ၾိင်ႈပွႆးသၢင်ႇလွင်း

ၾိင်ႈပဵၼ်မႃးပွႆးသၢင်ႇလွင်း ဢမ်ႇၼၼ် ပွႆးၿူၶျ်လုၵ်ႈၵႅဝ်ႈ (ယုၵ်ႉဢဝ်ၶိုၼ်ႈပဵၼ်သႃမၼေရ်) ၸဝ်ႈသၢင်ႇ သိုပ်ႇတၢမ် လၢမ်းၽႄႈသႃသၼႃၿုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ တႄႇပဵၼ်မႃးလူၺ်ႈလွင်ႈတၢင်းၸိူင်ႉႁိုဝ် –

ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးဢၼ် ထို ဝ် ယမ် သႃသၼႃၿု တ်ႉ ထၽြႃးပဵ ၼ် ၸဝ်ႈ ၵမ်ႈၼမ်ၶႂ်ႈဝႃႈႁူဝ် ပၢၵ်ႇ 99% ပု ၼ်ႈ ပေႃးမီးလုၵ်ႈ ၸၢႆးၼႆ တၵ်းတေလႆႈယုၵ်ႉဢဝ်ၶိုၼ်ႈပဵၼ်လွင်း ပဵၼ်သၢင်ႇ(သႃမၼေရ်) ပဵၼ်ၸၢင်း(ၽရႃႉၽိၶု)။ လူၺ်ႈတၢင်းယုမ်ႇ ယမ်ဢၼ် ဢမ်ႇလႆႈမီးၵူတ်းမၢႆဝၢၼ်ႈမိူင်းတဵၵ်းႁႅတ်ႉ တဵၵ်းၸႂ်ႉသေပေႃႈမႄႈၵူႈၵေႃႉတိုၼ်းမီးၸႂ် မၢႆမၼ်ႈပၵ်းလၵ်း ပၵ်းၸႂ်မႃးႁင်း ၽႂ်မၼ်းလႄႈပေႃးထိုင်မိူဝ်ႈခၢဝ်းယၢမ်းၵိုင်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ၽွင်းဢႃယု 8-12 ပီ ၵေႃႈတၵ်းဢဝ်လုၵ်ႈဢဝ် လၢၼ် ၶဝ်ႈႁဵတ်း သၢင်ႇလွင်းယုၵ်ႉၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸၼ်ႉၸဝ်ႈၸၢႆး(သၢင်ႇလွင်း) ၿူၶျ်(ၼုင်ႈ)ပဵၼ်သၢင်ႇသႃမၼေရ် ၸွမ်း ၼင်ႇၾိင်ႈယုမ်ႇယမ် တိုဝ်းၵမ်ၵၼ်မႃးပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်သိုပ်ႇသိုပ်ႇလၢႆၸူဝ်ႈလၢႆပၢၼ် ဝၢႆးသေၽြႃးၵူဝ်းတမၸဝ်ႈၶဝ်ႈ ၼိပ်ႉပၢၼ်းယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈၼိုင်ႈ ၾၢႆႇထႆးတႄႉလၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ –
ၾိင်ႈပဵၼ်မႃးပိုၼ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ မီးၵၢၼ်ဝူင်ႇဝွၵ်ႇဝႆႉလၢႆလိူင်ႈလၢႆႁူဝ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ – မိူဝ်ႈၽွင်းပၢၼ်ၽြႃးပဵၼ် ၸဝ်ႈ ၶိုၼ်ႈမိူဝ်းပူတ်းပွႆႇမႄႈၸဝ်ႈတီႈမိူင်းသဝၼ်ၸၼ်ႉလၢဝ်ၻိုင်းသ်သေၶိုၼ်းလူင်းမႃးမိူင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉ မီးသၢင် သီႇတူၼ် သွင်တူၼ်ပဵၼ်ၻေးဝီၻႃးလႄႈၼၢင်းၾႃႉ သွင်ၸဝ်ႈလူင်းမႃးၸွမ်း ၵွပ်ႈၶႂ်ႈႁၼ်မိူင်းၵူၼ်း ဝူၼ်ႉဝႃႈမိူင်း ၵူၼ်းၼၼ်ႉ လီမူၼ်ႈလီသိူဝ်း ယွၼ်ႉဝႃႈတေမီးၵၢၼ်ပႂ်ႉႁပ်ႉတွၼ်ႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆလႄႈ သၢင်တင်းသွင် ၸင်ႇလႆႈ ႁဵ တ်းႁၢင်ႈႁဵ တ်းၾၢင ်တႅ င်ႇတူ ဝ် ႁၢင်ႈလီ ႁၢင်ႈငၢမ်း တို ဝ်းမူ ၵ်ႇမူ င်ႊၵု တ်ႇ (မူ ၵ်ႇႁူဝ် ၶမ်းၾင် သႅ င် )ႁၢင်ႈၶိူ င်ႈသေမႃးသိူ ဝ်း မူၼ်ႈၵႃႈဝႅၼ်ၸွမ်းၵူၼ်း။ ယွၼ်ႉၼၼ် သၢင်ႇလွင်းၸင်ႇလႆႈတႅင်ႇတူဝ်ႁၢင်ႈၶိူင်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇသၢင် ၼၼ်ႉဝႃႈၼႆ။

