လွင်ႈယုင်ႈယၢင်ႈယေးငိုၼ်း ပွတ်းလႅၼ်လိၼ်မိူင်းၶႄႇ ႁႅင်းၵၢၼ်ၼႂ်းမိူင်းထႆး ဢိၵ်ႇငဝ်းလၢႆးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ

တင်ႈတႄႇၼႂ်းလိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 15 ဝၼ်း တေႃႇထိုင်ဝူင်ႈဝၢင်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းႁဝ်းၶႃႈတီႈမိူင်းတႆးလႄႈသင်၊ ဢိၵ်ႇပႃးတင်း ပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ယူႇၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉၼႆႉ ၸိူဝ်းဢၼ်မီးလွင်ႈၵႃႉၶၢႆတေႃႇတၢင်းၵုင်းထဵပ်ႈ ၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵႂႃႇႁဵတ်းႁႅင်းၵၢၼ်ႁႅင်းငၢၼ်း တီႈတၢင်းမိူင်းထႆးၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ၺႃးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ တုၵ်ႉယၢၵ်ႈဝႆႉတင်းၼမ်တင်းလၢႆဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေႁူႉငိၼ်းၸွမ်းၵၼ်ယူႇၶႃႈၼေႃႈ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈပိူင်ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းသမ်ႉၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၼ်တင်း လွင်ႈၼႃႈဝၢၼ်ႈတႃမိူင်း၊ လွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း ၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈယွၼ်းထတ်းသၢင်ၼႄၵၼ်ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။

မိူဝ်ႈလိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 15 ဝၼ်း တီႈတၢင်းမိူင်းၶႄႇၼႄလွင်ႈတၢင်းဝႃႈ- ယွၼ်ႉမီးၵူၼ်းတေႃႇလွင်းၸွမ်းၼိူဝ်ဢွၼ်ႊလၢႆႊ ဝႃႈၼႆသေယဝ်ႉ ၶဝ်ဢိုတ်းပႅတ်ႈသဵၼ်ႈမၢႆယေးငိုၼ်း တႃႇၵူၼ်း 349 ၵေႃႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉပႃးၵႂႃႇၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ 132 ၵေႃႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈၶဝ်ဢိုတ်းပႅတ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆယေးငိုၼ်းၼၼ်ႉလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းၵႃႉၶၢႆမိူၼ်ၼင်ႇၶဝ်ႈသၢၼ် ထူဝ်ႇ ငႃး ၶဝ်ႈၶႄႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵိုတ်းယင်ႉၵႂႃႇပႅတ်ႈ၊ ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းဢၼ်တေလႆႈလွင်ႈၸွမ်း ငိုၼ်းၶဝ်ႈငိုၼ်းဢွၵ်ႇ ယဝ်ႉလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းၵႃႉၵူၼ်းၶၢႆတီႈတၢင်းမူႇၸေႊ-ၼမ်ႉၶမ်း ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း ၸိူဝ်းဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ မိူင်းမၢၼ်ႈသေၵႂႃႇထင်သဝ်းယူႇၸွမ်း 105 လၵ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်တုၵ်ႉယၢၵ်ႈၵႂႃႇတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ ၵၢၼ်ၵႃႉၵၢၼ်ၶၢႆၼႆႉ ဢဝ်ၵိုတ်းယင်ႉၵႂႃႇပႅတ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ် ထိုင်မႃးဝၼ်းလိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 23 ဝၼ်း၊ ၵူၼ်းၵႃႉၵူၼ်းၶၢႆ 300 ပၢႆၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ် တီႈလၢၼ်ႇဢၼ်ၶဝ်ႈမိူင်းၶႄႇလႄႈ မိူင်းမၢၼ်ႈတိတ်းၸပ်းၵၼ်၊ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈလၢၼ်ႇႁေႃၶမ်း ၼၼ်ႉ။

