ၵူၼ်းမိူင်းၼပ်ႉႁဵင် ၶဝ်ႈထႅဝ်ပႂ်ႉဢဝ်ဝႂ်ၶိဝ်း တီႈၽၵ်းတူမၢၼ်ႈဝဵင်း

ၵူၼ်းမိူင်းၼပ်ႉႁဵင် ဢွၼ်ၵၼ်ၶဝ်ႈထႅဝ် ပႂ်ႉဢဝ်ဝႂ်ၶိဝ်း (တိုကင်) တီႈၽၵ်းတူမၢၼ်ႈဝဵင်း တႃႇတေႁဵတ်းဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း TBP ။

တႄႇဢဝ် ဝၼ်းတီႈ 13/9/2023 ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း 1 မူင်း ထိုင် 4 မူင်း ယူႇတီႈ ၾၢႆႇၵူတ်ႇထတ်းၵူၼ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇမိူင်း (လဝၵ) ဢွၵ်ႇဝႂ်ၶိဝ်း (တိုကင်) ပၼ် ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တီႈၽၵ်းတူမၢၼ်ႈဝဵင်း ၸိူဝ်းၵူၼ်းတေႁဵတ်းဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း TBP တီႈၽၵ်းတူလူင်တင်း ၽၵ်းတူၸၢင်ႈၽိူၵ်ႇ ဝဵင်းမူႇၸေႊ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေငၢႆႈငႅမ်ႈ ပေႃးတေဢမ်ႇ ႁိမ်ၵၼ်ႁဵတ်းလႄႈ ပေႃးတေလူတ်းပၼ်ႁႃလူင်းထႅင်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ရူတ်ႉၵႃးတိတ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းမူႇၸေႊ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ -“ဝႂ်ၶိဝ်းၼႆႉ ၼိုင်ႈဝၼ်းလႂ် ၶဝ်တေပၼ်လၢႆပၢၵ်ႇၵေႃႉတႄႉ ဢမ်ႇႁူႉ တႄႇယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း 1 မူင်း ထိုင် 4 မူင်းဝၢႆးဝၼ်း ၶႃႈဢေႃႈ ႁၼ်ၶဝ်ပၼ်ဝႂ်ၶိဝ်း။ ၵူၼ်းၵႂႃႇၶဝ်ႈထႅဝ်သေ ပႂ်ႉဢဝ် ၵၼ်ၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈဝႃး ဝၼ်းတီႈ 14 ၼႆႉ တေဢမ်ႇယွမ်း 3,000 – 4,000 ၼႆႉ။ ပေႃးလႆႈဝႂ်တူဝ်ႇၵိၼ်ႇၼႆႉမႃးယဝ်ႉ ႁဝ်းတေလႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈထႅဝ် ပႂ်ႉတီႈၽၵ်းတူလူင် ဢမ်ႇၼၼ် ၽၵ်းတူၸၢင်ႉၽိူၵ်ႇၼၼ်ႉထႅင်ႈ တႃႇတေႁဵတ်းဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း TBP ၼၼ်ႉၶႃႈ”- ဝႃႈ ၼႆ။

သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၽူႈလႂ်ၽႂ်တေၵႂႃႇဢဝ် ဝႂ်ၶိဝ်း တီႈၽၵ်းတူမၢၼ်ႈဝဵင်းၼႆၸိုင် တၵ်းတေလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းဢဝ်ၵႂႃႇ မၢႆၾၢင် (ဢၼ် တႄႉ) ယဝ်ႉၵေႃႈ ၽိုၼ်မိူၼ် (မိတ္တူ တစ်စောင်) ၼိုင်ႈဝႂ်။ သင်ဝႃႈ လႆႈမႃးဝႂ်ၶိဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၼႂ်းဝႂ်ၶိဝ်းၼၼ်ႉ တေတႅမ်ႈပႃးဝႆႉဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈထႅဝ်တီႈၽၵ်းတူလႂ်၊ တေပဵၼ်ဝၼ်းတီႈလႂ်၊ တေမီးမၢႆၵႃႈႁိုဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

