ၽုၵ်ႇတူၼ်ႈမၢၵ်ႇမိူင်းၵုတ်ႈဝႆႉၵိၼ်မၢၵ်ႇ လႆႈလုမ်းလႃးၸိူင်ႉႁိုဝ်?

မၢၵ်ႇမိူင်းၵုတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်မၢၵ်ႇမႆႉဢၼ်မီးဢရသႃႇၸဵမ်းဝၢၼ်၊ ၵိၼ်ဝၢၼ် ထုၵ်ႇသူပ်းထုၵ်ႇပၢၵ်ႇသႅၼ်းၼိုင်ႈ။ ဢမ်ႇဝႃႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵူၼ်းလူင် သူင်မိုတ်ႉမၵ်ႉၵိၼ်ၵၼ်။ ၵႂၢမ်းထႆးႁဵၵ်ႈဝႃႈ မင်းၶုတ်ႉ၊ ဢိင်းၵလဵတ်ႈဝႃႈ Mangosteen ။ ၵမ်းၼႆႉ ႁဝ်းမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်းလွင်ႈမၼ်း လၢႆးၽုၵ်ႇ လၢႆးလုမ်းလႃးမၼ်းဢိတ်းၼိုင်ႈ ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်တၢင်းႁူႉၵႅမ်တူဝ်ၵႂႃႇ။
ၾၢင်ႁၢင်ႈမၢၵ်ႇမိူင်းၵုတ်ႈ

တူၼ်ႈမၢၵ်ႇမိူင်းၵုတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်သႅၼ်းတူၼ်ႈမႆႉၸုၵ်း၊ ပၢႆၸီႉၾႃႉ၊ သုင်ထိုင် 10-12 မဵတ်ႊ၊ ၸွမ်းတူၼ်ႈ လမ်းၵိင်ႇၵူႈတီႈ ပႃးၸဵမ်တီႈမၢၵ်ႇမီးယၢင်သီလိူင်၊ ဝႂ်ၼႃလႄႈၼဵဝ်ငၢႆးမိူၼ်ၼင်။ လင်ဝႂ်ပဵၼ်သီၶဵဝ်ၵႄႇမၼ်းမၼ်း၊ တွင်ႉဝႂ်ပဵၼ်သီၶဵဝ်ၼုမ်ႇ၊ မီးမွၵ်ႇလူင်လဵဝ် ဢမ်ႇၼၼ် မွၵ်ႇၵူႈ ဢွၵ်ႇၸွမ်းၸွၵ်ႉဝႂ်ႁိမ်းပၢႆၵိင်ႇ၊ ၵိပ်ႇမွၵ်ႇပဵၼ်သီလႅင်။ ၾၢင်ႁၢင်ႈမၢၵ်ႇ ပဵၼ်လုၵ်ႈၵူမ်ၵူမ်မူၼ်းမူၼ်း၊ မိူဝ်ႈပႆႇသုၵ်းပဵၼ်သီၶဵဝ်၊ ပေႃးသုၵ်းမႃးပဵၼ်သီၵမ်ႇ၊ ပိူၵ်ႇၼွၵ်ႈၶႅင်ၶႅင်ဝႆႉယဝ်ႉ။

လၢႆးၽုၵ်ႇတူၼ်ႈမၢၵ်ႇမိူင်းၵုတ်ႈ
သိုဝ်ႉဢဝ်တူၼ်ႈၵႃႈမၼ်း ဢၼ်တၢင်းႁူင်းၵၢၼ်ဢဝ်ၸိူဝ်ႉၽၼ်းမၼ်းဝၢၼ်ႇ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈတူၼ်ႈမၼ်းမီးယဝ်ႉၵိင်ႇသၢမ်ၸၼ်ႉ၊ ၼိုင်ႈၸၼ်ႉမီးသွင်ၵိင်ႇ။ ႁဵတ်းၶူၺ်လိၼ်ၶုတ်းလုၵ်းၼႂ်းၵၢင်မၼ်းသေ ဢဝ်ၽွင်ထၢၼ်ႇလမ် ဢၼ်တမ်ဢၼ်ၶိုတ်ႈၽွင်ၽွင်ပွႆႇလူင်းသႂ်ႇ မွၵ်ႈသွင်ၵွၵ်းၼမ်ႉၼူမ်း၊ သမ်ႉဢဝ်ပိူၵ်ႇၶႆႇၵႆႇ ဢၼ်ၶိုတ်ႈပဵၼ်ၽွင် ပွႆႇလူင်းသႂ်ႇၸွမ်း၊ ၶူၼ်းၶဝ်းလေႃးၵၼ်တင်းလိၼ်။ ၵမ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇဢဝ်တူၼ်ႈၵႃႈ မၢၵ်ႇမိူင်းၵုတ်ႈ ပွႆႇလူင်းသႂ်ႇၼႂ်းလုၵ်းသေ ဢဝ်လိၼ်ထူမ်။

