ဝႃႉပဵၼ်ၽႂ် လုၵ်ႉလႂ်မႃး
“ ဝႃႉ” ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢၼ်ၼိုင်ႈ ယူႇသဝ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး၊ မိူင်းထႆး၊ ယုၼ်ၼၢၼ် မိူင်းၶႄႇ။ ၶိူဝ်းဝႃႉ မီး ယူႇလၢႆၶိူဝ်း – မိူၼ်ၼင်ႇ လဝႃႉ၊ လွႆသၢမ်တၢဝ်ႉ၊ လွႆလႃႉ၊ ဢႅၼ်ႇ၊ ၵုၺ်ႈ၊ ဝႃႉမိူင်းၶႄႇ၊ ဝႃႉမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ။ မွၼ်း၊ ၶမဵၼ် (ၵမ်ႊပေႃးၻီးယိူဝ်ႊ)၊ လူဝ်ႉ(လဝႃႉ)၊ ငေႃႉ၊ မေႃးၵႅၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၸိူဝ်ႉသၢႆလဵဝ်ၵၼ် – ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇ ပေႃးပွင်ႇၵၼ် မိူၼ် တႆး ထႆး လၢဝ်း။
ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈတႄႉလၢတ်ႈဝႃႈ – ၽွင်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းထႆး/တႆး ၵၢၼ်ႉသိုၵ်းၶႄႇ ၼီလူင်းတၢင်းတႂ်ႈ မိူၼ် ၾၢႆတႅ ၵ်ႇ – ၽၢင်ႈလေႃႇလို ပ်ႈတို ၵ်း ဝၢၼ်ႈမိူ င်း ၸိူ ဝ်းယူႇၸွ မ်းသၢပ်ႇၼမ်ႉ ၵဵ ဝ် ၊ၼမ်ႉ ၸဝ်ႈၽယႃး ၵေႃႇတင်ႈမိူင်း ၸဝ်ႈ ၾႃႉ ယၢမ်းလဵဝ်ပဵၼ်မိူင်းႁေႃၶမ်းထႆး၊ မိူင်းလၢဝ်း။
ယွၼ်ႉဢမ်ႇၶဵင်ႇလႆႈ ႁႅင်းတႆး ထႆး လေႃႇတိုၵ်းလႄႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းယူႇပိုၼ်ႉတီႈ ၵၢၼ်ႉသိုၵ်းသေၸိူဝ်းသုတ်ႉၵႂႃႇ တၢင်းတူၵ်း ပဵၼ်ၶိူဝ်းမွၼ်း၊ ၸိူဝ်းသုတ်ႉၵႂႃႇတၢင်းဢွၵ်ႇ ပဵၼ်ၶမဵၼ်(ၵမ်ႇပေႃးၻီးယိူဝ်ႊ)၊ ၸိူဝ်းပၢႆႈၶိုၼ်ႈမႃးတၢင်းၼိူဝ် ယဵၼ်းပဵၼ်ၵႂႃႇ ၵူၼ်းႁူၺ်ႈႁၢဝ်းလွႆ တႅၵ်ႇယၢႆႈပဵၼ်ၵႂႃႇ လၢႆမူႇလၢႆၸုမ်း ၊ ဢၼ်တႆး ႁဵၵ်ႈဝႃႈ – လွႆ၊ ဝႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ။
သႃသၼႃတီႈၵိူဝ်းလီ
ယူႇၼိူဝ်တူၼ်းႁူတ်ႈႁၢဝ်းလွႆ ၵႆယၢၼ်ၵၼ်၊ ၵႂႃႇမႃးယၢပ်ႇ၊ ဢမ်ႇမီးတီႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းလႄႈ ယုမ်ႇယမ်ၽီပေႃႈ ၽီ မႄႈပူႇယႃႈ ၶိင်းၼၢႆး။ သွၼ်ႈၽီႁူၺ်ႈၽီပႃႇ ၵေႃႈမီး။ ၸိူဝ်းယုမ်ႇယမ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ၸႂ်ႉလိၵ်ႈတႆးၶိုၼ်၊ တႆးယူၼ်း လႄႈ ၸပ်းၸိုဝ်ႈ ဝႃႈ ၵိူင်းယူၼ်း၊ မုၼ်ႈၸဝ်ႈတိုဝ်းသွၵ်းတိၼ်၊ ၶီႇမႃႉ၊ ၶီႇဝူဝ်း။
ၸိူဝ်းၵိူဝ်းၽီသွၼ်ႈၽီၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉ ၼပ်ႉထိုဝ်သႃသၼႃ ၶရိတ်ႉယၼ်ႇၵႂႃႇလႄႈ လိၵ်ႈလၢႆးၵေႃႈ ဢဝ်တူဝ်လိၵ်ႈရူဝ်း မႅၼ်ႊ(ဢၼ်တင်းၼမ်ႁူႉဝႃႈတူဝ်လိၵ်ႈဢိင်းၵလဵတ်ႈ) ၼၼ်ႉပဵၼ်လိၵ်ႈလၢႆးၸႂ်ႉတိုဝ်းမႃး။ ဢၼ်တိုၵ်ႉသွၼ်ႈၽီ၊ ဝႆႈၽီ ၊ ၽီပေႃႈ ၽီမႄႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ တိုၵ်ႉမီးယူႇသေတႃႉ ယွၼ်ႉၸမ်ၶႄႇလႄႈ ယူႇမိူၼ်ဢမ်ႇမီးတီႈၵိူဝ်းလီသင်ၵေႃႈမီး။
ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ
ၸိူဝ်းၼပ်ႉထိုဝ်ပုတ်ႉထသႃသၼႃ ႁဵတ်းသၢင်ႇ၊ ႁဵတ်းၸၢင်း ႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆးၶိုၼ်၊ တႆးယူၼ်း၊ ၵႂႃႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈ ႁဵၼ်းလၢႆး ထိုင်မိူင်းမၢၼ်ႈသေတႃႉ ၵမ်ႈၼမ်တႄႉ ႁပ်ႉပိုတ်ႇႁူင်းႁဵၼ်းၶႄႇ၊ ဢဝ်လိၵ်ႈၶႄႇ၊ ၵႂၢမ်းၶႄႇ ပဵၼ်လၵ်း။ ႁူင်းႁဵၼ်းမီးထိုင် ၸၼ်ႉသုင် ဢဝ်လၢႆးတၢင်းၶႄႇလွၼ်ႉလွၼ်ႉ။
