ဝၼ်းၽူႈႁတ်းႁၢၼ်။
ဝၼ်းတီႈ 19 ၵျူႊလၢႆႊၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇ။ ဢၼ်ႁူႉ ၸၵ်းၵၼ်ၼႂ်းၼၢမ်း- ဝၼ်းဢႃႇၸႃႇၼီႇ၊ Heroic person’s day (Martyr day)ၼၼ်ႉ။ မၼ်းပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်ၽူႈတၢင်တူဝ်တႆးလႄႈမၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽွင်းလူင်ၼႂ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းတိုၵ်ႉၼင်ႈပၢင်ၵုမ်ၼႂ်းသၽႃးပူၵ်းပွင်ၸိုင်ႈမိူင်း(Constituent Assembly) ၵဵဝ်ႇတင်းလၵ်းပိူင်-ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း။ ၽွင်းတိုၵ်ႉဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် လွင်ႈၶဵၼ်ႇ တႅမ်ႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း(ရတ်ႉထထမ်းမၼုၼ်း- အခြေခံဥပဒေ- Constitution) ပိူဝ်ႈတႃႇ ၵေႃႇတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼၼ်ႉယူႇလႄႈလႆႈထုၵ်ႇတင်းၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်း ၸိူဝ်းႁၼ်ဝႃႈ တေသုမ်းပုၼ်ႈလႄႈၽွၼ်းပၢင်ႈတၢင်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ် ဝၢင်းၽႅၼ်ၶဝ်ႈမႃးယိုဝ်းတၢႆၼႂ်းသၽႃး။ ၼႂ်းၵူၼ်းၸိူဝ်းလႆႈထုၵ်ႇယိုဝ်းတၢႆၼၼ်ႉ မီးတင်းၽူႈတၢင်တူဝ်မိူင်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ပူဝ်ႇၶျူၵ်ႉ ဢွင်ႇသၢၼ်းၼမ်းႁူဝ်၊ ၽူႈတၢင်တူဝ်မိူင်းသၼ်လွႆပတ်းပိုၼ်ႉ(ၶၢင် ၶျၢင် တႆး)ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇ ထုၼ်း(ၸဝ်ႈၾႃႉ မိူင်းပွၼ်)။
ၽူႈတၢင်တူဝ်မိူင်းမၢၼ်ႈ 8 ၵေႃႉ(ႁူမ်ႈတင်းၽူႈဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၽွင်းလူင်ဢူးရႃႇၸၢတ်ႉ ၵေႃႉ ၼိုင်ႈ)၊ ၽူႈတၢင်တူဝ်မိူင်းသၼ်လွႆ(ၶၢင် ၶျၢင်း တႆး) ၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ ႁူမ်ႈ 9 ၵေႃႉၸိူဝ်းလႆႈထုၵ်ႇ ယိုဝ်းတၢႆၼႂ်းဝၼ်း 19 ၵျူႊလၢႆႊၼၼ်ႉ။ ၽွင်းတႅၼ်းသၽႃးပူၵ်းပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတင်းမူတ်းမီး 255 ၵေႃႉ(ၼႂ်းၼၼ်ႈမီးၽွင်းတႅၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း 45 ၵေႃႉ)သေ ၵေႃၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်း မိူင်းမီး 71 ၵေႃႉ။ ၼၼ်သေၵေႃႈ ၵေႃၽႄၵဵဝ်ႇတင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႄႈၸႄႈမိူင်း ဢၼ် ပူဝ်ႇၶျူၵ်ႉဢွင်ႇသၢၼ်းၼမ်းႁူဝ်ဝႆႉၼၼ်ႉမီး 19 ၵေႃႉ။ ဝၼ်း 19 ၵျူႊလၢႆႊၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပၢင် ၵုမ်ၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉၵေႃၽႄၵဵဝ်ႇတင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႄႈၸႄႈမိူင်း ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇတင်းၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင် ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းလႄႈမီးၽွင်းတႅၼ်း 19 ၵေႃႉ ဢၼ်မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်၊ ၼႂ်းၼၼ်ႈတၢႆ 8 ၵေႃႉ၊ လွတ်ႈ 11 ၵေႃႉ(တၢႆၵဝ်ႈၵေႃႉတင်းၵူၼ်းဢဝ်ႁူမ်ႈလူမ်ႈၽွင်းလူင်ဢူးရႃႇၸၢတ်ႉလႄႈ လႆႈၼပ်ႉၶဝ်ႈပဵၼ်ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ၸွမ်းပိူၼ်ႈ ? )။
ၶဝ်ၸဝ်ႈ (9) ၵေႃႉၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈတၢင်တူဝ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်တိုၵ်ႉႁဵတ်းၵၢၼ်ယႂ်ႇလူင်တႃႇၸိုင်ႈ မိူင်း။ ၵွပ်ႈၼၼ်ၸင်ႇ ဝၢႆးလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇၸွမ်းၼင်ႇလႆႈ တူၵ်းလူင်းၵၼ်တီႈပၢင်ၵုမ်ပၢင်လူင်သေ လႆႈပဵၼ်မိူင်းလွတ်ႈလႅဝ်းၵၼ်းၶေႃမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 4 ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊပီ 1948 ယဝ်ႉၼၼ်ႉ လႆႈၸႂ်မၵ်းမၼ်ႈၽူႈတၢင်တူဝ် 9 ၵေႃႉ ၸိူဝ်းလႆႈထုၵ်ႇ ယိုဝ်းတၢႆမိူဝ်ႈတိုၵ်ႉႁၢပ်ႇၼႃႈၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းယႂ်ႇလူင်ၶဝ် ပဵၼ်ၽူႈလီၼပ်ႉထိုဝ် ပဵၼ်ၽူႈႁတ်း ႁၢၼ်(Heroic person)ၼႆမႃး ပိူဝ်ႈတႃႇယုၵ်ႉယွင်ႈၵုၼ်းမုၼ်ၶဝ် ႁႂ်ႈၵူၼ်းႁုၼ်ႈလင်ၶဝ်ႁူႉ ၸွမ်း။ ဝၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈ- ဝၼ်းၽူႈႁတ်းႁၢၼ်၊ ဝၼ်းဢႃႇၸႃႇၼီႇ(Martyr Day)ၼႆသေ ႁဵတ်းပွႆးယုၵ်ႉယွင်ႈဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈမႃးၵူႈၶူပ်ႇပဵၼ်ပီ။ ထိုင်မႃးပီ 2019 ၼႆႉလႆႈမႃး 72 ပီ ယဝ်ႉၼႆၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်တေႁူႉတူဝ်ႈထိုင်ၵၼ်ယူႇ။
ၽူႈႁတ်းႁၢၼ် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။
ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်တင်း (9) ၵေႃႉၼႆႉမီး- ၽွင်းလူင်ၼႂ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸူဝ်ႈၶၢဝ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ (Interim Government of Burma) ဢၼ်ယူႇပႃႈတႂ်ႈႁေႃၶမ်းဢိင်ႊၵလိသျ်ႊ (8) ၵေႃႉ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ = ၵႅမ်ၽွင်းလူင်ၸိုင်ႈမိူင်း ပူဝ်ႇၶျူၵ်ႉဢွင်ႇသၢၼ်း(ၽွင်းလူင် ပဵၼ်ၸၢဝ်းဢင်း ၵိသျ်း)၊ ၽွင်းလူင်ၾၢႆယေးငိုၼ်းလႄႈၶွၼ်ႇ တၶိၼ်ႇတိၼ်ႇမျႃႉ(ၸၢဝ်းမၢၼ်ႈ)၊ ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇ ပိုၼ်ႉတီႈသၼ်လွႆ ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း ၸဝ်ႈၾႃႉ မိူင်းပွၼ်(ၸၢဝ်းတႆး)၊ ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇႁူင်း ၸၢၵ်ႈလႄႈႁႅင်းၵၢၼ် မၢၼ်းၽၶႅင်ႇ(ၸၢဝ်းယၢင်း)၊ ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလႄႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ တီးတူၵ်ႉဢူးၽၶျူဝ်ႇၸၢဝ်းမၢၼ်ႈ)၊ ၽွင်းလူင်းၾၢႆႇပၺ်ၺႃႇ ဢူးရႃႇၸၢတ်ႉ(ၸၢဝ်းမၢၼ်-ၵလႃး)၊ ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇၵမ်ႉထႅမ်လႄႈၵႃႇၶၢႆ ဢူးၽဝိၼ်း(ၸၢဝ်းမၢၼ်ႈ- ပီႈဢၢႆႈပူဝ်ႇၶျူၵ်ႉဢွင်ႇ သၢၼ်း)၊ ၽူႈၼမ်းၼႂ်းလူင် ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇတၢင်းလႄႈတေႃႇသူင်ႇ ဢူးဢူင်းမွင်ႇ(ၸၢဝ်းမၢၼ်ႈ)၊ ႁူမ်ႈတင်းၵူၼ်းဢဝ်ႁူမ်ႈလူမ်ႈၽွင်းလူင်ဢူးရႃႇၸၢတ်ႉ ၵူဝ်ႇထူၺ်း (9) ၵေႃႉ ၼႆႉ။ တင်း (9) ၵေႃႉလႆႈထုၵ်ႇယိုဝ်းတၢႆမိူဝ်ႈ 19 ၵျူႊလၢႆႊပီ 1947 ။ ၶွၼ်တူဝ်ၶဝ်ၸဝ်ႈ လႆႈၼမ်းဢဝ်မႃး ဝႆႉတီႈႁူင်းႁေႃၵၢင်ၵျူႊပလီႊ တႃႇၵူၼ်းမိူင်းၵႂႃႇဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်လႄႈတၵ်ႉယမ်။ ထိုင်မႃး 11 ဢေႊပိူဝ်ႊလ် ပီ 1948 ၸင်ႇႁႄႇမႃးဝႆႉတီႈၵွင်းၽူႈႁတ်းႁၢၼ်(ဢႃႇၸႃႇၼီႇၵူင်း) တေႃႇထိုင် မိူဝ်ႈလဵဝ်။ (ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းပွၼ်တႄႉဝၢႆးလႆႈထုၵ်ႇယိုဝ်းတၢႆယဝ်ႉ ဢဝ်ၶၢပ်ႇ တူဝ်ၸဝ်ႈၶိုၼ်းမႃးၽဵတ်ႇၾင်ဝႆႉတီႈမိူင်းပွၼ်ၵမ်းလဵဝ်သေ ဢဝ်ႈလုပ်ႇမၼ်းၸဝ်ႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၵႂႃႇဝႆႉတီႈၵွင်းၽူႈႁတ်းႁၢၼ် ၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၸိူင်ႉပိူၼ်ႈၼႆယူႇ)။
ၽွၼ်းလႆႈတင်းၽွၼ်းသုမ်း။
သိင်ႇဢၼ်လႆႈ။ ဝၼ်းၽူႈႁတ်းႁၢၼ် မိူင်းတႆးလႆႈသင် ? သုမ်းသင် ? ပေႃးတင်ႈၶေႃႈထၢမ် ၸိူင်ႉၼႆ တေၸၢင်ႈလႆႈၶေႃႈတွပ်ႇမၼ်းလၢႆလၢႆတၢင်းႁၼ်ယူႇ။ ၼၼ်သေၵေႃႈ ၶေႃႈတွပ်ႇ ၸွမ်းၼင်ႇတၢင်းႁၼ်ၽူႈတႅမ်ႈတႄႉမီးဝႃႈ- ၵွပ်ႈၽွင်းလူင်ၽူႈတၢင်တူဝ်မိူင်းသၢၼ်လွႆ ၸဝ်ႈ ၸၢမ်ႇထုၼ်း ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းပွၼ် ၶတ်းၸႂ်ယိပ်းဢဝ်ၵႂၢမ်းမၼ်ႈၵတိပၢင်လူင်သေ သႄႇယူင်း၊ တိုၵ်းယွၼ်း၊ ၶူၼ်ႉၶိုၼ်း လႄႈၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း- ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်တိုၵ်ႉဢုပ်ႇဢူဝ်း ၵၼ်လႄႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈယူႇ ဢၼ်မီး (14) ႁူဝ်ၶေႃႈၼၼ်ႉ တီႈႁူဝ်ၶေႃႈ (10) ၸင်ႇသႂ်ႇဝႆႉဝႃႈ- သုၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၼႆသေ ၼႂ်းၶေႃႈလဵဝ်ၵၼ်ၼႆႉတီႈမတ်ႉတႃ (201) လႄႈမတ်ႉတႃ (202) ၼၼ်ႉတႅမ်ႈဝႆႉပႃးသုၼ်ႇလႆႈလွင်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ ဢိၵ်ႇတင်းလၵ်းပိူင်လွင်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ။ ၼႆႉပဵၼ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၵၢၼ်မိူင်းတႃႇမိူင်းတႆး ဢၼ်ႁဵတ်းပဵၼ်သၵ်ႈသေႇမီးၵိုၵ်းဝႆႉၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈ ပိုင်းမိူင်း- ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ပီ 1947.
