ဢၼ်ႁဵတ်းပွႆးပီမႂ်ႇတႆးၼႆႉ မၼ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈတင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶိူဝ်းတႆးႁဝ်း ဢၼ်မီးယူႇ ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းဢႃသမ်ႇ၊ လၢဝ်း၊ ထႆး၊ မိူင်းမၢၼ်ႈ၊ ဝႅတ်ႉၼမ်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင်လႃႇၼႆ ၸဵမ်မိူဝ်ႈႁဝ်းပႆႇလႆႈသႃသၼႃပုတ်ႉထၼၼ်ႉ ႁဝ်းဢဝ်ၵၢင်ဝၼ်း မႃး ပဵၼ် ပၵ်းပိူင်ဢၼ်တူၺ်းဝၼ်းႁဝ်းသေလႄႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈၸွမ်း လၢႆးၼပ်ႉဢၢၼ်ႇႁဝ်း။ လိူၼ်ၸဵင် တေႃႇထိုင် လိူၼ် 12 ။ တေႃႈလဵဝ်ၼႆႉ လိူၼ် 12 တေသဵင်ႈ ၼႂ်းလိူၼ် 12 လပ်းလႄႈ လိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇဝၼ်း 1 ၼႆႉ ပဵၼ်ပီမႂ်ႇတႆးႁဝ်း၊ ႁဝ်းၼႆႉ ႁွင်ႉ လိူၼ်ၸဵင်၊ လိူၼ်ၵမ် ပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်းမၢင်တီႈသမ်ႉႁွင်ႉလိူၼ်ဢၢႆႈ လိူၼ်ယီႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ မႂ်ႇသုင်မႃးလႄႈ မၢင် ဝၢၼ်ႈ မၢင်မိူင်းၵေႃႈ ၸႂ်ႉၸွမ်းပီသႃသၼႃၵႂႃႇလႄႈသင်၊ မၢင်ဝၢၼ်ႈ မၢင်တီႈၵေႃႈ ၸႂ်ႉၸွမ်း ပီ ၶရိတ်ႉၵႂႃႇလႄႈသင် ႁဝ်းပီႈ ၼွင်ႉတႆး 6 မိူင်းလူင်ၼႆႉ ဢဝ်ပီမႂ်ႇႁဝ်း ပိူင်ႈၵၼ်ၵႂႃႇ တီႈတႄႉမၼ်း ပီမႂ်ႇတႆးဢၼ်ၼႆႉမၼ်း ပဵၼ် ပီမႂ်ႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးႁဝ်း ဢၼ်မီးၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။
ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ 1967 ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ႁဝ်းၶဝ် ဢၼ်ပႃးသြႃႇၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်းၶဝ်၊ လုင်းၶုၼ်မႁႃၶဝ် ၶဝ်ၸဝ်ႈ 7-8-9 ၵေႃႉ ၶိုၼ်းၵုမ်ၵၼ်တီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီးသေလႄႈ ၶိုၼ်းမၵ်းမၼ်ႈႁႂ်ႈႁဝ်းႁဵတ်းမႃး ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း မိူဝ်ႈၼၼ်ႉလႄႈ ပေႃးဢဝ်ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼမ်းၼႃႈၼၼ်ႉ ႁဵတ်းဢမ်ႇလႆႈ ႁဝ်းၸင်ႇဢဝ် ဝၼ်းၶူးမေႃတႆး။ ဝၼ်းၶူး မေႃတႆးၼႆႉ လိူၼ် 12 မႂ်ႇ 1 ၶမ်ႈ။ လုင်းၶုၼ်မႁႃႇႁဝ်း လဵပ်ႈႁဵၼ်း ၸဝ်ႈၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး 6 ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ် ၶဝ် ၸဝ်ႈၵိူတ်ႇလိူၼ် 12 ၼႆလႄႈ ၸင်ႇဢဝ်လိူၼ် 12 မႂ်ႇ 1 ၶမ်ႈ၊ ႁဵတ်းဝၼ်းၶူးမေႃ တႆးမႃး တေႃႇထိုင် 1983။ ဝၢႆးသေ 1983 မႃးယဝ်ႉ ၸင်ႇၵွႆႈဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းပီမႂ်ႇတႆးမႃး။