“သင်ႁဝ်းလႆႈဝႂ်ၶိဝ်းမႃးယဝ်ႉ ၶဝ်တေတႅမ်ႈဝႆႉၵမ်းလဵဝ် ႁဝ်းလႆႈဝႂ်ၶိဝ်းမၢႆၵႃႈႁိုဝ်၊ တေလႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈထႅဝ် ဝၼ်းတီႈလႂ်၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေပဵၼ်ၽၵ်းတူလူင်ႁႃႉ ၽၵ်းတူၸၢင်ႈၽိူၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ လႆႈႁူႉမႃးဝႃႈ ၼိုင်ႈၽၵ်းတူၼႆႉ ၶဝ်တေႁပ်ႉၵူၼ်း 200 ၵေႃႉ။ မိူၼ် ၼင်ႇ ၼႂ်းဝႂ်ၶိဝ်းၼၼ်ႉ မၢႆ 1 ထိုင် 200 ၸိုင် တေလႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈထႅဝ်ပႂ်ႉတီႈၽၵ်းတူလူင်၊ ဝႂ်ၶိဝ်း မၢႆ 201 တေႃႇထိုင် 400 သမ်ႉ တေလႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈထႅဝ်ပႂ်ႉ တီႈၽၵ်းတူၸၢင်ႉၽိူၵ်ႇ ၸိူင်ႉၼႆ သွင်ဢွင်ႈတီႈၼႆႉ ၶဝ်တေႁဵတ်းပၼ် 400 ၵေႃႉ တေႃႇဝၼ်း”- ၵူၼ်း ပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းမူႇၸေႊ သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်း လွင်ႈပၼ်ဝႂ်ၶိဝ်း တီႈၽၵ်းတူမၢၼ်ႈဝဵင်းၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းပေႃးတေဢမ်ႇၵႂႃႇႁိမ်ၵၼ် သုၵ်းသၵ်ႉ ဢွင်ႈတီႈ ၽၵ်းတူ လူင်တင်း ၽၵ်းတူၸၢင်ႈၽိူၵ်ႇၼမ်၊ ၼင်ႇႁိုဝ် ရူတ်ႉၵႃး တေဢမ်ႇတိတ်း၊ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေလူတ်းယွမ်ႇပၼ် ႁႃ လွင်ႈလၵ်ႉ ၸၵ်ႉၶုတ်ႈၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ သင်ဝႃႈ လႆႈဝႂ်ၶိဝ်းမႃးယဝ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈၵႂႃႇဝၼ်းလႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸင်ႇတေၵႂႃႇၶဝ်ႈထႅဝ်ပႂ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ဝဵင်းမူႇၸေႊ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “မိူဝ်ႈလဵဝ် လွင်ႈၵူၼ်းၼမ် သုၵ်ႉသၵ်ႉ ၵႃးတိတ်းၼမ်ၼႆႉ တေပဵၼ်တီႈ မၢၼ်ႈဝဵင်း တေႃႇထိုင်ၵွင်းမူးတူင်ႈၼႆႉၶႃႈယဝ်ႉ။ ႁဝ်းၶႃႈ လုၵ်ႉတီႈမၢၼ်ႈဝဵင်းသေ မႃးၼိူဝ်ဝဵင်းမူႇၸေႊၼႆႉ လႆႈၸႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်း မွၵ်ႈ 1 ၸူဝ်ႈမူင်းၼႆႉဢေႃႈ။ ၵူၼ်းၼႆႉ မၼ်းၵႂႃႇၶွၼ်ႈၵၼ် ပႂ်ႉဢဝ်ဝႂ်ၶိဝ်း တီႈၽၵ်းတူမၢၼ်ႈဝဵင်း ၼၼ်ႉ ၼမ်ပႅတ်ႈဢေႃႈ။ ၵွပ်ႈ ၼႆလႄႈ ရူတ်ႉၵႃးတိတ်းၼမ်”- ဝႃႈၼႆ။

ၵွၼ်ႇ လဝၵ ပႆႇပိုတ်ႇပၼ်ဝႂ်ၶိဝ်းၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းၵႂႃႇၼွၼ်းပႂ်ႉ တီႈႁိမ်းၽၵ်းတူၸၢင်ႉၽိူၵ်ႇ တႃႇတေတၼ်းလႆႈၶဝ်ႈထႅဝ် ႁဵတ်းဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း TBP လႆႈဝႆးၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉဢွင်ႈတီႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈလႄႈ ၶူဝ်းၶွင်ငိုၼ်းၶမ်း  မိူၼ်ၼင်ႇ ၾူၼ်း၊ ငိုၼ်းတွင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵႆႉႁၢႆမႃးၵၼ် ၶိူဝ်းယႂ်း။ ယွၼ်ႉတီႈႁိမ်းယွမ်ႈၼၼ်ႉ မီးၽူႈလၵ်ႉၸၵ်ႉၶုတ်ႈလိူင်ႇၼမ်ႁႅင်း။