ပေႃးမႃးတူၺ်းလၢႆးၵၢၼ် ဢၼ်ၵႃႉၶၢႆတေႃႇမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉၼႆၸိုင် ပိူင်ယႂ်ႇ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉသူင်ႇၵႂႃႇ တေမီးၶဝ်ႈသၢၼ် ထူဝ်ႇ ငႃး ၶဝ်ႈၶႄႇ မၢၵ်ႇမူင်ႈ တႅင်ႈတဝ်ႈ (တႅင်ၸမ်ႇပူႇ)ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈလုၵ်ႉတီႈမိူင်း ႁဝ်းၶႃႈသူင်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶူဝ်းၵုၼ်ႇသိၼ်ၵႃႉၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်သေတႃႉၵေႃႈ ၽိူဝ်ႇၶဝ်ႈၽႅဝ်တီႈၼႂ်းမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶူဝ်းၵုၼ်ႇၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်လႄႈ လႆထုၵ်ႇတင်းပီႈၼွင်ႉၶႄႇၶဝ်တဵၵ်းၶၼ်မၼ်း။ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇမိူၼ်ၼင်ႇမၢၵ်ႇမူင်ႈ တႅင်တဝ်ႈၼႆၵေႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမၼ်းပဵၼ်ၶူဝ်းဢမ်ႇဝႆႉလႆႈႁိုင်လႄႈ ပေႃးဝႃႈၼဝ်ႈၵႂႃႇမၢၼ်ႉၵႂႃႇၸိုင် ဢမ်ႇဢဝ်၊ ၶဝ်ၶႂ်ႈၽၼ်ႉလိူၵ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽၼ်ႉ၊ ၶႂ်ႈတႅပ်းတတ်းၵႃႈၶၼ်မၼ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ တႅပ်းတတ်းၵႂႃႇၸိူင်ႉၼၼ်သေ ယူႇတီႈၵူၼ်းၵႃႉၾၢႆႇႁဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇပိူဝ်ႈတႃႇတေတွပ်ႇထဵင်ၶိုၼ်း၊ ပၼ်ၶၼ်ၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ၵႃႈလႆႈႁပ်ႉၵႂႃႇၸိူင်ႉၼၼ်။ လွင်ႈၼႆႉႁဝ်းၶႃႈလႆႈငိၼ်းမႃးတင်းႁိုင်။

တီႈၼႂ်းတႅၼ်းၽွင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵေႃႈ ၸၢႆးႁၵ်ႉ ႁွင်ႉၸၢႆးသီႇႁၵျေႃႇ၊ ဢၼ်ပဵၼ်တႅၼ်းၽွင်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းယႆၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈတၢင်ႇလၢတ်ႈထိုင်တီႈၼႂ်း တႅၼ်းၽွင်းသၽႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽွင်းလူင်ဢၼ်မႃးတွပ်ႇၵႄႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁႃလႆႈၶေႃႈၵႄႈလိတ်ႈ ပၼ်ႁႃဢၼ်ၼႆႉသေယဝ်ႉ ၵူၺ်းတွပ်ႇလုပ်ႈလၢပ်ႈၵႂႃႇၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈလႆႈႁူႉငိၼ်းၸွမ်းမႃး။

တီႈၼႆႈၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈမႃးထတ်းသၢင်ၸွမ်းတူၺ်း ၾၢႆႇၶႄႇၼႆၵေႃႈ မီးလွၵ်းဢူၼ်ႈဝႆႉဢၼ်ၼိုင်ႈ၊ မိူၼ်ၼင်ႇယေးငိုၼ်းၶဝ် ဢၼ်ပိုတ်ႇၸွမ်းတီႈသူၺ်ႇလီႇ တီႈမိူင်းမၢဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸိုင် မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈယေးငိုၼ်း ဢၼ်ယေးငိုၼ်းလုမ်ႈၾႃႉ World Bank မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉ။ ငိုၼ်းတွင်းဢၼ်မီးၼႂ်းယေးငိုၼ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁပ်ႉႁွင်း Guarantee လႄႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ။ လွင်ႈၶဝ်ၸုတ်ႈယွမ်းၼၼ်ႉ ၵူဝ်ၵမ်ႇၽႃႇႁူႉထိုင်သေ ၸင်ႇဝႃႈၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇပဵၼ်မႃး လွင်ႈလုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်လႆႈၵုမ်းၶိုၼ်း လႆႈၼွမ်းၶိုၼ်းတီႈၾၢႆႇၵူၼ်းၵႃႉၵူၼ်းၶၢႆၶဝ်တႄႉတႄႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၾၢႆႇၵူၼ်းၵႃႉၶၢႆၵေႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆၵိုတ်းယင်ႉၵႂႃႇပႅတ်ႈၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉၵမ်း မၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉၵူၼ်းတင်းၼမ်တင်းလၢႆလႄႈ ၵႃႈလႆႈလုၵ်ႉၼႄၵၢင်ၸႂ်။

တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ ပေႃးမႃးထတ်းသၢင်တူၺ်း ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ပေႃႇလသီႇမိူင်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ လႆႈဝႃႈပိူင်ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆတေႃႇ လႅၼ်လိၼ်ၾၢႆႇမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးဝႆႉဢၼ်တၢႆတူဝ်၊ မၼ်းဢမ်ႇမီးဝႆႉဢၼ်ၶိူင်ႇၶမ်ႉ။ ပိူဝ်ႈတႃႇတေၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉ။ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈလိူၼ်ၵျုၼ်ႊဝၼ်းတီႈ 12 ၼၼ်ႉ ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ ၵႂႃႇလၢတ်ႈတီႈမိူင်း သဝိတ်ႉၻဵၼ်ႊဝႃႈ 1.ပိူဝ်ႈတႃႇတေလႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်။ 2.ပိူဝ်ႈတႃႇတေသၢင်ႈလွင်ႈၶိုၼ်းလီၵၼ်ၶိုၼ်းၼႂ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ Reconciliation ။ 3.ပိူဝ်ႈတႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်းတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ၸိူဝ်းၼႆႉ တၵ်းတေၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၸွင်ႇမၼ်းသမ်ႉမႃးထုၵ်ႇငၢမ်ႇၵၼ်တင်း ပိူင်ပဵၼ်ဢၼ်ပဵၼ်ဢၼ်မီးယူႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉႁိုဝ်။ ပေႃးမႃးထတ်းသၢင်ၸွမ်း တႃႇတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ၼၼ်ႉ ယႃႇပေၽူမ်ႈဝႃႈၵွၼ်ႇ တႃႇတေငမ်းယဵၼ်ၼၼ်ႉၵူၺ်း ယင်းတေႁဵတ်းယၢပ်ႇ။

မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇမိူင်းၶႄႇပဵၼ်ယူႇၼႆႉ မိူင်းထႆးၵေႃႈမိူဝ်ႈလဵဝ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ၵူၼ်းၶဝ်ႈၵူၼ်းဢွၵ်ႇ ၶဝ်ထဵတ်ႈထတ်းၸွမ်းၼၵ်းၼၵ်းၼႃၼႃ ႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁႅင်း။ ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၸိူဝ်းၵႂႃႇမီးယူႇတီႈမိူင်းထႆး မွၵ်ႈ 4 လၢၼ်ႉပၢႆပၢႆၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ဢမ်ႇမီးဝတ်းမီးဝႂ်၊ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်သေ လၵ်ႉလွမ်ႁဵတ်းၵၢၼ်။ ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်မႃး ပိူဝ်ႈတႃႇၵူၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်းတေႁဵတ်းႁိုဝ်။ ယူႇတီႈမိူင်းထႆး ဢမ်ႇယူႇလႆႈ၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလႄႈ ပွၵ်ႈမႃးသမ်ႉမႃးၺႃးလၢၼ်ႇၺႃးၵဵတ်ႉ ၶွင်မိူင်းမၢၼ်ႈသေ သမ်ႉတေမၢပ်ႇမႂ်ယွၼ်းငိုၼ်းၵၼ်ထႅင်ႈၼႆ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းယိုင်ႈၶႅၼ်းတုၵ်ႉၶယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ။

