လွင်ႈဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းတိတ်းၸပ်းယိၼ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ် ဢမ်ႇဝႃႈဢွၼ်ႇၸၢႆးဢွၼ်ႇယိင်းလႄႈသင်၊ ၵူၼ်းၼုမ်ႇသႅၼ်းႁုၼ်ႈ ဢမ်ႇဝႃႈမၢဝ်ႇသၢဝ်လႄႈသင်၊ မႄႈႁိူၼ်းပေႃႈႁိူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈသင်၊ ပေႃႈႁၢင်ႉမႄႈႁၢင်ႉ ပေႃႈမႆႈမႄႈမၢႆႈ (မႄႈႁၢင်ႉဢွၼ်ႇၽူဝ်ပၢႆႈ-မႄႈမၢႆႈဢွၼ်ႇၽူဝ်တၢႆ)လႄႈသင်၊ မႄႈႁၢင်ႉလၼ်ႇလုတ်ႈ ပိူၼ်ႈပႅတ်ႈဢမ်ႇၶၢတ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈသင်၊ ဢမ်ႇဝႃႈၵူၼ်းၼုမ်ႇၵူၼ်းထဝ်ႈ၊ ၵူၼ်းၶၢဝ်ႉၵူၼ်းၵႄႇ သၢမ်ပၢၼ်ၸဵတ်းသႅၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ လွင်ႈတၢင်းဢၼ်လႆႈတိတ်းၸပ်းယိၼ်ႉယႃႈ၊ မၵ်ႉယႃႈၸိူဝ်းၼႆႉ တေမီးယူႇလၢႆလၢႆလွင်ႈ။ ၵွပ်ႈၼႆ ႁဝ်းမႃးဢွၼ်ၵၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း ၸွင်ႇမၼ်းမႅၼ်ႈဢမ်ႇမႅၼ်ႈ။
ၵူၼ်းႁဝ်းတိတ်းၸပ်းယိၼ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်ယွၼ်ႉသင်?။
(1)ၼႂ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇသႅၼ်းႁုၼ်ႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ်ၽွင်းပၢၼ်သိူဝ်းလူၼ်းလႄႈ ၶႂ်ႈၸၢမ်းၶႂ်ႈႁူႉၶႂ်ႈႁၼ်၊ ၶႂ်ႈႁူႉဢရသႃႇၶႂ်ႈၸၢမ်ႇပူၺ်ႈ ၼမ်ႉဝၢၼ်ၼမ်ႉၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉမၼ်းတူၺ်း။
(2)ၸၢတ်ႈပၢၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇၽွင်းမီးႁၵ်ႉၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈသုမ်းတၢင်းႁၵ်ႉ၊ ဢူၵ်းႁၵ်း၊ တၢင်းႁၵ်ႉဢမ်ႇတဵမ်ၸႂ်၊ မၢၵ်ႇလေႃႉၵိင်ႈၾၢႆႇလဵဝ်၊ ၸႂ်တႅၵ်ႇၸႂ်ပိဝ်၊ ၸႂ်ၽူင်ႉၸႂ်ယၢႆႈ၊ ၼႃႈႁိူၼ်းတႅၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ဝူၼ်ႉသင်ဢမ်ႇမႃးသင်သေ ၸႂ်ႉတိုဝ်း/သူႇ/ၵိၼ် လႄႈမၵ်ႉမႃး၊ တိတ်းယိၼ်ႉမၼ်းမႃး။
(3)ၵႃႉၶၢႆႁဵတ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးသေ ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးတူၵ်းသုမ်းလူႉလႅဝ်၊ လူင်းတိုၼ်းလၢင်းပုတ်းတိုၼ်း။ ယွၼ်ႉလဵၼ်ႈၵၢၼ်တေႃႇလွင်း တေႃႇတေႃႇလွင်းလွင်း။ ၺႃးၽေးလူမ်းၽေးလႅင်ႉ၊ ၽေးၼမ်ႉၽေးၾႆး၊ ၽေးၽူႈလၵ်ႉၵူၼ်းၸူၼ်၊ ၽေးၵူၼ်းၸင်းၵၼ်၊ ၽေးၶုၼ်မိူၵ်ႈလိူင်းလူင် ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၶူဝ်းၶွင်ငိုၼ်းၶမ်းလူႉသုမ်းၼမ်။ ၸႂ်တူၵ်းၸႂ်ႁူင်ႈသေ ၸႂ်ႉတိုဝ်း/ၵိၼ်/သူႇ ယူတ်းယႃၸႂ်။