ၼႆႉပဵၼ်လၵ်းထၢၼ်(သၵ်ႈသေႇ)ၵိုၵ်းပိုၼ်းၵၢၼ်မိူင်း-မိူင်းတႆး ဢၼ်ၼႄဝႃႈ ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇ(The Union of Burma or Myanmar)ၼႆႉမိူင်းတႆးႁဝ်း ဢဝ်ၸိုဝ်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်ၸိုင်ႈတႆး(Shan States Union)သေ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈဝႆႉၸွမ်းလၵ်းပိူင်ၸႄႈမိူင်ႈ-ၼႂ်းၸိုင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်(Union Republic or Union State)ၼႆၼၼ်ႉယူႇ။ ၼႆႉပဵၼ်သိင်ႇဢၼ်မိူင်း တႆးႁဝ်း လႆႈတီႈဝၼ်းၽူႈႁတ်းႁၢၼ်။ လႆႈမႃးလူၺ်ႈဢဝ်ၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ၼႂ်းၼၢမ်း ၽူႈတၢင်တူဝ်ပိူၼ်ႉတီႈမိူင်းသၼ်လွႆ(Representative of Frontier Areas) ဢိၵ်ႇတင်း ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးတင်း 18-19 ၸၢဝ်းၶိူဝ်း(တင်းႁူဝ်ၵူၼ်းလႄႈၵူၼ်းမိူင်း)။ ၼႆႉပဵၼ် လွင်ႈဢၼ်ၵူၼ်းတႆး၊ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးထုၵ်ႇလီ/ၵိုင်ႇလီဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်ၼိူဝ် ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်(ၸဝ်ႈ ၸၢမ်ႇထုၼ်း ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းပွၼ်) ဢၼ်ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီ/ဢမ်ႇၵိုင်ႇလီလိုမ်းၼၼ်ႉယူႇ။
သိင်ႇဢၼ်မိူင်းတႆးႁဝ်းသုမ်း။ မိူင်းတႆးႁဝ်းသုမ်းလွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵႂၢမ်းမၼ်ႈၵတိ(Deed of Commitment) ဢၼ်တင်းၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်းမၢၼ်ႈပူဝ်ႇၶျူၵ်ႉဢွင်ႇသၢၼ်း လႆႈတူၵ်းလူင်း ပၼ်ၵႂၢမ်းမၼ်ႈၵတိၵၼ်ဝႆႉတီႈပၢင်ၵုမ်ပၢင်လူင် လွင်ႈဝႃႈတေႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဢၼ်မီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းတၢင်းၵၢၼ်မိူင်းလႄႈမီးလွင်ႈၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ တဵမ်ထူၼ်ႈ ဢိၵ်ႇတင်းမီႈလွင်ႈတႅပ်းတတ်းႁင်းၶေႃၼႆၼၼ်ႉ။ ၽူႈတႅမ်ႈႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ- ၵွပ်ႈ ၵိူတ်ႇမီးဝၼ်းၽူႈႁတ်းႁၢၼ်(Heroic person’s Day)လႄႈႁဝ်းလႆႈသုမ်းပုၼ်ႈၼႂ်းသုၼ်ႇ လႆႈၵၢၼ်မိူင်း ၸွမ်းၼင်ႇလႆႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႆႉ။ ၼႆႉပဵၼ်ၶေႃႈသုမ်းဢၼ်မီးဝၼ်းၽူႈႁတ်း ႁၢၼ်လႄႈ ၵူၼ်းတႆး/ၵူၼ်းမိူင်းတႆးလႆႈတိူဝ်ႉသၢင်ႈမႃး 72 ပီမိူင်းၼႆၵေႃႈ တေမီးၵူၼ်းလုၵ်ႉ ထဵင်မၼ်းဢေႇယူႇႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆ။
ပၢင်ၵုမ်ပၢင်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 21 လူးၼႃႇ ၽႂ်တေလႆႈ ? ၽႂ်တေသုမ်း ?
