Friday, March 29, 2024

ပႃႇပႅၵ်ႇပႃႇထိူၼ်ႇမိူင်းတႆးႁဝ်းလူႉယွၼ်ႉသင် လူႉယွၼ်ႉၽႂ်?

Must read

ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းႁူဝ်သိပ်းပီမႃးၼႆႉ ပႃႇမႆႉပႃႇထိူၼ်ႇ ပႃႇပႅၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢမ်ႇဝႃႈပွတ်းႁွင်ႇ ပွတ်းၸၢၼ်း ပွတ်းဢွၵ်ႇ လူႉၼမ်ၵူႈပွတ်းတွၼ်ႈ။ ဢမ်ႇမီးမိူင်းတႆးပွတ်းလႂ် ဢၼ်ပႃႇထိူၼ်ႇဢမ်ႇလူႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ယႃႉလူႉပႃႇမႆႉပႃႇထိူၼ်ႇၼၼ်ႉ သမ်ႉပဵၼ်ၽႂ်ၼေႃ။

ပႃႇပႅၵ်ႇမိူင်းတႆး လူႉမူၺ်ႉ

မႆႉလီမီးယေႈတူၼ်ႈ-ၼူၵ်ႉမူၼ်ႈမိုၼ်ႇသႅၼ်တူဝ်၊ မႆႉတူၼ်ႈၼိုင်ႈလမ်းလဵဝ်- လူင်ၶဵဝ်ၽႂ်ဢမ်ႇဝႃႈ၊ မႆႉတူၼ်ႈၼိုင်ႈ ဢမ်ႇပဵၼ်လူင်ၶဵဝ်-ၵူၼ်းႁိူၼ်းလဵဝ်ဢမ်ႇပဵၼ်မူႇဝၢၼ်ႈ ၼႆၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ၵႂၢမ်းၵပ်းထုၵ်ႇ တႆးႁဝ်း ယွင်ႈဝႆႉၵႃႈၶၼ်ပႃႇထိူၼ်ႇတူၼ်ႈမႆႉဝႆႉလီငၢမ်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼႆ ပႃႇမႆႉပႃႇထိူၼ်ႇပဵၼ်တူၼ်ႈၼမ်ႉ ဢုမ်ႈၼမ်ႉဝႆႉ ယၢမ်းၾႃႉၾူၼ်တူၵ်းလူင်းမႃး ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းႁဝ်းမီးၼမ်ႉၵိၼ်ၼမ်ႉၸႂ်ႉတင်းပီ၊ ဢမ်ႇဢိုပ်းဢမ်ႇယၢၵ်ႈ။

- Subscription -

ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ၶၢဝ်းတၢင်းႁူဝ်သိပ်းပီမႃးၼႆႉ ဢမ်ႇဝႃႈပွတ်းတွၼ်ႈလႂ် မီးၵၢၼ်တႅပ်းမႆႉယႃႉ ပႃႇထိူၼ်ႇ မႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပႃႇမႆႉပႃႇထိူၼ်ႇဢေႇမႃးသေ ၵိူတ်ႇၽေးႁႅင်ႈလႅင်ႉမႃး။ ဢၼ်ယၢမ်ႈမီး ပႃႇထိူၼ်ႇၶိူဝ်းတူၼ်ႈမႆႉၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ႁၢင်ႈလီ ထိူၼ်ႇၶဵဝ်ၸမ်ႉၼမ်ႉလိူင်ႇ ၸိူင်ႉၵႂၢမ်းဝႃႈ ၼမ်ႉသႂ်ၵႃႈလႂ် ၸႂ်လီၵႃႈၼၼ်ႈ ၼႆၼၼ်ႉ ဢဝ်ယဵၼ်းပဵၼ် ၼမ်ႉဢမ်ႇလၢႆႇဢမ်ႇႁူဝ်- ယႃႇသီတူဝ်ဢၢပ်ႇသုၵ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉမႃး။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈပႃႇမႆႉပႃႇထိူၼ်ႇ ၼႂ်းမိူင်းတႆးလႆႈထုၵ်ႇယႃႉလူႉၵွႆၵႂႃႇ တင်းၼမ်တင်းလၢႆၼႆႉ မီးပီႈၼွင်ႉၵူၼ်း မိူင်းတႆး မွၵ်ႇလၢတ်ႈလွင်ႈတၢင်း ပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်ဝႆႉ လၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆလွင်ႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈလႂ်ၵေႃႈပဵၼ် လွင်ႈၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ဢမ်ႇၽိတ်းဢမ်ႇပိူင်ႈသေၵေႃႉသေၵူၼ်း။