ဢၼ်ၶႂ်ႈလၢတ်ႈၼႄတႄႉ ပီမႂ်ႇတႆးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈတႆးႁဝ်းၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ယူႇၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉလႄႈ သင်ဝႃႈ ႁဝ်းလိုမ်းပႅတ်ႈလၢႆးတူၺ်းဝၼ်းႁဝ်း ပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်းႁဝ်း မိူၼ်ႁဝ်းထိုမ်ႈပႅတ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင် လႃႇ ပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းႁဵတ်းမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈႁဝ်းပႆႇလႆႈသႃသၼႃပုတ်ႉထ လႄႈ ပီယၢဝ်း ယိုၼ်းႁိုင် ဢၢၼ်ႇႁူဝ် ႁဵင်ပီမၼ်း။ ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈၵေႃႈ ပၢႆးဝူၼ်ႉတႆးႁဝ်း ပူႇယႃႈတႃမွၼ်ႇႁဝ်း မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၼၼ်ႉ ၶိုတ်းၵၢပ်ႈၵႃႈႁိုဝ်ၼႆ။ 5 ဝၼ်း 1 ၵၢတ်ႇ၊ 2 ၵၢတ်ႇ 1 ဝူင်ႈ၊ 3 ဝူင်ႈ 1 လိူၼ်၊ 2 လိူၼ် 1 ပၼ်ႇၶွပ်ႈ ၼိုင်ႈပီၼႆႉ ႁဝ်းမီး 360 ဝၼ်း။
ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ၵူၼ်းမေႃ(တဵၵ်ႉပၢၼ်ႇ/သၢႆႊယႅၼ်ႊ) ၶဝ်မႃးသွၼ်ႇသမ်ႉ မီး 365 ဝၼ်းၼႆ ႁဝ်းဢေႇလိူဝ်ၶဝ် 5 ဝၼ်း ၵူၺ်း။ ၼႆႉၸဵမ်မိူဝ်ႈၸဝ်ႈသၢႆႊယႅၼ်ႊၶဝ်ပႆႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁၼ်ၼၼ်ႉ တႆးႁဝ်းယင်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁၼ်မႃးယဝ်ႉၼႆ ႁဝ်းလီ ဢဝ်ၵုင်ႇ ဢဝ်မုၼ်သေ ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈလုၵ်ႈလၢၼ်ႁဝ်းလိုမ်းပႅတ်ႈ လိူင်ႈပီမႂ်ႇႁဝ်းလႄႈ ပၵ်းပိူင်တူၺ်းဝၼ်း(ပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်း) ႁဝ်း။ ပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ဝၼ်းလႂ် ႁဝ်းတေလႆႈႁဵတ်းဢၼ်လႂ်လႆႈလႄႈ ဝၼ်းလႂ်တေဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်း ဢၼ်လႂ်ၼႆ မၼ်းပႃး ၵႃႇလႃးမၼ်းၸွမ်းၵမ်းလဵဝ်။
ၵူၺ်းၵႃႈ ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်းဢၼ်ၼႆႉ ၽႂ်ၸႂ်ႉလႃႇ ပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်း ဢၼ်ယူႇၾၢႆႇဢွၵ်ႇၶူင်း၊ ပီႈၼွင်ႉၶိုၼ်၊ ပီႈ ၼွင်ႉလိုဝ်ႉ ၶဝ်ၵမ်ႈၽွင်ႈလႄႈ ပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်းၵမ်ႈၽွင်ႈၵူၺ်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇပၢၼ်မႂ်ႇၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်လိုမ်းပႅတ်ႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ လုၵ်ႈလၢၼ်ႁဝ်းတင်းလၢႆ ၶိုၼ်းၶူၼ်ႉႁႃၶိုၼ်းသေလႄႈ ၶိုၼ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁႂ်ႈလႆႈမၢႆတွင်း ၵႂႃႇဝႃႈ ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်ၶွင်ၵဝ်ႇ ၵႄႇႁဝ်းၼႆၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆ။
ၶူးၶိူဝ်းသႅၼ်
ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၾၢႆႇပိုၼ်း
