Friday, October 4, 2024

ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ

Must read

ၸဵမ်မိူဝ်ႈၵေႃႇတင်ႈၵၢၼ်လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉ 1958 ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်လၢႆၸုပ်ႈပၢၼ်ၵေႃႈဢုပ်ႇထိုင်လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ၵူႈၵေႃႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈၸႂ်လီဝႃႈ တႃႇၵွပ်ႇၵူႈဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈပူၵ်းပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁင်းၶေႃၼၼ်ႉ ပေႃးဢမ်ႇမီးႁႅင်း ငိုၼ်း ႁႅင်းၺၢၼ်ႇ ႁႅင်းၵူၼ်းၸိုင် ဢမ်ႇမီးတိုဝ်ႉတၢင်းတေၸၢင်ႈလႆႈ ၵွပ်ႈၼၼ်တႃႇႁႂ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ယႂ်ႇမၢၵ်ႈ ၵိုၼ်းၼမ်ၼၼ်ႉ ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈပဵၼ်ၵၢၵ်ႇမၢၵ်ႈသေႃးလူင်မၼ်းယဝ်ႉ ၵူႈၵေႃႉႁူႉထိုင်လႄႈၶဝ်ႈၸႂ်ၼင်ႇၼႆမိူၼ်ၵၼ်။

ၵွႆးၵႃႈ ဝၢႆးသေၵၢၼ်လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉ ၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်တႃႇမိူင်းတႆးၵွၼ်းၶေႃ ဢၼ်ၸဝ်ႈၼွႆႉ(သေႃးယၼ်ႇတ) ဢွၼ်ပူၵ်းတင်ႈမႃး မိူဝ်ႈ 1958 ယဝ်ႉဢမ်ႇႁိုင် 1959 ၵေႃႈပေႃးၶိုၼ်းတႅၵ်ႇယၢႆႈၽၢတ်ႇၽႄၵၼ်ၵႂႃႇ လူၺ်ႈလၵ်းၼမ်း ၵၢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်လႄႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈပဵၼ်ႁဵတ်ႇ(ႁေႇတုၽလ) သေ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃးထႅင်ႈလၢႆမူႇလၢႆၸုမ်း။ ထိုင်မႃး 1983 ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်းၶိုၼ်းပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁွင်ႉလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ၸင်ႇၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈၶိုၼ်းထႅင်းၵမ်းၼိုင်ႈ။ 1985 ၸုမ်းၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ SUA ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း။

- Subscription -
ႁၢင်ႈၶုၼ်သႃႇလႄႈၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း

ထိုင်မႃး 1991 ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵေႃႈ သဵင်ႈၵမ်ႊသုတ်းမုၼ်။  ဝၢႆးသေ ၼၼ်ႉ ယိုတ်ႈမႃးထႅင်ႈ 4 ပီ ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇဢၼ်ပဵၼ်ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းလႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸိုင်ႈတႆးၵွၼ်းၶေႃလႄႈၶဝ်ႈမႃး 1995 ၵၢၼ်လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉၶွင်တႆး လႆႈပလၢတ်ႈလူမ်ႉထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းဢၼ်ယႂ်ႇလူင်မီးၸွတ်ႇတူဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းမိူင်းတႆး ၵူႈတီႈ တင်ႈတႄႇလႅၼ်လိၼ်မိူင်းမၢၼ်ႈမိူင်းတႆး မိူင်းၶႄႇမိူင်းတႆး မိူင်းထႆးမိူင်းတႆး လႆႈၵူၼ်ႇပင်းလူမ်ႉပိၼ်ႈ ဢဵၼ်ႁႅင်း သိုၵ်းၼပ်ႉႁူဝ်မိုၼ်ႇဢၼ်ယႂ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈၵူႈၸုမ်းၼၼ်ႉၵေႃႈႁူတ်းႁၢႆၵႂႃႇၸူဝ်ႈၽႅပ်ႉတႃ။

