Friday, March 29, 2024

ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆးလႄႈၵႄးၼမ်ႉမၢဝ်း

Must read

Photo by – ၸုမ်းထုင်ႉႁူၺ်ႈလီ/ ထုင်ႉမၢဝ်း

ပေႃးတူၵ်ႇၶေႃႈၵႂၢမ်းဝႃႈ မၢဝ်း ၼႆ ၵူၼ်းတၢင်ႇၶိူဝ်း ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တၢင် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ၼႆၵမ်းလဵဝ်။ သၢႆၵႄးလူင် မႄႈၼမ်ႉ မၢဝ်းၵေႃႈလီ ၽႅၼ်ႇလိၼ် မိူင်းမၢဝ်း ၵေႃႈယဝ်ႉ တိုၼ်းပွင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်မိူင်းတႆး ၵမ်းလဵဝ် လႄႈ တၢင်ႇၶိူဝ်းၵေႃႈလီ ပႃးၸဵမ် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး ပေႃးတႅမ်ႈၵႂၢမ်းမၢၵ်ႇ၊ တႅမ်ႈလိၵ်ႈယွင်ႈ ယေႃးတႆးၼႆ တိုၼ်းပႃးလွင်ႈမိူင်းမၢဝ်း လႄႈ ၼမ်ႉမၢဝ်းၸွမ်း။

ထုင်ႉမၢဝ်းၼႆႉ ပဵၼ် ၽႅၼ်ႇလိၼ် ဝူင်ႉႁေႃသႅင် ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ ပူၵ်းတင်ႈႁၢင်ႈႁေႃ ပူၵ်းပွင်ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈ ၽႅၼ်ႇလိၼ် တုမ်ၵႅၼ်ႇ ၸိုင်ႈတႆးမႃးလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ မိူင်းမၢဝ်း ၼမ်ႉမၢဝ်း ၽႅၼ်ႇလိၼ် ၸိုင်ႈမၢဝ်း ယႂ်ႇၵိုၵ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးမႃး၊ မၢဝ်း တင်း တႆး ယႅၵ်ႈၽၢတ်ႇၵၼ်ဢမ်ႇလႆႈ။

- Subscription -

ပၢၼ်မိူင်းမၢဝ်းႁိူင်း မီးယူႇသွင်တွၼ်ႈ၊ တွၼ်ႈမိူင်းမၢဝ်းလူင် ပီၶရိတ်ႉ 957 တေႃႇ 1311 ပၢၼ်ၼႆႉ မီး ၸဝ်ႈႁေႃ ၶမ်း 4 ၸဝ်ႈ – ၸဝ်ႈၶုၼ်ငႃးလူမ်း၊ ၸဝ်ႈၶုၼ်တုမ်ႇ ႁွင်ႉ ၸဝ်ႈလူင်ႁူမ်ႇမိူင်း ၵေႃႉပဵၼ် ပေႃႈ ၸဝ်ႈၼၢင်းမွၼ်းလႃႉ (စောမွန်လှ)၊ ၸဝ်ႈၶုၼ် ၽၢင်ၶမ်း တင်း ၸဝ်ႈၼၢင်း ဢီႇၶမ်းလႅင်။

