Tuesday, March 19, 2024

ၽႂ်သူၼ်းၾႆး ပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးၽိတ်းၽႅၵ်ႇၵၼ် ႁဝ်းလီၾၢင်ႉၸိူင်ႉႁိုဝ်

Must read

ၶူးႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း
Photo by – SHAN/ ၶူးႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း ၼႂ်းပၢင်ပွႆး ၶွပ်ႈတဵမ် 27 ပီ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တီႈတူၼ်ႈတီး

ဝၢႆးၾႃႉလီပီမႂ်ႇယဝ်ႉၵႂႃႇၼႆႉ တီႈၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉၼႆႉ မီးၶၢဝ်ႇႁူင်ႁၢင်းဝႃႈ- ပီႈၼွင်ႉတႆးၼင်ႇၵၼ်ဢမ်ႇၵႃး ပႃးၸဵမ်ပီႈၼွင်ႉတႆးလႄႈ ပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢၼ်မီး ၼႂ်းမိူင်းတႆးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈၽိတ်းၽႅၵ်ႇၵၼ်သေယဝ်ႉ ထိုင်တီႈပေႃးလႆႈဢဝ်ၵွင်ႈၵၢင်ႇၵႄႈလိတ်ႈၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေဢွၼ်ငိၼ်းထိုင်ၵၼ်ယူႇၶႃႈၼေႃႈ။

ၼႂ်းဢၼ်ပဵၼ်ယူႇၸိူင်ႉၼၼ် ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈမႃးထတ်းလိူၵ်ႈတူၺ်းသေယဝ်ႉ ၶႂ်ႈမႃးၼပ်ႉသၢင်ႈၼႄၵၼ် ဢိတ်းဢွၼ်ႇၼိုင်ႈတႄႉ ၼႂ်းလုတ်ႉတေႃႇသၽႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼၼ်ႉ ၶိုင်သင်ဝႆႉႁဵတ်းသင်ဝႆႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ PC ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ- ၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼၼ်ႉသမ်ႉ ၶိုင်ပွင်ဝႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ယူႇၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈသမ်ႉ ၶိုင်ပွင်ဝႆႉၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်လႄႈ လၢႆးဢၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈၶိုင်ၵၢၼ်ယူႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸွင်ႇသမ်ႉမႃးမႅၼ်ႈႁွႆႈ ပိူဝ်ႈတႃႇမီးၽွၼ်းလီႁိုဝ်ၽွၼ်းၸႃႉ တီႈႁဝ်းၶႃႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၸိူင်ႉႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈလၢတ်ႈၸွမ်းလွင်ႈၼႆႉဢိတ်းၼိုင်ႈ။

- Subscription -

ၼႂ်းသၽႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်မီးမႃးလွင်ႈဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးဢၼ်ၼိုင်ႈ။ တင်းဢမ်ႇတူၵ်ႇၵၼ်ဝႆႉ သေယဝ်ႉ ယူႇၾၢႆႇပႃႇတီႇ NLD ၼႆႉတၢင်ႇၶိုၼ်ႈဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ- “ၾိင်ႈမိူင်းၼႃႈတီႈသၢင်ႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၶိုၵ်ႉတွၼ်း လႄႈ ၾိင်ႈမိူင်းၼႃႈတီႈပၢႆးၸၢၵ်ႈ” ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁိပ်ႈႁိပ်ႈၼႅတ်ႈၼႅတ်ႈဢွၵ်ႇမႃး။ ပေႃးတၢင်ႇမႃးၸိူင်ႉၼၼ် ယဝ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉမီးၾၢႆႇၸုမ်းၼူၵ်ႉလႅင် NLD ၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ သမ်ႉလုၵ်ႉၵမ်ႉထႅမ်သေယဝ်ႉ ပၢႆလၢတ်ႈပႃးၵႂႃႇဝႃႈ- “ပိူဝ်ႈတႃႇၼႃႈၵၢၼ်ပၢႆးၸၢၵ်ႈလႄႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၼႃႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး တေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမုၼ်းလႅင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆႉ တၵ်းလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၵႂႃႇ ၽႅၼ်ၵၢၼ်လၢႆးႁႃထၢၼ်ႇႁိၼ်ထၢၼ်ႇငိူၵ်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတေဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၾၢႆႇႁႅင်းၸၢၵ်ႈ” ဝႃႈၼင်ႇၼႆ။

ဢၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းသင်လႄႈပဵၼ်မႃး ၼႂ်းႁိပ်ႈႁိပ်ႈဝႆးဝႆးလူင်ၼႆႉၶႃႈလႃႇ။ ပေႃးမႃးတူၺ်း ယူဝ်မၼ်းတေၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၵၼ်တင်းၽႅၼ်ၵၢၼ် တူင်ႇလဵဝ်တၢင်းလဵဝ် OBOR (One Belt One Road) ၶွင်ပီႈၼွင်ႉမိူင်းၶႄႇလူင်ၶဝ် ၽႅၼ်ဝႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇတေလုၵ်ႉတီႈမိူင်းၶႄႇ လၢတ်ႈၶၢမ်ႈမိူင်းတႆး လူင်းၸူးတေႃႇထိုင်မိူင်းရၶႅင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉႁိုဝ် ၼႆႉၵေႃႈႁဝ်းၶႃႈလႆႈဝူၼ်ႉဢၼ်ၼိုင်ႈ။

ၵမ်းၼႆႉ ၼႂ်းလိူၼ်ၼႆႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ဝၼ်းထီႉ 12 ယူႇတီႈၸုမ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉ MNDAA ၊ ၸုမ်းရၶႅင်ႇ AA ၊ ၸုမ်းပလွင်ႈ TNLA ၊ သၢမ်မူႇသၢမ်ၸုမ်း ဢၼ်မီးဝႆႉၼိူဝ်လႅၼ်လိၼ်ၶႄႇလႄႈမိူင်းတႆးၼၼ်ႉ သမ်ႉၶိုၼ်းလႆႈၵႂႃႇ ႁူပ်ႉဢုပ်ႇၵၼ်တင်းၸုမ်း ၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊငမ်းယဵၼ် (PC) တီႈၼႂ်းမိူင်းၶႄႇသေယဝ်ႉ ဢွၵ်ႇမႃးလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဢၼ်ၼိုင်ႈ။ ၸွမ်းၼင်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶဝ်သၢမ်ၸုမ်းၼၼ်ႉဝႃႈတႄႉ တေၵိုတ်းယိုတ်းပႅတ်ႈ လွင်ႈၵၢၼ်တိုၵ်း သိုၵ်းသိူဝ်သေယဝ်ႉ ၼွၵ်ႈသေလၢႆးသိုၵ်း တေၸႂ်ႉတိုဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်းသေဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၵႂႃႇ ပိူဝ်ႈတႃႇၵႄႈၶႆပတိၵ်ႈၶၢတ်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇလႄႈ ပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်း။ လၢႆးၼႆႉ ႁဝ်းတေၸၢင်ႈႁဵတ်းၸွမ်းဢမ်ႇႁၢင်ႉ ဝႃႈၼႆဝႆႉ။ မိုဝ်ႉၼၼ်ႉဝၼ်းၼၼ်ႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ယူႇတီႈ PC သမ်ႉၶိုၼ်းႁပ်ႉတွၼ်ႈၸွမ်း လွင်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢၼ်ၼႆႉၵႂႃႇၶၼ်ၶၼ်ဝႆးဝႆး ၼႆၵေႃႈပဵၼ်ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးဝႆႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈ။

