Friday, March 29, 2024

“ႁဵတ်းသင်လႄႈ လႆႈႁပ်ႉသူး ၼၵႃး”

Must read

Photo by – SHAN/ ၸဝ်ႈလႅင်းသႂ်ႁိူင်း (ႁိုဝ်) လုင်းၸၢႆးလူႇ ႁူဝ်ၼႃႈ ပီႇတူႉၸိတ်ႉ မၢၵ်ႇၵႅင်း/ ပၢင်ႇလႅင်းသႂ်

(တွင်ႈထၢမ် ၸဝ်ႈလႅင်းသႂ်ႁိူင်း)
ၸဝ်ႈလႅင်းသႂ်ႁိူင်း (ႁိုဝ်) လုင်းၸၢႆးလူႇ ႁူဝ်ၼႃႈပီႇတူႉၸိတ်ႉ မၢၵ်ႇၵႅင်း လႆႈႁပ်ႉသူး ၼၵႃး ဢၼ်ၸုမ်းတူင်ႇ ဝူင်းၵူၼ်း လႄႈ ၸုမ်းပူၵ်းပွင်သႃသၼႃ မိူင်းထႆး မွပ်ႈယိုၼ်ႈပၼ် ၽူႈၼမ်း/ ၽူႈပဵၼ်တူဝ်ယၢင်ႇလီ ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း။ သူးၼႆႉ လႆႈမွပ်ႈပၼ် မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 08/12/2018 တီႈမိူင်းၵွၵ်ႇ ၸိုင်ႈထႆး ပဵၼ်သူႈၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ပဵၼ်ၽႂ်ပွင်ႇၶၢဝ်ႇမွၵ်ႇမႃး ဢၼ်ဝႃႈ ၼႆႉ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈလႆႈတွင်ႈထၢမ်ၸဝ်ႈလႅင်းသႂ်ႁိူင်း ဝႆႉၼင်ႇၼႆၶႃႈဢေႃႈ။

ထၢမ် – တႃႇတေၵႂႃႇႁပ်ႉသူး Naga ၼႆႉ ပဵၼ်ၽႂ်ၵေႃႉမွၵ်ႇႁွင်ႉမႃးၶႃႈ။ ႁဵတ်းႁိုဝ်ႁူႉၶႃႈ။
တွပ်ႇ – လွင်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်း ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶူးၼေႃႇၶမ်းလႃႉ။ ၸဝ်ႈၶူးၼေႃႇၶမ်းလႃႉၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ယၢမ်ႈယူႇ မိူင်းထႆးမႃး၊ ယၢမ်ႈပဵၼ်ၶူးသွၼ်တီႈမိူင်းထႆးမႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီ။ မၼ်းၸဝ်ႈယူႇတီႈၸၼ်ႉၸွမ် ပုတ်ႉထသေ ပွင်ႇၶၢဝ်ႇ မႃးဝႃႈ ပေႃႈဢွၵ်ႇဢိူၺ်ႉ ၸိုဝ်ႈပေႃႈဢွၵ်ႇၼႆႉ ဢွၵ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ တီႈၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆပိူၼ်ႈ တႃႇတေပၼ်သူး၊ ၸွင်ႇပေႃႈဢွၵ်ႇ ႁဝ်းတေႁပ်ႉ။ ပေႃးယူႇတီႈႁဝ်းၸဝ်ႈဝႃႈတႄႉ ပေႃႈဢွၵ်ႇႁဝ်းထုၵ်ႇလီၵႂႃႇႁပ်ႉယူႇ။ ႁဝ်းမုၼ်ၸၢင်းၵေႃႈ ပႃးဢိူဝ်ႈ” ဝႃႈၼႆ။

- Subscription -

“မၼ်းပဵၼ်ႁိုဝ်လႃႇ”ၼႆ ႁဝ်းထၢမ်လွင်ႈတၢင်းမၼ်း။ “သူးဢၼ်ပေႃႈဢွၵ်ႇႁဵတ်းတၢင်းလူႇ၊ တၢင်းတၢၼ်း ဢၼ် ပေႃႈ ဢွၵ်ႇႁဵတ်းမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃႈဢွၵ်ႇမီးၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇတႄႉတႄႉဢိူဝ်ႈ။ မၼ်းတေယႂ်ႇလူင်ဢိူဝ်ႈ၊ မၼ်းတေ လၢၵ်ႇလၢႆး (ထူးဆန်း) ဝႆႉဢိူဝ်ႈ ပေႃႈဢွၵ်ႇ။ ႁဝ်းၸဝ်ႈ လႆႈႁၼ်မႃးယဝ်ႉ လႆႈငိၼ်းမႃးယဝ်ႉ ႁဝ်းမုၼ်ၸၢင်းၵေႃႈပႃး သမ်ႉပႃး ထႅင်ႈ ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈဢိူဝ်ႈတီႈတွင်ႇၵျီးၼႆႉ”- ၼႆ။