ဢမ်ႇသူၼ်ၸႂ်သူင်ႇလုၵ်ႈလၢင်းယူႇႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ၊ ၸိူဝ်းဝႃႈလႆႈပွင်ပဵၼ်တႄႉ ဢဝ်လုၵ်ႈလၢင်း ၵႂႃႇႁဵၼ်း လိၵ်ႈထိုင် ၶုၼ်းမိင်၊ ပိူၺ်ႊၵျိင်း။ ၸိူဝ်းၵႂႃႇႁဵၼ်းထိုင် ထၢႆဝၼ်း၊ မႃၵၢဝ်း(မၵႃဢူဝ်)၊ ႁွင်ႊၵွင်ႊ၊ သိင်ႊၵပူဝ်ႊ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးၽွင်ႈ။ ၵွပ်ႈၾိင်ႈၶႄႇ ၵႂၢမ်းၶႄႇႁိူင်းလႄႈ လိၵ်ႈလၢႆးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ဢၼ်ၸႂ်ႉ သိုဝ်ႇသၢၼ် ၵႂႃႇမႃး ၵပ်းသိုပ်ႇ ၾၢႆႇၽွင်း ငမ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်လိၵ်ႈၶႄႇ ၵႂၢမ်းၶႄႇမူတ်း။
ဝႃႉ လႄႈ ယႃႈၾိၼ်ႇ
မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈ ၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ဝႃႉ လႆႈႁပ်ႉဝႂ်ၶွၼ်ႇၽုၵ်ႇယႃႈၾိၼ်ႇဝႆႉလႄႈ ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၵေႃႈ ယူႇ ဝႆႉႁင်းၶေႃ ။ တေႃႇ 1968 လႆႈဝႃႈ ၶုၼ်ၽွင်းငမ်းၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ဝႃႉၵုမ်းၵမ်ယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်ဝႆႉ ၵႆႇယေႈတူဝ် ၶၼ်ယေႈ ၵုင်း 8 ၼႃႈ လိၼ် ႁူမ်ႈပဵၼ်မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈဝႆႉႁင်းၶေႃ။ ဢၼ်မီးၸဝ်ႈၾႃႉ တႆး/ဝႃႉ ၽွင်းငမ်းတႄႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ မိူင်း လိူၼ်း တင်း ဝဵင်းငိုၼ်း။
တေႃႇထိုင် ပီၶရိတ်ႉ 2006 တဵမ် ၽုၵ်ႇယႃႈၾိၼ်ႊလမ်၊ ႁဵတ်းယႃႈၾိၼ်ႊၶၢဝ် ဢဝ်ပဵၼ်ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး မႃးတႃႇသေႇ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ယုမ်ႇယမ်ၼိူဝ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ၼိူဝ်ပိုၼ်ႉလိၼ်ဢမ်ႇမီးသူၼ်ၾိၼ်ႊ ၼႆသေတႃႉ ၵူႈမိူင်း မိူင်းတိုၵ်ႉသွၼ်ႇဝႃႈ ၸုမ်းဝႃႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းတူဝ်ၵူင်းလူင် သူင်ႇဢွၵ်ႇၵႃႉၶၢႆယႃႈမႃႉ တင်း ယႃႈမဝ်း ၵမ်ၵူႈသႅၼ်းယူႇ။ ယႃႈ မႃႉ သႅၼ်း WY ၸပ်းၸိုဝ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ၶွင်ဝႃႉ မႃးတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။ ၾၢင်ႁၢင်ႈတႄႉၵေႃႈ ၸုမ်းဝႃႉ ယင်းတီႉၺွပ်း ပၼ်တူတ်ႈတၢမ်ႇ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းသိုဝ်ႉ၊ ၸိူဝ်းၵိၼ် ယႃႈမဝ်းၵမ်ယူႇ။
မိူၼ်ၼင်ႇ ၽူႈၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းၶွမ်ႊမတီႊငဝ်ႈငုၼ်းဝႃႉ လုင်း“ဝိူၺ်ႉသႅဝ်ႇၵင်း” ၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး တင်း မိူင်းဝၼ်း တူၵ်း ယင်းၶႂ်ႈလႆႈတူဝ်။ မိူင်းထႆးယင်းပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵႃႈႁူဝ်ဝႆႉ သွင်လၢၼ်ႉဝၢတ်ႇ။ မိူင်းဢမေႊရီႊၵၼ်ႊ သမ်ႉ သွင်လၢၼ်ႉ တေႃႊလိူဝ်ႊ။
ၼႂ်းၸုမ်းဝႃႉယၢမ်းလဵဝ်
ၸုမ်းဝႃႉယၢမ်းလဵဝ် ပဝ်းယဵဝ်ႇသျႅင် ပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ သႅဝ်းမိၼ်ႇလျႅင် ၵေႃႉတၢမ်း။ ယင်းမီးထႅင်ႈယူႇ လၢႆၵေႃႉလၢႆၵူၼ်းယူႇ သေတႃႉ ဢၼ်ပဵၼ်ယႂ်ႇ ၼႂ်းၸုမ်းဝႃႉ မီးသွင်ၶိူဝ်းႁိူၼ်းၵူၺ်း။ ပဵၼ်ၶိူဝ်း “ပဝ်း” တင်း ၶိူဝ်း “ဝိူၺ်ႉ” ၵူၺ်း။