လုင်းၸၢႆးလူင် ၽူႈတႅၼ်းၽွင်းသၽႃးၸႄႈမိူင်း ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈမၢႆ 2 ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၵိုင် လၢတ်ႈဝႃႈ- “ ပႃႇထိူၼ်ႇပွတ်းမိူင်းၵိုင်ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ လူႉယွၼ်ႉၸဝ်ႈငိုၼ်းၶဝ် ၵူၼ်းလေႃးၽၶဝ်၊ ၵူၼ်းလေႃးၽၶဝ် ဢဝ်ငိုၼ်းသေၵႂႃႇၸၢင်ႈပိူၼ်ႈတႅပ်း၊  တႅပ်းမႆႉပေႃးပၢင်ႇၵႂႃႇပၢင်ႇၵႂႃႇ။ ပွတ်းဢၼ်ပႃႇထိူၼ်ႇပႃႇပႅၵ်ႇ လူႉၵွႆၼမ်တီႈမိူင်းၵိုင်ၼႆႉ ပေႃးလုၵ်ႉလၢႆးၶႃႈၶဝ်ႈမိူင်းၵိုင်မႃး ပေႃးပူၼ်ႉဝၢၼ်ႈၶၢမ်းၼႃး မႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈႁၢင်ႈလီမၼ်းၵမ်းလဵဝ်၊ သွင်ၽၢၵ်ႇၶၢင်ႈတၢင်း တၢင်းၵႂၢင်ႈဢေႊၶိူဝ်ႊႁဵင်ပၢႆ မႆႉပႃႇပႅၵ်ႇ ၶႂ်ႈပၢင်ႇမူတ်းယဝ်ႉ၊ ဢမ်ႇၶႂ်ႈမီးသင်ယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈဢေႊၶိူဝ်ႊႁဵင်ပၢႆၼႆႉ ၵဝ်ဢဝ်မႂ်းဢဝ်၊ ၵဝ်ႉသုၵ်ႉမႂ်းသုၵ်ႉထူၼ်ႈယဝ်ႉ” ။

ပႃႇမႆႉမိူင်းတႆး လူႉ ၺႃးတႅပ်းမူၺ်ႉ

မႆႉပႅၵ်ႇၼႆႉ တႅပ်းယဝ်ႉၸုတ်ႇၾႆးပႅတ်ႈ၊ ႁဵတ်းသူၼ်၊ ဢဝ်ဝႆႉတီႈလိၼ် ဝၢႆးၼႆႉမႃးလူဝ်ႇၶၢႆၵိၼ်။ မိူဝ်ႈမွၵ်ႈ 2-3 ပီပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်းၽုၵ်ႇႁဵပ်း၊ ၽုၵ်ႇႁဵပ်းသေတႅပ်းတူၼ်ႈမႆႉပႅၵ်ႇ ဢဝ်ႁဵတ်းပႅၵ်ႇ၊ လွင်ႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းတၢင်ႇလိၵ်ႈတီႈသၽႃးသေ ၵိုတ်းပႅတ်ႈမူတ်းယဝ်ႉ။ ၾၢႆႇၼွၵ်ႈၾၢႆႇၼႂ်းၸႂ်ႉၵိုတ်းမူတ်းယဝ်ႉ။ တီႈလိၼ် ၼႆႉ ပေႃးဢမ်ႇၽုၵ်ႇႁဵပ်းယဝ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉၶႂ်ႈဢဝ်ဝႆႉ၊ သမ်ႉမႃးၽုၵ်ႇၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ ႁဵတ်းၼႆမႃး။ ၵူႈပွၵ်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈထၢၼ်ႇႁိၼ်ၶဝ်ႈၵေႃႈ ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း၊ ၸုမ်းၼွၵ်ႈ၊ ၸုမ်းၼႂ်း ဢၼ်မီးဢႃႇၼႃႇ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၼိူဝ်ၶဝ်တင်းမူတ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးဢမ်ႇႁူမ်ႈၵၼ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈဢမ်ႇလႆႈ။

