ၽူႈတႅၼ်းမိူင်းၼၢႆး တုၵ်းယွၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မၵ်းမၼ်ႈ ဢဝ်မိူင်းၼၢႆး ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်မီးၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇ ၵိုၵ်းပိုၼ်း

ပၢင်ၵုမ်သၽႃးဝၼ်းတီႈ 17/12/2018 သၽႃးမိူင်းတႆး ပွၵ်ႈၵမ်း 2 ၵမ်ႈထူၼ်ႈ 12 ၼၼ်ႉ ၽူႈတႅၼ်းမိူင်းၼၢႆး ၸၢႆးမွၼ်း လိူၼ် တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၵ်းမၼ်ႈမိူင်းၼၢႆး ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်မီးၶူဝ်းၶွင်ၵိုၵ်းပိုၼ်း ၵဝ်ႇၵႄႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတွပ်ႇၵႂႃႇဢမ်ႇၸႅင်ႈလႅင်းလႄႈ ၽူႈတႅၼ်းမိူင်းၼၢႆး ယင်းပႆႇမီးလွင်ႈႁၢၼ်ႉၸႂ်။ ၼင်ႇႁိုဝ် ယိူင်းဢၢၼ်း ၵူၼ်း မိူင်းၼၢႆး တေတဵမ်ထူၼ်ႈၼၼ်ႉ ၶိုင်ပွင်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ သင်လၢႆလၢႆ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၸၢႆးမွၼ်းလိူၼ် ၽူႈတႅၼ်းသၽႃး ၸႄႈမိူင်း ဝဵင်းမိူင်းၼၢႆးလၢတ်ႈၼႄဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

မိူဝ်ႈၼႆႉ ၶႃႈႁဝ်းလႆႈထၢမ်ၵႂႃႇ 2 လွင်ႈ လွင်ႈၾႆးၾႃႉတီႈမိူင်းၼၢႆးလႄႈ လွင်ႈၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇတီႈမိူင်းၼၢႆး။ ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇတႄႉ ၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵျွင်းလႄႈသင်၊ ၵွင်းမူးလႄႈသင်၊ ၼမ်ႉႁူးလႄႈသင်၊ ၼွင်ၸဝ်ႈၾႃႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် တေႃႈလဵဝ် ၵူၼ်းၵုမ်းၵူၼ်းထိင်းမၼ်းဢမ်ႇမီး၊ ငိုၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇမီး။

ၶႂ်ႈတိုၵ်းသူၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈ ထၢမ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵပ်းၵၢႆႇ လွင်ႈမိူင်းၼၢႆးႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ သူၸဝ်ႈ ႁႂ်ႈမၵ်းမၼ်ႈပၼ် ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်မီး ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇလႄႈ ႁႂ်ႈမီးၵၢၼ်မုၼ်းလႅင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၼွၵ်ႈမိူင်း၊ ၼႂ်းမိူင်းဢမ်ႇဝႃႈ ႁႂ်ႈမႃးၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ၼႆ လႆႈထၢမ်။

ယိူင်းဢၢၼ်းတႄႉ ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းၼၢႆးႁဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၵ်းမၼ်ႈပၼ်။ ပေႃးပဵၼ်ၼၼ် ၵူၼ်းမိူင်း ႁဝ်းၵေႃႈငိုၼ်းၶဝ်ႈတေၼမ်။ သင်ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်မႃးလႄႇၼႆ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈတေၶႅမ်ႉ၊ လွင်ႈၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်း တဵင်ၵေႃႈတေလူတ်း ယွမ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉယိူင်းဢၢၼ်းၸိူင်ႉၼႆ။ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်သေ ႁႂ်ႈ ၶဝ်မီးလွင်ႈ ဢုၼ်ႇၸႂ် တေႃႇထိုင်ပၢၼ်လုၵ်ႈပၢၼ်လၢၼ်။

ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈပေႃးၶဝ်ႈၼႂ်း သဵၼ်ႈယူႊၼဵတ်ႊသ်ၵူဝ် (UNESCO) ယူႇတီႈႁဝ်းၵေႃႈ ၶူၼ်ႉယူႇတိၵ်းတိၵ်း ၶႃႈ။ ဝႃႈၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇမီးဢီႈသင် မီးတီႈလႂ်၊ မီးဝႆႉပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ပိုၼ်းမၼ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်။ တေႃႈလဵဝ် ၸုမ်းႁဝ်းၶႃႈ မိူင်း ၼၢႆး ဢွၼ်ၵၼ်တႅမ်ႈပိုၼ်းမိူင်း ၼၢႆးၼႆ မီး 98 ဝႂ်ယဝ်ႉ။ ဢိင်ၼိူဝ် 98 ဝႂ်ၼႆႉသေ ႁဝ်းတေႁဵတ်းဢွၵ်ႇဝႆႉ။

မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၶူးထမ်ႇမၶဝ်မႃးဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈဢိတ်ႇဢွၵ်ႇႁူဝ်ႁုပ်ႈမၼ်းႁဵင်ၼိုင်ႈ။ ဢၼ်ၼၼ်ႉမူတ်းၵႂႃႇ ယဝ်ႉ သေ ၽူႈသူၼ်ၸႂ်ၶဝ်သမ်ႉ တုၵ်းယွၼ်းမႃးတိၵ်းတိၵ်းပဵၼ်ဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

တေႃႈလဵဝ် ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၵေႃႈမႃးယူႇ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ပေႃးၶဝ်မႃးၵေႃႈ ၵႆႉႁၼ်မႃးၼွၼ်းတီႈၼမ်ႉၸၢင် လွင်ႈဢၼ်ၶဝ်မႃး လႄႇၼႆႉၵေႃႈ ၶဝ်ၽႅၼ်မႃးႁင်းၵူၺ်းၶဝ်။

မိူၼ်ၼင်ႇ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ပီႈၼွင်ႉတႆးဢၼ်ယူႇ Singapore (သိင်ႊၵပူဝ်ႊ) ဢူၺ်းၵေႃႉ ၶႃႈႁဝ်း ၶဝ်လႆႈမႃး လႄႇမႃးဢႅဝ်ႇ ၶဝ်ၶႂ်ႈႁူႉလွင်ႈမိူင်းၼၢႆး ပိုၼ်းမိူင်းၼၢႆး ၵပ်းၵၢႆႇလွင်ႈၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃမိူင်းၼၢႆးလႄႈ ၶဝ်ၵေႃႈလႆႈ ၸႂ်ႁဵၼ်းၵႂႃႇ။ ၵမ်းၼႆႉ ၶဝ်ၵေႃႈ ၶိုၼ်းမိူဝ်း Share ပၼ်ၶိုၼ်းဢူၺ်းၵေႃႉၶဝ်တီႈ Singapore ဝႃႈၼႆယူႇ။

ယူႇတီႈၶေႃႈထၢမ်ၼႆႉသေ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတႄႉ ပေႃးဝႃႈတေႁဵတ်းလွင်ႈ (Tourism) ၵၢၼ်ဢႅဝ်ႈယဵမ်ႈ တွင်ႈတဵဝ်းၸိုင် မၼ်းတေမီးပိူင် မၼ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပိူင်ဢၼ်မၼ်းဝႃႈၼႆႉ လွင်ႈႁူင်းႁႅမ်း။ လွင်ႈႁူင်းႁႅမ်းႁဝ်းတႄႉၵေႃႈ ပႆႇၶဝ်ႈၸွမ်း ပိူင်ဢၼ်မီးဝႆႉလႄႈ ၵွပ်ႈၼၼ်ယူႇ တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသေ ၼႆႉၵေႃႈထုၵ်ႇလီမိူဝ်းတူၺ်းပၼ် ဝႃႈထုၵ်ႇလီၸွႆႈထႅမ် ပၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆယူႇ။

ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ ႁဝ်းလႆႈပူၵ်းပွင်ၶဝ်ဝႆႉ ၵၢၼ်(Tourism) ႁူင်းငၢၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈႁဵတ်းဝႆႉ။ ၵၢၼ် guide (ၵၢႆႉ) ၽူႈၼမ်းဢႅဝ်ႇလႄႈ တွင်ႈတဵဝ်း ၵေႃႈၶိုၼ်းႁွင်ႉဢဝ် ပီႈၼွင်ႉမိူင်းၼၢႆး ဢၼ်ၵႂႃႇႁဵၼ်းတီႈတႃႈၵုင်ႈဢမ်ႇၼၼ် ၼွၵ်ႈ မိူင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉမႃးပၼ် ပၢင်သွၼ်ၶိုၼ်း။

မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၶူးထမ်ႇမ ၶဝ်မႃးလႄႇမိူင်းၼၢႆးၼၼ်ႉ လႆႈဢဝ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်တူၺ်း။ တေလႆႈဝႃႈ ဢွင်ႇမၢၼ်မႃး ယူႇ။ ယိူင်း ဢၢၼ်းတႄႉၶႂ်ႈႁႂ်ႈထိုင် UNESCO ။ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတွပ်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ် ပႆႇၶဝ်ႈမႃးလႆႈ ထိုင် မိူင်းၼၢႆးၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ၵူႈတီႈၵူႈတၢင်းၼၼ်ႉ ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈလႅၼ်လိၼ် ပႆႇမၵ်းမၼ်ႈဝႆႉ ၶဝ်မီးၶေႃႈမၵ်းတတ်း ဝႃႈ တမ်းဝၢင်းဝႆႉဝႃႈ တေၵႂႃႇလႆႈထိုင်တီႈလႂ် ဢမ်ႇၵႂႃႇလႆႈတီႈလႂ်လၢႆလၢႆ။