ဢၼ်မီးဢႃႇၼႃႇၾၢႆႇသိုၵ်းၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ပဵၼ်ၶိူဝ်း ပဝ်း ၊ ဢၼ်ပဝ်းယဵဝ်ႇသျႅင် ပဵၼ်ငဝ်ႈ။ ဢၼ်မီးငိုၼ်းသေၸႂ်ႉဢႃႇ ၼႃႇလႆႈသမ်ႉ ပဵၼ်ၶိူဝ်း ဝိူၺ်ႉ၊ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ဢႄးရ်ယၼ်ႇၵုင်ႇ လႄႈၶွမ်ႊပၼီႊ တေႃႇတႃႇဝိၼ်း Thawda Win ယင်း ပဵၼ်ၶွင် ဝိူၺ်ႉသႅဝ်ႇၵင်း (ဢူးၸဵင်ႇဝိၼ်း) ဝႃႈၼႆ။
ဢိင်ၼိူဝ် ဝိူၺ်ႉသႅဝ်ႇၵင်း ဢဝ်ငိုၼ်းတွင်း လႅၵ်ႈပဵၼ်ဢႃႇၼႃႇမႃးလွႆးလွႆးၼၼ်ႉ လႆႈႁူႉဝႃႈ ပဝ်းယဵဝ်ႇသျႅင် ၵေႃႈမႆႈၸႂ်။ ၸင်ႇပူတ်းလၢႆႈ ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉမ တပ်ႉၸုမ်း ဢၼ်ဢမ်ႇပေႃးဝႆႉ ဝၢင်းၸႂ်၊ ဢဝ်ၸိူဝ်းပဵၼ် လုၵ်ႈပဵၼ်လၢၼ် ၸိူဝ်ႉသၢႆၶိူဝ်း ပဝ်း ပုတ်ႈ တႅၼ်း။ ၼႂ်းၸုမ်းဝႃႉၼႆႉ တပ်ႉၸုမ်း 468 မိူင်းပွၵ်ႉ ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ။ တီႈၼၼ်ႈၵေႃႈ ပူတ်းပႅတ်ႈ လီ ဢၢႆႈသုသေဢဝ်လၢၼ် ဢွၵ်ႇ ဢွၵ်ႇမၼ်း ပဝ်းဢၢႆႈပၼ်းၼၼ်ႉ ပုတ်ႈ တႅၼ်း။
ၵူၺ်းၵႃႈ ဝႃႉဢၼ်တူင်ႉၼိုင် ပၵ်းသဝ်း ႁိမ်းႁွမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆးတႄႉ ဝိူၺ်ႉသႅဝ်ႇယိင် ၵေႃႉပဵၼ်ၼွင်ႉၸၢႆး ဝိူၺ်ႉသႅဝ်ႇ ၵင်းၼၼ်ႉ တိုၵ်ႉၵုမ်းၵမ်ယူႇ။ မီးပၼ်ႁႃသင်ၵေႃႈ ဝိူၺ်ႉသႅဝ်ႇၵင်း ယင်းဢဝ်ငိုၼ်းတွင်းၵႄႈလိတ်ႈမႃး လွၼ်ႉလွၼ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ မိူဝ်ႈပဵၼ်ပၼ်ႁႃ ဝႃႉ ပႃးၶႄႇမႃးတႅပ်းမႆႉ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း မိူင်းတူၼ်ၼၼ်ႉ ပေႃးဢဝ်ၶိူဝ်းပဝ်း ဝႃႈ သဵင်ၵွင်ႈၶႂ်ႈ တႅၵ်ႇၼႃႇယဝ်ႉ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ဝိူၺ်ႉသႅဝ်ႇၵင်း သမ်ႉဢမ်ႇယွမ်းပၼ်သဵင်ၵွင်ႈတႅၵ်ႇ – ဢိင်ၼိူဝ်လူင်းတိုၼ်းလၢင်းဝႆႉၼမ်သေၸႂ်ႉငိုၼ်းၵႄႈ လိတ်ႈၵႂႃႇ။ ၵူၼ်းၸမ်ၸႂ်ၽူႈၼမ်းဝႃႉၵေႃႉၼိုင်ႈ ယင်းလၢတ်ႈဝႃႈ မီးပၼ်ႁႃသိုၵ်းၼိုင်ႈၵမ်း ဝိူၺ်ႉဢဝ် ငိုၼ်းယဵတ်ႈမွၼ် တီႈၽူႈၼမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်သႅၼ်။ ႁဵတ်းၼၼ်သေၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃလွင်ႈၶဵင်ႈ ၶႅင်ၵၢၼ်သိုၵ်း တင်းလူင်ပွင် ၸိုင်ႈမႃးတႃႇသေႇ။
တပ်ႉဝႃႉ UWSA
1964 ၽွင်းၸဝ်ႈမႄႈၼၢင်းႁိူၼ်းၶမ်း ၵေႃႇတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈ တႆး SSA ၼၼ်ႉ ၽူႈႁူမ်ႈၽၢၵ်ႈ မီးတပ်ႉၵူဝ်းၵၢင်ႉ ဢၼ်ၸဝ်ႈလႅတ်ႇ ၸဝ်ႈ ၼၢင်းၶႃၶူၼ်ၶဝ် ပီႈၼွင်ႉဢွၼ်ႁူဝ် ဝၢႆးၼၼ်ႉ မီးတပ်ႉဝႃႉ ၸုမ်းၸဝ်ႈမႁႃ သၢင်း ၶိူဝ်းၸဝ်ႈ ၾႃႉဝဵင်းငိုၼ်း မႃးႁူမ်ႈ။ ဝၢႆးမႃးပဵၼ် တပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဝႃႉ WNA။ ၼႂ်းပီ 2017 ဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈမိပ်ႇဢီးယၢင်ႈ ၸူးသဵၼ်ႈတၢင်း ၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်းသေWNA ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸွမ်း တပ်ႉသိုၵ်းဝႃႉ UWSA ငဝ်ႈ ငုၼ်းပၢင်သၢင်းၵႂႃႇ။
ၼႂ်းပိုၼ်းၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇဝႃႉ မီးယူႇလၢႆမူႇလၢႆၸုမ်း၊ ၸုမ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈမႁႃသၢင်း ဢွၼ်ႁူဝ် လႄႈ ဝႃႉဢၼ် ယူႇတႂ်ႈ ပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊ ၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ(ပၵပ) ဢွၼ်ႁူဝ်။ ၽွင်း 1980 ပၢႆ ဝႃႉၸိူဝ်းယူႇတႂ်ႈပႃႇတီႇ ၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉ ၶွၼ်ႈႁႅင်း ၵၼ်သေလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ။
