Friday, March 29, 2024

ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး “သွၼ်း”

Must read

Photo by – SWAN/ ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး ၶွပ်ႈတဵမ် 1 ပီ

ၽွင်းမိူဝ်ႈပီ 1996-1998 ၼၼ့်တပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁေႃႈလိုပ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼပ့် 300,000 ပၢႆၵေႃႉ ၼႂ်းဝၢၼ်ႈမွၵ်ႈ 1,400 ဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်သေဢမ်ႇၵႃး ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈယၢၼ်ႈၵူဝ်ၼၼ့် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းပေႉၵိၼ်ႁုၵ်းႁၢႆႉ၊ ၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်း ပဵၼ်မူႇ၊ လူၺ်ႈဝၢင်းၽႅၼ်ၸွမ်းလွၵ်းၸွမ်းပိူင်သေ ၵၼ့်ၸၼ်လူလၢႆၼၢင်းယိင်း။ ၵွပ်ႈလွင်ႈႁုၵ်းႁၢႆႉၸိူဝ်းၼႆ့သေ ၵူၼ်းမိူင်း တႆးတင်းၼမ် လႆႈပၢႆႈၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းမိူင်းထႆး။ ပီႈၼွင့်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၵမ်ႈၽွင်ႈသမ့်ၶဝ်ႈၵႂႃႇယူႇၼႂ်း ၼႃႈလိၼ်ၵုမ်းၵမ် တပ်ႉသိုၵ်း ၸိုင်ႈတႆး ဢၼ်ပၵ်းသဝ်းယူႇၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် တႆး – ထႆး။

ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းပၢႆႈၽေး ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းမိူင်းထႆးၼၼ့် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ဢမ်ႇမၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းမိူင်းယၢင်းလႄႈ ယၢင်းလႅင်။ ၵွပ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်သေ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးလႆႈဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ် ပၼ်တၢင်းၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် မႃးယူႇယဝ့်။ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေး ၸိူဝ်းၸၢင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈၼၼ့် လႆႈႁႃႁဵတ်းၵၢၼ်သၢမ်တီႇ 3Ds: ဝူၺ်ႇႁင်ႈ(Dirty)၊ ဢၼ်မီးၽေးလႄႈ ဢၼ်တုၵ့်ၶယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ(Dangerous and Difficult) ၼႂ်းမိူင်းထႆးတွၼ်ႈတႃႇႁႃလဵင့်ၼႃႈႁိူၼ်း ၸဵမ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ထိုင်ၽူႈဢႃယုယႂ်ႇ။ ၸိူဝ်းၶဝ် ဢမ်ႇမီးမၢႆၾၢင် ဝတ်းဝႂ်သင်လႄႈ ထုၵ်ႇၺႃးတၢင်းၸဝ်ႈၵၢၼ်ဢမ်ႇၼၼ် ပေႃႈ လဵင့် မႄႈလဵင့်ထႆး ၵိၼ်ၸိၵ်းတွၵ်ႇၸွၵ်း၊ ပေႉၵိၼ်လူလၢႆ ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ပဵၼ်ၵူၼ်း ၵူႈလွၵ်းၵူႈပိူင်။

- Subscription -

လွင်ႈၸိူဝ်းဢၼ်လီတိူဝ်ႉၸႂ်ၶေႃးၶူမ်ၸိူဝ်းၼႆ့ ပဵၼ်လွင်တၢင်းပၼ်ႁႅင်းဢီးႁႂ်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၼႅင်ႈၵၢၼ်တူင့်ၼိုင်ၼၢင်းယိင်း တႆး ႁွင့်ဝႃႈ “ ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး” ဢၼ်ႁူႉၸၵ်းၵၼ်ဝႃႈ ၸုမ်း “သွၼ်း”ၼႆၶႃႈယဝ့်။

Photo by – SWAN/ ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး ပၼ်ပၢင်သွၼ်ပိုၼ်းႁူႉ တီႈလွႆၵေႃႇဝၼ်း

ၸဵမ်မိူဝ်ႈဢမ်ႇပႆႇၶွတ်ႇၽွတ်ႈ “သွၼ်း” ၼၼ့် ၼၢင်းယိင်းတႆး ၸိူဝ်းမႃးႁွတ်ႈထိုင်ဝႆ့ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆး ၸွမ်းၼင်ႇၵေႃႉလႂ် ၵေႃႉၼၼ့်ၼင်ႇဢၼ်ပွင်ပဵၼ်လႆႈ လႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ပၼ်တၢင်းၸွႆႈထႅမ် ၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ၺႃ၊ ပၢႆးယူႇလီလႄႈ ၶူင်းၵၢၼ် (Project) ပၼ်တၢင်းၸွႆႈထႅမ် ၼိူဝ်တၢင်းလူဝ်ႇၼၢင်းယိင်းတႆးမႃးဝႆ့ၸဵမ်လႂ်ယူႇ။

