ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဢူဝ်း လႄႈ ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ

ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ၼႆႉ ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ တီႈ ဝၢၼ်ႈၵျွၵ်ႉတလူင်း၊ ၸႄႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး မိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း မိူဝ်ႈပီ 1936/4/27 ။ ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈ ပဵၼ်ပူႇသြႃႇရႃႇယူတ်းယႃၸွမ်းဝၢၼ်ႈ (လုင်း) ၵျၼ်ၽႃၹႃရိၼ်တ ၵေႃႉပဵၼ်မႄႈ ၸိုဝ်ႈ ၵျၼ်မူၺ်းလူင်း။ ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ မီးပီႈၼွင်ႉ ႁူမ်ႈတွင်ႉ 11 ၵေႃႉ မၼ်းၸၢႆး ပဵၼ်ၵေႃႉထူၼ်ႈ 10 ။ ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ၼႆႉ ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ႁွင်ႉ ၶုၼ်ႇၵီး၊ တႄႇၼႃႈ ႁိူၼ်းၵိုၵ်း ၼၢင်းၽိဝ်း သေ မီးလုၵ်ႈႁူမ်ႈၵၼ် 6 ၵေႃႉ။

ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ႁွင်ႉ ၶုၼ်ႇၵီးၼႆႉမိူဝ်ႈ ဢႃယု လႆႈ 9 ၶူပ်ႇ ၵႂႃႇၼုင်ႈသၢင်ႇၵၢၼ်းတီႈ ၸဝ်ႈမုၼ် ၵေႇသႃႇရ ဝတ်ႉၵျွင်းၼွင် သႅင် ၵျွၵ်ႉတလူင်းသေ လႆႈၸိုဝ်ႈ ၸဝ်ႈသၢင်ႇၵၼ်ႇတမႃႇ။ ယူႇၼႂ်းသၢင်ႇ ၵၢၼ်းသေ ၵႂႃႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈၼႂ်းၼွင် ႁၢႆးယႃႈ ထိုင် ၸၼ်ႉသုင်။ ၵၢင်ဝၼ်းႁဵၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈလေႃးၵုတ်ႈ သေ ၵၢင်ၶမ်ႈသမ်ႉ ႁဵၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈလေႃးၵီႇ – ဢိင်းၵလဵတ်ႈ၊ ပၢႆးၼပ်ႉ၊ ပၢႆးသၢႆႊ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ 1955 ပွၵ်ႈၶိုၼ်းဝၢၼ်ႈသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၸၢင်း တီႈၵျွင်းၼွင်သႅင်သေ လႆႈၸိုဝ်ႈမႂ်ႇဝႃႈ ၸဝ်ႈၵုသလ။

1958-59 ၽွင်းၸဝ်ႈၼွႆႉသေႃးယၼ်ႇတ ဢွၼ်ဢဝ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇမိူင်းပၼ်ႇၶဝ်ႈထိူၼ်ႇ တႄႇၵၢၼ် လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼၼ်ႉ ဢွင်ႇ ၶမ်းထီႇ ႁွင်ႉ ၸဝ်ႈၵုသလ ဢွၼ်ႁူဝ် သင်ၶ ပဢူဝ်း 9 တူၼ်၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်း ၸၼ်ႉၸွမ် 16 ၵေႃႉသေ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸုမ်းလုၵ်ႈ ႁဵၼ်းပဢူဝ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ။ တမ်းဝၢင်း ယိူင်းဢၢၼ်းလူင် 8 ၶေႃႈ၊ ၽႅၼ်ၵၢၼ်လူင် 5 ၶေႃႈ သေ ႁူၺ်းသူၼ်း လုၵ်ႈႁဵၼ်းသင်ၶ ၊ ၵူၼ်းႁိူၼ်း ၸၢဝ်းပဢူဝ်း ႁႂ်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ။

ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇၼႆႉ မိူဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဢူဝ်း Pa-Oh National Liberation Army – PNLA ဢၼ် ၽျႃးၿႂႃႇလႃႉၽေႇ တင်း ပူဝ်ႇၶျၢၼ်ႇၸူင်ႇ ၶဝ်ဢွၼ်ႁူဝ် ဢဝ် ၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇ လႅၵ်ႈဢဝ် ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႇ ၽွင်းပီ 1963 ၼၼ်ႉ ယူႇၼႂ်းသၢင်ႇၵၢၼ်းသေ ႁွၼ်ႈထဝ်ႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း ထိုင်မိူဝ်း မိူင်းပၼ်ႇသေ သွၼ်ပၼ် လိၵ်ႈလၢႆးပၢႆၵမ် တႃႇႁႂ်ႈပဢူဝ်း ၵူႈၵေႃႉ တေမေႃလိၵ်ႈပဢူဝ်း၊ တေလၢတ်ႈၵႂၢမ်းပဢူဝ်း ႁူၺ်းသူၼ်းပၼ်တၢင်းႁူႉ ၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်သိုၵ်း ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၸိူဝ်းၼႆႉ ။ ယင်းသွၼ်ပၼ်ပႃး ၽႃသႃ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

မိူဝ်ႈပီ 1966 ၽွင်း ၽူႈၼမ်းပဢူဝ်း ၸွမ်ႁၢၼ်ၸၢၼ်ႇတဵင်း ဢွၼ်ႁူဝ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၶိုၼ်း ငဝ်ႈငုၼ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ပဢူဝ်း (ပဢမၽ) ၶိုၼ်း ၵမ်းထူၼ်ႈသွင်ၼၼ်ႉ ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ယူႇၼႂ်းသၢင်ႇၵၢၼ်းသေ ၶၢမ်ႈထိုင်တၢင်းပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း တီႈဝၢၼ်ႈပဢူဝ်းယူႇသဝ်းသေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဝႃႈ ပဢူဝ်းၵူႈၵေႃႉ တၵ်းတေလႆႈမေႃလိၵ်ႈ၊ ပဢူဝ်းဢမ်ႇႁူႉလိၵ်ႈတၵ်းတေဢမ်ႇ လႆႈမီး ဝႃႈၼႆ။ ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ႁွင်ႉ ၸဝ်ႈၵုသလ ၼႆႉ ယင်းထိုင်ၵႂႃႇ မိူင်းၾၢင် ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႂ်ႇသေ ႁဵၼ်းဢဝ် ပႃးတၢင်း ႁူႉ တီႈ ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးၸိင်ႇၼ ဝတ်ႉၵျွင်းဢွၵ်ႇ မိူင်းၾၢင်။

ၽိူဝ်ႇၸွမ်ႁၢၼ် ၸၢၼ်ႇတဵင်းလႆႈငိၼ်းၶၢဝ်ႇ ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ႁွင်ႉ ၸဝ်ႈၵုသလ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၼႆၵေႃႈ မွၵ်ႇႁွင်ႉဢဝ် ၸဝ်ႈၵုသလ ယေႃးတူဝ် ပွၵ်ႈၶိုၼ်း ဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းလင်။

ပီ 1967 လိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊပိူဝ်ႊ ၸွမ်ႁၢၼ်ၸၢၼ်ႇတဵင်း ပိၼ်ႇၸိုဝ်ႈ ပဢမၽ ပဵၼ် ယလလၽ (သျၢၼ်းပျေႇလူမျူဝ်းပွင်း ၸူင်ႇလုတ်ႉမျွၵ်ႉယေးဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ) Shan State Nationalities Liberation Organization) ၸုမ်းပူတ်း ပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး – SSNLO ။