ယူႇတီႈ PC ၵေႃႈသမ်ႉၶိုၼ်းဝႃႈ ႁပ်ႉတွၼ်ႈယိၼ်းၸူမ်းၸွမ်းလွင်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၶဝ်သၢမ်ၸုမ်းၼၼ်ႉၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ၼင်ႇႁိုဝ်ၶဝ် 3 ၸုမ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း Bilateral ဢၼ်ဝႃႈၾၢႆႇၼိုင်ႈတင်းၾၢႆႇၼိုင်ႈ ပွင်ႇပိုင်ႈ လူင်ႉလႅင်းၵၼ်သေယဝ်ႉ တူၵ်းလူင်းၵၼ်သေဢမ်ႇၵႃး ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ပႆႇလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA တၢင်ႇမူႇတၢင်းၸုမ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးမႃးၸွမ်းၼႂ်း ၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၵၢၼ်ၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း NCA ၼၼ်ႉ တေၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်။ ၼႆႉတႄႉၾၢႆႇသၽႃးၶိုင်ႁႅၼ်းဝႆႉလႄႈ တင်းၾၢႆႇ PC ၶိုင်ႁႅၼ်းဝႆႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ယူႇထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈသမ်ႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း လိူၼ်ၼိုင်ႈၸမ်ၸမ်မႃးၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈႁၼ်ၶဝ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းပွႆးဢၼ်ၵမ်ႉယၼ်ၶဝ်၊ ပွႆးဢၼ်ယုၵ်ႉယွင်ႈၶဝ်၊ ပွႆးဢၼ်ယေႃးမုၼ်ၶဝ် ႁႂ်ႈပေႃးၸွတ်ႇတူဝ်ႈၼႂ်းမိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵႂႃႇ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်လွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆးဢၼ်ၼိုင်ႈ။

ဝၢႆးသေႁဵတ်းၼၼ်ယဝ်ႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉမိူင်းတႆးၼႆၵေႃႈ ယူႇတီႈပီႈၼွင်ႉပဢူဝ်းၵမ်ႈၼမ် ဢွၼ်ၵၼ်မႃးလုၵ်ႉႁိုၼ်ႇ ႁွင်ႉသႅၼ်ႇဝႃႈ ၵမ်ႉထႅမ်ၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယူႇ ၼႆသေယဝ်ႉ ႁူဝ်ၼႃႈလူင်ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းပဢူဝ်းၶဝ် ဢၼ်ပဵၼ်လုင်းဢွင်ႇၶမ်းထီႇၼၼ်ႉ လူင်းမိူဝ်းတီႈၼေႇပျီႇတေႃႇသေ ႁူပ်ႉထူပ်းတင်းၸွမ်ပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းလူင် မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ။ ၵဵဝ်ႇႁိုဝ်ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇတႄႉဢမ်ႇႁူႉယဝ်ႉ ဝၢႆးသေၶဝ်သွင်ၸဝ်ႈႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်ယဝ်ႉ ပၼ်ႁႃတီႈၼႂ်း မိူင်းတႆး တႄႇဢဝ်မိူင်းပၼ်ႇတေႃႇထိုင်လွႆလႅမ် ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်မႃးပၼ်ႁႃ လွင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼင်ႇၵၼ် ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်တႆးလႄႈပဢူဝ်း လႆႈမီးလွင်ႈၽိတ်းၽႅၵ်ႇၵၼ်မႃး၊ လႆႈမီးလွင်ႈထၢင်ႇထိူမ်ၵၼ်မႃး၊ လႆႈမီးလွင်ႈၶႃႈႁႅမ်သၢႆၸႂ်ၵၼ်မႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈငိၼ်းမႃးယူႇယႂ်းယႂ်း။

ၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈမႃးထတ်းသၢင်တူၺ်း ယူႇတီႈၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ မၼ်းလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်းဝႆႉၸွမ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉသေတႃႉၵေႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမၼ်းႁၢင်ႇယၢၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇတင်း ၼႃႈၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢိၵ်ႇတင်း ၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇ ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်းၵႂၢမ်း၊ ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်းၶေႃႈမၼ်ႈၵႅၼ်ႇ ဢၼ်တူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉလႄႈ ၶဝ်ၵေႃႈလႆႈသုတ်ႈႁူၼ်လင်ဝႆႉၵမ်းၼိုင်ႈ ၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉ။ မိူၼ်ၼႆၼင်ႇၵဝ်ႇ ပီႈၼွင်ႉယၢင်း KNU ၵေႃႈ သုတ်ႈႁူၼ်လင်ဝႆႉၵမ်းၼိုင်ႈၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသွင်ၸုမ်းလူင် ဢၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ ပေႃးဢမ်ႇပႃးၶဝ် ၼင်ႇႁၢင်ႈၼႃႈၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် ပေႃးတေလူႉၼၼ်ႉ သုတ်ႈႁူၼ်ဝႆႉတၢင်းလင်ၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉလႄႈ ၵမ်းၼႆႉ ယူႇတီႈၾၢႆႇၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၸင်ႇတၵ်းၶဝ်ႈႁႃၸူးၸိူဝ်းပဵၼ်ၵဝ်ႈၵၢင်ႉ၊ ရၶႅင်ႇလႄႈပလွင်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉယူႇ ၼႆၵေႃႈႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈဝူၼ်ႉၶႃႈ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈၵေႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၶဝ်သၢမ်ၸုမ်းၼၼ်ႉ ဢႃႈၶႃငိပ်ႈဝႆႉၼိူဝ်လႅၼ်လိၼ်မိူင်းတႆးလႄႈမိူင်းၶႄႇ တိတ်းၸပ်းၵၼ်ၼၼ်ႉလႄႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတႃႇၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်ပီႈၼွင်ႉၶႄႇတေလူင်းမႃးလူင်းတိုၼ်း တီႈၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တေၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈ။ ၸင်ႇဝႃႈယူႇၾၢႆႇသၽႃးၵေႃႈ ၶိုင်ႁႅၼ်းမၢႆမီႈၸိုင်ႈမိူင်းသေယဝ်ႉ ဝႅတ်ႉလွမ်ႉပိူဝ်ႈတႃႇတေပဵၼ်မႃးၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ တူင်ႇလဵဝ်တၢင်းလဵဝ် ၼႃႈၵၢၼ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်လူင်မိူင်းၶႄႇ။ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈသမ်ႉ ၶိုင်ႁႃၵေႃႇတင်ႈၽွတ်ႈႁႅၼ်း ၸုမ်းတႃႇတေၽေႃႇၼမ်ႉၼႄတူဝ် OBOR ၼၼ်ႉယူႇ။

ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ သမ်ႉၶိုၼ်းၶိုင်ႁႃလၢႆးတၢင်း ပိူဝ်ႈတႃႇတေမိပ်ႇငႅၼ်း ၸိူဝ်းဢၼ် တေသၢၼ်ၶတ်း လွင်ႈမိူင်းၼွၵ်ႈတေမႃးလူင်းတိုၼ်းၼၼ်ႉယူႇ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်မိုဝ်ႉလဵဝ်ယၢမ်းလဵဝ် ၵၼ်ဝႆႉတင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈ၊ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈမေႃဝႆႉၾၢင်ႉသေတူၺ်းၸေးၸွတ်ႇၸိုင် လွၵ်းဢၼ်ပိူၼ်ႈႁၢင်ႈႁႅဝ်ႉ တေႃႇႁဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈၸင်ႇတေၸၢင်ႈႁၼ်ၸႅင်ႈလႅင်း။

လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈလီလႆႈဢဝ်ဝူၼ်ႉသႂ်ႇၼႂ်းၸႂ်သေယဝ်ႉ ဝႆႉပဵၼ်ၶေႃႈဢၼ်လီဝူၼ်ႉတႃႇပီႈၼွင်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်လၢႆးသိုၵ်း ၽႅၼ်ၵၢၼ်လၢႆးမိူင်း ၽႅၼ်ၵၢၼ်လၢႆးတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းယူႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ ဢဝ်ၶဝ်ႈသႂ်ႇၸႂ်မိူၼ်ၵၼ်သေယဝ်ႉ ၸဵဝ်းၶဝ်ႈႁႃငူပ်ႉငီႉၶိုင်ၵၢၼ်ၸွမ်းၵၼ်ၼႆၸိုင် ႁဝ်းၶႃႈတေၸၢင်ႈၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈလႆႈ လွင်ႈပႅင်းၸင်းၵၼ်လႄႈ လွင်ႈထၢင်ႇထိူမ်ၵၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇႁိုဝ် ယွၼ်းပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ်ၸိူင်ႉၼႆသေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆႈ။ မႂ်ႇသုင်ၵၼ်ၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်းၶႃႈ။

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်း ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 013, January 2019

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း