မိူၼ်ၼင်ႇ ၼၢင်းယိင်းတႆးၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းၶိူဝ်းတႆးမႂ်ႇသုင် တီႈဝဵင်းမိူင်းၵွၵ်ႇ ၵမ်ႈၽွင်ႈတႄႇႁဵတ်းသၢင်ႈ ပၼ်တၢင်းႁူႉလွင်ႈ HIV/AIDS၊ ၸွႆႈထႅမ်ၾၢႆႇပၢႆးယူႇလီ၊ ပၼ်ၶေႃႈတိူင်ႇပၢင်ႇ(ပိုၵ်ႇသႃ) ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈလႄႈ ပၼ်တၢင်းၸွႆႈထႅမ်ၶိုၵ့်ၶၵ့် တွၼ်ႈတႃႇႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်းလႄႈၼၢင်းယိင်းတႆး ၸိူဝ်းထုၵ်ႇၵႃႉၶၢႆမႃးဝႆ့ယူႇ။ တႃႇတေၸၢင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်း ႁူမ်ႈ ပႃး တင်း ၵၢၼ်ပၼ်တၢင်းႁူႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၵႃႉၶၢႆၵူၼ်း ၸိူဝ်းၼၼ့်ၵေႃႈ လႆႈႁူမ်ႈမိုဝ်း ႁဵတ်းသၢင်ႈၸွမ်း မုၵ့်ၸုမ်းထႆးလႄႈ မုၵ့်ၸုမ်းၼွၵ်ႈမိူင်း။ ၼၢင်းယိင်းမၢင်ၸိူဝ်းၸိူဝ်းယူႇတီႈၵဵင်းမႆႇၼၼ့်ၵေႃႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်း ၸုမ်းဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ(NGOs) လႄႈၸုမ်းတူင့်ၼိုင်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ်ႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း MAP- Migrant Assistance Program (ယၢမ်းလဵဝ်ႁွင့် MAP Foundation)၊ ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ်မိူင်းမၢၼ်ႈ BRC – Burma Relief Center လႄႈ ၵဝ့်ငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ၸိူဝ်းၼၼ့်သေ ၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းတႆးပၢႆႈၽေး လူၺ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈတႆးလႄႈ ထႆး၊ ပၼ်တၢင်းႁူႉလႄႈၸွႆႈထႅမ်ၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ၺႃ၊ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၽိုၼ်လိၵ်ႈ ပၼ်တၢင်းႁူႉလႄႈ ၽိုၼ်လိၵ်ႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၼ်း ၽႃႇသႃႇတႆး။ ၼၢင်းယိင်း ၸိူဝ်းယူႇၵဵင်းမႆႇလႄႈ ၵဵင်းႁၢႆး ထႅင်ႈၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ႁူမ်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈၸွမ်း ၵၢၼ်ၾိင်ႈငႄႈ ၾိင်ႈထုင်းလႄႈ လွင်ႈၽႃႇသႃႇလိၵ်ႈလၢႆး၊ ဢိတ်ႇဢွၵ်ႇပပ့်ႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆးလႄႈ ပူဝ်ႊသတႃႊ ပၼ်တၢင်းႁူႉ။

တွၼ်ႈတႃႇၵၢၼ်ငၢၼ်း ၸိူဝ်းဢၼ်လၢတ်ႈမႃးပႃးၼိူဝ်ၼႆ့ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေမီး လွင်ႈၵပ်းၵၢႆႇၵၼ်လႄႈ ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၼၢင်း ယိင်းတႆး ႁႂ်ႈမၼ်းပေႃးထိုင်တီႈလိူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ့် မီးတၢင်းၶႆႈၸႂ်လႄႈ ႁၼ်ထိုင်ၵၼ်ဝႃႈ လူဝ်ႇလႆႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၼႅင်ႈၵၢၼ်ဢၼ် ၼိုင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈၼၢင်းယိင်းတႆး။