ၸဝ်ႈငိုၼ်းသႃးၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈငိုၼ်းၼႂ်းမိူင်းၵိုင် ဢၼ်ဝႃႈလႆႈပွင်ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ မီးၵူၼ်း 8-9 ၵေႃႉ ၸႂ်ႉငိုၼ်းၼမ်ၼမ်သေၵႂႃႇဢဝ်ဝႆႉ၊ မၢင်ၵေႃႉပဵၼ်လႆႈ 2-3 တိုင်ႇ၊ မၢင်ၵေႃႉ 4-5 တိုင်ႇ၊ မၢင်ၵေႃႉဢၢၼ်ႇသိပ်းဢၢၼ်ႇသၢဝ်းတိုင်ႇမၼ်း။ မိူဝ်ႈၸၢႆးဢၢႆႈပဝ်း ပဵၼ်ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇပႃႇမႆႉၼၼ်ႉ မၼ်းမႃးမိူင်းၵိုင်ႁဝ်းပွၵ်ႈၼိုင်ႈ၊ မၼ်းမႃးဝႃႈတီႈမိူင်းၵိုင်ၼႆႉ မၼ်းဝႃႈဢပျူဝ်ႇၸိၼ်ႇတေႃး၊ ၵမ်းၼႆႉတႄႉ မၼ်းပဵၼ်တၶူႉလၢတ်ႉတေႃးပႅတ်ႈယဝ်ႉ- ဝႃႈၼႆ။

ၼင်ႇႁိုဝ်ပႃႇမႆႉတေဢမ်ႇသိုပ်ႇလူႉၵႂႃႇထႅင်ႈၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီမီးဝႆႉၵၢၼ်ပႂ်ႉပႃးမႅတ်ႇပႅင်း (ထိင်းသိမ်း)။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇတႅၼ်းတူၼ်ႈမႆႉတၢင်ႇပိူင် မီးၵၢၼ်လုမ်းလႃးလႆႈလီ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ပႂ်ႉပႃး သိုပ်ႇသၢႆၸႂ်ပႃႇမႆႉပိူင်ၼိုင်ႈ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ လုင်းၸၢႆးလူင် လၢတ်ႈဝႃႈ- တႃႇတေထိင်းသိမ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၶဝ်ၵေႃႈ ဝႃႈၽုၵ်ႇမႆႉၽုၵ်ႇမႆႉ ၼႆတိၵ်းတိၵ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈလွင်ႈၽုၵ်ႇမႆႉၼႆႉ ပႆႇလိူင်ႈယႂ်ႇပဵင်းဢၼ်တႅပ်းမႆႉ။ ပေႃးဢဝ်မိူင်းႁဝ်းဝႃႈ မႆႉမိူင်းႁဝ်းၼႆႉမၼ်းမီးဝႆႉယဝ်ႉ မၼ်းႁၢင်ႈလီဝႆႉယဝ်ႉ တေႃႈႁႂ်ႈထိင်းလႆႈၵူၺ်း၊ ဢၼ်ၽုၵ်ႇထႅင်ႈၼၼ်ႉ လၢႆပီမိူင်းႁဝ်းၸင်ႇလႆႈႁၼ်။ ပေႃးဢမ်ႇတႅပ်းမႆႉၼႆ မၼ်းႁၼ်ၵမ်းလဵဝ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းမၼ်းၵေႃႈ ၾၢႆႇလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇထိင်းလႆႈ ပီၼိုင်ႈယဝ်ႉပီၼိုင်ႈ ယိင်ႈၶႅၼ်းလူမ်ႉၵႂႃႇ တိၵ်းတိၵ်းၵူၺ်း၊ ၵွႆၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်းၵူၺ်း ဢၼ်ႁဝ်းႁၼ်ၼႆႉ

တီႈမိူင်းၵိုင်ၼႆႉ မီးၵၢၼ်တႅပ်းမႆႉၵေႃႈ မီးၵၢၼ်ၽုၵ်ႇတႅၼ်းၶိုၼ်းယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇလုမ်းလႃးလႆႈလႄႈ ၼိုင်ႈပီၼိုင်ႈပီၼႆႉ တူၼ်ႈမႆႉလူမ်ႉတၢႆၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်။