(4)ယွၼ်ႉဢမ်ႇႁူႉ၊ ၺႃးလွၵ်ႇႁႂ်ႈၵိၼ်မႅၼ်ႈသေမၵ်ႉမႃး။ တူဝ်ယၢင်ႇ-မိူၼ်ၼင်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆးမၢင်တီႈမၢင်တွၼ်ႈ ပေႃးၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၵိၼ်ၸၢင်ႈၵၼ်၊ ဢဝ်ဝၼ်းမိုဝ်းၵၼ်၊ မီးပၢင်ပွႆးၸႃႇၵၼႂ်းဝႃႇ တႃႇႁႆႇၵွင်ႁႆႇမွင်း၊ မီးၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉၸိူဝ်းၼႆႉ ဢဝ်ယႃႈမႃႉၸႄႈသႂ်ႇၼႂ်းၼမ်ႉသေပၼ်ၵိၼ်၊ တမ်းပၼ်ၵၼ်ၵိၼ်။
(5)ယွၼ်ႉတႆးၵေႃႉ/ဢူၺ်းၵေႃႉဢူၺ်းသေႈ ၼႂ်းမူႇၼႂ်းၸုမ်းဢၼ်ႁဵတ်းၵေႃႉၵၼ်ၸူဝ်းၵိၼ်သေ ၼင်ႇႁိုဝ်ႁႂ်ႈပေႃးယွမ်းႁပ်ႉပဵၼ်ၵေႃႉပဵၼ်သေႈၵၼ်ၵႂႃႇ ပဵၼ်မူႇၸုမ်းလဵဝ်ၵၼ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၵိၼ်ဢဝ်ၼမ်ႉၸႂ်ၵၼ်၊ ယွမ်ႉၸႂ်ၵၼ် ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈယုမ်ႇယမ်တမ်းၸႂ်ၼိူဝ်ၵၼ်။
(7)ယွၼ်ႉယုမ်ႇၽိတ်းယုမ်ႇပိူင်ႈဝႃႈ ပေႃးၵိၼ်ယဝ်ႉၸႂ်လီၸႂ်မူၼ်ႈၸႂ်သိူဝ်း၊ လိုမ်းတၢင်းတုၵ်ႉၶၶၢၼ်ၸႂ်၊ လွင်ႈႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈၼူၼ်းမွႆႈၼႂ်းၵၢၼ်ငၢၼ်းၵေႃႈတေႁၢႆ၊ တေမီးႁႅင်းႁဵတ်းၵၢၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႆႉ။
(8)ယွၼ်ႉသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉႁိမ်းႁွမ်း၊ ၼႂ်းဢိူင်ႇ/ဝၢၼ်ႈ/ပွၵ်ႉယွမ်ႇႁိမ်းႁွမ်းႁဝ်းႁဝ်းယူႇၼၼ်ႉ မီးၵူၼ်းၵိၼ်ယႃႈ ၶၢႆယႃႈၼမ်၊ ယႃႈမဝ်းၵမ်ၵေႃႈလိူင်ႇ၊ ၵႃႈၶၼ်ပေႃးၵႃႈၶၼ်ထုၵ်ႇ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈဢမ်ႇၶတ်းပေႉၸႂ်၊ ၸႂ်ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ဢမ်ႇၵုမ်းလႆႈၸႂ်သေ ၵိၼ်မႃး၊ မၵ်ႉမႃး၊ တိတ်းယိၼ်ႉမႃး။
(9)မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇမီးပၼ်ႁႃယႂ်ႇလူင်၊ ၼၵ်းၼႃပႃးပၢၼ်ႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႄႈလိတ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်း/သူႇ/ ၵိၼ်ယႃႈမဝ်းၵမ် ႁဵတ်းယႃႈယႃၸႂ်ၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉ၊ ႁႂ်ႈဝူၼ်ႉလႆႈၶႆႈၸၢင်ႈမႃး၊ ပွင်ႇဢူၵ်းပွင်ႇၸႂ်မႃး။