ၸိူင်ႉၼၼ်သေ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 28 လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် ပီ 1999 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ်ၼၼ့် ၼၢင်းယိင်းတႆး ဢၼ်မီးဢႃယု လၢႆလၢႆသႅၼ်း လႄႈ ၸိူဝ်းဢၼ်မီးတူဝ်ထူပ်းဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ် မွၵ်ႈ 40 ၵေႃႉ မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵၼ် တွၼ်ႈတႃႇပွင်ပဵၼ်ပၢင်ၵုမ်ဢၼ်ၼိုင်ႈ။ တၢင်း ယိူင်းဢၢၼ်းၼၢင်းယိင်း ၸိူဝ်းမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ့် ၵမ်ႈၽွင်ႈ တူင့်ၼိုင်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ် ႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း လႄႈ ပၼ်တၢင်း ၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး၊ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈၵဵပ်းၶေႃႈမုလ်း လွင်ႈပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး သေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁႂ်ႈၵူၼ်းတင်းၼမ်ႁူႉ၊ မၢင်ၸိူဝ်းသမ့် တူင့်တိုၼ်ႇၼႂ်းၵၢၼ်ငၢၼ်း ၽႃႇသႃႇလိၵ်ႈလၢႆးတႆး၊ ၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈ ထုင်းတႆးလႄႈ ပိူင်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵၢၼ်သွၼ်တႆး ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ့်။ မၢင်ၵေႃႉသမ့် ယၢမ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈတူင့်ၼိုင် ပႃးၼႂ်းမုၵ့်ၸုမ်း ၼၢင်းယိင်း ၸိုင်တႆး (Women’s Association of Shan State – WASS) ဢၼ်ပဵၼ်မုၵ့်ၸုမ်းယူႇၼႂ်းၼႃႈလိၼ်လွတ်ႈလႅဝ်း သေ ၵေႃႇတင်ႈမႃး 6 ပီဢွၼ်တၢင်းၸုမ်း “သွၼ်း”။ ၵူၺ်းၵႃႈ မုၵ့်ၸုမ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း တႃႇႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်း သေ ဢမ်ႇၵႃး လႆႈၵိုတ်းယိုတ်းၵႂႃႇမိူဝ်ႈတပ့်သိုၵ်းမိူင်းတႆး (Mong Tai Army – MTA) ဝၢင်းၶိူင်ႈမိူဝ်ႈပီ 1996။

လွင်ႈလႆႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈၼႅင်ႈၵၢၼ် လွင်ႈတူင့်ၼိုင်ၼၢင်းယိင်းတႆးသေ ပဵၼ်မႃးမုၵ့်ၸုမ်းၵႅၼ်ႇၶႅင်ဢၼ်ၼိုင်ႈၼႆ့ ႁဝ်းၶႃႈယုမ်ႇ ယမ်ဝႃႈ တေၸၢင်ႈၸွႆႈထႅမ်ၼၢင်းယိင်းတႆးပၢႆႈၽေး ၸိူဝ်းႁၢမ်းတီႈယူႇသဝ်း ႁႂ်းပေႃးထိုင်တီႈလီလႄႈ ၸၢင်ႈဝၢင်းၽႅၼ်ႁၢင်ႈ ႁႅၼ်းလႆႈ တွၼ်ႈတႃႇၵႄႈလိတ်ႈပၼ် တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၼၢင်းယိင်းလႆႈလီလိူဝ်ၵဝ်ႇ။ လိူဝ်သေၼၼ့် ႁဝ်းၶႃႈ မီးလွင်ယုမ်ႇ ယမ်ဝႃႈ တေၸၢင်ႈမီးလွင်ႈၵပ်းသၢၼ်ႁူမ်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈၸွမ်း ၸုမ်းၼၢင်းယိင်းတၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မိူင်းမၢၼ်ႈ၊ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈ ၸုမ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸိူဝ်းဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်တွၼ်ႈတႃႇၼၢင်းယိင်း ၸၼ့်ၼႃႈလိၼ်၊ ၸၼ်ႉ ၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ ၸၼ့်လုမ်ႈၾႃႉ ၵူႈၸၼ်ႉၸၼ်ႉလႆႈၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်လိူဝ်ၵဝ်ႇ။ ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းလဵဝ်ၵၼ် မုၵ့်ၸုမ်းမီးတၢင်း ယိူင်း ဢၢၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်သူၼ်းတုမ် ၸၼ့်ပိူင်ပေႃႇလၸီႇ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းတႆးပၢႆႈၽေး ၸိူဝ်းလႆႈၶဝ်ႈမႃးပဵၼ် ႁႅင်းၵၢၼ် ယၢၼ် မိူင်း ၼႂ်းမိူင်းထႆးလႄႈ ၵၢၼ်သူၼ်းတုမ်တႃႇႁႂ်ႈၵိုတ်းယိုတ်း လွင်ႈတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၼ်းၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး။