ၵွပ်ႈသင်လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈသမ်ႉလႆႈၵႂႃႇႁဵတ်းႁႅင်းၵၢၼ်ႁႅင်းငၢၼ်း တီႈမိူင်းၼွၵ်ႈလႃႇ၊ ပေႃးမႃးထတ်းသၢင်ၸွမ်း ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ 1.ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼႆႉ ၵွႆႈယူႇၵွႆႈတူၵ်းၵႂႃႇ၊ ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉယၢပ်ႇ။ 2.ၵွပ်ႈဢမ်ႇမီးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတေၶီးၸိုၼ်ႈလဵင်ႉတွင်ႉၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈတၢင်းမုင်ႈမွင်းတႃႇမိူဝ်းၼႃႈ ဢမ်ႇမီးသင်လၢင်းလၢင်းလႄႈ ၵႃႈလႆႈမိူဝ်းၼႃႈလဵၵ်ႉတႃတမ်ႇသေ ႁဵတ်းႁႅင်းၵၢၼ်ႁႅင်းငၢၼ်းတီႈမိူင်းၼွၵ်ႈ။ ၽိူဝ်ႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်းသမ်ႉ ဢမ်ႇမီးသင်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉပၼ်၊ မိူၼ်ၸိူင်ႉၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းၶဝ် လႆႈၺႃးၵိၼ်ယူႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်း တႃႇတေပူၵ်းပွင်ၽဝႃႉၶဝ်ၵႂႃႇ၊ ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်လွင်ႈ ၸုတ်ႈယွမ်းၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်းၵႃႇ ၺႃးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတုၵ်ႉယၢၵ်ႈယူႇၼႆႉ ၵူၼ်းၵႃႉၵူၼ်းၵူးၵေႃႈ ၺႃးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၸိူင်ႉၼႆၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ပေႃးမႃးတူၺ်းထႅင်ႈၵူၼ်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၵေႃႈ ၼႂ်းဝၼ်းသွင်ဝၼ်းၼႆႉၵူၺ်း လႆႈထုၵ်ႇမၢပ်ႇမႂ်ယဵတ်ႈၶွၵ်ႈ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇမိူဝ်ႈသိုၼ်းၼႆႉ ၵူၼ်းၶၢဝ်ႇတီႈ DVB လႄႈၵူၼ်းၶၢဝ်ႇတီႈ ဢီႇရႃႇဝၻီႇ ဢၼ်မိူဝ်းၶဝ်ႈၸွမ်းပၢင်ၸုတ်ႇ ၽဝ်ယႃႈမဝ်းၵမ်၊ ဢၼ်ပီႈၼွင်ႉလွႆ TNLA ၶဝ်ႁဵတ်းတီႈတၢင်းၼမ်ႉသၼ်ႇ၊ ၽိူဝ်ႇပွၵ်ႈမႃး လႆႈထုၵ်ႇတင်းတပ်ႉသိုၵ်း ႁွင်ႉၸႅတ်ႈထဵတ်ႈထၢမ်သေယဝ်ႉ ၵုမ်းၶင်ဝႆႉ။

