ၽႃးသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈတႆး-ထႆး လႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်ၽႃးသႃတၢင်းၵၢၼ်ၵႃႉမႃး ၼႂ်းလိုမ်လိၼ်ၵုၼ်ၸဵင်ႇၸၢၼ်း ဝၼ်းဢွၵ်ႇ ပွတ်းတႂ်ႈႁိမ်းႁဵင်ပီ ဢိၵ်ႇတင်းဝူင်ႇဝွၵ်ႇယိုၼ်ယၼ်လႄႈၸီႈၸမ်ႈၸႅင်ႈလႅင်းၼႄ ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ် သၢတ်ၻရႃၸၢရ် (ပႃမွၵ်ႉၶ) ၻွၵ်ႉတိူဝ်ႊ ၼိထိ ဢဵဝ်ႇသရီဝူင်း လႆႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉဢွၵ်ႇမႃး။
ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈၵၢင်ပီ 2016 ၼၼ်ႉ ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇပိုတ်ႇၽိူၺ် ၶေႃႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈသူၼ်ႇၶွင် သၢတ်တရႃၸၢရ် (ပႃမွၵ်ႉၶ) ၻွၵ်ႉတိူဝ်ႊ ၼိထိ ဢဵဝ်ႇသရီဝူင်း ၽူႈၵတ်ႉလႅၼ်ႇၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် မီးလွၼ်ႉမွၼ်းသူၼ်ႇၼိုင်ႈ ၵဵဝ်ႇၵပ်း ၽႃးသႃၶိူဝ်းႁိူၼ်းတႆး – ထႆး ဝႃႈႁိမ်းႁဵင်ပီပူၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ ယၢမ်ႈပဵၼ်ၽႃးသႃၵၢင်တၢင်းၵၢၼ်ၵႃႉလႄႈ သႃသၼႃး ဢၼ်ဝူင်ႇဝွၵ်ႇထိုင်လၵ်းထၢၼ် (သၢၵ်ႈသေႇ) တင်းၼမ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ လိၵ်ႈတွင်ႈမၢႆ သုၶူဝ်ထႆး၊ ၾၢင်ႁၢင်ႈၼိမိတ်ႉ၊ ပၵ်းပိူင်ၵၢၼ်ၸႂ်ႉၵူတ်းမၢႆ ၵေႃႉဢွၼ်တၢင်းသုတ်း၊ ၵွၼ်ႇဢွၼ်ၵၢပ်ႈပၢႆးသၢႆႊ ႁူမ်ႈထိုင် ပိုၼ်ႉႁူႉပိူင်သႃသၼႃး။
ၵႂၢမ်းထၢမ်ဢၼ်လီသူၼ်ၸႂ်ၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈသင်ယူႇယူႇ ၽႃးသႃတႆး ႁိုဝ် ထႆး လႆႈပဵၼ်ၽႃးသႃ ဢၼ်ၸႂ်ႉပဵၼ် ၾိင်ႈၼႂ်းပိူင် ၵူတ်းမၢႆ ဝႃႈ ၼႂ်းဢၻိတ်ႇ (ဢတိတ်ႉ- အတိတ့်) ပူၼ်ႉမႃးႁိမ်းႁဵင်ပီယဝ်ႉ ယၢမ်ႈပဵၼ်ၽႃးသႃၵၢင် တၢင်းၵၢၼ်ၵႃႉလႄႈသႃသၼႃး ဢၼႃးၸၵ်ႇ (ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈ) ၿူၼ်း(ၼိူဝ်)တီႈလၢပ်ႈပဵင်း လုမ်ႈမႄႈၼမ်ႉၶွင် ယိင်ႈယႂ်ႇ။
ၻွၵ်ႉတိူဝ်ႊ ၼိထိ ဢဵဝ်ႇသရီဝူင်း ပိုတ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ၶူးမေႃလိၵ်ႈမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇဢဝ်မၵ်းတမ်းပဵၼ်ႁဵတ်ႇၽူလ် (ႁေတုၽလ) လိူင်ႈၵၢၼ်ယူၵ်ႉယၢႆႉၶၢႆႉတီႈ ၶွင်ၵူၼ်းၼမ်လၢႆ ဢၼ်လၢတ်ႈၽႃးသႃတႆး ႁိုဝ် ထႆး ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးလၵ်းထၢၼ်ႁွင်းႁပ်ႉ ပဵင်းပေႃး။ သူၼ်ႇတူဝ်ႁၼ်ဝႃႈ ၽႃးသႃဢၼ်ၼႆႉ ၵိုင်ႇထုၵ်ႇလီပဵၼ်ၽႃးသႃၵၢင် ပိူဝ်ႈတႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်း 2 ယၢင်ႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၼႂ်းၼႅဝ်းၵၢၼ်ၵႃႉ တၢင်းၵႆ တၢင်းလိၼ်လႄႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းၵႂၢမ်းသွၼ် ၽရႃႉၿုတ်ႉထသႃသၼႃး ထေရဝၢတ်ႉလင်းၵႃ။
ၸွမ်းၼင်ႇၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းၶွင် ၼၵ်ႉမၼုတ်းသယဝိထယႃး(မနုဿဗေဒပညာရှင်)မၢင်ၵေႃႉ ႁူပ်ႉႁၼ်ဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ လဵၵ်ႉဢေႇ မၢင်တီႈၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈဝႃႈၸႂ်ႉၽႃးသႃ ဢၼ်ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တင်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸမ်ၵၼ်ၼႆ ၽႂ်ၵေႃႈ လၢတ်ႈၸႃလႆႈ ဢမ်ႇၼၼ် တီႈဢေႇသုတ်းၵေႃႈ ၶဝ်ႈၸႂ်ပွင်ႇၸႂ် ၽႃးသႃၶွင်ၵၢၼ်သိုဝ်ႉ ၶၢႆလႅၵ်ႈပိၼ်ႇၵၼ်၊ ၵွပ်ႈဢမ်ႇလႆႈ သိုပ်ႇသဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ၵႃႉဢၼ်ယၢဝ်းၵႆ၊ ပေႃႈၵႃႉ တေၸၢင်ႈလၢတ်ႈၽႃးသႃ ဢၼ်ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ၼမ် ၸိူင်ႉၼၼ် ဢမ်ႇလႆႈ။
သၢတ်ၻရႃၸၢရ်(ပႃမွၵ်ႉၶ)ၻွၵ်ႉတိူဝ်ႊၼိထိ ဢဵဝ်ႇသရီဝူင်း ၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈထိုင် ဝူင်ႈၵၢင်မိူင်းတႃႈ ၼႂ်းဢေႊသျိူဝ်ႊ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ႁိုဝ် (อุษาคเนย์ – အရှေ့တောင်အညရှ) ၶႄႇဢေႊသျိူဝ်ႊၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဢၼ် ပိုၼ်ႉတီႈၵႂၢင်ႈယႂ်ႇ ၵၢႆယဵၼ်းပဵၼ်ဢၼႃးၸၵ်ႇ(ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈ) ၵူၼ်းတႆးလႄႈယမ်ႉဝႃႈ ပေႃႈၵႃႉဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တႆး-ထႆး ၼႆသေတႃႉ ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ယူႇၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းလႄႈပဵၼ်ၵူၼ်းႁုပ်ႈႁူမ်ႈ ၵုၼ်ႇသိၼ်ၵႃႉလႆႈငၢႆႈ လိူဝ်ပိူၼ်ႈသုတ်း ႁူမ်ႈတင်းႁွမ်းတိုၼ်းၵၼ်ၵႃႉ ၸွမ်းတၢင်ႇၵေႃႉ ဢၼ်ၸၢင်ႈပိုင်ႈပႃး ၵၢၼ်ၵႃႉ တၢင်းၵႆလႆႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပေႃႈၵႃႉၸိူဝ်းၼႆႉ လၢတ်ႈၽႃးသႃၵႂၢမ်းတႆး-ထႆးလႄႈ ႁပ်ႉၾိင်ႈငႄႈႁိတ်ႈႁွႆး ပိူဝ်ႈသၢင်ႈၶိူဝ်းၶၢႆႇ ၽႃးသႃၵၢင် ၶွင်ၵၢၼ်ၵႃႉတၢင်းၵႆ ဢၼ်ပဵၼ်ၽႃးသႃၵႂၢမ်းတႆး-ထႆး လိုၼ်းသုတ်းၵေႃႈ ၵွႆႈၵွႆႈၵၢႆယဵၼ်းတူဝ်ၵဝ်ႇပဵၼ်တႆး-ထႆး ၶၢဝ်းယၢမ်း တေႃႇသိုပ်ႇမႃး။
