Friday, March 29, 2024

ၼမ်ႉၵိၼ်မူတ်းသႂ် ဢမ်ႇမူတ်းသႂ် ၵိၼ်ယဝ်ႉမီးၽွၼ်းလီ/ၸႃႉၸိူင်ႉႁိုဝ်?

Must read

Photo by – Credit to Woner

ၼမ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်သိင်ႇလမ်ႇလွင်ႈပိူဝ်ႈတႃႇတူဝ်ၶိင်းၵူၼ်းႁဝ်း၊ ပိူင်လူင်မၼ်း ပဵၼ်ၼမ်ႉမူတ်းသႂ်။ ၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းၵူၼ်း ႁဝ်းၼႆႉ ၼမ်ႉၶဝ်ႈ ပႃးဝႆႉ 70% ၼႆယဝ်ႉ။ ၵႆႉမီးၵူၼ်းႁဝ်းလၢတ်ႈၵၼ်ဝႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၵိၼ်ၶဝ်ႈၽၵ်းတၢင်းၵိၼ် ၶၢဝ်းတၢင်းဝူင်ႈပၢႆ ဢမ်ႇတၢႆသေတႃႉ ၵူၺ်း ၵႃႈပေႃးဢိုပ်းၼမ်ႉမွၵ်ႈ 2-3 ဝၼ်းတႄႉ ဢမ်ႇလိပ်းၶီးမီးၸႂ်ၵႂႃႇလႆႈ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈဢၼ်ၼိူဝ်ႉၼင်ၶၼ်ႇထႃႇၵႃႇယတူဝ်ၶိင်းၵူၼ်းႁဝ်း တူင်ႉ ၼိုင်ႁဵတ်းၵၢၼ်ယူႇၵူႈဝၼ်းၼႆႉ လႆႈပိုင်ႈဢိင်ၼမ်ႉ။ တီႈလႂ်မီးၼမ်ႉ တီႈၼၼ်ႈတူဝ်မီးသၢႆၸႂ်တင်းလၢႆၸင်ႇယူႇလႆႈ။

ၼမ်ႉဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၵူၼ်းႁဝ်းၸႂ်ႉၵိၼ်ၸႂ်ႉဢၢပ်ႇ သုၵ်ႈလၢင်ႉတူဝ်ၶိင်း၊ သၵ်ႉၶူဝ်းလွႆးလဵင်း၊ လၢင်ႉမေႃႈလၢင်ႉဝၢၼ်ႇ၊ ၸႂ်ႉႁဵတ်းလွင်ႈ မူတ်းသႂ်ဢိၵ်ႇ လၢႆသမ်ႇလၢႆပိူင် လၢႆယိူင်ႈလၢႆလွင်ႈ။ ၼိုင်ႈဝၼ်းၼႆႉ ၵူၼ်းႁဝ်းထုၵ်ႇလီၵိၼ်ပၼ်ၼမ်ႉၼမ်ၼမ် ၵိၼ်ႁႂ်ႈပဵင်းပေႃးၵုမ်ႇ ထူၼ်ႈတေႃႇတူဝ်ၶိင်း။ ထုၵ်ႇလီၵိၼ်ၼမ်ႉၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ငိူင်ႉဝႄႈၼမ်ႉၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၼ်။

- Subscription -

ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီ လွင်ႈၵိၼ်ၼမ်ႉမူတ်းသႂ်။

ၼမ်ႉမူတ်းသႂ်ၼႆႉ ၸွႆႈပၼ်ပၢႆးယူႇလီၵူၼ်းႁဝ်းၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ၊ ၸွႆႈၵႅတ်ႇၵင်ႈပၼ်တၢင်းပဵၼ်လၢႆလၢႆပိူင် မိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းပဵၼ်လီႉ (မၢၵ်ႇ ၵႅဝ်း)၊ တပ်းၵႂ်ႈ၊ ပူဝ်ႊလိဢူဝ်ႊၸိူဝ်းၼႆႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၸွႆႈပၼ်ပႃးၽိဝ်ၼင်ႁဝ်းႁႂ်ႈပေႃး ၸိုၼ်ႈပွတ်ႇ ၸွႆႈထူမ်ပၼ်ႁွႆးလုၵ်းလွၵ်း၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၼႃႈတႃၼိူဝ်ႉၼင်ၶဵင်ႈလီၼုတ်းၼုမ်ႇ ၼၢၼ်းထဝ်ႈၼၢၼ်းၵႄႇ။