လွင်ႈၼႆႉ ဢၼ်ဝႃႈၵႂႃႇတိတ်းတေႃႇၵပ်းသိုပ်ႇ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၸွမ်းတီႈၼႂ်း TNLA ၼၼ်ႉ ပဵၼ်တၢင်းၽိတ်း ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈတင်းၾိင်ႈမိူင်း 17/1 ဝႃႈၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတေဢဝ်လိူင်ႈတေႃႇၶဝ်၊ တေမၢပ်ႇမႂ်ယဵတ်ႈၶွၵ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵၢၼ်တပ်ႉသိုၵ်း၊ ၵူၺ်းပဵၼ်ၵၢၼ်ၾၢႆႇၼႂ်းမိူင်း ပဵၼ်ၵၢၼ်ၾၢႆႇပလိၵ်ႈ၊ ၵၢၼ်လုမ်းတြႃး။ ဢၼ်ၼႆႉမိူၼ်တင်းဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉပူၼ်ႉပႅၼ်ၾၢႆႇၵၢၼ်လုမ်းတြႃးသေယဝ်ႉ ပူၼ်ႉပႅၼ်ၾၢႆႇၵၢၼ်ဢၼ်ဢမ်ႇ ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈသေ ၶဝ်ႈႁဵတ်းၸွမ်း၊ မိူၼ်တင်းဝႃႈတပ်ႉသိုၵ်းလႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆႉ မၼ်းၵႂႃႇသွင်တၢင်း မၼ်းၶဵင်ႈၶႅင်ၵၼ်ဝႆႉသေ ၽႂ်ဢမ်ႇထွမ်ႇၽႂ်၊ မိူၼ်တင်းမီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဝႆႉသွင်ၸုမ်းၵေႃႈလူဝ်လူဝ်။

ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းၼႄငဝ်းလၢႆး ပွင်ႇဝႃႈတပ်ႉသိုၵ်းလႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆႉ ၽႂ်ဢမ်ႇယွမ်းၽႂ်၊ ၽႂ်ဢမ်ႇတႅမ်ႇလိူဝ်ၽႂ် ၽႂ်ဢမ်ႇသုင်လိူဝ်ၽႂ်သေယဝ်ႉ ၶဵင်ႈၶႅင်ၵၼ်ဝႆႉပဵၼ်သွင်တၢင်း၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈငဝ်းလၢႆး ပိူဝ်ႈတႃႇပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း တေယူႇယၢပ်ႇၶၢၼ်ၸႂ် ၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၵူၺ်း ႁဝ်းၶႃႈထတ်းႁၼ်ၼင်ႇၼႆ။

ပိူဝ်ႈတႃႇတေပဵၼ်မႃး လွင်ႈၶိုၼ်းလီၵၼ်ၶိုၼ်းၼႂ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈ National reconciliation ၼၼ်ႉ ပေႃးတင်းဝႃႈ ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းတိုၵ်ႉယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵိၼ်းၸႂ်၊ တႃႇတေပဵၼ်မႃးၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းတေယၢပ်ႇ။ ၸွမ်းဢဝ်ၾိင်ႈမိူင်း ပိူင်ပဵၼ်တင်းၵမ်ႇၽႃႇဝႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃ တူၵ်းတႅမ်ႇလႄႈသင်၊ ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးတူၵ်းတႅမ်ႇႁႅင်းၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ပိူဝ်ႈတႃႇတေပဵၼ်ၶိုၼ်း ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းယၢပ်ႇၼႆ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉႁၼ်ၵၼ်မႃး။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ၽွင်းယၢမ်းဢၼ်ၾၢႆႇၾိင်ႈမိူင်းတိုၵ်ႉယူပ်ႈယွမ်း၊ လွင်ႈၾိင်ႈမိူင်းႁူမ်ႇငမ်းဢၼ်ဝႃႈ Rule of Law တိုၵ်ႉတူၵ်းတႅမ်ႇယူႇၼႆႉ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ၼင်ႇႁိုဝ်တေၸၢင်ႈတိုတ်ႉၸၼ်ဢဝ်လႆႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းၵူၼ်းမိူင်းသေယဝ်ႉ မူၼ်ႉမႄးလႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ်မႃး မိူင်းၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊလႄႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတေၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈၵူၼ်းမိူင်းတင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈ တၵ်းတေလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်ၶတ်းၸႂ်တေႃႇသူႈၵႂႃႇ၊ ယွၼ်းၶႆႈၼႄတၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈသေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆးၵႂၢမ်းတီႈၼႆႈ၊ မႂ်ႇသုင်ၵူႈၵေႃႉၶႃႈ။