႈသိုပ်ႇယိုၼ်းယၢဝ်းၵႂႃႇလႆႈမိူဝ်းၼႃႈၼၼ်ႉ တၵ်းတေလႆႈၶတ်းႁႅင်း လၢႆတူပ်ႉၼႅပ်ႇ လၢႆပုၼ်ႈတႄႉတႄႉ။ ယွၼ်ႉၼႆ ၼႂ်းမိူဝ်ႈလၢႆၾၢႆႇၵေႃႈလႆႈၶတ်းႁႅင်း လၢႆၾၢႆႇၵေႃႈ တိုၵ်ႉၶွင်ႉၶမ်ယူပ်ႈယွမ်း လၢႆၾၢႆႇၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇၶိုတ်းပိူၼ်ႈ တူၵ်းလိုၼ်းပိူၼ်ႈယူႇၼႆႉ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ် ႁႂ်ႈလိၵ်ႈတႆးၵႂၢမ်းတႆး ဢမ်ႇႁူင်ႈဢမ်ႇႁၢႆလႄႈ ၽႄႈမၢၵ်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ယူႇလႆႈယိုၼ်းယၢဝ်း။ ပေႃးလိၵ်ႈႁဝ်းၵႂၢမ်းႁဝ်း သုတ်းဝၢႆးဝွတ်ႈႁၢႆၵေႃႈ ၸိူဝ်းႁဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတႆးယဝ်ႉ တေယဵၼ်းပဵၼ်ပိူၼ်ႈၶိူဝ်းလႂ်ၼႆၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ပိုၼ်းႁဝ်းဢၼ်ႁၢႆၵႂႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉၵွပ်ႈႁဝ်းၵႆႉမႄးလိၵ်ႈ ပၢၼ်ၼိုင်ႈတႅမ်ႈပဵၼ်လိၵ်ႈထူဝ်ႇငွၵ်ႈ ပၢၼ်ၼိုင်ႈ တႅမ်ႈပဵၼ်လိၵ်ႈတႆးႁုၼ်ႈသႅၼ်းၵဝ်ႇ ဢမ်ႇမီးယၵ်း ယၵ်းၸမ်ႈ ။ ပၢၼ်ၼိုင်ႈတႅမ်ႈပဵၼ်လိၵ်ႈတႆးပၢၼ်မႂ်ႇမီးယၵ်း ယၵ်းၸမ်ႈ။ ထိုင်မႃးပၢၼ်ၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ်ယၵ်းၶိုၼ်ႈတဵမ်ၵႂႃႇသဵင်ႈ(သဵင်တႆးၼိူဝ်) မၢင်ၸိူဝ်းဢမ်ႇမေႃယႅၵ်ႈ မေႃၽႄဢမ်ႇႁူႉတေလႆႈတႅမ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ် တေလႆႈဢၢၼ်ႇၸိူင်ႉႁိုဝ်။ ပၢႆသေလိူဝ်ၵူၼ်းၵတ်ႉၵူၼ်းၶႅၼ်ႇ ၵူၼ်းမေႃ တႅမ်ႈ မေႃဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈတႆးဢေႇ တေတႅမ်ႈတေဢၢၼ်ႇၵေႃႈၵႂင်ၵႂင်ၵႃးၵႃး လႆႈဝူၼ်ႉပႃးဝႃႈၸွင်ႇမၼ်းထုၵ်ႇ ၸွင်ႇၶဝ်သမ်ႉတေဢၢၼ်ႇပွင်ႇ တင်းၾွၼ်ႉလိၵ်ႈတႆး ဢၼ်ၸႂ်ႉယူႇလၢႆးၽႂ်လၢႆးမၼ်းၾၢႆႇၼိုင်ႈ။ ၵူၼ်းပၢၼ်ၼၼ်ႉ သႅၼ်းၼၼ်ႉ တေဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈတႆးမိူဝ်ႈလဵဝ်ဢမ်ႇလႆႈ။ ၵူၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉပၢၼ်ၼႆႉ တေဢၢၼ်လိၵ်ႈတႆးပၢၼ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈ ပိုၼ်းႁဝ်းၵေႃႈႁၢႆၵႂႃႇၸွမ်းၵၢပ်ႈလႂ်ပၢၼ်ၼၼ်ႉလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပိုၼ်းႁဝ်းမီးယူႇၼႂ်းပပ်ႉၼႂ်းၽိုၼ်လၢႆလၢႆ ၵူၺ်း ဢၢၼ်ႇဢမ်ႇလႆႈ။