တူၼ်ႈၵႃႈမၢၵ်ႇမင်းၶုတ်ႉ ဢၼ်တၢင်းႁူင်းၵၢၼ် ဝၢၼ်ႇၸိူဝ်ႉၽၼ်းမၼ်းမႃးၼၼ်ႉ တေမီးၼႂ်းထူင်လမ် ဢၼ်ၵိုၵ်းၸွမ်းလိၼ်/ၾုၼ်ႇထၢတ်ႈလေႃးၵၼ်ဝႆႉ။ တေမီးပႃးမႆႉပွတ်းၼိုင်ႈၸွမ်းသေ ဢဝ်မႆၸိူၵ်ႈ မတ်ႉၵိုၵ်းၵၼ်ဝႆႉ၊ ႁႂ်ႈၵွၵ်းဢွၵ်ႇထူင်ယၢင်မၼ်းသေ ၸင်ႇဢဝ်သႂ်ႇၼႂ်းလုၵ်း၊ ၵူမ်လိၼ်၊ ၶိုၼ်းဢဝ်ၽိူဝ်မႆႉႁႅင်ႈႁိုဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၽိူင်းႁႅင်ႈႁိုဝ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ ထူမ်သိူဝ်ႇႁိမ်းႁွမ်းငဝ်ႈမၼ်း ၼိူဝ်ၶူၺ်လိၼ်မၼ်းထႅင်ႈ။

ႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်လုမ်းလႃး ႁႂ်ႈတူၼ်ႈမၼ်းလွတ်ႈ?
တူၼ်ႈမၢၵ်ႇမိူင်းၵုတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်တူၼ်ႈမၢၵ်ႇမႆႉၸႂ်ပွတ်း၊ ႁႅင်ႈတၢႆငၢႆႈ၊ လီၽုၵ်ႇၶၢဝ်းႁူဝ်ႁိုဝ်ႉႁူဝ်ၾူၼ်၊ ပေႃးၽုၵ်ႇၼႂ်းသူၼ်ၼႂ်းႁိူၵ်ႈ ႁႂ်ႈၽုၵ်ႇၼႂ်းႁူမ်ႈ၊ ထွင်ႇလႅတ်ႇဢိတ်းဢိတ်း၊ ဝၢႆးၽုၵ်ႇယဝ်ႉ ႁႂ်ႈႁူတ်းၼမ်ႉပၼ်ၵူႈဝၼ်း၊ ႁႂ်ႈလိၼ်မၼ်းၸိုမ်းၸိုဝ်ႉၼမ်ႉဝႆႉတႃႇသေႇ။ တူဝ်ယၢင်ႇ-ႁိမ်းႁွမ်းဢၼ်ႁဝ်းၽုၵ်ႇ တူၼ်ႈမၢၵ်ႇမင်းၶုတ်ႉၼႆႉ ၼႃႈတၢင်းဢွၵ်ႇမီးတူၼ်ႈၵူၺ်ႈႁိုဝ်ႉ၊ ၼႃႈတၢင်းတူၵ်းမီးၵေႃမႆႉဝွင်ႁိုဝ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ပေႃးဝႃႈမၼ်းထွင်ႇလႅတ်ႇ ဢမ်ႇလႆႈယူႇႁူမ်ႈၸိုင် ႁူတ်းၼမ်ႉပၼ်ၵူႈဝၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇသူႈလွတ်ႈ၊ ၽုၵ်ႇလႆႈဝူင်ႈသွင်ဝူင်ႈၵေႃႈ ဝႂ်မၼ်းႁႅင်ႈ တူၼ်ႈမၼ်းတၢႆၵႂႃႇ- ၽူႈမီးတူဝ်ထူပ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ပီႈၼွင်ႉထႆးၶဝ်လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။