1968 ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ႁွင်ႉ ၸဝ်ႈၵုသလ ၼႆႉ ဢွၼ်ႁူဝ် သင်ၶ ပဢူဝ်း 239 တူၼ်သေ ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်လူင် လိၵ်ႈလၢႆးပ ဢူဝ်း တီႈ ၸရွပ်ႈ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈၽြႃးၸၢၼ်း တီႈဝၢၼ်ႈၵျွၵ်ႉတလူင်း။ ၵူၼ်း ႁိူၼ်း ၸၢဝ်းပဢူဝ်း ၽူႈမီးပိုၼ်ႉႁူႉပၢႆးႁၼ် ၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ပၢၵ်ႇပၢႆ။ ႁူမ်ႈၵၼ်လႆႈၸႂ် တမ်းဝၢင်း ၽႅၼ်ၵၢၼ် တႃႇႁႂ်ႈလိၵ်ႈလၢႆး၊ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ၊ ၽႅၼ်ႇလိၼ် မၼ်ႈၵႅၼ်ႇ ႁိူဝ်ႈႁိူင်း ၵိုၵ်းၵပ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ပဢူဝ်းၵႂႃႇ။ ၼႂ်းပီ ၼၼ်ႉ လိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊၿိူဝ်ႊ ၸွမ်ႁၢၼ်ၸၢၼ်ႇတဵင်း တူၵ်းသုမ်းၼႃႈ သိုၵ်း တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမွၵ်ႇမႆႇ။

1971 ၽွင်း ဢႃႇယု လႆႈ 35 ၼၼ်ႉ ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ႁိုဝ် ၸဝ်ႈၵုသလ ထၢၵ်ႈလူင်းၵျွင်းသေ ၶဝ်ႈသိုၵ်း ၼႂ်း ယလလၽ ယိပ်း ၵွင်ႈၵၢင်ႇသေ တႄႇၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸိုဝ်ႈၵေႃႈပိၼ်ႇပဵၼ် ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ မႃးမိူဝ်ႈ ၼၼ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1972 ၽူႈၼမ်းပဢူဝ်း ၽျႃးပႂႃႇလႃႉ ၽေႇ တင်း ဢူးၵျေႃႇၸဵင်ႇ ပူၼ်ႉဢွၵ်ႇၶွၵ်ႈ တီႈဝဵင်း လိူဝ်ႇ (မၼ်းတေလေး)သေ ၶဝ်ႈထိူၼ်ႇၶိုၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈ ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ဝၢင်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ။

1973 ၸုမ်းသိုၵ်း ယလလၽ ဢၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းမီးမွၵ်ႈ 1500 ၼၼ်ႉ တႅၵ်ႇပဵၼ် သွင်ၾၢႆႇ ။ ဢၼ်ဢူး လႃႉၽေႇ ဢွၼ်ႁူဝ် ၸုမ်းႁူမ်ႈတုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဢူဝ်း ပဵၼ်ၵႂႃႇၸုမ်းၾၢႆႇၶႂႃ သေ ၸပ်းၸိုဝ်ႈ ပဢူဝ်းၶၢဝ်။ ၸုမ်းတၶႄးလိူဝ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်သမ်ႉ တႅၵ်ႇၵႂႃႇပဵၼ် ၸုမ်းပဢူဝ်းၾၢႆႇသၢႆႉ ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈ ၸပ်းၵႂႃႇဝႃႈ ပဢူဝ်းလႅင်။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ 1974 လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ 12 -13 ဝၼ်း ၼၼ်ႉ ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ တင်း ဢူးလႃႉၽေႇ ႁွင်ႉပၢင် ၵုမ်လူင်ၸိူဝ်ႉ ၸၢတ်ႈပဢူဝ်း မႄးၶွတ်ႇၽွတ်ႈၶိုၼ်း တပ်ႉသိုၵ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း တႆးၵူႈၶိူဝ်းၶိူဝ်း Shan State National Liberation Front ( သျၢၼ်းပျီႇၼႄႇ လူႇမျူဝ်းပွင်းၸူင်ႇ လုတ်ႉမျွၵ်ႉယေးတပ်ဢူး) SSNLF ။ ႁူဝ်ပဝ်ႈပဵၼ် ဢူးလႃႉၽေႇ၊ ၽူႈၼမ်းၼႂ်းပဵၼ် ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ။ ၸၼ်ႉသိုၵ်းၵေႃႈ လႆႈၶိုၼ်ႈမိူဝ်ႈၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်ၵႂႃႇ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ။

