Friday, March 29, 2024

မိင်ႈပီ 12 လႄႈ ဝၼ်းပီမႂ်ႇၶိူဝ်းတႆး

Must read

Photo by – ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး လႄႈ ၾိင်ႈငႄႈတႆး ၸၼ်ႉၸွမ်တင်းလူင် ၵဵင်းတုင်/ ပွႆးပီမႂ်ႇတႆး တီႈၵဵင်းတုင် 2113 ၼီႈ

ၵႂၢမ်းၼမ်း။
မိင်ႈပွင်ႇဝႃႈ ၸိုဝ်ႈ၊ ၸိုဝ်ႈပီ၊ ၸိုဝ်ႈလိူၼ်၊ ၸိုဝ်ႈဝၼ်း ဢၼ်ႁွင်ႉၸွမ်းမူႇလႅင်လၢဝ် ဢမ်ႇၼၼ် ႁွင်ႉၸွမ်းရႃးသီၶၢဝ်းယၢမ်း ၼင်ႇပၢႆးႁူးရႃးတၢင်းမိူင်းဝၼ်းဢွၵ်ႇႁဝ်း ဢၼ်ၼမပ်ႉၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းဝူင်းလိူၼ်သေ လၢတ်ႈဝႆႉ၊ မူႇလႅင်လၢဝ်ၼႆႉပႃႇ လိႁွင်ႉ ၼၵ်ႉၶတ်ႉတ၊ သၼ်သၵြိတ်ႉသမ်ႉႁွင်ႉၼၵ်ႉသတ်ႇ။ ၼႂ်းမူႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးႁဝ်း( ၼပ်ႉပႃးတင်းထႆးလႄႈလၢဝ်း) မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၵေႃႈ မီးၾိင်ႈထုင်းဢၼ်ဢဝ်ၸိုဝ်ႈလႅင်လၢဝ်(ၸိုဝ်ႈၼၵ်ႉၶတ်ႉတ) မႃးသွၼ်ႇၼပ်ႉ ပီလိူၼ်ဝၼ်းယၢမ်းတႃႇ လွင်ႈယူႇသဝ်းလႄႈ ၵၢၼ်လဵင်ႉတွင်ႉၸွမ်းဝၼ်းလႂ်ဝၼ်းၼၼ်ႉၼႆယူႇ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ – ပီၵၢပ်ႇသၼ်(ပီလိင်း)၊ လိူၼ်လပ်း ၵႆႈ(လိူၼ်မူ)၊ ဝၼ်းႁုင်ႉႁဝ်ႉ(ဝၼ်းၵႆႇ) ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ဢၼ်ၸိူဝ်းႁဝ်းထုၵ်ႇ လီပွင်ႇၸႂ်ဝႆႉဢွၼ်တၢင်းၼႆႉမီးဝႃႈ – ပၢႆးႁူး ရႃးဢၼ်ၼပ်ႉ ၸွမ်းလၵ်းပိူင်သဵၼ်ႈတၢင်းဝူင်းလိူၼ် လႆႈယိပ်းဢဝ်မူႇလႅင်လၢဝ်ၼိူဝ်ၵၢင်ႁၢဝ်မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်း ပဵၼ်တူဝ် သတ်းတဝႃးၼႂ်းမိူင်းၶူင်းၵၢင်တႅၼ်းယဝ်ႉ ဢဝ်မူႇလႅင်လၢဝ် ၼိူဝ်တွင်ႉၾႃႉမႃးၶူၼ်းလေႃးလႄႈ ၵၼ်တင်းသတ်းတဝႃး ၼႂ်းမိူင်းၵူၼ်းလူၺ်ႈတၢင်းဢွမ်ႈ။ ၵွႆးၵႃႊ ပၢႆးႁူးရႃးဢၼ်ၼပ်ႉၸွမ်းလၵ်းပိူင်သဵၼ်ႈတၢင်းဝူင်းဝၼ်းၶဝ်သမ်ႉ လႆႈဢဝ် လၵ်းပိူင်လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ၶွပ်ႇၸၵ်ႉၵဝရႃးမႃး ၸႂ်ႉတိုဝ်းတႅၼ်းတွင်ႉၾႃႉၵၢင်ႁၢဝ်လူၺ်ႈတၢင်းသိုဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ။