Photo by – ၸုမ်းထုင်ႉႁူၺ်ႈလီ/ ၼမ်ႉမၢဝ်း

ပၢၼ်မိူင်းမၢဝ်း ၸေႊလၢၼ်ႉ ပီၶရိတ်ႉ 1311 တေႃႇ ထိုင် 1364 – ပၢၼ်ၼႆႉ တင်ႈတႄႇ ၸဝ်ႈဝူင်ႉႁေႃသႅင် ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇ ၾႃႉၵႂႃႇ မီး 8 ၸဝ်ႈ – ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ၊ ၸဝ်ႈၸႂ်ပဵမ်ႇၾႃႉ၊ ၸဝ်ႈသိူဝ်ဝၢၵ်ႇၾႃႉ၊ ၸဝ်ႈသိူဝ်ၸိုၼ်ႈၾႃႉ၊ ၸဝ်ႈသိူဝ်ႁူမ်ႇၾႃႉ ၊ ၸဝ်ႈသိူဝ်ယဵပ်ႇၾႃႉ ၊ ၸဝ်ႈသိူဝ်ႁူမ်ႇၾႃႉ၊ ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶီႇၾႃႉ (ၶေႃႈမုလ်း ပပ်ႉပိုၼ်း ပိုၼ်ႉၶိူဝ်းတႆး လႄႈ ပိုၼ်းမိူင်းတႆး) ။

တႆးၼႆႉ တႄႇဝၢၼ်ႈ တႄႇမိူင်း တႄႇႁၢင်ႈ တႄႇႁေႃ ႁိမ်းသၢပ်ႇၼမ်ႉ – ၼမ်ႉၵေႃႈ ၸိုဝ်ႈယႂ်ႇၸွမ်းတႆး တႆး ၵေႃႈ ၸိုဝ်ႈယႂ်ႇ ၸွမ်းၼမ်ႉ ၵိုၵ်းၵပ်းၵၼ်မႃး ။ ၼမ်ႉမၢဝ်းၵေႃႈ တေႃႇၼင်ႇၼၼ်။ မိူၼ်ၾင်ႇတင်းၼမ်ႉ မိူၼ်ၼမ်ႉတင်းၾင်ႇ ၼမ်ႉမၢဝ်း တင်းတႆး ဢဝ်ၽၢတ်ႇၵၼ်ဢမ်ႇလႆႈ။

ၵူၼ်းဢၼ်ယူႇသဝ်းႁိမ်းသၢပ်ႇၼမ်ႉမၢဝ်းၵေႃႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ၼမ်သေပိူၼ်ႈ။ ၶႄႇ၊ ၶၢင် ၵူၼ်းလွႆ တင်း တၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈ ပိုင်ႈၼမ်ႉမၢဝ်းသေ ယူႇသဝ်းၽွင်ႈ။

ၼမ်ႉမၢဝ်းၼႆႉ တႄႇႁူဝ်တီႈ ထုင်ႉသၢပ်ႇလွႆ ႁိမဝၼ်ႇတႃႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း မိူင်းမႅၼ်း ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်း တူဝ်ၵဝ်ႇတႆးတႂ်ႈၶူင်း ၊ ႁူဝ်တေႃႇႁၢင် ယၢဝ်း 350 လၵ်းပၢႆ ။ လႆလတ်းထုင်ႉလိုမ်တႂ်ႈၶူင်း မိူင်းမႅၼ်း၊ မိူင်းဝၼ်း၊ မိူင်းမၢဝ်း၊ မူႇၸေႊ၊ ၼမ်ႉၶမ်း၊ မၢၼ်ႈပဵင်း၊ မိူင်းမိတ်ႈ သေ လႆႈၶဝ်ႈၼမ်ႉၵဵဝ် တီႈ ဝဵင်းၵၢတ်ႇသႃ တိူင်း ၸႄႈၵႅင်း။

ၼမ်ႉမၢဝ်းၼႆႉ တၢင်းမိူင်းၶႄႇ ႁွင်ႉ ရုၺ်ႉလီၵျႅင်း ႁွင်ႉၵိုၵ်း ထုင်ႉႁူၺ်ႈလီ၊ မိူင်းမၢဝ်းၵေႃႈ ႁွင်ႉၵိုၵ်း ၸိုဝ်ႈၼမ်ႉ ႁူၺ်ႈလီ/ရုၺ်ႉ လီ ၼႆႉသေ ပဵၼ်ၵႂႃႇ သူၺ်ႇလီႇ(ရွှေလီမြို့/ရွှေလီမြစ်) လႆႈဝႃႈ ၶႄႇယိူင်ႈၸွမ်း သဵင်တႆး ႁူၺ်ႈလီ သေ ပဵၼ်ၵႂႃႇ ရုၺ်ႉလီ ၊ မၢၼ်ႈယိူင်ႈၸွမ်း သဵင်ၶႄႇ ရုၺ်ႉလီ သေ ပဵၼ်ၵႂႃႇသူၺ်ႇလီႇ။