ပႃႇမႆႉမိူင်းတႆးတီႈၼိုင်ႈ

တင်ႈတႄႇ 4-5 ပီမႃးတေႃႇမိူဝ်ႈလဵဝ် တူၼ်ႈမႆႉၼႆႉ ၾၢႆႇပႃႇမႆႉၶဝ်ပၼ်ယူႇၵူႈပီ ဢၢၼ်ႇႁူဝ်ႁဵင်မၼ်း၊ ပၼ်ၽုၵ်ႇၶိုၼ်းယူႇ။ ပဵၼ်မႆႉမၢၵ်ႇထေႃးပၢတ်ႈ၊ မႆႉၶီႈလဵၵ်း (မႆႉၸီႇလီႇ)၊ မႆႉယူႇၵရိတ်ႉ၊ မႆႉမွၵ်ႇၵမ်ႉၵေႃႇ၊ မႆႉသၵ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်မႆႉလၢႆလၢႆသႅၼ်း။ တူဝ်ၶဝ်ယူႇတီႈပႃႇမႆႉသေ ၵႂႃႇဢဝ်တီႈလိၼ်သေ ၽုၵ်ႇဝႆႉၵေႃႈမီး ၵူႈပီ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းမီးဢၼ်ၽုၵ်ႇၵူၺ်း ဢၼ်လုမ်းလႃးမၼ်းဢမ်ႇမီး၊ တူၼ်ႈမႆႉ 5-6 ႁဵင်တူၼ်ႈၼႆႉ 4-5 ပၢၵ်ႇၵူၺ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈၵိုတ်း။ တႃႇလုမ်းလႃးၼႆႉ ပဵၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၾၢႆႇပႃႇမႆႉလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၵူႈၵေႃႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းသမ်ႉ ဢမ်ႇပေႃးမီးမဵတ်ႉတႃႇၼိူဝ်သၽႃႇဝတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ၊ ၽွၼ်းလီသၽႃႇဝၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ်ၼၼ်ႉၵေႃႈပႃး- လုင်းၸၢႆးလူင် သပ်းလႅင်းလၢတ်ႈၼႄ ပႃးၼင်ႇၼႆ။

ၸၢႆးသူႉ ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး၊ ၵေႃႉယၢမ်ႈလႆႈႁပ်ႉသူး ၸဝ်ႈၼၢင်းသူႉၸၼ်ႇတီႇ လၢတ်ႈဝႃႈ- “ၵဵဝ်ႇၵပ်းပႃႇမႆႉႁဝ်းၶႃႈ လႆႈထုၵ်ႇတႅပ်းထုၵ်ႇယႃႉၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈႁၼ်ထိုင် မၼ်းမီးယူႇ 2 ပိူင်- 1.ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၢႆမီႈၸိုင်ႈမိူင်း တမ်းဝၢင်းဝႆႉ တႃႇတေၵႅတ်ႇၶႄပႃႇမႆႉပႃႇထိူၼ်ႇ မီးယူႇသေတႃႉၵေႃႈ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ဢၼ်ၵုမ်းထိင်း တႃႇႁႂ်ႈပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈႁူမ်ႇငမ်း၊ လွင်ႈၵၢၼ်ထိင်းသိမ်း သၽႃႇဝႁဝ်းၶႃႈ ယႃႇႁႂ်ႈလူႉလႅဝ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်မၼ်း ပဵၼ်ဢၼ်ႁႅင်းဢေႇလႄႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းထိုင်တီႈလႆႈ။

2.မၼ်းၵဵဝ်ႇၵပ်းၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈ တီႈဢမ်ႇမီးတၢင်းႁူႉၵဵဝ်ႇၵပ်း ပၼ်ႁႃသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး ဢိင်ၼိူဝ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်း လႅၵ်ႈလၢႆႈသေလႄႈ ၼႃႈတီႈၼႃႈလိၼ်မီးၵႃႈၶၼ်မႃး။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ လႆႈပိုင်ႈဢိင်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ပီလႂ်ပီၼၼ်ႉၼမ်မႃးၼႆလႄႈ ဢမ်ႇပေႃးဝူၼ်ႉၵႆသေ ယႃႉပႃႇမႆႉ ပႃႇထိူၼ်ႇ ဢွၼ်ၵၼ်ၶႂၢၵ်ႈဢဝ်တီႈလိၼ်မႂ်ႇ တီႈသူၼ်မႂ်ႇ။ တႃႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈၵေႃႈလီ၊ တႃႇယူႇသဝ်းၵေႃႈလီ ၸိူဝ်းၼႆႉသေလႄႈ လႆႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉပႃႇမႆႉႁဝ်းၶႃႈတင်းၼမ်။