ၽွၼ်းလီၵၢၼ်ၵိၼ်ၼမ်ႉ မီးမိူၼ်ၼင်ႇ-1. ယူတ်းယႃပၼ်တၢင်းႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈၼူၼ်းမွႆႈ။ 2. ၸွႆႈယႃပၼ်ႁႂ်ႈၸႂ်လီ လိူတ်ႈလူမ်းလီ။ 3. ၸွႆႈယူတ်းယႃ ႁူဝ်ၶိုၼ်ႈႁူဝ်ၶႆႈႁူဝ်ၸဵပ်း။ 4.ၸွႆႈၵၢၼ်ယွႆႈတၢင်းၵိၼ်ႁႂ်ႈလႅဝ်လီလႄႈ ဢမ်ႇပဵၼ်တွင်ႉပိၵ်ႉ။ 5. ၸွႆႈလူတ်းၼမ်ႉၼၵ်း တူဝ်ၶိင်း။ 6. ၸွႆႈလၢင်ႉငူၼ်ႉ/ ၵွင်ႉယၢင်ဢွၵ်ႇၼႂ်းတူဝ်ၶိင်း။ 7. ၸွႆႈၵုမ်းပၼ်ထၢတ်ႈတၢင်းမႆႈ/ၵတ်း ၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းႁႂ်ႈၽဵင်ႇပဵင်း။ 8. ၸွႆႈႁႂ်ႈၽိဝ်ၼိူဝ်ႉၼင်ႁၢင်ႈလီ။ 9. ၸွႆႈယူတ်းယႃလွင်ႈမဝ်းၶၢင်ႉမဝ်းၶမ်။ 10. ၸွႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈဢမ်ႇမီးဢၢႆသႅဝ်သူပ်းပၢၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၽွၼ်းႁၢႆႉလွင်ႈၵိၼ်ၼမ်ႉဢမ်ႇမူတ်းသႂ်။

သင်ဝႃႈႁဝ်းၵိၼ်မႅၼ်ႈၼမ်ႉဢမ်ႇမူတ်းသႂ် မိူၼ်ၼင်ႇၼႂ်းၼမ်ႉမီးမုၼ်ႈ၊ မီးငႂ်ႈမီးၵူမ်ႇ၊ မီးငူၼ်ႉၵွင်ႉယၢင်၊ မီးၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် လၢႆလၢႆလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းႁဝ်း ၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈမႃး ဢွၼ်ၼႃႈၼႆႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၼႂ်းၼမ်ႉဢမ်ႇမူတ်းသႂ် ယင်းမီးမႅင်းတိူၵ်ႇလၢႆလၢႆသႅၼ်း ၶဝ်ႈၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းၵူၼ်းႁဝ်းသေ ယႃႉၵဝ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉတူဝ်ၶိင်း ထိုင်တီႈ လူႉသုမ်းသၢႆၸႂ်ၵွပ်ႈမၼ်း ၵေႃႈပဵၼ်လႆႈယဝ်ႉ။

တေလႆႈႁဵတ်းႁိုဝ်ႁူႉဝႃႈ ၼမ်ႉမူတ်းသႂ် ဢမ်ႇမူတ်းသႂ်။ ၼမ်ႉဢၼ်ႁဝ်းၸႂ်ႉတိုဝ်းယူႇၵူႈဝၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၼမ်ႉမူတ်းသႂ် ဢမ်ႇမူတ်း သႂ်ၼၼ်ႉ လၢႆးတူၺ်းငၢႆႈငၢႆႈမၼ်း ၸႂ်ႉမၢၵ်ႇတႃႁဝ်းတူၺ်းၵေႃႈႁူႉႁၼ်လႆႈယဝ်ႉ၊ မိူၼ်ၼင်ႇၼမ်ႉမီးသီပႅၵ်ႇပႅၵ်ႇ၊ မီးၽွင်မုၼ်ႈ၊ မီးသႅဝ်ဢၢႆပႅၵ်ႇပႅၵ်ႇၶိုၼ်ႇမဵၼ်လႂ်၊ ပႃးၸဵမ်တင်းဢရသႃႇမၼ်းၵေႃႈ ၽိတ်းပိူင်ႈပၵတိဝႆႉ။ ပေႃးဝႃႈၼမ်ႉမီးၾၢင်ႁၢင်ႈၸိူင်ႉၼႆၸိုင် ပဵၼ်ၼမ်ႉဢမ်ႇမူတ်းသႂ်၊ ထုၵ်ႇလီငိူင်ႉဝႄႈၵၼ်ယဝ်ႉ။

ၼမ်ႉဢမ်ႇမူတ်းသႂ်ၼႆႉ သင်ဝႃႈႁဝ်းၸမ်ပဵၼ်တၵ်းတေလႆႈၸႂ်ႉ၊ တၵ်းလႆႈၵိၼ်ၼႆၵေႃႈ- 1. ထုၵ်ႇလီမီးၶိူင်ႈမႆႉၶိူင်ႈမိုဝ်းၽိမ်းထွင် သေၸင်ႇၵိၼ်။ 2. ဢဝ်ၼမ်ႉတူမ်ႈၼႂ်းမေႃႈႁႂ်ႈသုၵ်းယဝ်ႉ ပွႆႇမၼ်းၼွၼ်းႁူၼ်းယဝ်ႉၸင်ႇၵိၼ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇႁႂ်ႈမီးလွင်ႈ မၼ်ႈၸႂ်ၼၼ်ႉ ၵိၼ်ၼမ်ႉမူတ်းသႂ် ၼမ်ႉၼႂ်းတဝ်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃး လႆႈၸွမ်းလၵ်းၸဵင်ပၢႆးယူႇလီၼၼ်ႉ လီတီႈသုတ်းယဝ်ႉ။

ၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃး မိူၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ယင်းမီးၼမ်ႉဢၼ်လီငိူင်ႉဝႄႈထႅင်ႈၵွၼ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ 1. ၼမ်ႉၾူၼ်၊ 2. ၼမ်ႉ ၽိမ်းၸႅတ်ႈထွင်၊ 3. ၼမ်ႉၵိၼ်သႂ်ႇတဝ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈလၵ်းၸဵင်၊ 4. ၼမ်ႉတႂ်ႈလိၼ် (ၼမ်ႉဢဝီႇၸိ) ဢၼ်မီးထၢတ်ႈ တရႆႊႁႃႊ လူဝ်ႊမီႊထႅၼ်ႊ (Trihalomethane) သုင်ပူၼ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၼမ်ႉၾူၼ်။ မိူင်းဢၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼၼ်ႉ ၼိူဝ်ၸၼ်ႉၾႃႉၵၢင်ႁၢဝ်မီးထၢတ်ႈ ၶႃႊၿွၼ်ႊၻၢႆႊဢွၵ်ႊသၢႆႊ (Carbon Dioxide) ၼမ်လၢႆ၊ မိူဝ်ႈၵၢသ်ႊႁူမ်ႈတူဝ်လေႃးၵၼ်တင်းၼမ်ႉၾူၼ်ယဝ်ႉ တေပဵၼ်ၵူတ်းၶႃႊၿေႃႊၼိၵ်ႊ၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၼမ်ႉၾူၼ်ပဵၼ်မႃးၼမ်ႉ ၵူတ်းၸၢင် ၸၢင်ဢွၼ်ႇသေ မီးဢရသႃႇသူမ်ႈသူမ်ႈဝႆႉလႄႈ ပဵၼ်ၽေးတေႃႇတူဝ်ၶိင်း။

ၼမ်ႉၸႅတ်ႈထွင်။ ၼမ်ႉၸႅတ်ႈထွင်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼမ်ႉဢၼ်မူတ်းသႂ်သုတ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇမီးႁႄႈထၢတ်ႈ (Calcium, magnesium, minerals) လႄႈဢမ်ႇမီးၽွၼ်းလီသင် တႃႇတူဝ်ၶိင်းၵူၼ်း။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶၢတ်ႇႁႄႈထၢတ်ႈလႄႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်တၢင်း ပဵၼ်ႁူဝ်ၸႂ်လႄႈလွတ်ႇလိူတ်ႈ။

ၼမ်ႉသႂ်ႇတဝ်ႈ ဢမ်ႇလႆႈၸွမ်းလၵ်းၸဵင်။ ၼမ်ႉၵိၼ်ဢၼ်သႂ်ႇတဝ်ႈၵေႃႈ ၸၢင်ႈမီးၽေးယူႇ သင်ဝႃႈၶၵ်ႉတွၼ်ႈ ၵၢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃး ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းလၵ်းၸဵင်၊ ၵွပ်ႈဝႃႈၸၢင်ႈမီးငူၼ်ႉသၢၼ်လေႃးလႄးမႃးၸွမ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၽလၢတ်ႊသတိၵ်ႊ (Plastic) ။

ၼမ်ႉတႂ်ႈလိၼ် ဢၼ်မီးထၢတ်ႈ Trihalomethane) သုင်ပူၼ်ႉ။ မၢင်ဝၢၼ်ႈမၢင်မိူင်းၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉ ၼမ်ႉတႂ်ႈလိၼ် (ၼမ်ႉဢဝီႇၸိ) မီးထၢတ်ႈၼႆႉၼမ်၊ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ၶႅၼ်ႊသိူဝ်ႊ၊ မိူင်းထႆးတႄႉဢမ်ႇမီးၼမ်သေ ဢဝ်ၸႂ်ႉႁုင်ၶဝ်ႈႁုင်ၽၵ်းလႆႈ၊ ၵူၺ်း ၵႃႈ သင်ဝႃႈမီးၼမ်ၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီငိူင်ႉဝႄႈယူႇ။

ဢိင်ၶေႃႈမုလ်းၾၢႆႇထႆးတီႈ www.sanook.com

ၸၢႆးၽွၼ်းလီ သၢႆၼမ်ႉမွင်း

ၶေႃႈမုလ်း – ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 007, 2018

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း