မိင်ႈပီ။
မိင်ႈပီ(ၼၵ်ႉၶတ်ႉတ) ၼႂ်းလၵ်းပိူင်ၸၢဝ်းတႆးႁဝ်း မီး 12 လုၵ်ႈ၊ ၸိူင်ႉၼင်ႇ – ၸႆႈ ပဝ်ႈ ယီး မဝ်း သီ သႆႈ သိင မဵတ်ႉ (မူတ်ႉ) သၼ် ႁဝ်ႉ သဵတ်း(မဵတ်ႉ) ၵႆႈ [ၽႄ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းတႆးဝႃႈ – ၼူ ဝူဝ်း(ၵႂၢႆး) သိူဝ် ပၢင်တႆး(မႅဝ်း) ငိူၵ်ႈ(ငူးယႂ်ႇ) ငူးလဵၵ်ႉ မႃႉ လိင်း(ဝွၵ်ႉ) ၵႆႇ မႃ မူ(ၸၢင်ႉ) ၼႆ]။ 12 မိင်ႈပီၼႆႉ တႆးႁဝ်းႁွင်ႉလုၵ်ႈပီ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ မီးမႄႈပီထႅင်ႈ 10 လုၵ်ႈ၊ ၸိူင်ႉၼင်ႇ – ၵၢပ်ႇ လပ်ႈ ႁၢႆး မိူင်း ပိုၵ်း ၵတ်း ၵူတ်း(ၶူတ်း) ႁုင်ႉ တဝ်ႇ ၵႃႇ၊ မိူဝ်ႈဢဝ်မႄႈပီ 10 လုၵ်ႈ မႃးၸႅၼ်ႇၶပ်ႉၸွမ်း လုၵ်ႈပီ 12 လုၵ်ႈသေ ၼပ်ႉဢၢၼ်ႇၵႂႃႇၵူႈၵၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ – ၵၢပ်ႇၸႆႈ လပ်းပဝ်ႈ ႁၢႆးယီး မိူင်းမဝ်ႈ ၼႆၵႂႃႇတေႃႇပေႃးလႆႈ 60 ႁွပ်ႈၵေႃႈ တေၶွပ်ႈၶိုၼ်းတီႈၵဝ်ႇၵၢပ်ႇၸႆႈ၊ ပီလိူၼ်လႄႈ ဝၼ်းၵေႃႈ ၼပ်ႉလႆႈ 60 ႁွပ်ႈမိူၼ်ၵၼ်၊ ယွၼ်ႉၼၼ် ၸင်ႇၵိူတ်ႇ မီးၾိင်ႈထုင်းၼပ်ႉဢၢၼ်ႇၶၢဝ်းယၢမ်းတွၼ်ႈတႃႇႁဵတ်းသၢင်ႈၼႃႈၵၢၼ်ၽဝၸွမ်းဝၼ်းမႃး၊ ၸိူင်ႉၼင်ႇ – 60 ယၢမ်းပဵၼ် 1 ဝၼ်း၊ ႁႃႈဝၼ်းပဵၼ် 1 ၵၢတ်ႇ၊ 2 ၵၢတ်ႇပဵၼ် 1 ဝူင်ႈ၊ 3 ဝူင်ႈပဵၼ် 1 လိူၼ်၊ 2 လိူၼ်ပဵၼ် 1 ႁွပ်ႈ(60 ဝၼ်း)၊ 6 ႁွပ်ႈပဵၼ် 1 ပီ ၼႆၼၼ်ႉယူႇ။ ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးႁဝ်း မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼပ်ႉဢၢၼ်ႇလၵ်းၼီႈ(သၵ်ႉၵရၢၸ်ႊ)၊ မၢႆတွင်းႁဵတ်ႇၵၢၼ်လႄႈ တင်ႈၸိုဝ်ႈ လုၵ်ႈလၢၼ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈတိုဝ်းလၵ်းပိူင်မႄႈပီလုၵ်ႈပီ 60 ႁွပ်ႈ ၼႆႉပဵၼ်ပိူင်တႆးမႃး။

