UNESCO ၾၢႆႇႁၵ်ႉသႃၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 6 လိူၼ်ၵျူႊ လၢႆႊမၵ်းမၼ်ႈဝဵင်းႁေႃၶမ်းၵဝ်ႇမၢၼ်ႈ ပူးၵမ်ႇ ၶဝ်ႈပဵၼ်ၶူဝ်းပူၺ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ World Heritage ။ ယူႇတီႈပၢႆးပၺႃႇ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ၸုမ်းယဵၼ်ႇငႄႈလႄႈပၢႆးသၢႆႈလုမ်ႈၾႃႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇတီႈၼႃႈဝႅပ်ႉသၢႆႉၶဝ်ဝႃႈ UNESCO လႆႈတႅပ်းတတ်းတီႈပၢင်ၵုမ်လူင်ၵဵဝ်ႇၵပ်းၶူဝ်းပူၺ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းတီႈမိူင်း ဢၸႃႇပႆႇ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 6 လိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။
ၸၢႆးမွၼ်းလိူၼ် ၽွင်းတႅၼ်းသၽႃးၸေႈမိူင်း ဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈ UNESCO မၵ်းမၼ်ႈပၼ်မိူင်းပူးၵမ်ႇ ၶဝ်ႈပဵၼ်မိူင်းၶူဝ်းပူၺ်ႈ ၵိုၵ်းၵပ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ၵွပ်ႈဝႃႈမၼ်းပဵၼ်ဢၼ်လီဢဝ်မုၼ် မၼ်းပဵၼ်လွင်ႈလီတွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ လီၸူမ်းၸွမ်းတႄႉတႄႉယူႇၶႃႈ။ တီႈမိူင်းၼၢႆးႁဝ်းၶႃႈၼႆႉၵေႃႈ မီးၶူဝ်းၶွင်ၵိုၵ်းပိုၼ်း ဢၼ်တႄႉဢၼ်မၢၼ်ႇလၢႆလၢႆဢၼ်လႄႈ ၶႃႈၶဝ်ၵေႃႈမီးၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ မိူင်းၼၢႆးႁဝ်း ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆ UNESCO ၶဝ်ၶႃႈဢေႃႈ။”- ဝႃႈၼႆ။
ၸွင်ႇတေဢဝ်လွင်ႈ မိူင်းပူးၵမ်ႇ ၶဝ်ႈသဵၼ်ႈ UNESCO ႁိုဝ်ဢမ်ႇဢဝ် ၊ တႃႇတေၵဵပ်းၶေႃႈမုၼ်းဢဝ်မႃး ဢုပ်ႇၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼႆႉၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၸုမ်းၶွင်ႊသီႊလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်ႉတီႈလႄႈ ႁူင်းႁေႃမဵတ်ႇမၢႆၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း ICOMOS သူင်ႇတူဝ်တႅၼ်းၵႂႃႇ မိူင်းပူးၵမ်ႇ မိူဝ်ႈ 2018 လိူၼ်သႅပ်ႉထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ ဝၼ်းတီႈ 10 ။
မိူဝ်ႈပီ 1996 ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းယိပ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈယွၼ်းတီႈ UNESCO ႁႂ်ႈမၵ်းမၼ်ႈမိူင်းပူးၵမ်ႇပဵၼ် မိူင်းၶူဝ်းပူၺ်ႈလုမ်ႈၾႃႉၼႆသေတႃႉ ယူႇတီႈၸုမ်းၶူၼ်ႉၶႂႃႉၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇသၢၼ်ၶတ်း ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၸုမ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း မေးၵုမ်းလုမ်းလႃးၵွင်းမူးၵဝ်ႇၵႄႇ ထိုင်တီႈႁွႆးမိုဝ်းၵဝ်ႇၵႄႇႁၢႆ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ သိုၵ်းၵေႃႇသၢင်ႈႁေႃလူမ်းထႅင်ႈလၢႆလၢႆဢၼ်လႄႈမၼ်းယႃႉၾၢင်ႁၢင်ႈမိူင်းၵဝ်ႇၵႄႇ – ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းပီၼႆႉ ဢၼ်ယိုၼ်ႈယွၼ်းမႃးတႃႇမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ် ပိုၼ်ႉတီႈပဵၼ်ၶူဝ်းပူၺ်ႈလုမ်ႈၾႃႉမီးယူႇ 35 တီႈ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ လႆႈထတ်းသၢင်ဢုပ်ႇၵုမ်လၢႆလၢႆၶၵ်ႉတွၼ်ႈသေ မၵ်းမၼ်ႈပၼ် 21 တီႈ ပႃးတင်း မိူင်းပူးၵမ်ႇ မိူင်းႁေႃၶမ်းၵဝ်ႇမၢၼ်ႈ။