ဝၼ်းတီႈ 17/04/1989 ၽွင်းဝဵင်းယႂ်ႇဝဵင်းလူင်မိူင်းမၢၼ်ႈ မီး ပၢင်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇတူဝ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းဝႃႉၵိုတ်းသိုၵ်း ၵၼ် တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မၢၼ်ႈတႃႈၵုင်ႈသေၵေႃႇတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းဝႃႉ UWSA ယၼ်ႇပၵ်းငဝ်ႈငုၼ်း တီႈဝဵင်းပၢင်သၢင်း။ (ဢွၼ်တၢင်း တင်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ပႃႇတီႇၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉ ၸၢတ်ႈမၢၼ်ႈ BNUP/BNUA ဝၢႆးမႃးလႅၵ်ႈပဵၼ် UWSP/UWSA။
United Wa State Army : UWSA မီးၵႂၢမ်းမၢႆဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်း ၶွတ်ႇလိူတ်ႈမိူင်းဝႃႉ ဢၼ်ယူႇတႂ်ႈပႃႇတီႇၶွတ်ႇလိူတ်ႈမိူင်းဝႃႉ UWSP : United Wa State Party။ တပ်ႉသိုၵ်းဝႃႉ UWSA ၼႆႉ ၼႂ်းၸုမ်းယိပ်း ၵွင်ႈၵၢင်ႇတင်းသဵင်ႈ ပေႃးသိုၵ်းလူင်ပွင် ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈယဝ်ႉ ႁႅင်းငိုၼ်းႁႅင်းသိုၵ်း ယႂ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈ။
တပ်ႉၸုမ်းလူင် ဢၼ်ယူႇႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်ၶႄႇ မီး 4 ဢၼ်၊ ဢၼ် ယူႇႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆး မီး 5 ဢၼ်။ ႁႅင်းသိုၵ်းမီး သွင် မိုၼ်ႇပၢႆ၊ ပေႃး သွၼ်ႇပႃးသိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်း တင်းမူတ်းဢမ်ႇယွမ်းသၢမ်မိုၼ်ႇ။ ၸုမ်းပႂ်ႉ တူၺ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ် BNI တႄႉ ဢွၵ်ႇၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းဝႃႈ သိုၵ်းဝႃႉ မီးႁႅင်းသိုၵ်း 25,000 ၵေႃႉ ဝႃႈၼႆ။ သႅၼ်းရူတ်ႉတိုၵ်း ၵႃးတႅင်ႉ ဢမ်ႇမီး သေတႃႉ ၵႃး ၵၢပ်ႇလဵပ်း(လေႃႉယၢင်) သႅၼ်းၶဝ်ႈပၢင်တိုၵ်း မီးၼပ်ႉႁူဝ် သိပ်းလမ်း။ ယင်းမီးၶၢဝ်ႇလိုဝ်းဝႃႈ မီးႁိူဝ်းမိၼ်ယိုဝ်းသိုၵ်း ၼႆ လူးၵွၼ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၾၢႆႇဝႃႉယိုၼ်ယၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်ၶၢဝ်ႇပွမ်ၽၢင်းၵူၺ်းဝႃႈၼႆ။
တပ်ႉဝႃႉ ႁဵတ်းႁိုဝ်ထိုင် ႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆး
ပၢၼ်သိုၵ်း ၼဝတၽွင်းၸွမ်သိုၵ်းၶိၼ်ႇၺုၼ်ႉမီးဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈဢဝ်ၶေႃႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇၵၼ်တင်း သိုၵ်းဝႃႉသေ လူင်းတိုၵ်းတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး MTA ဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ႁူဝ်။ ယင်းမီးၶၢဝ်ႇဝႃႈ သိုၵ်းဝႃႉတိုၵ်းဢဝ် ၼႃႈလိၼ် ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇၵုမ်းၵမ်လႆႈထိုင်လႂ် ၵေႃႈ ႁႂ်ႈဢဝ်ထိုင်ၼၼ်ႈ။ ၽွင်းၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၸဝ်ႈၶုၼ် သႃႇ၊ MTA ၶိုင်ဝၢင်းၶိူင်ႈ 1995-96 ၼၼ်ႉ ဝႃႉၵေႃႈ ပုတ်ႈပၵ်းဢဝ်တီႈယူႇ တပ်ႉၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆး ၵႂႃႇတင်းၼမ်။
