27/07/1942 BIA ပုတ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈပဵၼ် တပ်ႉသိုၵ်းၵႅတ်ႇၶႄမိူင်းမၢၼ်ႈ BDA Burma Defence Army ။
04/07/1943 ၵျပၢၼ်ႇဢဝ်တွၼ်ႈလိၼ်ၵဵင်းတုင် တင်းမိူင်းပၼ်ႇ တတ်းၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းမိူင်းသယၢမ် (ၸိုဝ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းထႆးၵူႈပွၵ်ႈ)။
21-27/07/1946 ပၢင်ၵုမ်ၶွင်ႊသီႊၸဝ်ႈၾႃႉၸိုင်ႈတႆး SSSC တီႈတူၼ်ႈတီး ၶိုၼ်းလိူၵ်ႈတင်ႈၵေႃပွင်ၵၢၼ် 7 ၵေႃႉ။
19/07/1947 ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းပွၼ် ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း တင်း ၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်း ၸုမ်းၽွင်းလူင်ႁူမ်ႈ 9 ၵေႃႉ လႆႈထုၵ်ႇၸုမ်းၵူၼ်းႁၢႆႉ ၵႂႃႇယိုဝ်းတၢႆတီႈႁွင်ႈလုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ (ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း ၽွၼ်းၽႄးမိူဝ်ႈ 20/07/1947)။
23/07/1947 ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သႃႇမိူင်းၶမ်း ၸဝ်ႈထုၼ်းဢေး ပုတ်ႈတႅၼ်းတၼ်းႁဵင်း (ၼႂ်းၸုမ်းၽွင်းငမ်းမိူင်းတႆး) ၼႃႈၵၢၼ်ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း (ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းပွၼ်)။
26/07/1947 ဢူးၼု ပုတ်ႈတၼ်းႁဵင်းၼႃႈၵၢၼ် ဝၢႆးၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်းထုၵ်ႇယိုဝ်းတၢႆ။
ၵၢင်လိူၼ် July ၵေႃႇတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃၸိုင်ႈတႆး SSIA တီႈမိူင်းယွၼ်း။ ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ ဢူးၼုၶိုၼ်းလႆႈပဵၼ်ၸွမ်ၽွင်းလူင်ထႅင်ႈ။
30/07/1958 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢူးၼူႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ လွင်ႈပွႆႇဝၢင်းၶႂၢင်းလွတ်ႈတင်းမိူင်း၊ ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမႃးဝၢင်းၶိူင်ႈတင်းၼမ်။
04/07/1962 ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမၢႆမီႈပိုၼ်ႉထၢၼ်ပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ပႃႇတီႇသဵၼ်ႈတၢင်းသူဝ်ႇသျႄႇလိတ်ႉမၢၼ်ႈ သေပူၵ်းတင်ႈလွၼ်ႉၵႅၼ်ပႃႇတီႇ။
07/07/1962 လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်တႃႈၵုင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇသၢၼ်ၶတ်း ၸုမ်းၼေႇဝိၼ်း ယိုတ်းဢမ်းၼၢတ်ႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်းလႆႈထုၵ်ႇယိုဝ်းတၢႆတင်းၼမ်။
08/07/1962 ဢဝ်မၢၵ်ႇတႅၵ်ႇယႃႉလူႉလႅဝ်ပႅတ်ႈ ႁူင်းႁေႃလူင်သမႅၵ်ႉၵ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်တႃႈၵုင်ႈ။
06-09/07/1967 ပၢင်တိုၵ်းဝၢၼ်ႈၵႂၢၼ်ႉ-ၼႂ်းလႅၼ်လိၼ်လၢဝ်း ၾင်ႇၼမ်ႉၶွင် သၢမ်ၸဵင်ႇၶမ်း (ဢၼ်လိုဝ်းလင်လုမ်ႈၾႃႉဝႃႈ ပဵၼ်ပၢင်သိုၵ်းယႃႈၾိၼ်ႇ) ၸုမ်းၶုၼ်သႃႇလွႆမေႃႇ တင်းၸုမ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇ KMT တိုၵ်းၵၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ႁိူဝ်းမိၼ်သိုၵ်းလၢဝ်းပေႃးလႆႈပွႆႇမၢၵ်ႇ တင်းသွင်ၾၢႆႇတၢႆမၢတ်ႇသုမ်းၼမ်။
17/07/1973 လေႃသျိင်းႁၢၼ် တင်း ၸၢႆးသၢႆၶိူဝ်း (ၸဝ်ႈၸၢႆးတူး ၽူႈၼမ်းၼႂ်း SSA-N) လႆႈထုၵ်ႇပလိၵ်ႈထႆး တီႉၺွပ်းသႂ်ႇႁိူဝ်းမိၼ်မႅင်းမီႈ ႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆး ဢဝ်မိူဝ်းမိူင်းၵွၵ်ႇ သိုပ်ႇသူင်ႇပၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တီႈတႃႈၵုင်ႈ။
24/07/1973 ဢူးၼု ပၢႆႈဢွၵ်ႇမိူင်းမၢၼ်ႈ တႃႇႁွမ်ႁႅင်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉသၢၼ်ၶတ်း ၸုမ်းၼေႇဝိၼ်း မသလ (BSPP) သိုပ်ႇလုၵ်ႉမိူင်းထႆးဢွၵ်ႇၵႂႃႇမိူင်းဝၼ်းတူၵ်း။
21/07/1981 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵႃႈႁူဝ်ၶုၼ်သႃႇ 500,000 ဝၢတ်ႇလႄႈ ၸိုဝ်ႈသဵင်ႁေႃၶမ်း ယႃႈၾိၼ်ႇၵေႃႈ လိုဝ်းလင်ၸွတ်ႇတူဝ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ။