မိူင်းမၢၼ်ႈ(ၶဝ်)ၵေႃႈ ဢၢၼ်းလႆႈသုၼ်ႇပႄႉပုၼ်ႈလႄႈႁဵတ်း။ မိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း(ၶဝ်) ႁူမ်ႈတင်း မိူင်းတႆးႁဝ်းၵေႃႈ ဢၢၼ်းလႆႈသုၼ်ႇပႄႉပုၼ်ႈလႄႈတႅပ်းတတ်းၶဝ်ႈႁဵတ်းၸွမ်း။ သုၼ်ႇပႄႉ ပုၼ်ႈ-ၼႆႉမီးဢၼ်လဵဝ် ၸုမ်းဢၼ်တေဢဝ်မၼ်းသမ်ႉမီးသွင်ၸုမ်း။ ပႃႈလင်မီးႁႅင်းသိုၵ်းၵမ်ႉ ဝႆႉၼင်ႇၵၼ်တင်းသွင်ၾၢႆႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဢဝ်လၢႆးတိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်းလေႃႇထိုမ်ႈၵၼ် ဢမ်ႇႁၼ် တၢင်းဢၼ်တေဢဝ်လႆႈ”သုၼ်ႇပႄႉပုၼ်ႈ” ၊ ၸင်ႇပိၼ်ႇမႃးၸႂ်ႉလၢႆးတိုၵ်းၵၢၼ်မိူင်းၵၼ်(ၼိူဝ် ၽိူၼ်)သေ ၶဝ်ႈပွႆးတိုၵ်းၼိူဝ်ၽိူၼ်တႃႇဢဝ်လႆႈ “သုၼ်ႇပႄႉပုၼ်ႈ” ၽႂ်မၼ်း။
တင်းသွင်ၾၢႆႇဢၢင်ႈပၢင်လူင်(47) ပဵၼ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ယင်ႇယိူင်း(target) ၵၢၼ်သူၼ်းတုမ် မိူၼ်ၵၼ်။ ၵွႆးၵေႃႈ ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်မီးဢမ်းၼၢၸ်ႈၽွင်းငမ်းဝႆႉၼႂ်းၵမ်မိုဝ်းၼႆႉ ဢဝ်ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်၊ ဢဝ်သတ်ႉတိ(ၸႂ်ႁတ်းႁၢၼ်)ပၢင်လူင် ဢၼ်ယူႇၵေႃႉပိုၼ်ႉတီႈသေ ဝႆႉၼမ်ႉၸႂ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈပဵၼ်လၵ်း၊ ဢဝ်သတ်ႉတိ(ၸႂ်ႁတ်းႁၢၼ်)ပဵၼ်ယႂ်ႇယဝ်ႉ ႁတ်းတႅပ်းတတ်း တႃႇယူႇႁူမ်ႈၵၼ်၊ တေဢဝ်ၶေႃႈၼႆႉ ပဵၼ်လၵ်းၼမ်းသေဢုပ်ႇဢူဝ်းၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃၵႂႃႇ ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းငမ်းယဵၼ် NCA ၼႂ်းၼၢမ်းၶွၼ်ႊၾရႅၼ်ႉပၢင်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 21 ဝႃႈၼႆ ဝႆႉယူႇ။ ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇတႄႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တေၵႄႈလိတ်ႈလႆႈပၼ်ႁႃၵၢၼ် မိူင်းလႄႈႁူမ်ႈၵၼ်မႄးၵေႃႇတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်(လၢႆးမႂ်ႇ) ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းၵတ်းယဵၼ် NCA ၼၼ်ႉ ပဵၵ်ႉဝႃႈယူႇၼႂ်းၼၢမ်းၶွၼ်ႊၾရရႅၼ်ႉပၢင်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 21 ယူႇသေၵေႃႈ တေလႆႈယူႇ ၼိူဝ်ပိုၼ်ႉထၢၼ် 47 ပၢင်လူင် ဢၼ်ႁူမ်ႈတင်းၵႂၢမ်းမၼ်ႈၵတိပၢင်လူင်၊ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် လႄႈၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင် (3) ယိူင်ႈၼႆႉ။ ၶၢမ်ႈပႅတ်ႈသၢမ်ယိူင်ႈၼႆႉဢမ်ႇလႆႈ၊ တေ လႆႈဢဝ်သၢမ် ယိူင်ႈၼႆႉပဵၼ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၶွၼ်ႊၾရႅၼ်ႉပၢင်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 21 ၸိူင်ႉၼႆဝႆႉ။ (ဢၼ်တူင်ႉတိုၼ်ႇသေပိူၼ်ႈ ပဵၼ်ၸုမ်း- ၶၢင် ၶျၢင်း တႆး ၵွပ်ႈပဵၼ်မိူင်းဢၼ်တႄႇငဝ်ႈ 47 ပၢင်လူင်-မႃး)။
ၾၢႆႇပႃႊတီႊၵၢၼ်မိူင်း(ပိူင်လူင်ပဵၼ်ပႃႊတီႊၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶွင်ၸႄႈမိူင်း)ၶဝ်ၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်သုၼ်ႇ ပႄႉပုၼ်ႈၸႄႈမိူင်းၽႂ်မၼ်း တေဢမ်ႇသုမ်းၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈလႆႈပွင်ႈသွၼ်(lesson)ပိုၼ်းၵၢၼ် မိူင်းမႃးယဝ်ႉလႄႈ ၶတ်းၸႂ်ႁႃတၢင်းၵႅတ်ႇၶႄသုၼ်ႇပႄႉပုၼ်ႈလႄႈႁႂ်ႈလႆႈသုၼ်ႇပႄႉပုၼ်ႈ မႃး မီးဝႆႉၼႂ်းၵမ်မိုဝ်းၵူႈတၢင်းတၢင်းၵၼ်။
ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (Committee for Shan State Unity= CSSU) ၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်မိူင်းတႆးတေဢမ်ႇသုမ်း ”သုၼ်ႇပႄႉပုၼ်ႈ” ၵၢၼ်မိူင်းၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ပၢင်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 21 ၼၼ်ႉ လႆႈတမ်းဝၢင်းသဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်မိူင်း တႃႇမိူင်းတႆးၶၢဝ်းၼႃႈသေ တူင်ႉၼိုင်ယူႇ ၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇဢမ်ႇလိုဝ်ႈဢမ်ႇသဝ်း၊ ဢမ်ႇႁူႉႁိူဝ်ႉႁူႉၼူၼ်း၊ ၽႂ်ၶႂ်ႈဝႃႈႁိုဝ်ဝႃႈ-ၸိူင်ႉၼႆ။
ပၼ်ႁႃလူင်။
ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈႁၼ်ဝႃႈ – 47 ပၢင်လူင် ပဵၼ်လွင်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ၊ ပေႃးၶူၼ်ႉၶိုၼ်း ၸၢင်ႈပဵၼ် ၵၢၼ်သႄႇယူင်းႁႂ်ႈတႅၵ်ႇၸတ်ႉၵၼ်။ (ပဵၼ်ၶေႃႈၵမ်ၵိၼ်းၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇဝၵ်ႉ တၢဝ်းလႆႈ “သုၼ်ႇပႄႉပုၼ်ႈ” ၵၢၼ်မိူင်းပုၼ်ႈတႃႇတပ်ႉမတေႃႇမၢၼ်ႈၶဝ်)။ ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းသမ်ႉဝႃႈ- 47 ပၢင်လူင် ပဵၼ်လွင်ႈႁဵတ်းၸွမ်းၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်၊ ပဵၼ်လွင်ႈပၼ်ႈ ၼမ်ႉပဵၼ်တူဝ်ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်လႄႈ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵႅၼ်ႇၶႅင်မၼ်ႈၵိုမ်းၶၢဝ်း ယၢဝ်း။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵူဝ် 47 ပၢင်လူင်မိူၼ်မၢၵ်ႇပွမ်းတင်ႈယၢမ်း(time bomb)။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈဢမ်ႇ ယုမ်ႇပၢင်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 21 ဝႃႈတေသိုဝ်ႈယူဝ်း၊ ၵွပ်ႈယၢမ်းတိူဝ်ႉသၢင်ႈမႃး 70 ပီမိူင်းလိူဝ်။ ၼႆႉပဵၼ်ပၼ်ႁႃဢၼ်တင်းသွင်ၾၢႆႇတိုၵ်ႉႁႃတၢင်းဢွၵ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉ ၵွႆး တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ယင်းပႆႇႁၼ်တီႈသုတ်းမၼ်း။
ၶေႃႈလူပ်းလိုၼ်း။
မေႃၵႂၢမ်းလူင်လိုဝ်းၸိုဝ်ႈ သြႃႇၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်း တွၼ်ႈပၼ်ဝႆႉလၢႆးတိုၵ်း(tactic) တႃႇတင်းသွင် ၾၢၵ်ႇဝႃႈ= ၸဝ်ႈၵၼ်ႁႄၼႆႉပဵၼ်သုၼ်ႇပႄႉပုၼ်ႈတၢင်းသွင်ၾၢႆႇ (သရေညီမျှခြင်းရဲ့အနိုင်) ၼႆ။ ယွၼ်ႇယၢၼ်းၸူးၵၼ်သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ၽႂ်ဢမ်ႇပႄႉၽႂ်၊ ၽႂ်ဢမ်ႇၵၢၼ်ႉၽႂ်ႁႄၼႆႉ ပဵၼ် ၵၢၼ်ဢွင်ႇပႄႉတင်းသွင်ၾၢႆႇ။ မီးသုၼ်ႇပႄႉပုၼ်ႈတၢင်းသွင်ၾၢၵ်ႇၼႆ။
ပေႃးယင်းပႆႇၵေႃႇသၢင်ႈလႆႈၽႃႁူဝ်ႉ(တမ်ႇတိူင်း)သတ်ႉထႃႇ ဢၼ်တင်းသွင်ၾႆႇမီးလွင်ႈယုမ်ႇ ယမ်ၼိူဝ်ၵၼ်၊ ႁၢမ်းလွင်ႈထၢင်ထိူမ်ႁၼ်ၽိတ်းႁၼ်ပိူင်ႈၵၼ်ၼႆၸိုင် ပဵၵ်ႉဝႃႈသဵၼ်ႈတၢင်း NCA ဢမ်ႇလူႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇထိုင်တီႈယိူင်းမၢႆ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းတႃလမ်လမ်ၶဝ် ပႂ်ႉမုင်ႈမွင်းယူႇၼၼ်ႉလႆႈငၢႆႈငၢႆႈ။ တေပဵၼ်ၼင်ႈပဵတ်းငွႆႈ(ပဵတ်းတုၵ်ႉၶိတ) ဢၼ်မီးသူပ်းႁွင်ႉ ဢၢပ်ႉဢၢပ်ႉၵွႆး ဢမ်ႇၶၢႆႉတီႈၵႂႃႇတၢင်းလႂ်လႆႈၼၼ်ႉၵွႆးယူႇဢမ်ႇႁၢင်ႉ။
ၸၢႆးပိုၼ်ၶမ်း ၽယၵ်ႉသူင်း