1998 တႄႇၶၢႆႉ ၵူၼ်းမီးႁေႃမီးႁိူၼ်းဝႃႉ ၼပ်ႉႁူဝ်မိုၼ်ႇၵေႃႉ လူင်းယူႇၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈ တႃႈၶီႈလဵၵ်း၊ ၸႄႈတွၼ်ႈ မိူင်း သၢတ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၸုမ်းလႃးႁူႇ ဢွၵ်ႇၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းဝႃႈ ၵူၼ်းဝႃႉႁိမ်းသႅၼ်သွင် ၸိူဝ်းလုၵ်ႉတၢင်းလႅၼ်လိၼ်ၶႄႇ ၶၢႆႉ မႃးယူႇႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆး ၽိုတ်ႉဢဝ်တူင်ႈႁႆႈတူင်ႈၼႃး တႆး တင်းလႃးႁူႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း၊ မိူင်းသၢတ်ႇ၊ မိူင်း တူၼ် ဝႃႈၼႆ။
ယၢမ်းလဵဝ် တပ်ႉဝႃႉႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆး ၶွတ်ႇၽွတ်ႈပဵၼ် ၼႃႈလိၼ်သိုၵ်း 171၊ မီး 5 တပ်ႉၸုမ်းလူင် ၵွၼ်းဝႆႉ 25 တပ်ႉ ၵွင်၊ ပၵ်းသဝ်းတူင်ႉၼိုင်၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ လဵင်ႉၵႆႇ၊ လဵင်ႉမူ၊ ၽုၵ်ႇၶဝ်ႈ၊ ယႃႉထိူၼ်ႇ ယႃႉပႃႇႁဵတ်းသူၼ်ယၢင် ရႃႇပႃႇ ၶၢႆတေႃႇ မိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းထႆး။ မႆႉသၵ်း မႆႉတိုင်း ၶူဝ်းႁႄႈ ၵႅဝ်ႈ သႅင်ငိုၼ်းၶမ်း ပႃးၸဵမ်တွင်း ၵေႃႈဢွၵ်ႇ။
ႁူဝ်ၵူၼ်း လႄႈၽႅၼ်ႇလိၼ် တပ်ႉသိုၵ်းဝႃႉ UWSA ၵုမ်းၵမ်
ပေႃးဢဝ်ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း(လၵ်းမိူင်း) 2008 ဝႃႈ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၼေႇပျီႇတေႃႇပၼ်ဝႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ ၼႃႈလိၼ် ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇဝႃႉ မီးယူႇ 6 ၸႄႈဝဵင်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ တွၼ်ႈၾၢႆႇဢွၵ်ႇၶူင်း – ၸႄႈဝဵင်း ႁူဝ်ပၢင်ႇ၊ ပၢင်ဝၢႆ ၊ ၼႃး ၽၢၼ်း၊ မိူင်းမႂ်ႇ၊ ပၢင်သၢင်း(ပၢင်ၶမ်း) တင်း မၢၵ်ႇမၢင်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်တပ်ႉဝႃႉ ၵုမ်းၵမ်ဝႆႉတႄႉ မီး 4 ၸႄႈဝဵင်း – ပၢင်ဝၢႆ၊ ၼႃးၽၢၼ်း၊ မိူင်းမႂ်ႇ တင်း ပၢင်သၢင်း။
လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈတႄႉ ၶႂ်ႈယုၵ်ႉဢဝ် ၸႄႈဝဵင်းႁူဝ်ပၢင်ႇ တင်း ၸႄႈဝဵင်းမၢၵ်ႇမၢင် မွပ်ႈပၼ်ဝႃႉသေယွၼ်း ဢဝ်ၶိုၼ်း ဢိူင်ႇမိူင်းပွၵ်ႉ ၊ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၽႅၼ် တင်း ႁူဝ်တဝ်း ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းယၢင်း။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ႁႂ်ႈၸုမ်းဝႃႉ ၸတ်းသၢင်ႈၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ၸွမ်းၼင်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဝၢင်းပၼ်။ တပ်ႉဝႃႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႅၵ်ႈပဵၼ် တပ်ႉပႂ်ႉလႅၼ် လိၼ်။ လွင်ႈၼႆႉ ၸုမ်းဝႃႉဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ။ ယွၼ်ႉမိူင်းပွၵ်ႉ မိူင်းၽႅၼ် ပဵၼ်ႁူးထူၺ်ႈၸႂ်ၸူးၾင်ႇၼမ်ႉၶွင်တင်း မိူင်းလၢဝ်း မိူင်းထႆး။