တႄႇဢဝ် ဝၼ်းတီႈ 4/9/2023 ယၢမ်းၵၢင်ဝၼ်း 12 မူင်းၼၼ်ႉမႃး ယူႇတီႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ တၢင်းၾင်ႇမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ပိုတ်ႇ ႁဵတ်း ဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း (TBP – Temporary Border Pass) ပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸိူဝ်းမီးမၢႆၾၢင်ၵၼ်ယဝ်ႉ လႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး၊ ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈ ဢိၵ်ႇထႅင်ႈ တၢင်ႇၸႄႈမိူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်လႆၶိုၼ်ႈမႃးတၢင်းမူႇၸေႊ ၼမ်။ တႃႇတေၶဝ်ႈမိူင်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ။  

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တီႈၽၵ်းတူလူင်တင်း ၽၵ်းတူၸၢင်ႉၽိူၵ်ႇၼၼ်ႉ တေႃႇဝၼ်း ၵူၼ်းၶဝ်ႈထႅဝ်ၵႂႃႇႁဵတ်းဝႂ် TBP ၼႆႉ ဢမ်ႇယွမ်းႁဵင်။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၸင်ႇမီးပၼ်ႁႃၼမ်မႃး မိူၼ်ၼင်ႇ ရူတ်ႉၵႃးတိတ်းၼမ်၊ ႁိမ်ၵၼ်ႁဵတ်းဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်း၊ ၶူဝ်းၶွင်ၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ မိူၼ် ၼင်ႇ ၾူၼ်းငိုၼ်းတွင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵႆႉႁၢႆၵၼ်မႃး တင်းၼမ် ၼႆယဝ်ႉ။

ယၢမ်းလဵဝ် တီႈဝဵင်းမူႇၸေႊၼႆႉ ဢမ်ႇဝႃႈ ၸွမ်းႁွင်ႈသဝ်း/ ႁူင်းႁႅမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ တဵမ်ၵူႈတီႈ ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ၵူၼ်းတၢင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ မႃးၶၢတ်ႈယူႇ။ မၢင်ႁွင်ႈသဝ်း ၼိုင်ႈႁွင်ႈလႂ် ပၼ်ၶႂၢင်ႉၼွၼ်းလႆႈ 2-3 ၵေႃႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉဢမ်ႇမီးတီႈၼွၼ်းလႄႈ ၵႃႈလႆႈဢဝ် သၢတ်ႇ၊ ၸေႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ သိူဝ်ႇသေၼွၼ်း။ ၼိုင်ႈႁွင်ႈလႂ်ပဵၼ်ၵႂႃႇ 5-6 ၵေႃႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လႆႈပၼ်ငိုၼ်းၸဝ်ႈၶွင်ႁွင်ႈထႅင်ႈ 1 ၵေႃႉ 3,000 ပျႃး။ ယွၼ်ႉမႃးၼွၼ်းပႂ်ႉ တႃႇႁဵတ်းဝႂ် TBP ၵၼ် တွၼ်ႈတႃႇတေၶဝ်ႈမိူင်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ။

ဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း TBP ၼႆႉ မီးၶႂၢင်ႉၶဝ်ႈတၢင်းမိူင်းၶႄႇ ထိုင်ၸေႊၵဝ်ႇလႄႈ မိူင်းမၢဝ်း။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဝႂ်ၼၼ်ႉ တေမီးဢႃယု 7 ဝၼ်း 6 ၶိုၼ်းသေ ပေႃးဝႂ်မူတ်းဢႃယုယဝ်ႉ တေလႆႈဢွၵ်ႇမႃးတၢင်းမူႇၸေႊၼႆႉသေ ႁဵတ်းဝႂ်မႂ်ႇၶဝ်ႈၵႂႃႇၶိုၼ်း ၸိူင်ႉၼႆ။