ပေႃးၼႂ်းဝဵင်းတႄႉ တေၵႂႃႇလႆႈယူႇဝႃႈၼၼ်ဝႆႉ။ လွင်ႈႁူင်းႁႅမ်းၼႆႉ ၵေႃႈလူဝ်ႇႁႂ်ႈၶိုတ်းၸၼ်ႉလႄႈ ၶဝ်တေဝႃႈ ၵႂႃႇမီး 7 ၶေႃႈ။

လွင်ႈဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတွပ်ႇပၼ်မႃးၶိုၼ်းၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးႁၢၼ်ႉၸႂ် ၵွပ်ႈသင်လႃႇၼႆ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈတၢင်ႇမႃးၶေႃႈထၢမ် ၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်ဢမ်ႇတွပ်ႇပၼ်ၸႅင်ႈလႅင်း။ ႁဵတ်းသင်တႆးႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇႁူႉ ႁဝ်းၶႃႈဝူၼ်ႉမႅၼ်ႈတႄႉ ဢၼ်ၶဝ် ဢမ်ႇ တွပ်ႇပၼ်ၸႅင်ႈလႅင်းၼၼ်ႉ ၶဝ်တေမီးလွင်ႈတၢင်းဢီႈသင်။

ၵွပ်ႈၶဝ်ဢမ်ႇတွပ်ႇပၼ်ၸႅင်ႈလႅင်းသေ ၵူၼ်းမိူင်းတေႁၼ်ဝႃႈ တႅၼ်းၽွင်းဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်တဵမ်ထူၼ်ႈ။ ႁဵတ်းၵၢၼ် ဢမ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ။ တႅၼ်းၽွင်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တၢင်တူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းသေ သဵင်ပွင်ႉၶၢင်းႁွင်ႉႁႆႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းသူၼ် တေႁၢႆၼၼ်ႉ ႁဝ်းၵေႃႈလႆႈမႃးတၢင်ႇလၢတ်ႈတီႈသၽႃး။ ၵူၺ်းၼႂ်းသၽႃးသမ်ႉ ဢမ်ႇတွပ်ႇပၼ် ၸႅင်ႈလႅင်းသင်သေပွၵ်ႈ။ ႁဝ်းၶႃႈၶိုၼ်ႈမႃးတေလႆႈ 3 ပီယဝ်ႉ တေႃႇထိုင်တေႃႈလဵဝ် ဢမ်ႇလႆႈလွင်ႈႁၢၼ်ႉၸႂ်သေပွၵ်ႈ။

ဢၼ်ၶႃႈၶႂ်ႈၾၢၵ်ႇပၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆးၼႆႉ –
1) ႁဝ်းၶႃႈႁၢပ်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်းဝႆႉၼႆ ၼင်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်းမီးၼၼ်ႉႁႂ်ႈႁဵတ်း ပၼ်ၽွၼ်းလီၵူၼ်းမိူင်း တဵမ်ထူၼ်ႈ။
2) မိူဝ်ႈႁဝ်းတေႁဵတ်းပၼ်ၽွၼ်းလီၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈမၼ်းပေႃးတႅၵ်ႇလႅင်း ႁႂ်ႈမၼ်းပေႃးၸႅင်ႈ လႅင်းပၼ်ၵူၼ်း မိူင်း။
3) လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၶၢဝ်းယၢဝ်း လွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ လွင်ႈဢၼ်ပိူၼ်ႈသိမ်းတီႈလိၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၶဝ်ၸွႆႈထႅမ် ပၼ်ၸႅင်ႈၸႅင်ႈလႅင်းလႅင်း။ မၢင်ဢၼ်ၶဝ်ဢမ်ႇၸွႆႈလႆႈၼႆ ၶဝ်ထုၵ်ႇလီလၢတ်ႈပၼ်ၸႅင်ႈလႅင်း။ ၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉၵေႃႈ ပိူၼ်ႈတေၸၢင်ႈၸွႆႈၶဝ်။ သမ်ႉဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိူင်ႉၼႆသေယဝ်ႉ ၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းၼိူဝ်ၵူၼ်းမိူင်း ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈ တၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းတေႃးသလိူတ်ႇ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼႄၵၢင်ၸႂ်မႃး လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸၢင်ႈ တူၵ်းသုမ်း ၶႃႈတႄႉႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼႆ။

လိုၼ်းသုတ်းဢၼ်ၶႂ်ႈၽိူမ်ႉထႅမ်တႄႉ ပုၼ်ႈၽွၼ်းၽႂ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းမၼ်း။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈႁႂ်ႈႁဵတ်းပုၼ်ႈၽွၼ်းတဵမ် ထူၼ်ႈ၊ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၵေႃႈ တေႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်းတဵမ်တဵမ်ထူၼ်ႈထူၼ်ႈ ယူႇတီႈႁဝ်းတႅၼ်းၽွင်းၵေႃႈ ႁဝ်းတေႁဵတ်း ပုၼ်ႈၽွၼ်းတဵမ်ထူၼ်ႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