မိူဝ်ႈလဵဝ်ပေႃးတေသွၵ်ႈႁႃပိုၼ်းတႆးႁဝ်းၶိုၼ်းၼႆ လႆႈၵႂႃႇသွၵ်ႇႁႃၼႂ်းပပ်ႉလိၵ်ႈၽိုၼ်လိၵ်ႈၽႃးသႃမၢၼ်ႈ ထႆး ဢင်းၵိတ်းသ် ဢၼ်ၵူၼ်းတႆးၶဝ်ႈထိုင်။ ႁဵတ်ႇၼႆႉၵူၺ်းၵေႃႈ ပေႃးႁၼ်ၸႅင်ႈယဝ်ႉ တီႈတႄႉမၼ်းပိုၼ်းတႆးၼႆၼႆႉ ပိူၼ်ႈတၵ်းတေလႆႈမႃးႁႃတီႈတႆး သမ်ႉပိၼ်ႇပဵၼ်တႆးတၵ်းလႆႈၵႂႃႇႁႃပိုၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇတီႈပိူၼ်ႈတၢင်ႇၶိူဝ်း။ ထႅင်ႈ ဢိတ်းၼိုင်ႈ လိၵ်ႈတႆးၵႂၢမ်းတႆးၵေႃႈ တႆးတေလႆႈၵႂႃႇႁဵၼ်းတီႈပိူၼ်ႈႁိုဝ်ဢမ်ႇႁူႉ။

ယွၼ်ႉၼၼ် ၼင်ႇႁိုဝ်တေယူႇၵိုၵ်းလူၵ်ႈ(လူဝ်းၵ)ယိုၼ်းယၢဝ်းၵႂႃႇလႆႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးတေဢွၼ်ၵၼ် မႅတ်ႇပႅင်းပႂ်ႉပႃးႁၵ်ႉသႃယူၵ်ႉယွင်ႈ ႁႂ်ႈသိုပ်ႇၵႂႃႇထိုင်ၸုပ်ႈလုၵ်ႈပၢၼ်လၢၼ် လႅၼ် လိၼ် လွၼ် ယိုၼ်းယၢဝ်း ၵႃႈႁိုဝ် ၸင်ႇတေၵိုတ်းၸိူဝ်ႉၵိုတ်းၶိူဝ်း။ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ယူႇတီႈတၢင်းၶတ်းၸႂ်လႄႈၼမ်ႉၵတ်ႉႁဝ်းၵူၺ်း။

ပေႃးၶိုၼ်းတူၺ်းပိုၼ်းလင်ႁဝ်း ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းသီႁဵင်ပီပၢႆပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ တႆးႁဝ်းယူႇမႃးလူၺ်ႈၼမ်ႉၵတ်ႉ ဢီႈသင် ၸိူင်ႉႁိုဝ်။ တႃႇတေသိုပ်ႇယူႇယိုၼ်းယၢဝ်းၵိုၵ်းလူၵ်ႈၵႂႃႇလႆႈထႅင်ႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းသမ်ႉတေသိုပ်ႇလႆႈထႅင်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ် လၢႆးလႂ်။ ႁူမ်ႈဝႃႈတူဝ်ၵူၼ်းတႄႉ ပေႃႈတေသိုပ်ႇလုၵ်ႈ လုၵ်ႈသိုပ်ႇလၢၼ် လၢၼ်သိုပ်ႇလႅၼ် ပဵၼ်ၵူၼ်း လၢႆလၢႆၵူၺ်းတႄႉတေယူႇၵႂႃႇလႆႈယူႇၵေႃႈ လႅပ်ႈတေဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးယဝ်ႉ တေပဵၼ်ၶိူဝ်းသင်ၵႂႃႇတႄႉ ဢမ်ႇႁူႉ။

ပူၼ်ႉမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 30-40 သိပ်းပီၼႆႉၵူၺ်း ယင်ႇလၢမ်းတူၺ်း ၵူၼ်းတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး လူတ်းလူင်းၵႂႃႇ ဢမ်ႇယွမ်း 30% ပုၼ်ႈ၊ ၵူၼ်းလၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆး လူတ်းလူင်း ဢမ်ႇယွမ်း 40% ပုၼ်ႈ။ ထွႆႈၵႂၢမ်းၽႃႇလေႃးလႄးၼမ်မႃး 80% ပုၼ်ႈ။ ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်ဢၼ်လီၼၵ်းၸႂ်တႄႉတႄႉ။ ၸႂ်ႈယူႇလၢတ်ႈငၢႆႈငၢႆႈ တႅမ်ႈငၢႆႈငၢႆႈ တေပွင်ႇၸႂ်ငၢႆႈငၢႆႈ ၼႆၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉၵူႈၵေႃႈၵူႈမၵ်ႉငၢႆႈသေလႄႈၸင်ႇပဵၼ်ႁဵတ်ႇမႃးၸိူင်ႉၼႆ။ တႆးၼင်ႇၵၼ် လၢတ်ႈတေႃႇၵၼ် တႅမ်ႈတေႃႇၵၼ် ဢမ်ႇပႃးလိၵ်ႈတႆးၵႂၢမ်းတႆးၸၢင်ႈပဵၼ်သင်လႃႈ ထွႆႈၵႂၢမ်းၶေႃႈလဵဝ် လိၵ်ႈတႆးပွင်ႈလဵဝ်ႁူဝ်လဵဝ် ဝၼ်းလဵဝ်လိူၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း တႆးတေႁၢႆယဝ်ႉၼႄႇၼႆ တေမီးၵူၼ်းယွၼ်ႉထၢမ်ၶိုၼ်းယူႇ။ ၸႂ်ႈယူႇမိူဝ်ႈၼႆႉတႄႉ တေပႆႇတၢႆပႆႇႁၢႆ ၵူၺ်းၵႃႈဢၼ်တႄႇႁဵတ်းႁႂ်ႈႁၢႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်တၢင်းယၢမ်ႈတၢင်းမဝ်မၢင်တၢင်း မၵ်ႉငၢႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈပဵၼ်မႃးၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉႁဝ်းမဝ်မၢင်ၼၼ်ႉၵူၺ်း။

လိူဝ်သေႁဝ်းဝႆႉမဝ်မၢင်ယဝ်ႉ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈယင်းၶဝ်ႈၼႂ်းၽႅၼ်ပၢႆးတိုၵ်းပိူၼ်ႈ ဢၼ်ဢဵၼ်းဢၢၼ်းဢိုၼ်ၶိူဝ်း ၵူၼ်းၼၼ်ႉလႄႈၸင်ႇထႅင်ႈႁႅင်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းၸဵဝ်းယဵၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထွႆႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ ႁဝ်းယူႇၼႂ်းမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်လူး တၵ်းတေလႆႈတႅမ်ႈလႆႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈၼႆၼၼ်ႉဢမ်ႇထဵင် ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူႈတီႈ။ လိူဝ်သေ ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉ ၵႂၢမ်းဢင်းၵိတ်းသ်ၵေႃႈတေလႆႈတႅမ်ႈလႆႈလၢတ်ႈယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႈတႆးၼင်ႇၵၼ် တၵ်းတေ လႆႈဢဝ်မႃးလၢတ်ႈမႃးတႅမ်ႈတေႃႇၵၼ်ၵူႈမိူဝ်ႈ။

ယွၼ်ႉလိၵ်ႈတႆးႁဝ်း ယူႇၼွၵ်ႈတၢင်းၵၢၼ် ယူႇၼွၵ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း ယူႇၼွၵ်ႈလုမ်းၼွၵ်ႈၸၢႆး ယူႇၼွၵ်ႈၶွမ်ႊပၼီႊ။ တေႃႉတႄႉဝႃႈ ယူႇၼႂ်းဝတ်ႉၼႂ်းဝႃး ယူႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းၶူင်ႇဢိတ်းဢီႈၵူၺ်း။ တေႁဵတ်းႁိုဝ် သၢၼ်သိုပ်ႇႁႂ်ႈ ယိုၼ်းယၢဝ်း။ ပႃမွၵ်ႉၶ ၶူးလူင်ၸၢႆးဢွင်ထုၼ်းႁဝ်းဝႃႈ “လိၵ်ႈတႆးၼႆႉ ပေႃးထိုင်ပဵၼ်ၸေႈၸဵတ်ႉၵူၼ်ႈလူးၵွၼ်ႇ ၸင်ႇဝႃႈလိၵ်ႈတႆးၽႄႈမၢၵ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ”။

ၸၢႆးသႅင်ယ ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၾိင်ႈငႄႈတႆး ၵဵင်းမႆႇ

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 012, November 2018