ၼမ်ႉမၢဝ်းၼႆႉ ၾၢႆႇတၢင်းမိူင်းၶႄႇ ၵေႃႈ ၺႃးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶႄႇ တဵင်ႁႅတ်ႉ ႁဵတ်းၾၢႆ ၾႆးၾႃႉ လၢႆတီႈ။

ၾၢႆႇတၢင်းမိူင်းတႆး ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ၺႃးတဵင်ႁႅတ်ႉ သၢမ်တီႈ။ ပဵၼ်ၾၢႆမၢၼ်ႈတၢတ်ႇ မၢႆ (1) တေႃႇ မၢႆ (3) ။ ၾႆးဢၼ် ဢွၵ်ႇတီႈၾၢႆ မၢၼ်ႈတၢတ်ႇၵမ်ႈၼမ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ သူင်ႇၶၢႆ ၶိုၼ်းမိူင်းၶႄႇ။ တင်းမူႇၸေႊ၊ ၼမ်ႉၶမ်းလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၽွင်ႈ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉလႆႈၸႂ်ႉၾႆး ၶွမ်ႊပၼီႊ မဝ်ဢဝ်ၾႆးမိူင်းၶႄႇ မႃးၶၢႆပၼ်ၶိုၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈသိုဝ်ႉၸႂ်ႉၵႃႈယႂ်ႇၵႃႈပႅင်း။ ၾႆးၽႃႉ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၼမ်ႉၶမ်း လႆႈသိုဝ်ႉတီႈ ႁႅင်းၾႆးၾႃႉမၢၼ်ႈတၢတ်ႇ ၼိုင်ႈၼူၺ်ႇ 50 ၵျၢတ်ႉ (ပေႃးၸႂ်ႉ ၾၢႆႇတႂ်ႈ 100 ၼူၺ်ႇ ၊ ၼိုင်ႈၼူၺ်ႇ သၢမ်ၶၼ်ႁႃႈ) ၊ ပေႃးၸႂ်ႉၼႂ်ၵၢၼ် ၼိုင်ႈၼူၺ်ႇ 75 ၵျၢတ်ႉ။ (ၼူၺ်ႇ = ယူႇၼိတ်ႉ)

ၵၢၼ်တဵင်ၾၢႆ ႁဵတ်းၾႆးၾႃႉၼႆႉ ပေႃးပဵၼ်ၶၢဝ်းႁႅင်ႈ ယွၼ်ႉႁႅတ်ႉၼမ်ႉဝႆႉလႄႈ ၼမ်ႉႁႅင်ႈ။ ပေႃးပဵၼ်ၶၢဝ်း ၾူၼ် ၵူဝ်ၾၢႆတႅၵ်ႇ လႄႈ ပွႆႇၼမ်ႉ ၵူၼ်းယူႇတွၼ်ႈတႂ်ႈၾၢႆ ၵႆႉၺႃးၽေးၼမ်ႉထူမ်ႈ။ ပေႃးၾၢႆတႅၵ်ႇ တႄႉ တၢႆႁၢႆၼပ်ႉပၢၵ်ႇ လွၼ်ႉလွၼ်ႉ၊ (ၼႂ်း လိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ၾၢႆဢွၼ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈၼႂ်းမိူင်းလၢဝ်း တႅၵ်ႇ ၵူၼ်းတၢႆ ႁၢႆ ပၢၵ်ႇပၢႆ) ။

ၸၼ်မူၼ်း

ၶေႃႈမုလ်း – ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 009 September, 2018

 

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း