ဝႃႉ UWSA တႄႉ ဢွၵ်ႇၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းဝႃႈ ၼႃႈလိၼ်ဝႃႉ ပွတ်းႁွင်ႇပွတ်းၸၢၼ်း(သွၼ်ႇပႃးႁိမ်းလႅၼ်လိၼ် ထႆး) မီး တၢင်းၵႂၢင်ႈ 35,000 လွၵ်းလၵ်းၵီႊလူဝ်ႊ။ ပွတ်းၼိူဝ် 18,000 လွၵ်းလၵ်းၵီႊလူဝ်ႊ၊ ပွတ်းၸၢၼ်း 17,000 လွၵ်းလၵ်းၵီႊ လူဝ်ႊပၢႆ။ ႁူဝ်ၵူၼ်း တွၼ်ႈၼိူဝ် မီး 3 သႅၼ်ပၢႆ၊ တွၼ်ႈၸၢၼ်းမီး သႅၼ်ပၢႆ ႁူမ်ႈတင်းမူတ်း မီး 4 သႅၼ်ပၢႆ ဝႃႈၼႆ။
ၼႃႈလိၼ်ဝႃႉ UWSA ၵုမ်းၵမ်ဝႆႉ 4 ၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉ ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 2 ၼႆၵေႃႈႁွင်ႉ။ မိူဝ်ႈ 1989 ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ် ဢေႊပရိူဝ်ႊၼၼ်ႉ တပ်ႉသိုၵ်းၵူဝ်းၵၢင်ႉ ၵိုတ်းသိုၵ်းဢဝ်ငမ်းယဵၼ် တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈဢွၼ်တၢင်း လႄႈ ပဵၼ်ၵႂႃႇ ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 1၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ဝႃႉၵိုတ်းၸွမ်းလႄႈ ပဵၼ်ၵႂႃႇၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 2၊ SSPP/SSA ၵိုတ်းၸွမ်း ထႅင်ႈလႄႈ သႅင်ၵႅဝ်ႉ ပဵၼ်ၵႂႃႇ 3၊ ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 4 ပဵၼ်မိူင်းလႃး။
လူင်းလၢႆးမိုဝ်းငမ်းယဵၼ် ၵမ်းထူၼ်ႈ 2
ၽွင်းပီ 2008-09 ၼၼ်ႉ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်း ၸွမ်သိုၵ်းလူင်တၢၼ်းသူၺ်ႇ တဵၵ်းၸႂ်ႉႁႂ်ႈၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ ၵၢင်ႇလႅၵ်ႈ ႁဵတ်းတပ်ႉပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ်၊ မီးၸုမ်းၶၢင် ပၢင်ဝႃႈ NDA-K ဢိၵ်ႇၸုမ်းၸိူဝ်းၽၢတ်ႇငၢၵ်ႈၵၼ် ႁပ်ႉႁဵတ်းတပ်ႉပႂ်ႉ လႅၼ်လိၼ် ၵႂႃႇသေတႃႉ ၸုမ်းဝႃႉ ၸုမ်းမိူင်းလႃး ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ။ ၶဵင်ႈၶႅင်ၵၢၼ်သိုၵ်းတေႃႇၵၼ် တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ။ တေႃႇပေႃးထိုင်ပၢၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇ ယိုၼ်းမိုဝ်းမွၵ်ႇႁွင်ႉ သၢင်ႈဝၢၼ်ႈသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈၵၼ်မိူဝ်ႈပီ 2011 ၸုမ်းဝႃႉ UWSA ၸင်ႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းဢဝ်ငမ်းယဵၼ် ၸၼ်ႉၸႄႈမိူင်း၊ ၸၼ်ႉမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူဝ်ႈ 07/09/2011 ၼၼ်ႉထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။
တႅဝ်းႁူမ်ႈငမ်းယဵၼ် လႄႈၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ
ဝၢႆးလူင်းလၢႆးမိုဝ်းဢဝ်ငမ်းယဵၼ်ယဝ်ႉ ၸုမ်းၸိူဝ်းပၵ်းငဝ်ႈငုၼ်း ႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်ၶႄႇ 4 ၸုမ်း(မိူင်းလႃး၊ ပၢင် သၢင်း၊ လဝ်ႇ ၵၢႆး၊ ပၢင်ဝႃႈ) ၸိူဝ်းၽိုၼ်ႉဝၢႆႇၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ ပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ မိူဝ်ႈ 1989 ၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈၵၼ် ၵေႃႇတင်ႈ တႅဝ်းႁူမ်ႈငမ်းယဵ ၼ်လႄႈၻီႊမူ ဝ်ႊၶရေႊသီႊ PDF ပိူ ဝ်ႈတႃႇႁူမ်ႈၵၼ် တို ၵ်းတေႃး ပေႃးႁူပ်ႉၽေးသို ၵ်း။ ၵိုတ်းသိုၵ်း ယဝ်ႉ ၸမ်တဵမ် 20 ပီ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ႁုပ်ႈလေႃႇသိုၵ်းၶႄႇၵဝ်ႈၵၢင်ႉ ငဝ်ႈငုၼ်းလဝ်ႇၵၢႆး ဢၼ်ၽိူင်ၵျႃးသိူင်း ဢွၼ် ႁူဝ်။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ယင်းဢမ်ႇမီးၸုမ်းလႂ်ၵႂႃႇၸွႆႈ။ ပႃးၸဵမ်ဝႃႉ။