ၵမ်းၼႆႉ ႁဝ်းၵေႃႈဝႃႈ “ဢိူဝ်ႈဢဝ်ၸဝ်ႈႁဝ်းဝႃႈ ပေႃး မၼ်းဢမ်ႇ တိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၵေႃႈ ၵႂႃႇဢိူဝ်ႈ ပေႃးဝႃႈ ပဵၼ်သူး လွင်ႈလီတႄႉၵႂႃႇဢိူဝ်ႈ။ ပေႃးပဵၼ်သူးၵၢၼ်သိုၵ်း၊ ၵၢၼ်မိူင်း ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇပေႃးၶႂ်ႈၵႂႃႇ ၵူဝ်မၼ်းသုၵ်ႉသၵ်ႉ ႁဝ်းၼႆႉ ယူႇၸွမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ”။ ၵမ်းၼႆႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းၵေႃႈဝႃႈမႃး “ပဵၼ်ဢၼ်လီၵူၺ်း ပေႃႈဢွၵ်ႇ” ၵမ်းၼႆႉႁဝ်းၵေႃႈတူၵ်း လူင်းဝႃႈ ၵႂႃႇဢိူဝ်ႈ။ ၵမ်းၼႆႉ လိၵ်ႈမွၵ်ႇၵေႃႈ ၸင်ႇမႃးထိုင်တၢင်းလင် ႁဝ်းၵေႃႈ လႆႈႁပ်ႉလိၵ်ႈမွၵ်ႇထိုင်သေ ၸင်ႇဝႃႈၵႂႃႇ ႁပ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ထၢမ် – ဢၼ်ပၼ်သူးၼႆႉၶႃႈလူး ပဵၼ်ၽႂ်လႂ်၊ ၸုမ်းလႂ် ၵေႃႉပၼ်ၶႃႈ။
တွပ်ႇ – ၼႆႉပဵၼ်ၸုမ်းၼၵႃး ဢၼ်သူးၶမ်းၼၵႃးၼႆႉ ၶဝ်ပၼ်တင်းၵမ်ႇၽႃႇ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ပၼ်ၼႂ်း မိူင်းႁဝ်းၵူၺ်း။ ဢၼ်မႃးၼႆႉ မီးယူႇ 760 ၵေႃႉ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇတင်းသဵင်ႈ။ ဢၼ်မႃးၼၼ်ႉ ၵလႃးၼမ်၊ ထႆးၼမ်၊ ၾိလိပ်ႉပိၼ်ႊ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ဢၼ်ၶဝ်ပၼ်ၼႆႉ ၸဵမ်ၵူၼ်းႁွင်ႉၵႂၢမ်း၊ ၼၢင်း ၸိူင်း/ ၸၢႆးၸိူင်း (မင်းသမီး၊ မင်းသား)။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပႃးယူႇသေတႃႉၵေႃႈ လႆႈၵူႈၵေႃႉဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၵႆၵႆၼိုင်ႈၵေႃႉႁဵတ်းၼႆ။ မိူင်းထႆး ဢၼ်ႁဝ်းၵႆႉႁၼ်ၼႂ်းထီႊဝီႊၼၼ်ႉ ဢၢႆႈၵၢင်းၶူၼ်၊ တူဝ်သုင်သုင် ဢၢႆႈဢၼ်ႁဵတ်းၵူၼ်းႁၢႆႉၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈပႃး။ သမ်ႉထႅင်ႈၵူၼ်းႁွင်ႉၵႂၢမ်းၵဝ်ႇၵဝ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈပႃးၼႄႈ။ သမ်ႉထႅင်ႈ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးလိူဝ်သေပိူၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပၼ်ပႃး။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ မိူင်းမၢၼ်ႈသမ်ႉ တင်းမူတ်း မီး 11 ၵေႃႉ။ 11 ၵေႃႉၼႆႉ မုၼ်ၸဝ်ႈမၢၼ်ႈၼႆႉ မီး 5 ပႃး၊ ၵူၼ်း ႁိူၼ်း 3 ၵေႃႉ၊ ၸၢဝ်းတႆးသမ်ႉ ပႃး 3 ၵေႃႉ တင်းမူတ်း မီး 11 ၵေႃႉ၊ ၼႂ်းတႆး ႁဝ်း 3 ၵေႃႉသမ်ႉ ပဵၼ် မုၼ်ၸၢင်းပႃးၼိုင်ႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၼေႃႇၶမ်းလႃႉ၊ ၼၢင်းၸၢမ်လႅင်း တွင်ႇၵျီးလႄႈ ႁဝ်း။ ၵူၼ်းထႆး ၵေႃႈၼမ် မိူၼ်ၽၼ်းထူဝ်း၊ ၽၼ်းဢဵၵ်ႇၶဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးပဵၼ်လၢႆသိပ်းၵေႃႉၵွၼ်ႇ။

ထၢမ် – သႃသၼႃ တၢင်ႇဢၼ်ၶႃႈလူး ဢၼ်မႃးႁပ်ႉၵေႃႈမီးယူႇၶႃႈႁႃႉ။
တွပ်ႇ – တၢင်ႇသႃသၼႃၵေႃႈမီးဢိူဝ်ႈ။ ဢၼ်ၶဝ်လႆႈသူးတႄႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇဝႃႈ လွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆး ၵူၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇသေ မဵဝ်းမဵဝ်း။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းႁႃႉ၊ ၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင်သေမဵဝ်းမဵဝ်းႁႃႉ ၼႆၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ထၢမ် – ဢၼ်သူးၼၵႃးၼႆႉၶႃႈလူး ပဵၼ်သူးသင်တႄႉတႄႉၶႃႈ။
တွပ်ႇ – ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်သူးပိူဝ်ႈတႃႇ သႃသၼႃ။ ဢၼ်ႁဝ်းလႆႈ 2 ဢၼ်ၼႆႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်သႃသၼႃ၊ ထႅင်ႈဢၼ် ၼိုင်ႈသမ်ႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ၵူၼ်း ၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်း။

ထၢမ် – ၸဝ်ႈလႅင်းသႂ်ႁဝ်းၶႃႈလႆႈႁဵတ်းသင်မႃးလၢႆလၢႆလႄႈ ၸင်ႇလႆႈႁပ်ႉသူးဢၼ်ၼႆႉၶႃႈ။
တွပ်ႇ – ႁဝ်းတႄႉ ပေႃးဢဝ်တၢင်ႇမိူင်းဝႃႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈ 3 သူးဢိူဝ်ႈ။ 1) သူး တႄႇဝၢၼ်ႈ တႄႇမိူင်း။ 2) သူး ၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်း။ 3) သူး ႁဵတ်းၵၢၼ်သႃသၼႃ။ တီႈသူၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း ႁင်းၵွႆးသူ ဢၼ်ႁဝ်းႁဵတ်းမႃး မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၼၵႃးၵေႃႈႁဵတ်း၊ ၵျွင်းၵေႃႈႁဵတ်း၊ တီႈမိူင်းၽူင်းၵေႃႈ တိုၵ်ႉတေၵႂႃႇႁဵတ်းထႅင်ႈယူႇ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေၵႂႃႇႁဵတ်းထႅင်ႈ ပဵၼ် ၵွင်း မူးပုတ်ႉထၵႃႇယႃႇၸဝ်ႈသိလ် ထမ်းဝုၼ်းၸုမ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈယွၼ်းဝႃႈ ႁႂ်ႈၵႂႃႇတႄႇပၼ်။ ပိူၼ်ႈမႃးတူၺ်းလၢႆၸုမ်း ယဝ်ႉ 3-4 ၸုမ်းယဝ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်။ ပေႃႈဢွၵ်ႇတႄႉ တိုၼ်းတေပဵၼ်လႆႈ ၼႆလႄႈ တေၵႂႃႇတႄႇ ၵွင်းမူး ႁၢင်ႈမိူၼ် ပုတ်ႉထၵႃႇယႃႉ တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ။

Photo by – Pang Lang/ ၸဝ်ႈလႅင်းႁိူင်းသႂ် လႆႈႁပ်ႉသူးၼၵႃး တီႈမိူင်းၵွၵ်ႇ ၸိုင်ႈထႆး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 08/12/2018

လိူဝ်သေၵွင်းမူးယဝ်ႉ ႁဝ်းလႆႈႁဵတ်းပႃးထႅင်ႈၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈ ဝိႁၢရ်တီႈ မိူင်းပဵင်း 2 လင် 3 လင် ၼႆႉပဵၼ်ဝိႁၢရ်လူင် ဝတ်ႉလူင်မိူင်းပဵင်း၊ ၸွမ် တွင်း၊ ယၢင်းႁႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉ ၼမ်ႉၸၢင်၊ လွႆလႅမ်၊ ပၢင်လူင်၊ ၵုၼ်ႁဵင် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ သၢင်ႈဝႆႉၵျွင်း ဢၼ်ပဵၼ်လင် ပဵၼ်လင်။ ဢၼ်ၵႂႃႇႁူမ်ႈပိူၼ်ႈတီႈၼိုင်ႈလႄႈ တီႈၼိုင်ႈတႄႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉပုတ်ႉထ ၸၼ်ႉၸွမ် သီႇႁႃႈပၢၵ်ႇ၊ ၸဵတ်းပႅတ်ႇပၢၵ်ႇ၊ ႁဵင် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး၊ တၢင်းလၢႆးၶႃႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉ တႆးၼႂ်းမိူင်းၶၢင် မၼ်းတလေး ႁူင်း 2 ၸၼ်ႉ၊ တၢင်ႉယၢၼ်း တီႈၸဝ်ႈ သုၶမ်းၶဝ်၊ ၸဝ်ႈသုဝၼ်ႇၼၶဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈလႆႈ ၵေႃႇသၢင်ႈလူႇတၢၼ်းမႃး။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း