လၢႆးၽုၵ်ႇတႅင်တဝ်ႈ လႄႈၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီမၼ်း ပဵၼ်ႁိုဝ်ဝႆႉ?

တႅင်တဝ်ႈ ႁိုဝ် တႅင်ၸမ်ႇပူႇၼႆႉ ပဵၼ်မၢၵ်ႇဝၢၵ်ႈႁၢၵ်ႈႁူဝ်ဢၼ်မီးဢရသႃႇၸဵမ်းဝၢၼ်၊ မီးၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီ တေႃႇတူဝ်ၶိင်းၵူၼ်းႁဝ်းတႄႉတႄႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်မႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း တင်ႈတႄႇလၢႆးၽုၵ်ႇမၼ်း တေႃႇထိုင်ၶၢဝ်းလႆႈၵိၼ်လႆႈလူႇလႆႈတၢၼ်းၵၼ်။

လၢႆးၽုၵ်ႇတႅင်တဝ်ႈ
1. ၼႂ်းသူၼ်ႁိူၵ်ႈႁဝ်းၼၼ်ႉ ၶုတ်းႁဵတ်းတိူၵ်ႇၶူၺ်လိၼ်တႅဝ်းယၢဝ်းယၢဝ်း တၢင်းၵႂၢင်ႈမွၵ်ႈသွင်သွၵ်ႇ၊ ၼႂ်းၵၢင်ၶုတ်းပဵၼ်ႁွင်ႈဢွၼ်ႇဝႆႉ။ သၢင်ႇထုၵ်ႇသုတ်း ႁႂ်ႈပဵၼ်လိၼ်ၽုၺ်ႈလိၼ်ၽူင်း လိၼ်လေႃးသၢႆး။

2. ၼိူဝ်တိူၵ်ႇၶူၺ်လိၼ်ၼၼ်ႉ ၶုတ်းပဵၼ်လုၵ်းဢွၼ်ႇတႃႇသႂ်ႇၾုၼ်ႇ ၶီႈဝူဝ်းၶီႈၵႂၢႆး ၶီႈမူၵေႃႈလႆႈ။ ၾုၼ်ႇၼႆႉၸႂ်ႉၾုၼ်ႇထၢတ်ႈၵေႃႈလႆႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈႁႂ်ႈလီသုတ်း ၸႂ်ႉၾုၼ်ႇၶီႈဝူဝ်းၶီႈၵႂၢႆးၶႅမ်ႉသုတ်း ပေႃးမၢၵ်ႇမႃး မၼ်းတေၸဵမ်းဝၢၼ်လီ။

3. ဢဝ်တူၼ်ႈၵႃႈ ဢၼ်ဝၢၼ်ႇၸိူဝ်ႉၽၼ်းမီးၾုၼ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ ၸွမ်ႇလူင်းၼႂ်းလွၵ်းၶုမ်သေ ဢဝ်လိၼ်ထူမ်သႂ်ႇ။ (ဢၼ်ဢဝ်ၽႃႈယၢင်သိူဝ်ႇၼိူဝ်တိူၵ်ႇၶူၺ်လိၼ် ၸီးႁဵတ်းႁူးယဝ်ႉ ၸင်ႇဢဝ်တူၼ်ႈၵႃႈသွမ်ႈလူင်းသႂ်ႇ ၵေႃႈႁဵတ်း)၊ လုမ်းလႃးႁူတ်းၼမ်ႉပၼ် ဝၼ်းလႂ်ၼိုင်ႈပွၵ်ႈ သွင်ပွၵ်ႈၵေႃႈလႆႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ယႃႇႁူတ်းၼမ်ႉၼမ်ပူၼ်ႉသေ ယိုင်ႈဢွင်းၶင်ဝႆႉ။

4. ပေႃးတႅင်တဝ်ႈမၢၵ်ႇမႃး မိူဝ်ႈလုၵ်ႈတႅင်ပႆႇယႂ်ႇၼၼ်ႉ လုမ်းလႃးပၼ် ယႃႇႁႂ်ႈမႅင်းတဝ်ႇၶမ်းၵိၼ်ဝႂ်မၼ်း၊ ပေႃးမႅင်းတဝ်ႇၶမ်းၵိၼ်ဝႂ်မၼ်း ၶိူဝ်းမၼ်းတေဢမ်ႇၵၢၼ်းသေ ၸၢင်ႈႁႅင်ႈႁဵဝ်ႇၵႂႃႇ၊ မၢၵ်ႇမၼ်းၵေႃႈၸၢင်ႈတႅင်ႉ။ ပေႃးမၢၵ်ႇလုၵ်ႈယႂ်ႇမႃးယဝ်ႉ ဢဝ်ႈၸေႈ၊ ထူင်ယၢင်၊ ၽႅၼ်ႇတၢင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ႁွင်းႁေႃႇဝႆႉ ယႃႇႁႂ်ႈလုၵ်ႈတႅင် တိူဝ်ႉလိၼ် ဢၼ်မီးၼမ်ႉၸိုမ်းၸိုဝ်ႉဝႆႉ။