လွၵ်းၸုၵ်းၵၢၼ်မိူင်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ
ၵေႃႇတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၵႅၼ်ႇၵႅၼ်ႇၶႅင်ၶႅင်သေဢဝ်ႁႅင်းသိုၵ်းၵႅတ်ႇၶႄၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး – ၼႆႉပဵၼ်ယိူင်းဢၢၼ်း သုင်သုတ်း။ ၽႅၼ်ၵၢၼ်မိူင်း ဢမ်ႇပေႃးယုင်ႈယၢင်ႈ လိူဝ်သေၶႂ်ႈၵေႃႇတင်ႈၸႄႈမိူင်းဝႃႉ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်။ တႃႇၵေႃႇ တင်ႈၸႄႈမိူင်း ဝႃႉလႆႈၼၼ်ႉ ႁႃႁွမ်ဢူၺ်းလီ တႃႇလႆႈလွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်။
ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈတၢင်းၶႂ်ႈၵေႃႇတင်ႈၸႄႈမိူင်းႁင်းၶေႃသေ15-19/04/2017 မွၵ်ႇႁွင်ႉၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၶၢင် KIA၊ တႆး SSPP၊ ပလွင်ႈ TNLA၊ ၵူဝ်းၵၢင်ႉ MNDAA၊ ရၶႅင်ႇ AA၊ မိူင်းလႃး NDAA သေၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်တီႈ ပၢင်သၢင်း။ ၵေႃႇ တင်ႈၸုမ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇ။ ၽွတ်ႈၸုမ်းၶွင်ႊသီႊဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် FPNCC (The Federal Political Negotiation and Consultative Committee ) သေတူၵ်ႇတၵ်ႉဝႃႈ ၵၢၼ်ၵိုတ်း တိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း NCA ဢမ်ႇပဵၼ် ၵၢၼ်ၼႆသေၶိုင်ႁႃသဵၼ်ႈတၢင်းမႂ်ႇ တႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်း တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ။
ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ၊ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇပဵၼ်ၵၢၼ်။ ၶေႃႈၸုၵ်းမၼ်ႈတႄႉ ပေႃးဢမ်ႇပႃးလုၵ်ႈ ၸုမ်းတင်းမူတ်း တေဢမ်ႇၽွမ်ႉတႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းလႃးလႃး။ လူဝ်ႇလႆႈပႃးၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း၊ တိုၼ်းတေဢမ်ႇယႅၵ်ႈ ဢုပ်ႇ ၸုမ်းလႂ်ၸုမ်းၼၼ်ႉ – ဝႃႈၼႆ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ဢူးဢွင်ႇၸူဝ်း ၶွင်ႊသီႊငမ်းယဵၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ပိုတ်ႇလၢတ်ႈတီႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ဝၼ်းတီႈ 13/04/2018 ဝႃႈ ၸုမ်း ဝႃႉ UWSA တင်း ၸုမ်းမိူင်းလႃး NDAA တေလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း NCA ဝႃႈၼႆ။
ဢိင်ၼိူဝ်မိူင်းၶႄႇလူင်တိုၵ်းသူၼ်း ၸုမ်းဝႃႉ ယွမ်းႁပ်ႉသဵၼ်ႈတၢင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး One Belt One Road (OBOR) ၶွင်ၶႄႇ သေတူဝ်တႅၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶႄႇ ယူႇၵၢင်ၸွႆႈၶိုင်ပၼ်။ ႁူပ်ႉၵုမ်ၵၼ်ႁႃတၢင်းၵႄႈပၼ်ႁႃသေတႃႉ ဢမ်ႇပေႃးပဵၼ်ၵၢၼ်၊ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ တိုၵ်ႉထႅမ်ႁႅင်းၶဵင်ႈၶႅင်ၵၢၼ်သိုၵ်း ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ဝႃႉ ၵုမ်းၵမ်ယူႇ။