ဢိင်ၼိူဝ်ၶေႃႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈမုၵ့်ၸုမ်းလႄႈ တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်းမုၵ့်ၸုမ်းၼၼ့်သေ လႆႈမၵ်းမၼ်ႈ မိၵ်ႈမၢႆ မုၵ့်ၸုမ်းဢၼ်ဢွၵ်ႇၾၢင်ႁၢင်ႈ ၼူၵ့်ၵိၼ်ႇၼရီႇၵႃႈလၢႆးသႅၼ့်။

ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼၼ့်ၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၽွမ့်ႁူမ်ႈလႆႈၸႂ်ၵၼ်ဝႃႈ တေႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်း ပၢႆးပၺ်ၺႃ၊ ပၢႆးယူႇလီ၊ ၵၢၼ်ႁႃငိုၼ်း ၵွင်ၵၢင် လႄႈ ၵၢၼ်သၢင်ႈၼႅင်ႈၵၢၼ် ၸဵမ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼၼ့်။ တင်းမူတ်းၵေႃႈ ႁၼ်လီလႆႈၸႂ်သေ တႅပ်းတတ်းၵၼ်ဝႃႈ မုၵ်ႉ ၸုမ်း တေဢမ်ႇယူႇ တႂ်ႈႁူမ်ႇငမ်းပုၵ်ႉၵူဝ်ႇသုၼ်ႇတူဝ်ၵေႃႉလႂ်၊ မုၵ့်ၸုမ်းဢၼ်လႂ် ဢမ်ႇၼၼ် မုၵ့်ၸုမ်းၵၢၼ်မိူင်းၸုမ်းလႂ် သေ ႁဵတ်း သၢင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်း ထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း။ လိူဝ်ၼၼ့်ၵေႃႈ ၵူႈၵေႃႉၵေႃႉ လႆႈၸႂ်ၵၼ်တႃႇႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်း လူၺ်ႈပိူင် ၽဵင်ႇပဵင်းၽွမ့်ႁူမ်ႈသေ တေဢဝ်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈယၢၼ်ၽေးလႄႈ ၼမ့်တွၼ်းၽွၼ်းလီသုင်သုတ်း တွၼ်ႈတႃႇ ၼၢင်းယိင်း လႄႈ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းဝႆ့ပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇလမ်ႇလွင်ႈသေ တေႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ၵႂႃႇ။ ယိူင်းဢၢၼ်းတေႁဵတ်းၵၢၼ်ၽွမ့် ႁူမ်ႈ ပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၵေႃၵႂႃႇၼႆၶႃႈယဝ့်။

ၵွပ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ တွၼ်ႈတႃႇႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼၢင်းယိင်း လူၺ်ႈမီးၵၢၼ်ဝၢင်းၽႅၼ် ၵၢၼ်ငၢၼ်းလီ ငၢမ်းလႄႈ တႃႇတုမ့်ယွၼ်ႈတူၺ်းထိုင် တၢင်းလူဝ်ႇၶိုၵ်ႉၶၵ့်ၼၢင်းယိင်းၼၼ့် ၼၢင်းယိင်းတႆး ၸိူဝ်းယူႇၼႂ်းမိူင်းထႆးလႄႈ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆး 40 ၵေႃႉ မႃးၽွမ့်ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸုမ်း “သွၼ်း” ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး – Shan Women’s Action Network (SWAN) မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 28 လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် ပီ 1999 တီႈဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆးၼၼ့်ယဝ့်။

တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်းမုၵ့်ၸုမ်း
• သူၼ်းတုမ် သိုဝ်ႇလႅင်း လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းလႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။
• သၢၼ်ၶတ်း လွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉႁၢဝ်ႈႁႅင်း၊ လူလၢႆပေႉၵိၼ်တူဝ်ၸႂ်တေႃႇၼၢင်းယိင်းလႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။
• ႁူမ်ႈမိုဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈ လွင်ႈငမ်းယဵၼ်လႄႈ လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း။
• ၵမ့်ႁႅင်းၼၢင်းယိင်း တႃႇမီးမႃးၽဝဢၼ်လီလိူဝ်။
• ႁၵ့်ႁွမ်မႅတ်ႇပႅင်း သၽႃႇဝဝႅတ့်လွမ့်ႁိမ်းႁွမ်း။

ႁွင်ႈၵၢၼ်
• ပၢႆးပၺ်ၺႃ
• ပူၵ်းပွင်ၼမ့်ၵတ့်ၼၢင်းယိင်း
• ပူၵ်းပွင်ၽဝၼၢင်းယိင်း Women Well-being
• ၵဵပ်းႁွမ်လႄႈ ပိုၼ်ၽႄႈၶေႃႈမုလ်း

ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး “သွၼ်း”
ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ 001 November 2017

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း