1975 လိူၼ်ဢေႃႊၵတ်ႊသ် ဝၼ်းတီႈ 23 ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ႁွင်ႉပၢင်ၵုမ်လူင် တမ်းဝၢင်းၽႅၼ် ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉ ၸၢတ်ႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဢူဝ်း ပေႃးတေၸုၵ်းလႆႈၼိူဝ်တိၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၶွမ်ႊမတီႊ သေ သူၼ်းတုမ် ဢဝ်ပဢူဝ်း ဢၼ်ယူႇၼႂ်းမိူင်းယၢင်းၽိူၵ်ႇ မိူင်းမွၼ်း လႄႈ တၢင်ႇတီႈတၢင်ႇလႅၼ် ႁႂ်ႈပေႃး ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်ပဵၼ်ၵွၼ်ႈပဵၼ် မမ်ႈ။ ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူး ၼေႇမိ၊ ဢူးၵျေႃႇၸဵင်ႇ၊ ၶုၼ်ႇယေးၼွင်ႇ (ပဢူဝ်းပွတ်းတႂ်ႈ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈပဢူဝ်းမိူင်းတႆး) ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ တပ်ႉမၢၼ်ႈသေ မႃးႁူမ်ႈ ၸုမ်း ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ။

1975 လိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ 24 ဢူးလႃႉၽေႇ ပဵၼ်တွင်ႉသေ လူႉတၢႆတီႈဝၢၼ်ႈ ပၢင်ႁုင်း ၸႄႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။ ထိုင်မႃး လိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ ဝၼ်းတီႈ 22 ၼႂ်းပီ 1975 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ႁွင်ႉပၢင်ၵုမ်လူင် လိၵ်ႈလၢႆးပဢူဝ်း ထႅင်ႈ ၵမ်းထူၼ်ႈ 3 ၊ ႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းသီႇသႅင်ႇ။

1976 လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ ႁွင်ႉပၢင်ၵုမ်လူင် တီႈဝဵင်းသီႇသႅင်ႇ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ႁူမ်ႈၵၼ် သင်ၶ ပဢူဝ်း၊ ၵူၼ်းမိူင်းပ ဢူဝ်း ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈတင်းၼမ် သေ လႆႈၸႂ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ႁူမ်ႈတုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဢူဝ်း [Pa-Oh National Organization- PNO] ဢမ်ႇမီးၽႂ် သၢၼ်ၶတ်း။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ႁပ်ႉပဵၼ်ၽူႈၼမ်းၼႂ်းၸတ်းၵၢၼ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ၊ ယုၵ်ႉ ဢဝ်ဢူးၵျေႃႇၸဵင်ႇ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ။

ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင်ဢွင်ႇၶမ်းထီႇၼႆႉ ၵေႃႉဢွၼ်ႁူဝ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းပဝ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး တင်းလၢႆသေ ၸတ်းႁဵတ်း ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ပဢူဝ်းပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဝၼ်းလိူၼ်သီႇမူၼ်း မိူဝ်ႈပီ 1978/3/3 ။

