မိူဝ်ႈပီ 1997 လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ ဝၼ်းတီႈ 16 ၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ သူင်ႇႁႅင်းသိုၵ်း လိုပ်ႈႁေႃႈၵူၼ်းမိူင်း ၶႃႈႁႅမ် ၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈ ထုင်ႉတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ ၵဵင်းလူမ်း – ၵဵင်းၶမ်း ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင် တၢႆပဵၼ်မူႇ လႄႈ မၢႆတွင်းဝၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် ဝၼ်း သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆးသေ မိူဝ်ႈၼႆႉယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 10 မူင်း ႁူင်းႁဵၼ်း DYC မူႇၸေႊ တႆႈတဵၼ်းသူင်ႇၵုသူလ် ပၼ်ၶႂၼ်ငဝ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းၺႃးၽေးႁၢႆႉလူင် ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈ 20 ပီပၢႆ ။
ဝၼ်းတီႈ 16/6/2019 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 10 -11 မူင်းပၢႆ ႁူင်းႁဵၼ်း Dai Youth Center (DYC) Muse ဢၼ်ပၵ်း တီႈဝဵင်းမူႇ ၸေႊ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ဢွၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်း ၸတ်းႁဵတ်းဝၼ်းၶုၵ်းထူပ်း ဝၼ်းလၢၵ်ႇလၢႆးတႃႇမိူင်းတႆး ဢမ်ႇၼၼ် ဝၼ်းမိူင်း တႆးလႆႈထူပ်းၽေးႁၢႆႉလူင် တၢင်းပွတ်းၵွၼ်ၵၢင်ၸိုင်ႈတႆး မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ပီ 1996-97 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူ င်းၼပ်ႉႁူဝ်သႅၼ် လႆႈပၢႆ ယၢၼ်ႁိူၼ်းယေးလႄႈ ထုၵ်ႇၺႃးၵၼ်ႉၸၼ် လူလၢႆ ၶႃႈႁႅမ်မႃး ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။
ၸၢႆးသႅင်မိူင်း ၽူႈၵေႃႇတင်ႈႁူင်းႁဵၼ်း DYC မူႇၸေႊ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ ယိူင်းဢၢၼ်းဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်း ၼႆႉတႄႉ ၼင်ႇႁိုဝ် လုၵ်ႈလၢင်းႁဝ်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဝ်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ႁဝ်း၊ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ပေႃးတေလႆႈႁူႉၸွမ်း လွင်ႈၵၢၼ်ပိူၼ်ႈမႃးတဵၵ်းတဵင်ပေႉၵိၼ်မိူင်းႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ႁိုဝ် မီးႁိုဝ်ဝႆႉၼႆသေ ၸင်ႇလႆႈတေႃႉတႆႇၶႆႈပၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဝ်း။ ႁႂ်ႈၶဝ်လႆႈႁူႉၸွမ်းလွင်ႈၼႆႉ။ မၢႆတွင်းပိူင်ပဵၼ်လွင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ တႆႈတဵၼ်း တိူင်ႇၵၢဝ်ႇ ၼႄလွင်ႈမွင်ၸႂ်ၸွမ်း၊ သူင်ႇမဵတ်ႉတႃႇ ပၼ်ၶဝ် ႁႂ်ႈၶႂၼ်ငဝ်းၶဝ် လႆႈသူႇႁွတ်ႈတီႈလီ” ဝႃႈၼႆ။
ပၢင်ဢု ပ်ႇဢူဝ်း ၶႆႈၼႄ လွင်ႈပိုၼ်းဝၼ်းလင် ဝၼ်းလၢၵ်ႇလၢႆးတႃႇမိူင်းတႆး( ဢမ်ႇၼၼ်) ဝၼ်းမိူင်းတႆးလႆႈထူပ်းၽေးႁၢႆႉ လူင်ၼႆႉ လႆႈၶႆႈၼႄ ပိုၼ်းပဵၼ်မႃး မိူဝ်ႈပီ 1996-97 ၵူၼ်းမိူင်းတႆး းပွတ်းၸၢၼ်း ဢၼ်ၺႃးၽေးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်း ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝၢင်းၽႅၼ် တႅပ်း 4 တႅပ်းသေ လိုပ်ႈႁေႃႈၵူၼ်းမိူင်း၊ ၶႃႈႁႅမ်၊ လူလၢႆၵၼ်ႉၸၼ်လႄႈ ၽဝ်ႁိူၼ်း၊ ၽဝ်ဝၢၼ်ႈ၊ ၵူၼ်းမိူင်း လႆႈဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈယၢၼ် တီႈယူႇတၼ်းသဝ်း ၼပ်ႉႁူဝ်သႅၼ် ။