- Subscription -

ဝၼ်းပီမႂ်ႇတႆးလႄႈ လၵ်းပိူင်မိင်ႈပီ။
ၵႃႈၸိူဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းဢၼ်တိုဝ်းၸွမ်းလၵ်းပိူင်မိင်ႈပီ မႃးၸႂ်ႉပဵၼ်ၾိင်ႈၼပ်ႉသွၼ်ႇ ပီလိူၼ်ဝၼ်းယၢမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း တူဝ် ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဝႃႈ ၶိူဝ်းလႂ်လႆႈၼပ်ႉဢဝ်ဝၼ်းလိူၼ် 12 လပ်းမႃးပဵၼ်ဝၼ်းသဵင်ႈပီၵဝ်ႇ၊ ယဝ်ႉၼပ်ႉဢဝ်ဝၼ်း လိူၼ် ၸဵင်မႂ်ႇ 1 ၶမ်ႈ မႃးပဵၼ်ဝၼ်းပီမႂ်ႇလႄႈ ၼပ်ႉထိုဝ်ၵၼ်မႃးၸိူင်ႉၼႆ ၵူႈပီတေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်(လိူၼ်ၸဵင်ၼႆႉ လၢဝ်းယူၼ်း၊ လၢဝ်း၊ ထႆး၊ ၶိုၼ်၊ လိုဝ်ႉ ၶဝ်ႁိၵ်ႈဝႃႈလိူၼ်ဢၢႆႈ)၊ လိူၼ်ၸဵင်ယူၼ်းဝႆးသေ လိူၼ်ၸဵင်တႆး ထႆး 2 လိူၼ်၊ လႄႈ လိူၼ်ၸဵင် လိုဝ်ႉ ၶိုၼ် ဝႆးသေ လိူၼ်ၸဵင်တႆး ထႆး 1 လိူၼ် ၸွမ်းဢဝ်ပၢႆးႁူးရႃးတီႈလႂ်တီႈၼၼ်ႈ။

ပီမႂ်ႇတႆး ပဵၼ်ပီမႂ်ႇဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးၵူႈၶိူဝ်းၶိူဝ်းၼပ်ႉထိုဝ်ၵၼ်မႃး တင်ႈတႄႇမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးမွၵ်ႈ 3000 ပီလိူဝ်။ မႅၼ်ႈ ဝၼ်းလိူၼ်ၸဵင်ၶိုၼ်ႈ 1 ၶမ်ႈ ဢၼ်ၼပ်ႉၸွမ်းလွၵ်းလၢႆးသၢႆတၢင်း လႅင်လၢဝ် ဢၼ်ပဵၼ်ၾိင်ႈ ထုင်းၵဝ်ႇ မွၼ်ၶိူဝ်းၵူၼ်း ၼႂ်းပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ၊ တေလႅၵ်ႈလၢႆႈၼႂ်း လိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊၵူႈပီ လႄႈ မၢင်ပီၼႂ်းလိူၼ်တီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဝၼ်းပီမႂ်ႇတႆး ၼႂ်းလၵ်းပိူင်မိင်ႈပီ (60 ႁွပ်ႈ) ၼႆႉ ၵူၼ်းတႆးႁဝ်းၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း တႄႇဢဝ်ၸၢဝ်းထႆး လၢဝ်း ယူၼ်း လိုဝ်ႉလႄႈ ၶိုၼ် လိုမ်းၵၼ်ပႅတ်ႈမူတ်းယဝ်ႉ။ မီးၵႃႈၸၢဝ်းတႆးလူင် ၼႂ်းမိူင်းတႆးၵဝ်ႈႁၢႆးႁေႃ(ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး ၼႂ်းၸႄႈမိူင်း တႆးယၢမ်းလဵဝ်) ၵွႆးယဝ်ႉ ဢၼ်ယင်းတိုၵ်ႉပႂ်ႉပႃးမႅတ်ႇပႅင်းလႄႈ သိုပ်ႇၽႄႈတိူၼ်းၵၼ်ယူႇၵူႈပီပီၼႆႉ။