တွၼ်ႈသွင်သမ်ႉဝႃႈ –
ၵၢၼ်ပဵၼ်သၢင်ႇလွင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ယိူင်ႈပိုၼ်းၸဝ်ႈၸၢႆးသိတ်ႇထတ်ထ ၸဝ်ႈၵႅမ်မိူင်းဝဵင်းၵၿိလ်းၽသ်း (ၵပိလ ဝၢတ်ႈ) ဢွ ၼ် ၼႃႈတေဢွ ၵ်ႇၿူ ၶျ် ။လႆႈႁၢင်ႈၶိူ င်ႈတႅ င်ႇတူ ဝ် မိူ ၼ် ၸဝ်ႈၸၢႆး(သၢင်ႇလွ င်း) မိူ ၼ် ၵၢၼ် ယူႇၼႂ်းႁၢင်ႈ ၼႂ်းႁေႃၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။

တွၼ်သၢမ် –
ၾိင်ႈပွႆးသၢင်ႇလွင်း ၸွမ်းၼင်ႇၼႂ်းတွၼ်ႈဢၼ် ၸဝ်ႈၼေႃႇၶမ်း လႄႈ ၿုၼ်းသီ ၼုတ်းၸိၼူဝ်ႊ လႆႈပိၼ်ႇဝႆႉ ၼၼ်ႉဝႃႈ- မိူဝ်ႈၽွင်းပၢၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၼႂ်းဝဵင်းလူင်ရၢၶျ်ၶရိတ်းႁ်(ရႃႇၸၵျူဝ်ႇ) မီးၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းၸိုဝ်ႈ ၽိမ်းၽိသၢလ် (ပိမ်ႇပိ သႃႇရ) လႆႈသၢင်ႈၽရႃႉဝိႁၢရ်လူင် လူႇတၢၼ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ လႄႈမွပ်ႈတူဝ်တၢၼ်းလူႇပၼ်ၽြႃးပဵၼ် ၸဝ်ႈတေႃႇၸူဝ်ႈ ၸီးဝိတ်ႉ။

ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းၽိမ်းၽိသၢလ်(ပိမ်ႇပိသႃႇရ) မီးလုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဢႃႊၶျႃႊတသတ်ႊရူႊ(ဢၸႃတသၢတ်ႈ)။ မီးဝၼ်းၼိုင်ႈၸဝ်ႈၸၢႆးဢႃးၶျႃးတသတ်ႊရူႊ လႆႈမႃးတီႈၵၢင်ၶူင်ႇၽရႃႉဝိႁၢရ်သေၶိုၼ်ႈၵႂႃႇတီႈႁူင်းႁေႃတီႈ ၽြႃးပဵၼ် ၸဝ်ႈၼင်ႈယူႇၼၼ်ႉ လႆႈႁူပ်ႉတင်းၽရႃႉထေႊဝထတ်း(ၸဝ်ႈတေဝတၢတ်ႈ)လႄႈ ၽရႃႉထေႊဝထတ်း ၸင်ႇလႆႈ ၸိူၼ်းၶိုၼ်ႈၵႂႃႇၼိူဝ်ႁူင်းႁေႃ ႁူမ်ႈတင်းယုၵ်ႉ ယွင်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ၽူႈမီးတၢင်းလၵ်းလႅမ်သႅမ်းၵႃႈ လႅတ်းသႅဝ်း လႅၼ်ႇၶွင်ႈ ဝႆးလႄႈ ၵိုင်ႇတၢင်းထုၵ်ႇလႆႈၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၽူႈပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းဝႆးဝႆးၼႆႉ တေႃႇသိုပ်ႇၸဝ်ႈ ၽိမ်းၽိသၢလ် ဢၼ်ဢႃယုၵႄႇထဝ်ႈယဝ်ႉဝႃႈၼႆ။ ၵွပ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတေၼမ်းတပ်ႉဢွၵ်ႇၵႂႃႇတိုၵ်းၾၼ်းၽႂ်လႆႈ ယဝ်ႉၼႆလႄႈ ထုၵ်ႇၶႃႈပႅတ်ႈယဝ်ႉဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈၸဝ်ႈလႆႈယိၼ်း ပဵၼ်လွင်ႈမွင်ၶုၼ်ႇ ဢမ်ႇပေႃးၶႂ်ႈႁၢၼ်ႉၸႂ် ၸင်ႇလႆႈၸီႉၼႄးဝႃႈ ၽႂ်ၶႃႈႁႅမ်ပေႃႈၵဝ်ၸဝ်ႈ လႆႈလူင်း ၶေႃးယဝ်ႉႁႂ်ႈၼႅတ်ႈပွၵ်ႈမိူဝ်း။ ၾၢႆႇထေးဝထတ်း ပႆႇယွမ်းလူတ်းၵႂၢမ်းတင်ႈၸႂ်သေႁႃတိုဝ်ႉတၢင်း ႁူပ်ႉၸဝ်ႈၸၢႆး ဢႃႊၶျႃႊ တသတ်ႊရူႊထႅ င်ႈၵမ်းၼို င်ႈ ႁူမ်ႈတင်းတၢင်ႇလဝ်ႈယို ၼ်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၸၢႆးၺွ ပ်းပေႃႈၸဝ်ႈ ၶင် ဢမ်ႇပၼ် ၵိၼ် ၶဝ်ႈ ၵိၼ်ၼမ်ႉ ပေႃး 7 ဝၼ်းၵေႃႈ တေသဵင်ႈၸႂ်ၵူၺ်း။

ဝၢႆးၼၼ်ႉႁဝ်းၵေႃႈတေလၵ်ႉလွပ်ႈႁႅမ်ၸဝ်ႈၽူႈပွင်ငမ်းမိူင်း ငတ်ႉမၢၵ်ႇႁိၼ်လူင်ၵိင်ႈလူင်းမႃးတဵင်သႂ်ႇယဝ်ႉ ႁဝ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈ သူၼ်ႇၸဝ်ႈၵေႃႈတေလႆႈၼင်ႈၿလ်းလင်ႊၵ်(ပလၢင်ႇ)ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း ပဵၼ်ၸဝ်ႈၸွမ်ႁဝ်း။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ႁဝ်းသွင် ၸဝ်ႈၵေႃႈ တေလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်ပူၵ်းပွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ် ၼႅၼ်ႈၵႅၼ်ႇယိုၼ်းယၢဝ်းၵႂႃႇ။

မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၸၢႆးဢႃႊၶျႃႊတသတ်ႊရူႊလႆယိၼ်းၵေႃႈယုမ်ႇယမ်လႄႈ ၸင်ႇသင်ႇသိုၵ်းၵႂႃႇၺွ ပ်းပေႃႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၵႂႃႇၶင် ဝႆႉသေဢမ်ႇပၼ်ၽႂ်ၵႂႃႇသူင်ႇၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်။ လူၺ်ႈတၢင်းႁၵ်ႉတၢင်းဢီးလူလႄႈ ၼၢင်းမႁေသီၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈ ႁဵတ်းႁိုဝ် လႆႈႁဵတ်းၶဝ်ႈမုၼ်းၶဝ်ႈပွင်းလၵ်ႉမူၵ်းသႂ်ႇၼႂ်းၸွၵ်းၵဝ်ႈၽူမ်(ၸွၵ်းၶူၼ်ႁူဝ်)မၢင်ပွၵ်ႈၵေႃႈ ဢဝ် သိူင်ႇၼႂ်းသွၵ်း တိၼ်သေၵႂႃႇသူင်ႇပၼ် တေႃႇပေႃးၶူပ်းထူၼ်ႈ 7 ဝၼ်းလႄႈ ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းၽိမ်းၽိသၢလ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇ သဵင်ႈၸႂ်ၶၢတ်ႇတၢႆ ပၢႆတင်းပႆၵႂႃႇမႃး ဢွၵ်ႇဢဵၼ်ဢွၵ်ႇႁႅင်းလႆႈယူႇ။ လိုၼ်းသုတ်း ၸဝ်ႈၸၢႆးဢႃႊၶျႃႊတသတ်ႊရူႊ သင်ႇ သိုၵ်းၵႂႃႇပၢတ်ႇၽႃ တိၼ်ပေႃႈၸဝ်ႈသေဢဝ်ၼမ်ႉၵိူဝ်တႃး ဢမ်ႇႁႂ်ႈပႆၵႂႃႇမႃးလႆႈ။

မိူဝ်ႈၸဝ်ႈဢႃႊၶျႃႊတသတ်ႊရူႊလႆႈပႃးလုၵ်ႈသေၵႂႃႇယဵမ်ႈမႄႈၸဝ်ႈလႄႈဝႃႈလုၵ်ႈၸၢႆးၵေႃႉၼႆႉၵဝ်ၶႃႈႁၵ်ႉသုတ်း ယဝ်ႉ ၵူၺ်းၵႃႈတူဝ်ၶႃႈမိူဝ်ႈယင်းလဵၵ်ႉၼၼ်ႉ ပေႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ၶႃႈၸွင်ႇႁၵ်ႉမိူၼ်ၼႆဢမ်ႇႁူႉဝႃႈၼႆ။ မႄႈၸဝ်ႈ ၶိုၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈႁၵ်ႉလုၵ်ႈၸဝ်ႈသုတ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၵွပ်ႈဝႃႈ တၢင်းလဵၼ်ႈၵူႈဢၼ်ဢၼ် ဢၼ်မီးၵႃႈယႂ်ႇၶၼ်လူင် ဢၼ်လုၵ်ႈ ၸဝ်ႈလဵၼ်ႈယူႇၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ပေႃႈၸဝ်ႈသိုဝ်ႉပၼ်တင်းသဵင်ႈၵူၺ်း ၸဝ်ႈဢမ်ႇ လႆႈသိုဝ်ႉမႃးပၼ်လုၵ်ႈ ၸဝ်ႈ သေဢၼ် ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၸၢႆးဢႃႊၶျႃႊတသတ်ႊရူႊ လႆႈယိၼ်းၵေႃႈ ၸင်ႇၶုၵ်းၸႂ်လႆႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁဵတ်းဢမ်ႇထုၵ်ႇ ၸင်ႇၼႅတ်ႈ ပွၵ်ႈမိူဝ်းၵႂႃႇတီႈႁွင်ႈၵုမ်းၶင်ပေႃႈၸဝ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃႈၸဝ်ႈလႆႈသဵင်ႈၸႂ်ၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇပႅတ်ႈယဝ်ႉလႄႈ ယိၼ်းတိူဝ်ႉ ဢူၵ်းတိူဝ်ႉၸႂ်ယဝ်ႉ ၼႅတ်ႈမိူဝ်းၵႂႃႇၸူးၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈသေလဝ်ႈလၢတ်ႈၼႄလွင်ႈတၢင်းပဵၼ်မႃး။

ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၸင်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ႁဵတ်းၵေႃႉၵူၼ်းၽိတ်းလႄႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ႁဵတ်းဝၢပ်ႇယႂ်ႇလူင်ၸိူင်ႉၼႆ ၵူၺ်းၵႃႈ ပိူဝ်ႈ ဝဝ်ဝၢင် ဝၢပ်ႇ(ပႃႇပ/ဝူတ်ႈ) ၼၵ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ဝၢပ်ႇဝဝ်လႄႈ ႁႂ်ႈဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈ တၢၼ်းမွပ်ႈပၼ်ၼႂ်းၿုတ်ႉထသႃသၼႃ ၽြႃးၿုတ်ႉထၸဝ်ႈလူၺ်ႈ ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၸၢႆးဢွၼ်ႇလႆႈမီးၵႂၢမ်းတင်ႈၸႂ်ႁင်းၵွႆး။

မိူဝ်ႈလႆႈႁူႉၸိူင်ႉၼၼ် ၸဝ်ႈၸၢႆးဢႃႊၶျႃႊတသတ်ႊရူႊ ၸင်ႇလႆႈၼမ်းဢဝ်ၸဝ်ႈၸၢႆးဢွၼ်ႇ(လုၵ်ႈၸဝ်ႈ)ႁူမ်ႈတင်း မိသ်ႉသႁၢႆထႅင်ႈ 500 ၵေႃႉ ဢၼ်မီးၵႂၢမ်းတင်ႈၸႂ် လႄႈပေႃႈမႄႈပၼ်ဢၼုၺၢတ်ႈၼၼ်ႉ ၵႂႃႇမွပ်ႈလူႇတၢၼ်း ၽြႃး ပဵၼ်ၸဝ်ႈ လူၺ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဢၢပ်ႇၼမ်ႉၶဝ်ႈမိၼ်ႉ မၢၵ်ႇႁၢၼ်(သူမ်ႈပူၺ်ႇ) ၼမ်ႉဢူပ်း ၼမ်ႉႁွမ် ဢၼ်ၸႄႈ ငိုၼ်း ၶမ်း ၵႅဝ်ႈသႅင် ယဝ်ႉႁပ်ႉသိလ်ႁပ်ႉပွလ်း လႄႈႁၢင်ႈၶိူင်ႈတႅင်ႇၼုင်ႈၶူဝ်းၸဝ်ႈၸၢႆး(သၢင်ႇလွင်း)သေႁႄႇပႆၸွမ်း သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းလၢႆသၢႆ ၼႂ်းၵၢင်ဝဵင်းလူင်ရၢၶျ်ၶရိတ်းႁ် မိူဝ်ႈၶူပ်းထူၼ်ႈ 7 ဝၼ်း ၸင်ႇၼမ်းဢဝ်သၢင်ႇလွင်း ၵႂႃႇၿူၶျ် ပဵၼ်သၢင်ႇသႃမၼေရ်တေႃႇၼႃႈၽြႃးပဵ ၼ် ၸဝ်ႈလႄႈသင် ၶၸဝ်ႈ ဢိ ၵ်ႇတင်း ၾုင် မူႇပီႈၼွ င်ႉ ၺၢတ်ႈ(ၺႃႇတိ) ႁူမ်ႈတင်းၽူႈၵူၼ်းတင်းၼမ်။

ယွၼ်ႉၼႆႉ ပွႆးသၢင်ႇလွင်း ဢၼ်တႆးယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ ပေႃးမီးလုၵ်ႈၸၢႆးၼႆ တၵ်းဢဝ်ႁဵတ်းသၢင်ႇလွင်း ၿူၶျ်ပဵၼ် သၢင်သႃမၼေရ် ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵိုတ်ႉၵၢၼ်သိုပ်ႇတၢမ်လၢမ်းႁိတ်ႈၸွမ်းႁွႆး ၿုတ်ႉထၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸၢႆးမွၼ်းၶိူဝ်း

ၶေႃႈမုလ်း ပပ်ႉၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ 003 April 2018