မိူဝ်ႈပီ 1997/6/16 ၼၼ်ႉ ဢၼ်ၺႃးၶႃႈတၢႆပဵၼ်မူႇ ပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသၢႆးၶၢဝ် ဢိူင်ႇၵဵင်းလူမ်း 27 ၵေႃႉ ၊ ဢၼ်ၺႃးၶႃႈႁႅမ်တၢႆ ႁိမ်းတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ ဢိူင်ႇၵဵင်းၶမ်းသမ်ႉ 28 ၵေႃႉ၊ ပႃးမေႃသွၼ် (ၸေႇတၼႃႇ) ႁူင်းႁဵၼ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ လေႃႉတၢင်ႇၶဝ်ႈသၢၼ် ၽႃႈႁူမ်ႇၶူဝ်းၼွၼ်း မွၵ်ႈသၢဝ်းသိူင်း ၺႃးၽဝ်ၵိုၵ်းၵပ်း- ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇ လႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ယၢမ်ႈဢွၵ်ႇၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းဝႆႉ ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉသေ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၸႂ်ယဵၼ် ၽူႈၵွၼ်းႁွင်ႈၵၢၼ် ပျီႇထွင်ႇၸုဢိၼ်ႊသတီႊၵျုတ်ႉ ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ – “ ဝၼ်းႁၢႆႉၸႃႉ လူင်ဢၼ်ပဵၼ်တီႈတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းလီမွင်ႇၸႂ်လူင် တွၼ်ႇတႃႇၸိုင်ႈတႆးလႄႈ လီမၢႆ ပဵၼ်ဝၼ်းသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး သေ ႁူမ်ႈၵၼ် ၼႄမိၵ်ႈမၢႆၵႂႃႇ” – ဝႃႈၼႆ။
ၽွင်းပီ 1996-97 တေႃႇထိုင်ၵၢင်ပီ 1998 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈလွႆလႅမ်၊ ပႃးၸႄႈတွၼ်ႈလၢင်းၶိူဝ်း ယၢမ်း လဵဝ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပၼ်ႇ၊ မိူင်းၼၢႆး၊ လၢင်းၶိူဝ်း၊ မွၵ်ႇမႆႇ၊ ၼမ်ႉၸၢင်၊ ၵုၼ်ႁဵင်၊ ၵႃလိ၊ မိူင်းသူႈ၊ ၵေးသီး၊ မိူင်းၵိုင်၊ လၢႆးၶႃႈ၊ ပၢင်လူင်၊ လွႆလႅမ်၊ မိူင်းပွၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းမူတ်း11 ၸႄႈဝဵင်း၊ မူႇဝၢၼ်ႈႁိမ်း 1,500 ဝၢၼ်ႈ၊ ႁူဝ်ၵူၼ်း 3 သႅၼ်ပၢႆလႆႈပၢႆႈယၢၼ်ႁိူၼ်းယေးတီႈယူႇ။
ၸၢႆးသႅင်မိူင်း လၢတ်ႈဝႃႈ “ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်း ၼွၵ်ႈမိူင်း/ ၼႂ်းမိူင်းၵူႈတီႈတီႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈႁူႉၶိုၼ်းပိုၼ်းဝၼ်းလင်ႁဝ်းသေ ႁဝ်းၶႃႈ ထုၵ်ႇလီႁဵတ်းသင်ထႅင်ႈ ႁဝ်းၶႃႈထုၵ်ႇလီၽိူမ်ႉၼမ်ႉၵတ်ႉသင်ထႅင်ႈ ႁဝ်းၶႃႈ ထုၵ်ႇလီ ပွၵ်ႈမႃးမိူင်းႁဝ်းသေ ၸွႆႈၶိုၼ်းမိူင်း ႁဝ်းႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းမီးတၢင်းႁူႉ ၸွႆႈပွင်ႁႂ်ႈမိူင်းႁဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်” ဝႃႈၼႆ။
ႁူဝ်ပီ1996 ၼၼ်ႉ ၶုၼ်သႃႇ ဢွၼ်ဢဝ်တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး (MTA) ႁႅင်းသိုၵ်း ၼပ်ႉမိုၼ်ႇ ဝၢင်းၶိူင်ႈ တီႈ ႁူဝ်မိူင်း။ သိုၵ်းတၢင်ႇၸုမ်းၵေႃႈၵိုတ်းၵၢၼ်တိုၵ်းတေႃး ဢဝ်ငမ်းယဵၼ်ၵၼ်ဝႆႉ။ ၵိုတ်းတပ်ႉၵွင် 202 (ၸွမ်သိုၵ်း လူင်ယွတ်ႈသိုၵ်း ယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၵွင်ၼႆႉဝႆႉ ၽွင်းၼၼ်ႉ) ၼၼ်ႉ ၵွင်လဵဝ် ဢမ်ႇယွမ်းဝၢင်းၶိူင်ႈၸွမ်း။ ၼႄး ၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ တိတ်းတေႃႇၵူၼ်းထိူၼ်ႇၼႆသေ ၽႅၼ်ၵၢၼ်ပၢႆးတိုၵ်း တတ်း 4 တတ်း – တတ်းၶၢဝ်ႇငၢဝ်း၊ တတ်းၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်၊ တတ်းငိုၼ်းတွင်းၵမ်ႉၸွႆႈ၊ တတ်းလွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇၵူၼ်းမိူင်း သေ ၽဵဝ်ႈလၢင်ႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း၊ ပွတ်းဢွၵ်ႇ ။ ၵူၼ်းမိူင်း ထုင်ႉတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ ၵဵင်းလူမ်း ၵဵင်းၶမ်း ဢၼ်မီးၾၢႆႇၸၢၼ်း ၵႃလိ – ၵုၼ်ႁဵင် မွၵ်ႈ 20 လၵ်း ၼၼ်ႉ ၺႃးၶႃႈ ႁႅမ်ႈတၢႆ ပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၽုင်။
