Thursday, March 28, 2024

ၵမ်ႇၸႃႇတႃႇတႆး ၶုၼ်သႃႇဝွတ်ႈ ၵၢၼ်းယွတ်ႈႁၢႆ

Must read

လိုမ်ႉၶိုၼ်းၶႆႈပိုၼ်းမွင်သဝ်ႈ

ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး MTA ၵႂႃႇမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 6 လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 1995  ၶဝ်ႈပဵၼ် ဝၼ်းၵိုၵ်းပိုၼ်းၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတႆး ဝၼ်းၼိုင်ႈၵေႃႈဝႃႈလႆႈ ၵွပ်ႈပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်ၸဝ်ႈၵၢၼ်ယွတ်ႈၽၢတ်ႇ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းမႂ်ႇ ႁဵၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး (SSNA) လႄႈပဵၼ် (ၸုမ်းၵိုတ်း သိုၵ်းဢၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈလွၵ်းပိူင်တၢင်းၵၢၼ်) ။

- Subscription -
Photo by – SHAN/ ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ

ၸုမ်းတပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး ဢၼ်ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ဢဝ်ပိုၼ်ႉတီႈဝၢၼ်ႈ ၶၢႆးသိမ်ႇ ပဵၼ်တီႈပၵ်းတင်ႈငဝ်ႈၸိုင်ႈသေ ႁဵတ်းမႁႃမိတ်ႉၵၼ်တင်းတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင် ၸိုင်ႈတႆး SSA / SSPP။ ၵွင်ႉၵၢႆႇတူင်ႉၼိုင်ၵၢၼ်မိူင်းတင်းပႃႇတီႇ တီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး (ပႃႇတီႇ ႁူဝ်သိူဝ်) လႄႈ ႁူမ်ႈၶဝ်ႈပႃးၵေႃႇတင်ႈ JAC။

ဢၼ်ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ ပဵၼ်ထိုင်ၽူႈမီးၸၼ်ႉ တႅဝ်းၼႃႈၽိုၼ်ႉဝၢႆႇဢွၵ်ႇ MTA ၵႂႃႇၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶုၼ်သႃ ပေႃးလႆႈယွမ်းၵၢၼ်ႉ ၶုပ်ႉၼွမ်းၵွမ်းၵူမ်ႈတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵႂႃႇၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈထုၵ်ႇၸႂ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇလႆႈ တိုၵ်းလႆႈၽၼ်းသေ ႁုပ်ႈယိုတ်းလႆႈၵႂႃႇၼႃႈလိၼ်ပွတ်း ႁူဝ်မိူင်းၵွႆးဢမ်ႇၵႃး လႆႈပႃးတင်း ၼႃႈလိၼ် ပၢင် ၵမ်ႉၵေႃႇ ၊ မႂ်ႇသုင် (ငဝ်ႈၸိုင်ႈၵဝ်ႇၶွင်တပ်ႉသိုၵ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉ ၸိုင်ႈတႆး – SURA)  လႄႈ မိူင်းတေႃႉ မိူင်းထႃး တေႃႇႁွတ်ႈၾင်ႇၶူင်း  ပဵၼ်ၼႃႈလိၼ် ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇတွၼ်ႉလႆႈယဵပ်ႇမႃး ၼပ်ႉပဵၼ်  ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ။

လိုၼ်းသုတ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၵိုတ်းလိူဝ်သင်ၵႂႃႇၸွမ်းၵၼ်ပႅတ်ႈမူတ်း တင်းတူဝ်ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ တင်းၸဝ်ႈၵၢၼ်း ယွတ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉတေလႆႈဝႃႈၼမ်ႉၵတ်ႉ တၢင်းၶုၺ်ႈ ၶွင်ႁဝ်းၵေႃႈဝႃႈလႆႈ ၊ ပဵၼ်သၽႃႇဝ ၵိူတ်ႇၵႄႇလူႉတၢႆ ၸွမ်းဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈပဵၼ်လူႉ ႁဵတ်ႇၽူလ် (ႁေႇတုၽလ) လိူင်ႈလဵၵ်ႉလိူင်ႈယႂ်ႇ ၼႂ်းပၢၼ် ၽွင်းႁူဝ်ပီ 1995 ။

