လုၵ်ႈလၢင်းၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ယွင်ႁူၺ်ႈလႄႈ ၽူႈတႅၼ်းသၽႃး ႁူမ်ႈၵၼ်ၶပ်းၶိုင်တေပူၵ်းသွၼ်းလေႃႇပၵ်း ႁၢင်ႈတွင်း ၸဝ်ႈ ၾႃႉလူင်ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ ႁွင်ႉ ၸဝ်ႈၶမ်းသိူၵ်ႈ ၊ ၵွၼ်ႇၼႃႈဝၼ်းၵိူတ်ႇ မၼ်းၸဝ်ႈ ၼႂ်းလိူၼ်ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပိူဝ်ႇ တေမႃးၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။
ၶွမ်ႊမတီႊႁၵ်ႉသႃပႂ်ႉပႃးႁေႃလူင်ယွင်ႁူၺ်ႈ ႁႂ်ႈမၼ်ႈၵိုမ်း ယိုၼ်း ယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင် လႆႈဢုပ်ႇၵၼ်တၢင်း လုၵ်ႈလၢင်းၸဝ်ႈၾႃႉလႄႈ ၽူႈ တႅၼ်းၽႃးယွင်ႁူၺ်ႈ တီႈ ပၢင်လူႇတၢၼ်းပၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ လုၶွႆႈၼွၼ်းၽေးတဵမ် 55 ပီ မိူဝ်ႈပီၵၢႆ လိူၼ်ၼူဝ်ႊ ဝႅမ်ႊပိူဝ်ႊ ၼၼ်ႈလႆႈၸႂ်ၵၼ်မႃးဝႃႈတေသွၼ်း ႁၢင်ႈတွင်းၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သေ ပူၵ်းပၵ်းဝႃႈၼႆလႄႈ ႁဵတ်းၸွမ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်မႃးဝႃႈၼႆ။
ၸဝ်ႈႁေႇမႃႇတႅၵ်ႈ လုၵ်ႈယိင်းၸဝ်ႈၾႃႉလူင် သူၺ်ႇတႅၵ်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ- “ႁုၼ်ႇၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇ သၢၼ်း တႄႉ လႆႈပၵ်းတင်ႈ လၢႆလၢႆၸေႈဝဵင်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးယဝ်ႉသေတႃႉ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽူႈၼမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႄႉ ပႆႇလႆႈပၵ်းတမ်းသေတီႈ။ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ယွင်ႁူၺ်ႈ ၸဝ်ႈပေႃႈႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈပဵၼ်ႁုၼ်ႇႁႅၵ်ႈဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈၼမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၊ ၽူႈၼမ်းတႆး ဢၼ်တေပူၵ်းပၵ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး ။ ငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်တႄႉ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် ၵေႃႉၸွႆႈၵဵပ်း။ ပေႃးမီးၸဝ်ႈလႂ် ၽူႈလႂ်ၶႂ်ႈၸွႆႈထႅမ်လူႇတၢၼ်း ၵပ်းသိုပ်ႇလႆႈတီႈ ၸုမ်းပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး”- ဝႃႈၼႆ။
ယူႇတီႈၽွင်းတႅၼ်းသၽႃးယွင်ႁူၺ်ႈ လႆႈဢဝ်ၼမ်းလၢတ်ႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ်သၽႃး၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး ၽွမ်ႉၸႂ်ႁၼ်လီၸွမ်းသေ ပၼ်ဢၼုယၢတ်ႈဝႆႉၸဵမ်မိူဝ်ႈ 3 လိူၼ်ပူၼ်ႉမႃးဝႃႈၼႆ။
ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈတွင်းၼႆႉတေဝႆႉတီႈလႂ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ဢူးၼေႇမဵဝ်း လၢတ်ႈၼေၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၼင်ႇၼႆ။
“တေပူၵ်းတင်ႈ တီႈၶုမ်ၵုတ်းၸဝ်ႈၾႃႉ ၼၼ်ႉဢေႃႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၵူၼ်းဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈ ဢွင်ႈတီႈႁေႃမႂ်ႇၼႆႉသမ်ႉဢမ်ႇပေႃးတေႃႇတႃၵူၼ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈပေႃးငိုၼ်း ၵွင်ၵၢင်လိူဝ် တေဢၢၼ်းႁဵတ်း 2 ဢၼ်သေ တင်ႈဝႆႉတင်း 2 တီႈယူႇ- ဝႃႈၼႆ။ ယိူင်းဢၢၼ်းဢၼ်လႆႈ ႁဵတ်းႁုၼ်ႇ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ယွင်ႁူၺ်ႈၼႆႉတႄႉ ႁႂ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇလႆႈၶုၵ်းၶူၼ်ႉၶွပ်ႈထိုင် ၵုၼ်းမုၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉ လူင် ဢၼ်ပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈၵေႃႉႁႅၵ်ႈ မိူင်း မၢၼ်ႈသေဢမ်ႇၵႃးပဵၼ်ပႃး ၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၶိုင်ပွင်တႃႇတေပဵၼ် ပၢင်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်၊ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၽူႈဢၼ် သၢင်ႈ လွင်ႈလီပၼ်တႃႇဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈ တင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်၊ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်မႃးတင်းၼမ်။ ၵၢႆႇၶူဝ် သိူဝ်ႇတၢင်း ၶုတ်းၼွင် ပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၸႂ်ႉထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၼၼ်ႉ ” –ဝႃႈၼႆ။
ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈၼႆႉ ၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈပီ 1896 ။ ပီ 1927 ၶိုၼ်ႈၼင်ႈႁေႃ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် မိူင်း ယွင်ႁူၺ်ႈ။ ဝၼ်းတီႈ 04/ 01/1948 ဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃတီႈဢိင်းၵလဵတ်ႈယဝ်ႉ လႆႈၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ ၵေႃႉႁႅၵ်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ထိုင် 1952 ။ ပီ 1952 – 1956 လႆႈၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၽူႈတၢင်ၼႃႈသၽႃးၸၢဝ်းၶိူဝ်း။ ထိုင်မႃး 1962 ၼၼ်ႉ ၸွမ်သိုၵ်းၼေႇဝိၼ်း ယိုတ်းဢႃၼႃႇသေ ၵေႃႉပဵၼ်လုၵ်ႈ ၸၢႆး ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ ၸိုဝ်ႈႁွင်ႉၸဝ်ႈမီ ထုၵ်ႇၺႃးယိုဝ်းတၢႆ၊ တူဝ်ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ ၺႃးၵုမ်းၶင်ၼႂ်းၶွၵ်ႈဢိၼ်းၸဵင်ႇ တေႃႇပေႃးသုတ်းမုၼ်မိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 21/11/1962 ၽွင်းဢႃယု ၸဝ်ႈလႆႈ 66 ပီ ဝႃႈၼႆ။