ၼင်ႇႁိုဝ်ပႃႇမႆႉႁဝ်းၶႃႈ တေဢမ်ႇလူႉၵွႆၼမ်ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈႁဝ်းၶႃႈၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်း တူင်ႇဝူင်းၵၢၼ်မိူင်း ၵေႃႉၼိုင်ႈႁၼ်ထိုင်တႄႉ မၼ်းယူႇတီႈၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းလႄႈ ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈၸိုင်ႈမိူင်း၊ ၼင်ႇႁိုဝ်တေၵုမ်းထိင်းလႆႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ပႃႇမႆႉတေဢမ်ႇလူႉၵွႆၼၼ်ႉ ၶဝ်မီးပုၼ်ႈၽွၼ်းလုမ်းလႃး တူၺ်းထိုင်လႄႈ ၶဝ်လူဝ်ႇပၼ်ပိုၼ်ႉႁူႉၵူၼ်းမိူင်းၼမ်ၼမ်။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ပေႃးမီးပၵ်းပိူင်ဝႆႉၵေႃႈ လီဢဝ်ပၵ်းပိူင်သေပႂ်ႉပႃး/ထိင်းသိမ်း ၽွင်းငမ်းၵႂႃႇ၊ ၼႆႉပဵၼ်လွၵ်းလၢႆးဢၼ်ထုၵ်ႇလီႁဵတ်းသေပိူၼ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈမိူဝ်ႈလဵဝ်။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပႃႇမႆႉပႃႇထိူၼ်ႇႁဝ်း လူႉလႅဝ်ၵႂႃႇၼမ်သေ ၽေးသၽႃႇဝ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းတႄႉႁဝ်းၶႃႈ ပေႃးလႆႈ ထူပ်းယူႇယဝ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇၽေးၵိုင်ႉၵၢင်ႉ ပေႃးၶၢဝ်းၾူၼ် မိူၼ်ၼင်ႇၼမ်ႉလူၵ်ႈ၊ တီႈဢၼ်ၼမ်ႉ ဢမ်ႇယၢမ်ႈလူၵ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပေႃးၾူၼ်တူၵ်းမႃးၼႆ ၼမ်ႉလႆလေႃႈလူင်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဢမ်ႇမီး ပႃႇမႆႉပႃႇတွၵ်ႇတတ်းဝႆႉပၼ်ၼႂ်းၵႄႈမၼ်းလႄႈ  ၽေးလူမ်းလႅင်ႉၵေႃႈထူပ်းမႃးၼမ်၊ ၽေးၶဵၼ်မူင်ႈမႅင်း ဢၼ်မႃးယႃႉၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ တေၸၢင်ႈလိူင်ႇၽႄႈမႃးၼမ် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ပႃႇမႆႉပႃႇထိူၼ်ႇ ဢၼ်တေႁပ်ႉၵုမ်းဝႆႉပၼ် တူဝ်သတ်းတတ်းမႅင်း ၸိူဝ်းဢၼ်ၸၢင်ႈၶႃႈၵၼ် ယူႇႁိမ်းၵၼ်လႆႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းဢေႇမၢင်ၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း။ ၽွၼ်းယွၼ်ႈမၼ်း ၼႂ်းၶၢဝ်းပွတ်းပွတ်းၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်ၶႃႈဢေႃႈ- ဝႃႈၼႆ။

ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်လုမ်း ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး (TYN) လႃႈသဵဝ်ႈ ၸၢႆးၼေႃႇသႅင် တႄႉႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ- ပႃႇပႅၵ်ႇလူႉၼႆႉၵွပ်ႈတႅပ်းမႆႉပႅၵ်ႇ 1.ဢဝ်တူၼ်ႈလူင်မၼ်း ႁဵတ်းမႆႉႁိူၼ်း၊ ၸၵ်းႁဵတ်းမႆႉၸႂ်ႉၵေႃႈပႃး။ 2.ႁဵတ်းသူၼ်ႁဵပ်း။ ပဵၼ်ၸိူဝ်းမိူင်းၵိုင်၊ ႁမ်းငၢႆး၊ လၢႆးၶႃႈ၊ ၼႂ်းထုင်ႉယိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်သူၼ်ႁဵပ်းၵမ်ႈၼမ်။ ၸွမ်းတိၼ်လွႆၸၢင်ႉမိူင်းၵိုင် တႅပ်းႁဵတ်းမႆႉ။ ၼႂ်းဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ပွတ်းမိူင်းၵိုင် ႁဵတ်းႁိူၼ်းပဵၼ် မႆႉပႅၵ်ႇၵမ်ႈၼမ်။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢၼ်ႁဵတ်းႁဵပ်းပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ၊ ပေႃႈလဵင်ႉၶႄႇၶဝ်ႈမႃး၊ ၵူၼ်းပွတ်းလႅၼ်လိၼ်မိူင်းၶႄႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉမႃးႁဵတ်းႁဵပ်း။