5. ဢႃႇယုတႅင်မီး 65 ဝၼ်း ၵဵပ်းဢဝ်လႆႈ၊ ပေႃးတေၵဵပ်းဢဝ်ထႅင်ႈမွၵ်ႈသိပ်းဝၼ်း ႁႂ်ႈၵိုတ်းၵၢၼ်ႁူတ်းၼမ်ႉ ပၼ်မၼ်း။ ႁႂ်ႈလွမ်တူၺ်းတီႈၵႅၼ်ႈမၼ်း၊ ပေႃးၵႅၼ်ႈမၼ်းႁဵဝ်ႇ ၼူတ်ႇမၼ်ႈႁႅင်ႈၵေႃႈၵဵပ်းဢဝ်လႆႈယဝ်ႉ။ ပေႃးၵႅၼ်ႈမၼ်းတိုၵ်ႉၶဵဝ်ယူႇ ပႆႇထိုင်ၶၢဝ်းပိတ်းမၼ်း။

ၽေးၶဵၼ်လူင်တႅင်တဝ်ႈမီးသင်?
လုမ်းလႃး သိတ်းယႃႈႁႄႉၵင်ႈမူင်ႈမႅင်းပၼ်၊ ပိူဝ်ႈတႃႇယႃႇႁႂ်ႈမူင်ႈမႅင်း မိူၼ်ၼင်ႇမႅင်းတဝ်ႇၶမ်း၊ ၽႄႉၵႆႇၵွမ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵိၼ်ဝႂ်မၼ်း၊ ယႃႇႁႂ်ႈတွမ်ႇၼမ်ႉၼၢႆးၸိူဝ်းၼႆႉ တူၵ်းတိူဝ်ႉဝႂ်မၼ်း၊ ပေႃးဢမ်ႇၼၼ် ဝႂ်မၼ်းၸၢင်ႈႁဵဝ်ႇ မၢၵ်ႇမၼ်းၸၢင်ႈတႅင်ႉ ႁၢၵ်ႈမၼ်းၸၢင်ႈၼဝ်ႈ။ ပေႃးမၢၵ်ႇမၼ်းလုၵ်ႈယႂ်ႇမႃးယဝ်ႉၵေႃႈ လုမ်းလႃးပၼ်ယႃႇႁႂ်ႈၼူၸၢင်ႈမႃးၶူပ်းႁိုဝ်ႉ၊ မႅင်းမူၼ်းၶမ်းၸီးၸိူဝ်းၼႆႉလႂ်ယဝ်ႉ။

ၵႂၢမ်းလပ်ႉတႅင်တဝ်ႈလွင်ႈလီႁူႉမီးသင်?
တႅင်တဝ်ႈဢၼ်ၽုၵ်ႇၸႂ်ႉၾုၼ်ႇၶီႈဝူဝ်းၶီႈၵႂၢႆးသေ ယႂ်ႇမႃးၼႆႉဝႆႉႁိုင်လႆႈ၊ ဢမ်ႇၸဵဝ်းၼဝ်ႈ၊ ဢရသႃႇၵေႃႈ ၸဵမ်းဝၢၼ်လီ။ ထုၵ်ႇလီၽုၵ်ႇၶၢဝ်းႁၢင်ႁိုဝ်ႉ ၶၢဝ်းၵတ်း တေႃႇထိုင်ၶၢဝ်းႁူဝ်ႁိုဝ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉသၢင်ႇထုၵ်ႇသုတ်း ဢရသႃႇမၼ်းတေၸဵမ်းဝၢၼ်လီ။ ႁႂ်ႈၽုၵ်ႇႁၢင်ႇၵၼ်ဢိတ်းၼိုင်ႈ၊ ပေႃးဢမ်ႇၼၼ် ၶဝ်တေႁိမ်ၾုၼ်ႇၵၼ်သေ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈလုၵ်ႈမၼ်းဢမ်ႇပေႃးယႂ်ႇ။