22/07-03/09/1981 ပၢင်ၵုမ်ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး SSPP ပွၵ်ႈၵမ်း 2 တီႈပၢင်သဝ်းၵိဝ်ႇႁူၵ်း လႅၼ်လိၼ်ထႆး (ၶၢဝ်းႁိုဝ်ႉ) ၶိုၼ်းယိပ်းမၼ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်း ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ။
04/07/1984 ငဝ်ႈၸိုင်ႈပၢင်မႂ်ႇသုင် ၶွင်ႇသီႇၸိုင်ႈတႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ TRC (SSA ၸၢၼ်း + SURA) ၸုတ်ႇၽဝ်ယႃႈမဝ်းၵမ် ဢၼ်တိုၵ်းယိုတ်းလႆႈတီႈ CPB ၼႄလုမ်ႈၾႃႉ။ ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်း 20 ပၢႆ ၼႂ်းၸုမ်းပူတ်းပွႆႇၸိုင်ႈတႆး TNSO မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ TRC ။
23/07/1988 ၸုမ်းသိုၵ်းၼေႇဝိၼ်း ၵမ်ဢႃႇၼႃႇ 26 ပီတူၵ်းပႅတ်ႈ။
26/07/1988 ဢူးၸဵင်ႇလုၼ်ႇ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈပႃႇတီႇ မသလ ။
27/07/1988 လိူၵ်ႈတင်ႈဢူးၸဵင်ႇလုၼ်ႇ ပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈၶွင်ႇသီႇၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ ပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ။
20/07/1989 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵုမ်းထိင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸူႉၵျီႇလႄႈ ဢူးတိၼ်ႇဢူး။
11/07/1991 ၸွမ်ၸိုင်ႈ ၶွင်ႇသီႇမႄးပွင်ၸိုင်ႈတႆး SSRC ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်းသဵင်ႈမုၼ် (တႅမ်ႈလိၵ်ႈသင်ႇဝႆႉ ႁႂ်ႈယိပ်းတိုဝ်းလၢႆးႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်၊ ယိပ်းတိုဝ်းလွၵ်းလၢႆးၽွမ်ႉႁူမ်ႈပဵၼ်ယႂ်ႇ)။
31/07/1992 ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸုမ်းၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵၢၼ်သိုၵ်း ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၽွမ်ႉလႆႈၸႂ်ၵၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ မႃႇၼိူဝ်ႇပလေႃး (ငဝ်ႈၸိုင်ႈယၢင်းၽိူၵ်ႇ KNU) တွၼ်ႈတႃႇႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇမႂ်ႇမႂ်ႇ။
01/07/2000 ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဢွၵ်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ 1/2000 တွၼ်ႈတႃႇဢွၼ်ႁူဝ် ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းတႆးၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၵိုင်ႇလီမီး “ၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်”။
17/05-09/07/2004 ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိုၼ်းတႄႇပၢင်ၵုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ NC ဢၼ်ၵိုတ်းယင်ႉမႃးၼပ်ႉႁူဝ်ပီၼၼ်ႉ။ တူဝ်တႅၼ်းၸုမ်းၵိုတ်းသိုၵ်း လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၼပ်ႉႁူဝ်သိပ်းၵေႃႉ။
24/07/2005 တပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး SSNA တပ်ႉၸုမ်း 6 မိူင်းယဵၼ် ၼမ်ႉတူႈ ဝၢင်းၶိူင်ႈပၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ။
16/07/2006 တပ်ႉၸုမ်း 758 ဢၼ်ၸဝ်ႈသိုၵ်းမိူင်းၸိုၼ်ႈဢွၼ်ႁူဝ် ဢဵၼ်ႁႅင်းမွၵ်ႈ 300-400 ၽိုၼ်ႉဝၢႆႇၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ SSA (လွႆတႆးလႅင်း) ဝၢင်းၶိူင်ႈပၼ်မၢၼ်ႈတီႈလၢႆးၶႃႈ။
25/07/2011 ပွႆႇၽူႈတၢင်တူဝ်ဢူးဢွင်ႇၵျီႇ (ၽွင်းမိူင်း) ၵႂႃႇႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းတင်း ပႃႈၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸူႉၵျီႇ (လွင်ႈၼႆႉႁဵတ်းလၢႆပွၵ်ႈယူႇ)။
11/07/2012 US ပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း တီးရႅၵ်ႉမိတ်ႉၶျႄး (Derek J Mitchell) ပဵၼ် “ၽွင်းတၢင်” တႃႇမိူင်းမၢၼ်ႈ။
ၶေႃႈမုလ်း – ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 006 July, 2018