ၵၢၼ်တႅပ်းမႆႉၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈပိူင်ၼႆႉ ႁၼ်ဝႃႈမၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉသၽႃႇဝ  မိူၼ်ၼင်ႇႁဝ်းၶႃႈထူပ်းယူႇမိူဝ်ႈလဵဝ်။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ပႃႇမႆႉဢမ်ႇမီးလႄႈၼမ်ႉလူၵ်ႈ လူမ်းပတ်ႉ၊ မိူဝ်ႈႁဝ်းၶႃႈလဵၵ်ႉ လူမ်ႉပတ်ႉဝၢၼ်ႈၵူၼ်းၵႂႃႇတင်း ၶိုင်ႈဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇယၢမ်ႈငိၼ်း၊ မိူဝ်ႈလဵဝ် လူမ်းပတ်ႉမူႇဝၢၼ်ႈၵႂႃႇပဵၼ်ၶိုင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးမႃးလႄႈ ရႃႇသီႇဢုတုၵေႃႈဢမ်ႇမၢၼ်ႇမႃး။

မိူဝ်ႈပီ 2018 ၼမ်ႉလၼ်ႈႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇမီး ၼမ်ႉႁူၺ်ႈၼမ်ႉႁွင်ႈသေ ၼမ်ႉလူၵ်ႈၼႂ်းဝဵင်း ပေႃးပဵၼ်ၵႄးယႂ်ႇ ၵႄးလူင်ၼႆႉၵေႃႈ လႆႈဝႃႈပဵၼ်ၵၢၼ်ယႃႉသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ။ ႁဝ်းဢမ်ႇၵိုတ်းလေႃးၽႁဝ်းလႆႈသေ ဢွၼ်ၵၼ်ယႃႉပႃႇထိူၼ်ႇ၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈသေ ၶႂၢၵ်ႈဝႅင်းၶႂၢၵ်ႈသူၼ်ဝႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပႃးၵၢၼ်ယႃႉ သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉမူတ်းမူတ်းၶႃႈဢေႃႈ။

တႃႇၵႅတ်ႇၵင်ႈထိူၼ်ႇပႃႇမႆႉၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈႁဵတ်းယၢပ်ႇ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈႁဝ်းယူႇၼႂ်းၵႄႈၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ယူႇၼႂ်းၵႄႈ ၵၢၼ်ပိူၼ်ႈမႃးၶႂၢၵ်ႈၼႃႈတီႈမိူင်းႁဝ်း၊ ပေႃးၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈ ဢဝ်လွင်ႈ ပႃႇမႆႉၼႆသေ ဢဝ်မၢႆမီႈမၼ်းသေၶဝ်ႈ။ ၼႂ်းၼႃႈတီႈသိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵေႃႈ သိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵေႃႈသမ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းမီးပေႃႇလသီႇၸိူင်ႉၼၼ်ၸိူင်ႉၼႆ။

ပႃႇမိတ်ႉတႅပ်းမႆႉၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈပၼ်၊ ၾၢႆႇသိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵေႃႈပၼ်၊ ၼႃႈတီႈသိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၵေႃႈ တၢမ်တူဝ်ၶဝ်ၵေႃႈႁဵတ်း၊ ဢၼ်တႅပ်းမႆႉ တေႃႉမႆႉၶၢႆၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇပူၼ်ႉ ဢမ်ႇၵၢင်းၸုမ်းယိပ်း ၵွင်ႈၵၢင်ႇလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉဢမ်ႇၸၢင်ႈဝႃႈ ၶႃႈႁဝ်းႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆ။

ယူႇတီႈၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ၸၢႆးၶူမ်ၶၢႆး လၢတ်ႈၼႄလွင်ႈတၢင်း ပႃႇမႆႉပႃႇထိူၼ်ႇပႃႇပႅၵ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ- “လွင်ႈလႆႈယႃႉပႃႇမႆႉၼႆႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ။ ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈယူဝ်းယူဝ်း၊ မၼ်းပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ ႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ပဵၼ်ဢၼ်ယႂ်ႇဢၼ်လူင်၊ ပေႃးဢဝ်ဢဵၼ်ႁႅင်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ႁႂ်ႈပေႃးယႃႉပႃႇမႆႉတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ ပႃႇယႂ်ႇပႃႇလူင် တေဢမ်ႇမီး။

လွင်ႈဢၼ်ယႃႉပႃႇမႆႉၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉႁဝ်းဢမ်ႇမီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈလီ ပၼ်တၢင်းႁူႉ ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းဝႃႈ ပေႃးဝႃႈယႃႉပႃႇမႆႉၼႆႉ မၼ်းတေတုမ်ႉတိူဝ်ႉဢီႈသင်။ မၼ်းဢမ်ႇမီးၽႂ်မႃး လၢတ်ႈၼႄၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း၊ မီးဢၼ်ႁၢမ်ႈလၢႆလၢႆၵူၺ်း။ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈယူဝ်းယူဝ်း ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃး ပီၼိုင်ႈလႄႈပီၼိုင်ႈ ႁဵတ်းႁႆႈတီႈၼိုင်ႈယဝ်ႉတီႈၼိုင်ႈ ပၼ်ႇၶၢႆႉလၢႆႈၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း၊ ၵူၺ်းယႃႉပႃႇမႆႉၵမ်ႈဢေႇၵူၺ်း။

ဢၼ်ယႃႉပႃႇမႆႉၼႆႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊၶုတ်းႁႄႈတင်းလၢႆ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇပွတ်းလၢႆးၶႃႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ ဢၼ်မႃးႁဵတ်းသူၼ်ႁဵပ်း ဢၼ်မႃးယႃႉတီႈလိၼ်ဝၢၼ်ႈယိူင်း မႃးယႃႉပႃႇ ပႅၵ်ႇဢေႊၶိူဝ်ႊမၼ်းပၢၵ်ႇပၢႆ။

ဢိင်ၼိူဝ်ၵၢၼ်ယႃႉပႃႇမႆႉပႃႇပႅၵ်ႇ ၼႂ်းမိူင်းတႆးသေ လွင်ႈၽေးတုမ်ႉတိူဝ်ႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၺႃးၸၢၵ်ႇ မၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၽေးႁႅင်ႈလႅင်ႉ၊ မိူၼ်ၼင်ႇမိူဝ်ႈပီၵၢႆလႄႈပီဢွၼ် ၼႃးၼမ်ႉၾႃႉ ဢၼ်ပိုင်ႈရႃႇသီႇ ၾႃႉၾူၼ်သေ ႁဵတ်းၼႆႉ ဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းမၼ်းမီးၼမ်။ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၼႆႉ လႆႈၶၢမ်ႇၶီႈသူမ်ႈမၼ်းၵမ်းလဵဝ်။

ဢၼ်ယၢပ်ႇလိူဝ်ႁႅင်းတႃႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်လဵင်ႉတူဝ်သတ်း။ ၼမ်ႉတႃႇလဵင်ႉ တူဝ်သတ်း၊ ယိူဝ်ႈတႃႇလဵင်ႉတူဝ်သတ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၶၢၼ်ၸႂ်တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ ဢိင်ၼိူဝ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းၵေႃႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈမႃး၊ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၵေႃႈပိုတ်ႇၵႂၢင်ႈမႃး၊ ၵမ်ႈၼမ်ၵူၼ်းၼႆႉ ပိုၼ်ႉတီႈၼႃႈလိၼ်ၼႆႉ ၽႂ်ၵေႃႈၶႂ်ႈလႆႈၼမ် ၶႂ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ၶႂ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉၼမ်သေ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းႁူဝ်ႉ လွမ်ႉဢဝ်တီႈလိၼ်တိၵ်းတိၵ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းၸိူဝ်းလဵင်ႉတူဝ်သတ်း မီးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ တင်းၼမ် ၸၢႆးၶူမ်ၶၢႆး လၢတ်ႈၶွတ်ႇယွတ်ႈၵႂႃႇၼင်ႇၼႆ။ 

ၸၢႆးၽွၼ်းလီ

19/08/2020

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း