ၼႂ်းပိုၼ်းတႆး ယင်းလိူဝ်ဝႆႉၶေႃႈမုလ်းႁႂ်ႈႁဝ်းႁၼ်လွင်ႈဝႃႈ – လိူၼ်ၸဵင်ပီမႂ်ႇတႆးၼႆႉ တင်ႈဢဝ်ပၢၼ်သုၶူဝ်ထႆး တေႃႇထိုင် တွၼ်ႈၵၢင်ပၢၼ်ဢယုတ်ႉထယႃးၼၼ်ႉ ပဵၵ်ႉဝႃႈၸိူဝ်းပဵၼ်ၸၼ်ႉၸဝ်ႈ ၸၼ်ႉၶုၼ် လႆႈပဵၼ်ႇၵႂႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၸွမ်း ၾိင်ႈ ဝၼ်းပီမႂ်ႇလုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ်ၼပ်ႉဢၢၼ်ႇၸွမ်းသႆ တၢင်းတႃဝၼ်းယဝ်ႉၵေႃႈယႃႇ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းၸၼ်ႉၵၢင်လႄႈ ၶႃႈ ဝၢၼ်ႈၵူၼ်းၼႃးၶဝ်တႄႉ ၵွပ်ႈလႆႈပိုင်ႈဢိင်ၼမ်ႉၾႃႉသၢႆၾူၼ်တႃႇၵၢၼ် ၽုၵ်ႇသွမ်ႈယူႇလႄႈ ယင်းတိုၵ်ႉၸႂ်ႉတိုဝ်းလိူၼ် ၸဵင်(လိူၼ်ဢၢႆႈ) မႂ်ႇဝၼ်း 1 ပဵၼ်ဝၼ်းပီမႂ်ႇၸွမ်းလၵ်းပိူင်လႅင်လၢဝ်ၵၼ်ယူႇ။

ၵႂၢမ်းလူပ်းလင်။
တီႈတႄႉမၼ်း သင်ၼပ်ႉဢၢၼ်ႇပီလိူၼ်ဝၼ်းယၢမ်းၸွမ်းလွၵ်းလၢႆးပၢႆးႁူးရႃးၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဢၼ် တိုဝ်းလၵ်းပိူင်မိင်ႈပီ 60 ႁွပ်ႈ (လၵ်းပိူင်ပီၵၢပ်ႇၸႆႈ) ယဝ်ႉၼႆႉ တေလႆႈႁၼ်ဝႃႈဝၼ်းလိူၼ် 12 လပ်းပဵၼ်ဝၼ်း သုတ်းပီ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဝၼ်းလိူၼ်ၸဵင် (လိူၼ်ဢၢႆႈ) မႂ်ႇ 1 ၶမ်ႈပဵၼ်ဝၼ်းပီမႂ်ႇလႄႈ တေမိူၼ်ဝူင်းလေႃႉပၼ်ႇယူႇၸိူင်ႉၼႆၵူႈပီပီ။ ယွၼ်ႉၼၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ၸင်ႇလႆႈယိပ်းတိုဝ်းလၵ်းပိူင်ၼႆႉ သေႁဵတ်းပွႆးယုၵ်ႉယွင်ႈပီမႂ်ႇလႄႈ လူႇၶဝ်ႈမႂ်ႇ ဢၼ်ၼႄဝႃႈ သုတ်းသဵင်ႈၶၢဝ်းဢဝ်ၶဝ်ႈဢဝ်ၼမ်ႉၵႂႃႇပီၼိုင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် 60 ႁွပ်ႈ(360) ယဝ်ႉၸိူင်ႉၼႆ။

မႁႃမုင်ႉ (မိူင်းၸႄႈ)
လၵ်းၼီႈပီတႆးၵႃႇသႆႈ(ပီငူး) ပီမိူင်း 2107

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း