ထိုင်မႃး ပီ 1980 ၵေႃႉပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ဢူးၵျေႃႇၸဵင်ႇ ယွၼ်းထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇ တၼ်းႁဵင်း ႁူဝ်ပဝ်ႈ သေ ၵႂႃႇဝၢင်းၶိူင်ႈ တီႈၸုမ်း သိုၵ်းၼေႇဝိၼ်း သေ ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ၶိုၼ်ႈမႃးပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ တႅၼ်း။ ၼႂ်းပီၼၼ်ႉ လႆႈသၢင်ႈဢူၺ်းလီ ၶဝ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း တႅဝ်းႁူမ်ႈတီႊမူဝ်ႊၶရႅတ်ႉတိၵ်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်း NDF ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ၵေႃႈ ပၼ်ႁႅင်း ပူၵ်းပွင် ၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆး ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပႃး ၸဵမ် ၵၢၼ်ဝၢင်းၽႅၼ်ၼႃႈႁိူၼ်း တွၼ်ႈတႃႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းပဢူဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉမႃး ဢမ်ႇလိုဝ်ႈဢမ်ႇယင်ႉ။

ပီ 1991 လိူၼ်ၾႅပ်ႊၿိဝ်ႊရီႊ ဝၼ်းတီႈ 18 ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ဢွၼ်ဢဝ် ႁူမ်ႈတုမ်ၸိူဝ်ႉ ၸၢတ်ႈ ပဢူဝ်း တပ်ႉ သိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဢူဝ်း PNO/PNA သေ ၵိုတ်းသိုၵ်း ဢဝ်ငမ်းယဵၼ် တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်း ၼဝတ (ၼၢႆႇငၢၼ်ႇတေႃႇ ငဵင်ႇဝုတ်ႉပီႉပျႃးမူႉတီႇသွၵ်ႉယေးဢၽွႆႉ) သေ ပူၵ်းတင်ႈ ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်း မၢႆ 6 ၊ ၸွမ်းၼင်ႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်း ၼဝတ တမ်းဝၢင်းပၼ်။ ( ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ – 1 ၶႄႇၵဝ်ႈၵၢင်ႉ၊ မၢႆ – 2 ဝႃႉ၊ မၢႆ – 3 သႅင်ၵႅဝ်ႉ၊ မၢႆ – 4 မိူင်းလႃး၊ မၢႆ- 5 ဢူးမထု ၼေႃႇ ၵွင်းၶႃး၊ ၵူတ်ႉၶၢႆ ။ မၢႆ – 6 ပဢူဝ်း ၊ မၢႆ 7 ပလွင်ႈ မၢႆဢၢႆႈမူင်ႉ ၼမ်ႉသၼ်ႇ ၊ ၼႂ်းမိူင်းတႆး မီး 7 ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်း)

1993 လႆႈတိုဝ်ႉတၢင်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်း တီႈ ဝဵင်းတႃႈ ၵုင်ႈ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ပူၵ်းပွင်ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ပဢူဝ်းမႃး ဢမ်ႇလိုဝ်ႈဢမ်ႇယင်ႉ။ ထိုင်မႃးပီ 2007 လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင် ႁုင်းသွင်တူၼ်ႈ ပဵၼ် တၢင်းၵၢၼ်သေ တႄႇတုၵ်းယွၼ်း သုၼ်ႇလႆႈၸိူဝ်ႉ ၸၢတ်ႈပဢူဝ်း ႁႂ်ႈလႆႈၶဝ်ႈပၵ်းၶဝ်ႈပိူင်။

ထိုင်မႃးပီ 2008 လိူၼ်မေႊ ဝၼ်းတီႈ 2 လူမ်းလႅင်ႉလူင်ၼႃႇၵိတ်ႉ ၶဝ်ႈပတ်ႉပဝ်ႇမိူင်းမၢၼ်ႈ ၵူၼ်းလူႉတၢႆၼပ်ႉမိုၼ်ႇ၊ ၾၢႆႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယင်းဢမ်ႇထွၵ်ႈတေႃႇၼႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းသေ ၶိၼ်ၸတ်းပွႆးယင်ႇၵၢင်ၸႂ် တုင်းႁပ်ႉ ပိူင်ငဝ်ႈ ပိုင်းမိူင်း 2008 ဢၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢဝ်ၶၢဝ်းယၢမ်း 14 ပီပၢႆသေ တိုတ်ႉတႅမ်ႈ။

ၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း (လၵ်းမိူင်း) 2008 ၼၼ်ႉ မၵ်းမၼ်ႈပၼ် ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း 6 ၶိူဝ်း။ ၼႂ်းမိူင်းတႆး ႁႃႈၶိူဝ်း လႄႈ ၼႂ်းတိူင်းၸႄႈၵႅင်း 1 ၶိူဝ်း။ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း (လၵ်းမိူင်း) 2008 ၼၼ်ႉ မၵ်းမၼ်ႈ – ၸႄႈဝဵင်းႁူဝ် ပၢင်ႇ၊ ပၢင်ဝၢႆ၊ ၼႃးၽၢၼ်း၊ မိူင်းမႂ်ႇ၊ ပၢင်သၢင်း၊ တင်း မၢၵ်ႇမၢင် ပဵၼ်ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းဝႃႉ၊ ၵူဝ်းၵၢင်ႉသမ်ႉ ၸႄႈဝဵင်းၵွင်းၸၢင်ႉ တင်း လဝ်ႇၵႂၢႆး ၊ တွၼ်ႈပလွင်ႈသမ်ႉ ၼမ်ႉသၼ်ႇတင်း မၢၼ်ႈတူင်ႈ၊ ထၼူႉ သမ်ႉ – ယႂႃႇ ငၢၼ်ႇတင်း ပၢင်းတရႃႉ၊ လိူဝ်ၼၼ်ႉ မၵ်းမၼ်ႈ ၸႄႈဝဵင်းႁူဝ်ပူင်း၊ သီႇသႅင်ႇ တင်း ပၢင်လွင်း ႁႂ်ႈပဵၼ်တွၼ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ပဢူဝ်း။

ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းပဢူဝ်း လႆႈၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၼႆႉၵေႃႈ တေလႆႈဝႃႈ ပႃးလွင်ႈၶတ်းၸႂ် ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ။ ဢူး ဢွင်ႇၶမ်းထီႇၼႆႉလိူဝ်သေ ဝၢင်းၽႅၼ်ၾၢႆႇၵၢၼ်မိူင်းပၼ်တွၼ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းပဢူဝ်း ယင်း ပူၵ်းပွင် ၵေႃႇတင်ႈပၼ် ႁူင်း ႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် 10 လင်၊ ၸၼ်ႉၵၢင် 19 လင်၊ ၸၼ်ႉငဝ်ႈ 37 လင်။ ႁူင်း ယႃ ၸၼ်ႉဢိူင်ႇလူင်(တၢႆႉၼႄႇ) 6 လင်၊ ႁွင်ႈယႃ ၸၼ်ႉပိုၼ်ႉတီႈ (တေႇတၢၼ်ႇတရ) 7 လင်။ သိူဝ်ႇ ပၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းယၢင်မၢၵ်ႇတွႆး(ၵတ်ႉတယႃလၢၼ်း) တူၼ်ႈတီး – ၵျွၵ်ႉ တလူင်း – ၵၢတ်ႇၵူႇ 32 လၵ်း၊ သဵၼ်ႈ တၢင်း ၼွင်တယႃး – ၵျွၵ်ႉတလူင်း သိူဝ်ႇႁိၼ် 36 လၵ်း၊ သဵၼ်ႈတၢင်း ၵျွၵ်ႉတလူင်း – ၼမ်ႉပၼ်ႇ 6 လၵ်း။ သဵၼ်ႈတၢင်းၵႃး တူၼ်ႈတီး – ပၢင်ၵႂၢႆး 21 လၵ်၊ သဵၼ်ႈတၢင်း ၵျွၵ်ႉတွင်ႇ – ၵျွၵ်ႉတလူင်း – ၼွင်ယႃႈသၢႆး – သၢႆးၶၢဝ် – ႁူဝ်ၼမ်ႉ – မွၵ်ႇမႆႇ 88 လၵ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းၶတ်းၸႂ် ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ဝၢင်းၽႅၼ် ဝႆႉတွၼ်ႈတႃႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ပဢူဝ်း တေလႆႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ။

