ၸိုဝ်ႈ ၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ် (ၶသ. 1787-1882) ။
ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ၸၢႆးလၢႆးသႂ်၊ ၸိုဝ်ႈမုၼ်ၸဝ်ႈ- ၸဝ်ႈသုမၼ ။
ပေႃႈၸိုဝ်ႈ ပူႇလွႆ။
မႄႈၸိုဝ်ႈ ၼၢႆးသၢင်ႇ။
ၵိူတ်ႇ ၵေႃးၸႃႇ ပီ1149 ၊ လိူၼ် 12 မႂ်ႇ 1 ၶမ်ႈ (ဝၼ်းသုၵ်း)၊ ပီတႆးႁုင်ႉသႂ်၊ ဝၼ်းတႆးႁၢႆးယီး။
တီႈၵိူတ်ႇ ဝၢၼ်ႈၼႃးၵႅင်း၊ ဢိူင်ႇဝဵင်းလဝ်း၊ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်း၊ ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး။
ၼႃႈႁိူၼ်း တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းတင်းၼၢင်းသႅင်သူၺ်ႇ၊ မီးလုၵ်ႈယိင်းႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈၼၢင်းၶမ်းၵူႇ (ဝၢႆးမႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၶူးမေႃယိင်း ၵေႃႉႁႅၵ်ႈၼႂ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး-မိူင်းတႆးၵဝ်ႈႁႆးႁေႃၼၢင်းၼိုင်ႈ။
ဢႃယု 8 ၶူပ်ႇႁဵတ်းၵပ်ႉပီႇ၊ 9 ၶူပ်ႇ ၼုင်ႈသၢင်ႇ၊ 20 ပီၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸၢင်း လႆႈၸိုဝ်ႈ(သုမၼ) ။
ၼမ်ႉၵတ်ႉ ပဵၼ်မုၼ်ၸဝ်ႈၼႂ်းၵိူင်းယူၼ်းသေ ဢႅဝ်ႇတွင်ႈတဵဝ်းႁႃႁွမ်ႁဵၼ်းဢဝ်ပၺ်ၺႃတၢင်းမေႃ ထိုင်မိူင်းမွၼ်း (မေႃႇလမႅင်ႇ) သိုပ်ႇၽႅဝ်ထိုင်မိူင်းယူၼ်း၊ မိူင်းထႆး။ လႆႈႁဵၼ်းႁူႉမေႃ တႄႇဢဝ်လိၵ်ႈထမ်း/လိၵ်ႈမိူင်း(လေႃးၵီႇ/လေႃးၵုတ်ႈ)ႁူမ်ႈတင်းပၢႆးၼၵ်ႉၶတ်ႈ၊ လၵ်ႉၶၼႃႇၶၢတ်ႈလၢမ်း၊ မေႃလူၵႃႇလႃး၊ မေႃႁူးရႃး၊ မေႃၼပ်ႉသွၼ်ႇ၊ ၵႃႇထႃႇဢႃးၶူမ်း သၢႆယူၼ်း၊ ၶမဵၼ်၊ မၢၼ်ႈ၊ ၵလႃး၊ ၶႄႇတဵမ်ထူၼ်ႈၸုမ်ႇၵူႈ။ ဝၢႆးမႃးၵွပ်ႈဢမ်းၼၢၸ်ႈ ႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈၵဝ်းယုင်ႈမႃးလႄႈ ၸဝ်ႈသုမၼ(ၸဝ်ႈၶူးဝႃးလူင်ၵၢင်းသိူဝ်) လႆႈထၢၵ်ႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းလမ်(မိူဝ်ႈဢႃယုၸဝ်ႈလႆႈ 65 ၊ ဝႃႇသႃၸဝ်ႈ 45 ဝႃႇ)ၼၼ်ႉသေ လႆႈႁဵတ်းၶူးပူင်သွၼ် လၢႆးႁေႃးလိၵ်ႈ/လၢႆးတႅမ်ႈလင်ႇၵႃႇလူင်၊ ၶူးဝႃးတွၵ်ႇၸၢၵ်ႈသမ်းယႃ၊ ဢၢပ်ႇယႃ၊ သွၼ်ပၢင်ၶႅၼ်ႉပၢင်လၢႆး၊ ၶိုၼ်ႈၶဵင်ႇသူႇရသတီႇ၊ ႁဵတ်းမေႃၵႂၢမ်းလူင် ၸိူဝ်းၼႆႉမႃးတေႃႇၸူဝ်ႈဢႃယုၸဝ်ႈ။
ၽွၼ်းၵၢၼ်(လိၵ်ႈလၢႆး) တႅမ်ႈလင်ႇၵႃႇ လိၵ်ႈသိလ်ထမ်း၊ လိၵ်ႈသင်ႇသွၼ်၊ လၢႆးၶၢတ်ႈလၢမ်းၵူၼ်း၊ ဢပုမ်ႇ၊
တႃပွင်ႇ/တမ်းပွင်ႇ(ၵႂၢမ်းတၵ်ႉၼၢႆလူင်ႈၼႃႈ) ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၽိုၼ်လိၵ်ႈၸဝ်ႈဢၼ်တိုၵ်ႉႁႃႁၼ်မီး 183 ၽိုၼ်။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် ပဵၼ်ၽိုၼ်လိၵ်ႈမင်ႇၵလႃႇလူင်၊ လိၵ်ႈလင်ၵႃႇသိပ်းႁူဝ်၊ ထမ်ႇမလေႃးၵသတ်ႉထ၊ ဢေႃးဝႃႇတသုင်းမ၊ မင်ႇၵထဢတိတ်ႈၼိမိတ်ႈ၊ တမ်းပွင်ႇသိူၵ်ႈပိုၼ်း၊ လွင်ႈမိူင်းပိူင်တႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1969-70 ၼၼ်ႉ ၽိုၼ်လိၵ်ႈၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ် ၽွတ်ႈတႅင်ႇဝႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇၵႃႈဢၼ်လႆႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉႁႃလႆႈၼၼ်ႉ မီးယူႇတင်းမူတ်း 183 ၽိုၼ်ယဝ်ႉ။
သဵင်ႈၵမ် ၵေႃးၸႃႇ ပီ 1243 ၊ ပီတႆးလပ်းမဝ်ႈ၊ လိူၼ် 12 လွင်ႈ 6 ၶမ်ႈ(ဝၼ်းသုၵ်း) ၽွင်းဢႃယု 94 ပီ။
ဢိင်ၶေႃႈမုလ်းပပ်ႉ ပိုၼ်းၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး 6 ၸဝ်ႈ ပၢႆၵမ် ၶုၼ်မႁႃႇ ဝၢၼ်ႈပႃႇမႆႉတူၼ်ႈတီး 23/09/1969
ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်း ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 013, January 2019