ၶႂ်ႈလဝ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃႈ မိူင်းလဵၵ်ႉလဵၵ်ႉၵူၺ်း မိူင်းယႂ်ႇယႂ်ႇဢၼ်မီးၽွၼ်းလႆႈ ယွၼ်ႉၵၢၼ်ၵႃႉတၢင်းပႃႇ တၢင်းထိူၼ်ႇ တၢင်းၵႆ ႁဵတ်းႁႂ်ႈဢၼႃးၸၵ်ႇ(ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈ)ဢၼ်ၵႂၢင်ႈယႂ်ႇၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵဵင်းမႆႇ သုၶူဝ်ထႆး သရီသၶျ်ၼႃးလႆႊ သုၽၼ်းၿုရီႊ လူပ်းၿုရီႊ သရီရၢမ်ႊထဵပ်ႉၼၶွၼ်ႊ ၽဵၶျ်ၿုရီႊ ၼၶွၼ်ႊသရီထမ်းမရၢၶျ်ႉ ၵိူၺ်းမိုတ်ႈ ယၢမ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၽႃးသႃတႆး မိူၼ်ၵၼ် ၸင်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢႆယဵၼ်းပဵၼ်ၽႃးသႃ ဢၼ်သိုဝ်ႇသၢရ် (ၵပ်းသၢၼ်) ၵၼ်လႆႈ ဝူင်ႈၵၢင် မူႇၸုမ်းၵူၼ်းလၢၵ်ႇလၢႆ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢၼ်ၵိုၵ်းၵၼ် ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၶႃႈ (ၶႃႈၸႂ်ႉ) ၶွင်ဢၼႃးၸၵ်ႇ(ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈ)ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။
ၵွပ်ႈၼၼ် လၵ်းထၢၼ် ၽႃးသႃတႆး-ထႆး ၼႂ်း ဢၼႃးၸၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းၶိုၼ်ႈၼႂ်းၽွင်းယၢမ်းၼၼ်ႉ လူၺ်ႈတူဝ်မႄႈလိၵ်ႈ (ဢၵ်းၶရ) ၶွမ်ၽွင်ႈ၊ တူဝ်မႄႈလိၵ်ႈ(ဢၵ်းၶရ) ၶမဵၼ်ၽွင်ႈ ၸင်ႇဢမ်ႇလႆႈသွၼ်ႇ ယွၼ်ႉၶိုၼ်းဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းသူၼ်ႇယႂ်ႇ မုၵ်ႉၸုမ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး-ထႆး ၵေႃႈ ၵူၺ်းမေႃၽႃးသႃတႆး-ထႆး ပဵၼ်ၽႃးသႃ ဢၼ်မူႇၸုမ်းၵူၼ်း ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတင်းသဵင်ႈတင်းလၢႆ ၼႂ်းဢၼႃးၸၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ မိုတ်ႈယၢမ်ႈၵိုင်ႇတၢင်း ပေႃးသိုဝ်ႇသၢရ်(ၵပ်းသၢၼ်)ၵၼ်လႆႈ။ ယွၼ်ႉၼႆႉ မိူဝ်ႈၵၢပ်ႈပၢၼ်ၵွၼ်ႇၼႃႈၼႆႉ ၶႄးပဵၼ် ၽႃးသႃၶမဵၼ်။ ၵူၺ်းၵေႃႈ ၶႄးတေဢမ်ႇၽႄႈလၢႆပဵင်းၽႃးသႃတႆး-ထႆး မိူဝ်ႈၵၢပ်ႈပၢၼ်လင် ၵွပ်ႈဢမ်ႇမီးႁႅင်းထိပ်ႇ ၵၢၼ်ၵႃႉ တၢင်းၵႆ ။
ၸၢႆးသႅင်ယ ႁူဝ်ပဝ်ႈၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ၵဵင်းမႆႇ
ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 013, January 2019
