ၸုမ်းဢုပ်ႇၵုမ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၾၢႆႇၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ လုၵ်ႈၸုမ်း FPNCC သၢမ်ၸုမ်းဢၼ်ပဵၼ် ဝႃ့ မိူင်းလႃး လႄႈ ၸုမ်း SSPP ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်တႆးၶဝ် ႁူပ့်ထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် ဝၼ်းတီႈ 5 ထိုင် ဝၼ်း တီႈ 7 ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ဝၼ်းၼၼ့် တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ်မႃးၵူၺ်းၵူၺ်းၼႆ တေပၢႆးတမ်း ၼပ့်သၢင်ႈတူၺ်းၸွမ်း ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။
တၢမ်ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈဝႃႈတႄ့ ၼႂ်းၵႄႈၶဝ်သွင်ၾၢႆႇ တူၵ်းလူင်းၵၼ်ၵႂႃႇ 3 ၶေႃႈ 1. တေႁူမ်ႈ ပွင်သၢင်ႈ တွၼ်ႈတႃႇလွၵ်းပိူင်ၵၢၼ်မိူင်း တီႊမူဝ်ႊၵရေႊသီႊပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း ၵႅၼ်ႇၶႅင်ၵိုၼ်း 2. တေႁူမ်ႈ ၵေႃႇသၢင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢၼ်ယၢင်ႇပိုၼ့် တီႊမူဝ်ႊၵရေႊသီႊလႄႈ ၾႅၼ်ႊတရႄႊ 3 . တေႁူမ်ႈၶိုင်သၢင်ႈ လွင်ႈငမ်းယဵၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႄႈ လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမုၼ်းလႅင်း။
ၵႂၢမ်းသၢမ်ၶေႃႈဢၼ်လၢတ်ႈမႃးၼႆ့ ပဵၼ်ၵႃႇထႃႇၵၢၼ်မိူင်းၶွင်တပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢူမ်သူပ်းလၢတ်ႈတေႃႇ ၸိူဝ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း လုၵ့်ၽိုၼ့်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 10 ပီပၢႆ ။ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇတွၼ့်ပဵၼ်ၼမ့် ပဵၼ်တူဝ် မႃးသေပွၵ်ႈ သင်ဝႃႈပဵၼ်ဢီႈယႃၵေႃႈ ၼမ့်ၵတ့်မၼ်း ပေႃးၵႄ့ယဝ့်။ ၸင်ႇၼၼ် လွင်ႈဢုပ်ႇၵုမ် တူၵ်းလူင်းၼႂ်းၵႄႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း သၢမ်ၸုမ်းၼႆ့ ၵူၺ်းပဵၼ်ၵၢၼ်ၽၢမ်းတႃ ဢႃႊသီႊယၼ်ႊ လႄႈ မိူင်းၼွၵ်ႈတင်းလၢႆႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ၾၢႆႇသိုၵ်းႁဵတ်းၸွမ်းၶေႃႈတူၵ်းလူင်းဢႃႊသီႊယၼ်ႊ 5 ၶေႃႈၼၼ့်ယူႇၶႂ်ႈဝႃႈမွၵ်ႈၼၼ့်ၵူၺ်း။
ၼႂ်းၶဝ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၼၼ့် ပႃးထႅင်ႈဝႃႈ တေၶဝ်ႈမူၼ့်မႄးပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း 2008 ၼႆၼၼ့်ၵေႃႈ မိူၼ်တင်း ပႆႇႁၼ်တူဝ် တင်ႈၼမ့်ထႃႈၵူၺ်း။ဢမ်ႇမီးတႅၼ်းၽွင်း သၽႃး လုတ့်တေႃႇ ဢမ်ႇၸၢင်ႈမူၼ့်မႄး ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းၼႆ ႁူႉၵၼ်ယူႇ။တိုၵ့်ၶၢမ်ႇသဵင်ႈငိုၼ်းတွင်း ၶၢမ်ႇသဵင်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းသေ တိုဝ်ႁဵတ်းယူႇၼႆ့ တႃႉလီဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၵၢၼ်လႄႈ ဢဝ်မႅဝ်းဢၢပ်ႇၼမ့်ၼႆၵွၼ်ႇ။
ပေႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်းၼႂ်းဢၼ်တပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၢင်ႈၶိုင်မူၼ့်မႄးၼၼ့်ၼႆ တွၼ်ႈၵၼ် 4 မတ့်တႃ 95၊ မတ့်တႃ 120 လႄႈ မတ့်တႃ 188 ၸိူဝ်းၼႆ့ ပဵၼ်ပိူင်လူင်ၶႃႈၼႃ။မတ့်တႃ 95 ၼႆ့ ပိူင်းၼႄဝႆ့ဝႃႈ ၾိင်ႈမိူင်းယုၵ်းယၢင်ႇ ဢၼ်ႁွင့်ဝႃႈ ဢုပတေႇၵျၢမ်း( ဉပဒေကြမ်း) ၼႆ့ လုၵ့်တီႈ တႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းယိုၼ်ႈတၢင်ႇၵေႃႈလီ လုၵ့်တီႈတႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်းယိုၼ်ႈတၢင်ႇၵေႃႈယဝ့် ပေႃးတင်းသွင်ယၢင်ႇမၵ်းမၼ်ႈယူႇၵေႃႈ တေလႆႈမၢႆထိုင်ဝႃႈ တႅၼ်းၽွင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၵ်းမၼ်ႈယူႇယဝ့်။
ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးဝႃႈ တႅၼ်းၽွင်း သွင်ယၢင်ႇၼႆ့ သမ့်ႁၼ်ပႅၵ်ႇပိူင်ၵၼ်သေ တေလႆႈဢုပ်ႇၵုမ်တႅပ်းတတ်းတီႈ တႅၼ်းၽွင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဝႃႈၼႆဝႆ့ၶႃႈၼေႃႈ။ဢၼ်ၼႆ့ ယူႇတီႈတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶိုင်ဢၢင်ႈၼႄးဝႃႈ တႅၼ်းၽွင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်၊တႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ တႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆ့။တေမီးဢႃၼႃႇ ႁႅၼ်းၾိင်ႈပူင်ပၢႆးလႆႈႁင်းၶေႃ ၽႂ်မၼ်းယူႇၼႆ့သေ ပေႃးၵိုင့်ၵၢင့်ထွမ်ႇတူၺ်းတႄ့ လႅပ်ႈမိူၼ် ယိုတ်းပၼ်ဢႃႇၼႃႇ တီႈတႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်းဝႆ့ၵေႃႈမီးမီး။တႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်းဢၼ်မီး ႁူဝ်ၼပ့်တီႈၼင်ႈ 168 တီႈၼင်ႈၼၼ့်မီး သုၼ်ႇႁႅၼ်းၾိင်ႈပူင်ပၢႆးပဵင်းၵၼ်တင်း တႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်မီးႁူဝ်ၼပ့် တီႈၼင်ႈ 330 ၼၼ့်ယူႇ လႅပ်ႈဝႃႈၼႆဝႆ့။
ပေႃးလၢတ်ႈငၢႆႈငၢႆႈတႄ့ၵေႃႈ တႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ဝႃႈ ပျီႇတူႉလုတ့်တေႃႇ ၼၼ့် တင်းတႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်း ဢၼ်ဝႃႈ ဢမဵဝ်းတႃးလုတ့်တေႃႇ ၼၼ့် ဢႃႇၼႃႇမၼ်းပဵင်းၵၼ်ယူႇ လႅပ်ႈၶႂ်ႈဝႃႈၼၼ်ဝႆ့။
ၵူၺ်းၵႃႈ တႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်းၼႆ့ ၸွင်ႇၸႂ်ႈတူဝ်တႅၼ်း ပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းသုမ်ႇငုမ်းပေ့ပုၼ်ႈဝႆ့ႁႃႉၼႆ လီလႆႈတူၺ်းၶိုၼ်းယူႇ။ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2010 လႄႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ပီ 2012 ၼႂ်းလိူၵ်ႈတင်ႈၶိုၼ်ႈမႃး ၽူႈတႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်း 162 ၵေႃႉၼၼ့် ဢၼ်တၢင်တူဝ်ပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵူၺ်းမီး 29 ၵေႃႉၵွႆး။တႃႇ 133 ၵေႃႉၼႆ့ တူဝ်တႅၼ်းၾၢႆႇပႃႇတီႇ သၢင်ႇသီႈ လႄႈ ၸၢဝ်းမၢၼ်ႈလွၼ့်လွၼ့်။
မိူဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈပီ 2015 ၵေႃႈ ၼႂ်းၽူႈတႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်း 167 ၵေႃႉၼၼ့် ဢၼ်တၢင်တူဝ်ပႃႇတီႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵူၺ်းမီး 19 ၵေႃႉၵွႆး။ တႃႇ 148 ၵေႃႉၼႆ့ ပဵၼ်တူဝ်တႅၼ်းပႃႇတီႇၼူၵ့်ယုင်းလႄႈ ၸၢဝ်းမၢၼ်ႈလွၼ့်လွၼ့်။တီႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈလူင် ပီ 2020 ယိင်ႈၶႅၼ်းထူၼ်ႈ၊ ၼႂ်းၽူႈတႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်း 159 ၵေႃႉၼၼ့် ဢၼ်တၢင်တူဝ်ပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း တေႃႉတႄ့မီး 14 ၵေႃႉၵွႆး။တႃႇ 145 ၵေႃႉၼႆ့ ပဵၼ်တူဝ်တႅၼ်း ၾၢႆႇၼုၵ့်ယုင်းလႄႈ ၾၢႆႇသၢင်ႇသီႇ တင်းပိုၵ်းယဝ့်ၶႃႈၼႃ။
ပေႃးၼပ့်ၸွမ်းဝၢၵ်ႈမၼ်းၼႆၵေႃႈ ၼႂ်းတႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်းၼႆ့ ယူႇတီႈပႃႇတီႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း လႆႈတီႈၼင်ႈသမ့် ပီ 2012 မီး 11 ဝၢၵ်ႈပၢႆ ပီ 2015 ၵေႃႈ 11 ဝၢၵ်ႈပၢႆ ၵူၺ်းၵႃႈ ပီ 2020 ၼႆႉတႄႉ မီး 8 ဝၢၵ်ႈပၢႆၵွႆးလႄႈ တိုၼ်းဝႃႈဢမ်ႇပႄ့လႆႈ ပႃႇတီႇၸၢဝ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ပႃႇတီႇ သၢင်ႇသီႈလႄႈ ၼူၵ့်ယုင်း လႆႈလႃးလႃး။
ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ယူႇတီႈတပ့်သိုၵ်းတေၶိုင်ဢၢင်ႈမူၼ့်မႄး ႁႂ်ႈဢွၵ်ႇၾၢင်ႁၢင်ႈမၢၼ်ႈ တႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်းၵေႃႈ မီးသုၼ်ႇႁႅၼ်းၾိင်ႈပူင်ပၢႆးလႆႈ ၾိင်ႈမိူင်းယုၵ့်ယၢင်ႇယူႇၼႆသေတႃ့ ပိူဝ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ မၢၼ်ႈတႄ့ လၢႆးလူင်ၼင်ႇလၢႆးၶိုင် ၸႂ့်လၢႆးလႂ် တိုၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈတူင့်ၸၢင်ႈၼိုင် ႁႂ်ႈပေ့ပုၼ်ႈလႆႈ။
တေႃႈၼႆ့ ပႆႇၼပ့်ပႃး ၾၢႆႇတပ့်သိုၵ်း တေမႃးၽိုၼ့်ထႅင်ႈ 25 ဝၢၵ်ႈ ၼၼ့် လိူဝ်ၼၼ့်သမ့်တေမီးထႅင်ႈ ၶေႃႈၶၢတ်ႈၶွပ်ႇဢၼ်ဝႃႈ တႅၼ်းၽွင်းယၢင်ႇလႂ် တေမီးသုၼ်ႇပူင်ပၢႆးလႆႈ ၾိင်ႈမိူင်းဢၼ်လႂ်ၼႆၼၼ့်ထႅင်ႈ ၵွၼ်ႇ။တီႈၼႆႈၵေႃႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တေဝၵ့်ငမ်ဢဝ်ပႅတ်ႈဢီႈသင်လူင်လၢင် သမ့်တေၸႅၵ်ႇမႅင်ႇပၼ် ၸႄႈမိူင်းၶဝ် မွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ်ၵွႆးၼႆ ယင်း ပႆႇၼႄၵၼ်လႆႈ ၸႅင်ႈလႅင်းတႅတ်ႈတေႃး ပေႃးသမ့်တေၵုမ်ႇ ဢိူဝ်ႈငၢႆႈၸွမ်းၵေႃႈ မိူၼ်တၢင်းဢမ်ႇမီးၶူႈၼင်ၵၢၼ်မိူင်းသေဢိတ်း။
ၼင်ႇဢၼ်ၸူဝ်ႈၵႃႈတိုၵ့်မီးၼႂ်းတူင်ႇႁႅဝ့် 2008 ၼႆ့တႄ့ ၵႃႈပႄ့ၶႂ်ႈမူၼ့်ၶႂ်ႈမႄးလႃႈ တေမိူၼ်ၵၼ်တင်း ၸူၵ်းထွင်း ၾၢႆႇသၢႆ့ ယၢႆ့သႂ်ႇၶိုၼ်းထွင်းၾၢႆႇၶႂႃ ၼၼ့်ၵွႆး။ၵႃႈၸူဝ်ႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းတၢင်တူဝ်ၸႄႈမိူင်းၼႆ့ ပႆႇမီးသုၼ်ႇပူင်ပၢႆးထၢင်ႇႁၢင်ႈ ပႆႇမီးသုတ်းတႅပ်းတတ်းတေ့တေ့ဝႃႈဝႃႈ ၼၼ့်တႄ့ၸိုင် ႁဝ်းတၵ်းပႆႇပူၼ့်လွတ်ႈလႆႈတႂ်ႈၶႃႈမိုဝ်း ၸုမ်းၸၢဝ်းၾၢႆႇမၢၼ်ႈၶဝ် ဢူမ်ဢိုၼ်သုမ်ႇငုမ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် တေၵိုတ်းယင့် ပဵၼ်ပွတ်းတွၼ်ႈမၢႆၼိုင်ႈသေ ယွၼ်းၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆၵွၼ်ႇၶႃႈ မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ။
ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း
13.01.2023