ၵွႆးၵေႃႈ ယင်းၵိုတ်းလိူဝ်ၽူႈၵေႃႉငၢၼ် ႁတ်းႁၢၼ်တႃႉတၢႆးၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢမ်ႇယွမ်းၵူမ်ႈၼွမ်းၸွမ်းလင်ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ ၵႂႃႇဝၢင်းၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇသေၵၼ်ႈၵႅၼ်ႇၼႅၼ်ႈၵိုမ်း မႄႇမုၼ်းၸိူဝ်ႉၽၼ်းလုၵ်ႉယိုၼ်းယိင်ႈယႂ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးသိုပ်ႇၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉ ၸၢတ်ႈၵၼ်ၶိုၼ်းလႄႈလႆႈဝႃႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းၵၢၼ်လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉၶွင်တႆးယင်းသိုပ်ႇသၢႆၸႂ်ၵႂႃႇလႆႈထႅင်ႈယူႇ။

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၵၢၼ်ပူတ်းပွႆႇဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃႈၵႅၼ်ႇၶႅင်မၼ်ႈၵိုမ်းယိုၼ်းယူႇလႆႈ ယၢဝ်းၼၢၼ်းၵွႆး ၼင်ႇၵႃႈဢဵၼ်းဢၢၼ်းသုင်သုတ်းတၢင်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၶွင်တႆးၼႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇၵွပ်ႈၵူႈဢဝ်ၶိုၼ်းလွင်ႈ ထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း ဢၼ်မီးသူၼ်ႇလႆႈႁူဝ်ဝႃႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ဢၼ်မီးဢမ်းၼၢၸ်ႈၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်း လူၺ်ႈ ၵၼ်လႄႈ ထၢင်ႇႁၢင်ႈပွင်သၢင်ႈၵမ်ႊၸႃးတႃၶွင်တႆးႁင်းၶေႃၼၼ်ႉ ပေႃးၸူးၵႃႈ ယွႆႈယၢတ်ႇၽၢတ်ႇၽီႈၽၢတ်ႇၽႄ ဢမ်ႇၶွၼ်ႈဢမ်ႇတွမ် ဢမ်ႇပႅင်းဢမ်ႇႁွမ်ပဵၼ်တဝ်ႈဢွမ်လဵဝ်ၵၼ်ယူႇၸိုင် တေဢဝ်ဢဵၼ်ႁႅင်းတီႈလႂ်မႃးပေႉၶဵၼ်လႆႈ။

ၵူႈၵေႃႉၵေႃႈႁူႉ တႃႇတေပဵၼ်ၶိူင်ႈတေႃႇလွင်း တႃႇတေပေႉၶဵၼ်လႆႈၼၼ်ႉ တၵ်းလႆႈမီးႁႅင်းယႂ်ႇ တႃႇတေထိုင်ယွတ်ႈ ပဝ်ႉမၢႆယိူင်းဢၢၼ်းသုင်သုတ်းၼၼ်ႉ တၵ်းလႆႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ် ပေႃးဢမ်ႇၸိူင်ႉၼၼ် တေဢဝ်ဢဵၼ်ႁႅင်းဢီႈသင် ဢဵၼ်ႁႅင်းတီႈလႂ် မႃးသၢင်ႈတႅၼ်းၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ။

ပေႃးၶိုၼ်းယၵ်ႉတူၺ်းပိုၼ်းၵဝ်ႇပူၼ်ႉမႃးပႃႈလင် ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈဢၼ်ၽၢၼ်ႇပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်း 03/01/1996 ၼၼ်ႉ ၽူႈႁၵ်ႉၸၢတ်ႈၶဝ်ႁူမ်ႈၸတ်းၶတ်းသၢင်ႈႁဵတ်းမႃး ပၢင်ၵုမ်ၵၼ်တီႈလွႆၶိူဝ်းသေႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈၶွမ်ႊမတီႊ လွင်ႈ ၵတ်းယဵၼ်ၸိုင်ႈတႆး SSPC  လၵ်းၼမ်ငဝ်ႈငႃႇ  SSPC ၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မိူဝ်ႈ 26/01/1996 ၼၼ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်သူၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းႁင်းၶေႃ RSD / သူၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း / ၻီႊမွၵ်ႉၶရေႊသီႊ / ႁွမ်ႁႅင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး / ပႂ်ႉပႃး ၵႅတ်ႇၶႄ ၵမ်ႊၸႃႊတႃ(ၵၢမ်ႇၵျမ်ႇမႃႇ) လႄႈ သူၼ်ႇလႆႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း / လွင်ႈၵတ်းယဵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