ဢိင်ၼိူဝ်ႁႅင်းၼမ်ႉႁႅင်းလူမ်းလုမ်ႈၾႃႉ ဢမေႊရီႊၵၼ်ႊ တင်းၶႄႇ တႃႉႁႅင်းၵၼ်သေဝႃႉယဵၼ်းပဵၼ် တူဝ်ငိုၼ်း တူဝ် ၶမ်း။ တူၵ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းၶႄႇ ဢဝ်သဵတ်ႈၵႃႈသဵတ်ႈႁူဝ် တေႃႇမိူင်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ယၢင်ႈၸူး လွၵ်းပိူင်ၽွင်းငမ်းမိူင်းလၢႆး မိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၵမ်ႉထႅမ်။ ပေႃးဝႃႉမေႃၶိုင် ၸၢင်ႈသိုပ်ႇပဵၼ် မိူင်းလွတ်ႈလႅဝ်းၵႂႃႇ။ သင်ယၢင်ႈလွၵ်းၽိတ်း ၸၢင်ႈပဵၼ် ၽိုၼ်းပဵၼ်ၾႆး။ မိူင်းတႆးၵေႃႈတေႃႈၼင်ႇၼၼ် ငဝ်းလၢႆးမိူၼ်ၵၼ်ဝႆႉ။
လွင်ႈပေႉတူဝ်
ဝႃႉၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ယွၼ်းၸႄႈမိူင်းယူႇမႅၵ်းမႅၵ်းသေတႃႉ တီႈတႄႉ ယူႇဝႆႉမိူၼ်မိူင်းလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်း ၶေႃ။ ဢႃႇၼႃႇလူင်သၢမ်ယိူင်ႈ ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်း၊ ၵၢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈမၢႆမီႈ၊ ၵၢၼ်တႅပ်းတတ်းတြႃး ၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ႁင်း ၵူၺ်း။ မီးၶႅပ်းငိုၼ်း၊ ငိုၼ်းၸေႈပိူင်လဵဝ် ဢမ်ႇႁဵတ်းဢွၵ်ႇႁင်းၵူၺ်း။ ငိုၼ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႉ၊ ၸႂ်ႉၸၢႆႇငိုၼ်းၶႄႇ သိုဝ်ႉၶူဝ်းၶွင် တၢင်းမိူင်းၶႄႇၸႂ်ႉတိုဝ်းလွၼ်ႉလွၼ်ႉ။
ၸွင်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ တေပၼ်ၸႄႈမိူင်းဝႃႉ
ပေႃးဢဝ်ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ဝႃႈ 1. ၽႂ်ၶႂ်ႈတင်ႈၸႄႈမိူင်းမႂ်ႇၸိုင် ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇမႂ်ႇ တၵ်း လႆႈယင်ႇၵၢင် ၸႂ်ဢဝ်သဵင်ၵမ်ႉထႅမ်လႆႈ ၶိုင်ႈပၢႆၵွၼ်ႇ၊ 2. တၵ်းလႆႈသိုပ်ႇယိုၼ်ႈထိုင် သၽႃးၸႄႈမိူင်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ ၼႂ်းၽူႈတႅၼ်း 4 ပုၼ်ႈ ၵမ်ႉထႅမ် 3 ပုၼ်ႈပၢႆၵွၼ်ႇ၊ 3. ပေႃးသၽႃးၸႄႈမိူင်း ပၢၵ်ႈပႅတ်ႈၵွၼ်ႇ ၸင်ႇလႆႈယိုၼ်ႈထိုင် သၽႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် သေဢဝ်သဵင်ၵမ်ႉထႅမ် ၼႂ်း 4 ပုၼ်ႈ လႆႈ3 ပုၼ်ႈယဝ်ႉ ၸွမ်ၸိုင်ႈမၵ်းမၼ်ႈပၼ် ၸင်ႇလႆႈ။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈ မီးၶၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ ဢမ်ႇၸွမ်းလၢႆးၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း NCA သေလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸၢင်ႈမၵ်း မၼ်ႈၸႄႈမိူင်း ဝႃႉ၊ တေဢဝ်လွင်ႈၼႆႉ တေႃႇလွင်းႁႂ်ႈဝႃႉ ႁပ်ႉၶေႃႈၼွင်ႇငိူၼ်ႈၶႆၾၢႆႇၼေႇပျီႇတေႃႇ၊ ဝၢင်းၽႅၼ်ႁႂ်ႈ တိုတ်းၶၢတ်ႇသိုၵ်းၶၢင်၊ လွႆ တင်း ဝၢၼ်ႈႁႆး – ဝႃႈၼႆ။ ငဝ်းလၢႆးၼႆႉတႄႉ ၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈယၢပ်ႇ – ပိူင်ပိုင်းလၵ်းမိူင်း 2008 ၼႆႉ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢဝ်ၶၢဝ်းယၢမ်း 14 ပီ ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈမႃးလႄႈ မီးၶေႃႈထတ်းသၢင် တႃႇၶဝ်တေပူၼ်ႉပႅၼ်ၶိုၼ်း တိုၼ်းတေဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။
ၶုၼ်သၢင်ႇမူး
ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ 003 April 2018