ၶၢဝ်းတၢင်းၵိုတ်းသိုၵ်းၼႆႉ ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ တင်ႈၶွမ်ႊပၼီႊလၢႆဢၼ် Jade Marina Resort Hotel၊ Ruby Jade Hotel၊ Ruby Dragon Construction Co.,Ltd သေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶုတ်းသႅင်လႅင်မိူင်းသူႈ၊ သႅင်ၶဵဝ်ၽႃၵၢၼ်ႉ၊ သႅင်မိူင်းၵုတ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ဢမ်ႇ ၵႃး ႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ၊ ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် (ၶုတ်းဢဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ် ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၸၢင်၊ ပၢင်လူင်၊ လၢႆးၶႃႈ သီႇၵိပ်ႇ ဢိၵ်ႇလၢႆတီႈလၢႆဝဵင်း)၊ ႁူင်းႁဵတ်းႁဵတ်းပုၼ်၊ ႁူင်းႁုင် ၵိူဝ်ဝၢၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ပူၵ်းပွင်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ၸွႆႈထႅမ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းပဢူဝ်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇလၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆပိူင်။

သႅင်ၶဵဝ်လူင် ဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ၶုတ်းလႆႈ မိူဝ်ႈပီ 2000 တဵမ် ၼၼ်ႉ ၼမ်ႉၼၵ်းမီး 3000 တၼ်ႊ၊ ဢဝ်မွပ်ႈ ပၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိူဝ်ႈပီ 2002/5/26 – ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၶႅၼ်းလႆႈ တိုဝ်ႉတၢင်း ထၢင်ႇႁၢင်ႈ ပူၵ်းပွင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸၢဝ်း ၶိူဝ်းပဢူဝ်းမႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇ။

ၽူႈဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇၼႂ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ပဢူဝ်း 7 ၵေႃႉ – (1) ဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇ ၊ (2) တေႃႇၵျႅင်ႇၵျႅင်ႇ (မေးၼၢင်း ၸိၵ်းၸွမ် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တၢၼ်းသူၺ်ႇ)၊ (3) ၶုၼ်ႇသူႇရိင်ႇ (ႁူဝ်ပဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဢူဝ်း) ၊ (4) ၶုၼ်ႇၸၢၼ်ႇလုၼ်ႇ ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၸၢဝ်းပဢူဝ်း( ၸူဝ်ႈဢူးဢွင်ႇၶမ်းထီႇထဝ်ႈမႃး ၶုၼ်ႇၸၢၼ်ႇလုၼ်ႇပုတ်ႈဢဝ်တီႈယူႇ မႃး) ၊ (5) ၶုၼ်ႇၼေႇဝိၼ်းထုၼ်း (ၽူႈၼမ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၶွမ်ႊပၼီႊ ပတမျႃးၼၵႃး)၊ (6) ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႅမ်ႈၵႂၢမ်း ၸၢဝ်းပ ဢူဝ်း ၶုၼ်ႇၸဵင်ႇဝိၼ်း ႁွင်ႉ မွင်ႇၽူင်းယီႇ ၵမ်ႇပေႃးၸ ၊ (7) ၶုၼ်ႇဢူၵ်ႉၵႃႇ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၾၢႆႇ မၢႆမီႈ – ပဢူဝ်းပွတ်းတႂ်ႈ/ သထူင်ႇ၊ မိူင်းမွၼ်း ။

ဢိင်ၶေႃႈမုလ်း – ပိုၼ်းပဢူဝ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်၊ ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းပဢူဝ်း၊ ၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇ မျၢၼ်ႇမႃႉဢလိၼ်း၊ ၶေႃႈမုလ်း ၵဵပ်းႁွမ်သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ။

ၶုၼ်သၢင်ႇမူး

ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 009 September, 2018