06/06/1996 ၶွပ်ႈၶူပ်ႇၼိုင်ႈပီ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈၽိုၼ်ႉဝၢႆႇၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး MTA ၼၼ်ႉ SSPC တင်း SNLD ၶဝ် ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵၼ်တီႈဝဵင်းလိူဝ်ႇသေ လႆႈၸႂ်ၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈ ၵေႃၵပ်းသၢၼ်ၸိုင်ႈတႆး SSCC ။

19/07/1996 ၸုမ်းသိုၵ်းၵဝ်ႇ SUA (MTA) ဝၼ်းဢွၵ်ႇၶူင်း ၸိူဝ်းဢမ်ႇယွမ်းဝၢင်းၶိူင်ႈၸွမ်းၶုၼ်သႃႇ ဢၼ်ၸဝ်ႈလိူၼ် သႂ် ၸဝ်ႈၶမ်းၽႃမိူင်းၶဝ် ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ  ယွမ်းႁပ်ႉလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၸွမ်း SURA ဢၼ်ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း ဢွၼ်ႁူဝ် ၵႃႈတီႈလႅၼ်လိၼ်ပွတ်းႁိမ်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈလႆႈၸႂ်       –

– တင်းသွင်ၾၢႆႇႁၼ်လီ တုင်းႁပ်ႉမၵ်းမၼ်ႈၽွမ်ႉလႆႈၸႂ်ၵၼ်ပဵၼ်မူႇၼိုင်ႈၸုမ်းလဵဝ်

– ၸိုဝ်ႈသဵင်တပ်ႉသိုၵ်း ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း ပၢႆးသိုၵ်း ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ႁူမ်ႈၵၼ်ပဵၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈဢၼ်လဵဝ်

– လၵ်းၼမ်း မူႇပိူင် သဵၼ်ႈတၢင်းၼႃႈၵၢၼ် ပၵ်းပိူင်လၵ်းမၢႆ ၶဝ်ႈၼမ်ႉငိုၼ်းတွင်း လၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈ ပၢင်ၾိုၵ်းသွၼ်  

  ၵၢၼ်သိုၵ်း ႁူမ်ႈပဵၼ်ဢၼ်လဵဝ်

– ငဝ်ႈငုၼ်းဢၼ်လဵဝ် ၶေႃႈၸီႉသင်ႇဢၼ်လဵဝ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ

13/09/1996 SURA ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၼႂ်း SSPC လူင်းလၢႆးမိုဝ်းလႆႈၸႂ်ၵၼ် ဢၼ်ၸိုဝ်ႈၸုမ်းလဵဝ် တပ်ႉလဵဝ် SSNO/SSA ။

16/11/1996 တႆးၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်လၢႆလၢႆၸုမ်း  SSO.TAI OSE ၸုမ်းၶိူဝ်းတႆးသႃမၵ်းၶီး(မိူင်းၵွၵ်ႇ)  ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈၸႂ် ႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈႁူမ်ႈတုမ်ၻီႊမွၵ်ႇၶရေႊသီႊၸိုင်ႈတႆး SDU တွၼ်ႈတႃႇ ပဵၼ်သူပ်းပဵၼ်ပၢၵ်ႇ ပဵၼ်တူဝ်တႅၼ်း ၼႂ်းမိူင်းၸုမ်းလဵဝ်။

12/01/1997 SSA လူင်းလၢႆးမိုဝ်းပဵၼ်ဢူၺ်းလီတင်းၸုမ်းလႃးႁူႇ LDF  ၸုမ်းပဢူဝ်း PPLO ၸုမ်းပလွင်ႈ PSLO လႄႈ WNO ၸုမ်းၸဝ်ႈမႁႃသၢင်း။

15/07/1998 SSCC ၶိုၼ်းမႄးၵေႃႇတင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈ ပဵၼ်ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈ Joint Action Committee (JAC) ၵႃႈတီႈပၢင်ၵုမ် SSCC ငဝ်ႈငုၼ်းသႅင်ၵႅဝ်ႉ။

ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႈ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၶတ်းၸႂ် ၶိုင်ႁႃလၢႆးၽွမ်ႉႁူမ်ႈမႃးယူႇ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈတင်းတၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈ ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်းလႄႈသင် ၵၢၼ်မိူင်းလႄႈသင် ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်းၵေႃႈလႆႈၶတ်းၸႂ်မႃးယူႇ။

မိူဝ်ႈ 20/10/1996 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈဢုတ်ႉ ပဵၼ်တူဝ်တႅၼ်းတပ်ႉသိုၵ်း (မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉပဵၼ်ၸိုဝ်ႈ SURA) လူင်းလၢႆးမိုဝ်း ပဵၼ်ဢူၺ်းလီၵၼ်တင်းယၢင်းလႅင် KNPP ။

မိူဝ်ႈ 21/10/1996 ၸဝ်ႈဢုတ်ႉ ပဵၼ်တူဝ်တႅၼ်းတပ်ႉသိုၵ်း (မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉပဵၼ်ၸိုဝ်ႈ SURA) လူင်းလၢႆးမိုဝ်း ပဵၼ်ဢူၺ်းလီ ၵၼ် တင်း ယၢင်းၽိူၵ်ႇ KNU ။

0/-14/01/1997 ၸဝ်ႈဢုတ်ႉပဵၼ်တူဝ်တႅၼ်းတပ်ႉသိုၵ်း(မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉပဵၼ်ၸိုဝ်ႈ SURA) ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း တီႈ မႄႈတရေႃးထႃႇ မိူင်းယၢင်း။

19/04/1997 ဢိင်ၼိူဝ် SSO ယၢမ်ႈတၢင်ႇယွၼ်းၶဝ်ႈ ႁူမ်ႈတုမ်ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်း(လုမ်းၵမ်ႇၽႃႇဢွၼ်ႇ) UNPO မႃးၸဵမ်ပၢၼ် MTA တိုၵ်ႉႁိူင်း SDU သမ်ႉမႃးသိုပ်ႇၶတ်းၸႂ် ၶဝ်ႈႁႃပိူၼ်ႈထႅင်ႈလႄႈ ႁူမ်ႈတုမ်ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်း UNPO ယွမ်းႁပ်ႉမၵ်းမၼ်ႈမိူင်းတႆးၶဝ်ႈပႃးပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း UNPO ။ ပဵၼ်ၽၵ်းတူတႆးတေၸၢင်ႈၶဝ်ႈၸူးသူႇလူၵ်ႈ (လုမ်ႈၾႃႉ) ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ။

05/05/1997 ၸုမ်းႁူဝ်သိူဝ် ဢွၼ်ႁူဝ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းသဵင်ႈ UNLD ၼႂ်းမိူင်း ႁူပ်ႉထူပ်းတူဝ်တႅၼ်းၶွင်လူၵ်ႈ (လုမ်ႈၾႃႉ) ၻီႊသူဝ်ႊတူဝ်ႊ (UN Assistant Secretary General Alvaro De Soto) သေယိုၼ်ႈလဝ်ႈၼႄ “ၵၢၼ်တေႃႇသူႈၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႁၢင်ႉၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇသူၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းႁင်းၶေႃလႄႈ တႃႇၻီႊမွၵ်ႉၶရေႊသီႊ။ တင်းသွင်လွင်ႈၼႆႉ မိူၼ်မဵတ်ႉငိုၼ်း(တႅင်းၵႃး) ႁူဝ်လႄႈမွၵ်ႇဢၼ်လဵဝ်ၵၼ် ၸႅၵ်ႇၽႄဢမ်ႇလႆႈ။

ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ပိုၼ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈသွၼ် ၼႂ်းၵၢၼ်ၶတ်းၸႂ်ၶိုင်သၢင်ႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈမႃး ၼႂ်းဝူင်ႈၵၢင် ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ယူႇၵေႃႈ လူမ်ႉလုၵ်ႉၶူပ်ႉၵၢၼ်းမႃးတေႃႇႁၢၼ်ႉၼႆႉ။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း