တႅင်တဝ်ႈၼႆႉမီးလၢႆၸိူဝ်ႉၽၼ်း၊ ၸိူဝ်ႉၽၼ်း ဢၼ်သူင်ၵၼ်ၽုၵ်ႇၼမ်တီႈသုတ်း ပဵၼ်ၸိူဝ်ႉၽၼ်းၵိၼ်ႇၼရီႇ၊ ၽၼ်းတေႃႊပီႊတူဝ်ႊ (မီးမဵတ်ႉသီလမ်တၢင်းၼႂ်း)၊ ၸိူဝ်ႉၽၼ်းၾႅမ်ႊမိလီႉ (ဢမ်ႇမီးမဵတ်ႉၼႂ်း) ၸိူဝ်းၼႆႉ။ လွင်ႈၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈဢဝ်ၽိူင်းလွင်ႁွင်းႁပ်ႉဝႆႉ ယႃႇႁႂ်ႈလုၵ်ႈတႅင်တုမ်ႉလေႃႇၵၼ်တႅၵ်ႇ သၢင်ႇထုၵ်ႇသုတ်းယဝ်ႉ။

ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီၵိၼ်တႅင်တဝ်ႈ
1. လူတ်းၼမ်ႉၼၵ်း။ 2. လူတ်းၶႆမၼ်းၼႂ်းသဵၼ်ႈလိူတ်ႈ။ 3. ႁႄႉၵင်ႈပၼ်တၢင်းပဵၼ်ၶႅၼ်ႊသိူဝ်ႊ (မၢၵ်ႇႁဵင်း)တင်း တၢင်းပဵၼ်ႁူဝ်ၸႂ်။ 4. ၸွႆႈပၼ်ႁႂ်ႈၽိဝ်ၼိူဝ်ႉၼင်ႁၢင်ႈလီလႄႈ ၶူၼ်ႁူဝ်လီ။ 5. ၸွႆႈပၼ်ႁႂ်ႈလိူတ်ႈလႆၸႅဝ်ႈလီလႄႈ မီးႁႅင်းၵႃႇမ။ 6. ၸွႆႈပၼ်ႁႂ်ႈသၢႆတႃလီ။ 7. မီးပုၼ်ႈလၢင်ႉပၼ်ငူၼ်ႉၵွင်ႉ ဢၼ်ႁဝ်းၵိၼ်ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းတွင်ႉၼႂ်းသႆႈ။ 8. လူတ်းပၼ်ႁႅင်း လူမ်းမႆႈၼႂ်းတူဝ်ၶိင်း။

တႅင်တဝ်ႈပဵၼ်ယႃႈယႃလီလူင်
1. ႁႄႉၵင်ႈပၼ်တၢင်းပဵၼ်ယဵဝ်ႈဝၢၼ်လႄႈ တၢင်းပဵၼ်ၼိူဝ်ႉလိူင်။ 2. ၸွႆႈပၼ်ႁႅင်းဢွၵ်းဢေႃ (မဵတ်ႉ)။ 3. ၸွႆႈပၼ်ႁႅင်းတူဝ်ၶိင်းလႄႈပွတ်ႇ။ 4. ၸွႆႈၵုမ်းပၼ် ဢမ်ႇႁႂ်ႈႁႅင်းလိူတ်ႈသုင်။ 5. ၸွႆႈယူတ်းယႃပၼ် တၢင်းပဵၼ်လွတ်ႇလိူတ်ႈလႅင်ၶႅင်တူဝ်။ 6. ၸွႆႈႁႄႉၵင်ႈပၼ်တၢင်းပဵၼ်လိူတ်ႈဢွၵ်ႇၸွမ်းႁိူၵ်ႇ(ငဝ်ႈၶဵဝ်ႈ)၊ မီးၸဵပ်းၼႂ်းသူပ်းပၢၵ်ႇ။ 7. ၸွႆႈႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ဝတ်း။ 8. ၼမ်ႉတႅင်ၸမ်ႇပူႇ ၸွႆႈႁႄႉပၼ်တၢင်းပဵၼ်ၼၢဝ်လႄႈ ၶေႃးႁႅင်ႈ။ 9. ၸွႆႈၵႄႈမဝ်းလဝ်ႈ၊ မဝ်းလဝ်ႈၶမ်။ 10. ႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်တပ်း။ 11. ၸွႆႈႁႄႉၵင်ႈပၼ် လွင်ႈၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၼႂ်းလမ်းသႆႈ၊ တၢင်းလွတ်ႇလူမ်းထူၺ်ႈၸႂ်၊ ႁူင်းယဵဝ်ႈလႄႈလွတ်ႇယဵဝ်ႈ ႁႂ်ႈယဵဝ်ႈဢွၵ်ႇလႆႈလီ။ 12. ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁွႆးၸဵပ်းၸွမ်တူဝ်ၶိင်းၸဵဝ်းႁၢႆၸဵဝ်းႁွမ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၸၢႆးၽွၼ်းလီ သၢႆၼမ်ႉမွင်း
ဢိင်ၶေႃႈမုလ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈမိူင်းထႆး

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 15, March 2019