တူၼ်ႈၵႃႈ ဢၼ်ႁဝ်းသိုဝ်ႉမႃး ဢဝ်မႃးတီႈႁူင်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈမီးဝႆႉၵိင်ႇသၢမ်ၸၼ်ႉ။ တူၼ်ႈဢၼ်မီးဝႆႉ ၵိင်ႇမၼ်းသၢမ်ၸၼ်ႉၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈၽုၵ်ႇမႃး လုမ်းလႃးမႃးဢမ်ႇယွမ်းယဝ်ႉ 2 ပီ။ ပေႃးႁဝ်းဢဝ်မႃးၽုၵ်ႇၼႂ်းသူၼ် လႆႈပႂ်ႉတႃႇမိူဝ်ႈလႂ်တူၼ်ႈမၼ်းမီးၵိင်ႇ 32 ၸၼ်ႉၵွၼ်ႇ မၼ်းၸင်ႇမၢၵ်ႇ၊ ၸင်ႇတေလႆႈၵိၼ်မၢၵ်ႇမၼ်း။ ပဵၵ်ႉသမ်ႉမၼ်းပဵၼ် တူၼ်ႈမၢၵ်ႇမႆႉဢၼ်ၼၢၼ်းလႆႈၵိၼ် ၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၶႅၼ်းသေၼွၼ်းပႂ်ႉလိၼ်ႁႅင်ႈလိၼ်ပဝ်ႇ။

ဢၼ်သပ်းလႅင်းၼႄမႃးၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၽုၵ်ႇဝႆႉၵိၼ် ၼႂ်းသူၼ်ၼႂ်းႁိူၵ်ႈ ၼႂ်းဝၢင်းႁိူၼ်းႁဝ်းၵူၺ်း။ ပေႃးႁဵတ်း သူၼ်မၢၵ်ႇမိူင်းၵုတ်ႈၵမ်းသိုဝ်ႈ၊ ႁဵတ်းတႃႇၵႃႉၶၢႆ ၼႃႈၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉၸိုင် ပိူဝ်ႈတႃႇႁႄႉၵင်ႈသၢႆလႅတ်ႇၼၼ်ႉ တေၸႂ်ႉပႃးၽႃႈယၢင်ႁႄႉ/ထွင်သၢႆလႅတ်ႇ မုင်းသုမ်ႇဝႆႉပၼ်တူၼ်ႈမၼ်းသေ ႁူတ်းၼမ်ႉလုမ်းလႃးပၼ်ၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉ။

ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီၵၢၼ်ၵိၼ်မၢၵ်ႇမင်းၶုတ်ႉ
1)လူတ်းပၼ်ႁႅင်းလိူတ်ႈသုင်။ 2)ႁႄႉၵင်ႈပၼ်တၢင်းပဵၼ်မၢၵ်ႇႁဵင်း (ၶႅၼ်ႊသိူဝ်ႊ)၊ မၢၵ်ႇႁဵင်းလမ်းသႆႈ။ 3)လူတ်းတၢင်းပီး။ 4)ၸွႆႈပၼ်ႁႂ်ႈႁွႆးၸဵပ်းၸဵဝ်းႁၢႆ။ 5)ၵႄႈပဵၼ်ဝတ်းပဵၼ်ဢၢၼ် ယွၼ်ႉၾိင်ႈၾႃႉရႃႇသီႇလႅၵ်ႈလၢႆႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵိၼ်ၼမ်လူၼ်ႉမီးၽွၼ်းၸႃႉၸိူင်ႉႁိုဝ်?
ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးၵိၼ်ၼမ်လူၼ်ႉၸိုင် သမ်ႉၸၢင်ႈပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် ပူမ်လႅင်ၸွမ်းၽိဝ်ၼိူဝ်ႉၽိဝ်ၼင်၊ ဢွၵ်ႇတုမ်ႇၶူမ်းၵၢႆးၸွမ်းတူဝ်၊ ႁူဝ်ၶိုၼ်ႈႁူဝ်ၶႆႈ၊ ၸဵပ်းၶတ်းၸွမ်းလုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇ၊ ၵၢမ်ႈၼိူဝ်ႉၸဵပ်း၊ တွင်ႉႁႄႈတွင်ႉၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉသေ တုမ်ႉတိူဝ်ႉပႃးတပ်း၊ တႂ်၊ လူတ်းမဵတ်ႉလိူတ်ႈၶၢဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁႅင်းၵမ်ႉတူဝ်ဢေႇ ၼင်ႇၵဝ်ႇယဝ်ႉ။

ၸၢႆးၽွၼ်းလီ သၢႆၼမ်ႉမွင်း

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်း ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 016, April 2019