(10)ၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်းၶဝ် ၵမ်ႈၽွင်ႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ- ပေႃးၵိၼ်ယဝ်ႉဝူၼ်ႉလႆႈၶႆႈၸၢင်ႈ၊ ပၢႆးဝူၼ်ႉၽဵင်းၵႂၢမ်းမႂ်ႇဢွၵ်ႇမႃး၊ တႅမ်ႈလႆႈၽဵင်းၵႂၢမ်းၶေႃႈၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ၊ မိူဝ်ႈႁွင်ႉၵေႃႈသဵင်လီ တိုတ်ႉသဵင်သုင်လႆႈ၊ Feeling မၼ်းၵေႃႈၶႅမ်ႉ။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၽဵင်းၵႂၢမ်းဢွၵ်ႇမႃးၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ပဵၼ်တီႈၵူၼ်းတင်းၼမ်ယွမ်းႁပ်ႉ သူင်ထွမ်ႇ။
(11)ၵူၼ်းမိူင်းတႆးမၢင်တီႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈပဵၼ်ဝတ်းပဵၼ်ဢၢၼ်ၼၢၼ်းႁၢႆ၊ ပဵၼ်ဢႆၸိူဝ်းၼႆႉ ၸၢမ်းသူႇတူၺ်း(ယႃႈၾိၼ်ႇလမ်)ႁႂ်ႈပဵၼ်ယႃႈယႃ ၸဵဝ်းႁၢႆၸဵဝ်းၶႅၼ်း၊ လူတ်းတၢင်းမႆႈၼႂ်းတူဝ်ၶိင်း။
(12)မၢႆမီႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ဢမ်ႇသုမ်ႇငမ်းတူဝ်ႈထိုင်။ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈပလိၵ်ႈ/သိုၵ်း ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၶဝ် ႁူႉယူႇဝႃႈ ၼႂ်းဢိူင်ႇ/ဝၢၼ်ႈ/ပွၵ်ႉယွမ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ မီးၵူၼ်းၵိၼ်ယႃႈၶၢႆယႃႈၼမ်၊ ယႃႇမဝ်းၵမ်လိူင်ႇၼမ်ယူႇၵေႃႈ ဢမ်ႇလူင်းၵူတ်ႇထတ်းတီႉၺွပ်း၊ ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်းပုၼ်ႈၽွၼ်း၊ ပိုၼ်ႉပွႆႇပႅတ်ႈဝႆႉ ႁဵတ်းၵႅင်ႈဢမ်ႇႁူႉဢမ်ႇႁၼ်၊ ႁၼ်ဢမ်ႇႁူႉ-ႁူႉဢမ်ႇႁၼ် ဢဝ်ႁူၵႂႃႇၼႃး-ဢဝ်တႃၵႂႃႇႁႆႈ။
ၶေႃႈၾၢင်ႉသတိၵဵဝ်ႇၵပ်းယႃႈမဝ်းၵမ်။
ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ယႃႈမဝ်းၵမ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽေးၶဵၼ်လူင်တေႃႇၵူၼ်းႁဝ်းယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈၵူၼ်းႁဝ်းပႆႇယၢမ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း/သူႇ/လုတ်ႇ/ၵိၼ်/သမ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈၸိမ်းတူၺ်း၊ ၸၢမ်းတူၺ်းသေမၵ်ႉမႃး တိတ်းယိၼ်ႉမၼ်းမႃးယဝ်ႉ။ ပေႃးတိတ်းယိၼ်ႉမၼ်းယဝ်ႉ ၶႂ်ႈၵိၼ်မႃးၶိူဝ်းယႂ်းဢမ်ႇထၢတ်ႇယဝ်ႉ။ ယိုင်ႈၵိၼ်ႁိုင်မႃး ယိုင်ႈၼပ်ႉဝၼ်း ယိုင်ႈၵိၼ်ၼမ်မႃးၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈၵေႃႇႁႅၵ်ႈႁူဝ်တီးၵိၼ်ၸၢမ်းတူၺ်း/ၸိမ်းတူၺ်းၼၼ်ႉ- “ၵိၼ်ဢိတ်းၼိုင်ႈၵူၺ်း မၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်သင်၊ မၼ်းဢမ်ႇတိတ်းယိၼ်ႉမၼ်း”- ၼႆသေတႃႉၵေႃႈယႃႇ ယႃႈမဝ်းၵမ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၽူႈလႂ်ၽႂ်ၵေႃႈ ယွၼ်ႉၸိမ်းတူၺ်းၸၢမ်းတူၺ်း ၸင်ႇမၵ်ႉမႃးလွၼ်ႉလွၼ်ႉ။ တူဝ်ယၢင်ႇတၢင်ႇပိူင်- ၶဝ်ႈၽၵ်းလႄႈသင်၊ မၢၵ်ႇမႆႉမၢၵ်ႇတွၵ်ႇလႄႈသင်၊ ၶဝ်ႈမုၼ်းၶဝ်ႈပွင်းလႄႈသင်၊ ၼမ်ႉသူတ်ႉၼမ်ႉမဝ်းလႄႈသင် ဢၼ်ပိူၼ်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃးသေ ဢၼ်ႁဝ်းဢမ်ႇယၢမ်ႈႁၼ် ဢမ်ႇယၢမ်ႈၵိၼ်မႃးၼၼ်ႉ ႁဝ်းၵေႃႈဢမ်ႇမၵ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးႁဝ်းၵိၼ်တူၺ်းၸိမ်းတူၺ်းၸၢမ်းတူၺ်းၵေႃႈမၵ်ႉမႃး၊ တိတ်းယိၼ်ႉမၼ်းမႃး။
ၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်းထိုင်ပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၵူႈၵေႃႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းယႃႈမဝ်းၵမ်။
သင်ဝႃႈပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶဝ် မီးပၢႆးဝူၼ်ႉလီဢိၵ်ႇတူဝ်ထူပ်းလီ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈ လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်း တိတ်းၸပ်းယႃႈမဝ်းၵမ် ၼွၵ်ႈၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၸိုင် ၸီႉၸမ်ႈသပ်းၸႅင်ႈပွင်ႇလႅင်းမႃးပၼ်လႆႈတီႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ လႆႈယူႇၶႃႈ။ တေၵဵပ်းၶေႃႈမုလ်းဝႆႉသေ သိုပ်ႇတႅမ်ႈထႅင်ႈၼႂ်းၽိုၼ်ပပ်ႉ မႅၵ်ႉၵၸိၼ်း တၢင်းၼႃႈထႅင်ႈယူႇၶႃႈဢေႃႈ။ သင်ဝႃႈပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶဝ်သူင်တႅမ်ႈလိၵ်ႈ တႅမ်ႈမူႇလိၵ်ႈပွင်ႈၵႂၢမ်း ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ် သူင်ႇမႃးပၼ်ၵေႃႈလႆႈဢေႃႈ။ ယိၼ်းၸူမ်းၶွပ်ႈၸႂ်လူင်ႈၼႃႈဝႆႉယႂ်ႇၼမ်ၶႃႈ။
ၸၢႆးၽွၼ်းလီ သၢႆၼမ်ႉမွင်း
ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 18, June 2019