ၽွင်းၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပဵၼ်ၽွင်းဢၼ်ၸဝ်ႈၸၢႆးလဵၵ်ႉၵိုင်ႉၵၢင်ႉမႃးသဵင်ႈမုၼ်တီႈႁူဝ်မိူင်း မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 07/01/1995 လႄႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉယုမ်ႇယမ်ၼပ်ႉထိုဝ်ၸႂ်ယႂ်ႇမၼ်းၸဝ်ႈ ။ ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈႁၢၼ်ငူဝ်ႉႁၢၼ် ၸင်ႇလႆႈဢွၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းသိုၵ်းၽူႈမီးၸၼ်ႉ ဢဵၼ်ႁႅင်းမွၵ်ႈပၢၵ်ႇ တႅၵ်ႇဢွၵ်ႇၽၢတ်ႇယၢၼ် MTA  ၵႂႃႇၶဝ်ႈၸူး SSA ၸုမ်းၵိုတ်းသိုၵ်းပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 27/03/1995။

ၽွင်းဢၼ်ၵူၼ်းလူင်ၸၼ်ႉၸိၵ်းၸွမ်တူဝ်တႅၼ်းၾၢႆႇ SSA  (ၸုမ်းသိုၵ်းငဝ်ႈငုၼ်းသႅင်ၵႅဝ်ႈ) “ဢၼ်ပႃး ၸဝ်ႈၸၢႆးၼွင်ႉ ၸဝ်ႈၵၢႆႇၾႃႉ ၸဝ်ႈလွႆမၢဝ်း ၸဝ်ႈၵွင်တႆး ၸဝ်ႈသၢႆမူဝ်” ၵူၼ်းလူင်ၽူႈတႅၼ်းၾၢႆႇ MTA “ဢၼ်ပႃးၶုၼ်ဢွင်ႇထုၼ်းဢွၼ်ႁူဝ် ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ ၸဝ်ႈႁၢၼ်တႆး ၸဝ်ႈၸၢႆးလူး(ၼွင်ႉၸၢႆး ၸဝ်ႈၸၢႆး လဵၵ်ႉ) ၶဝ်သမ်ႉပေႃးလူင်းလၢႆးမိုဝ်းတႃႇပဵၼ်မူႇၼိုင်ႈၸုမ်းလဵဝ်ၵၼ်တီႈၼႃႈလိၼ်သိုၵ်း ပွတ်းႁွင်ႇယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်း ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ  ၾႃႉလင်ၶဝ် သမ်ႉၶိုၼ်းၸီႉသင်ႇႁႂ်ႈၵႂႃႇယိုဝ်း SSA ၶိုၼ်း တိၵ်းတိၵ်းၵေႃႈႁင်းမၼ်း။

မိူဝ်ႈဢၼ်ၶိင်းယဵပ်ႇမိူင်း (ယၢင်ႇၸိူင်းႁေႃႇ – ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၸုမ်း 8 MTA ၼႃႈလိၼ်မိူင်းၵိုင် လၢႆးၶႃႈၽွင်း ၼၼ်ႉ)တိၺွပ်းလုၵ်ႈၼွင်ႉၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈၶုၼ်သိုၵ်းတိုၼ်းယႂ်ႇၼၼ်ႉၶုၼ်ဢွင်ႇထုၼ်းၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ ၽူႈမီးၸၼ်ႉၼႂ်းတပ်ႉၸုမ်း 16 ဢိၵ်ႇတင်းၵူၼ်းမိူင်းလႄႈသင်ၶၸဝ်ႈတင်းၼမ် တုၵ်းယွၼ်းၵမ်ႉထႅမ် ယႃႇ ႁႂ်ႈလႆႈဢဝ်တၢႆၼႆၵေႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၾႃႉလင်(ၸၢင်းသူးသျိူၼ်)သမ်ႉၸီႉသင်ႇ ဢဝ်တၢႆပႅတ်ႈၵေႃႈႁင်းမၼ်း။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၾၢႆႇလင် ၸီႉသင်ႇႁႂ်ႈယဵပ်ႇမိူင်းႁွင်ႉဢဝ်ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ ပႃးတင်းသိုၵ်းထႅဝ်ၼိုင်ႈလႄႈသၢႆလူမ်း မၼ်းလူင်းမႃးၸူးပွတ်းၵၢင် မီးၽႅၼ်ၵၢၼ်လပ်ႉလပ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇႁႅမ်ပႅတ်ႈ (ၸွမ်းၼင်ႇၵူၼ်းတွႆႇသၢႆလူမ်း လိၵ်ႈၶႄႇ ဢီးလူၸႂ်ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈသေ လၵ်ႉလွမ်သွပ်ႉသႅပ်ႉလၢတ်ႈၼႄ) ၼၼ်ႉၵေႃႈႁင်းမၼ်း။

Photo Getty Image-ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ(ပႃးၸဵမ်ၸဝ်ႈၸၢႆးယီႈ ၸဝ်ႈၵၼ်ႇၼ သႅၼ်ဝီ ၸဝ်ႈၶေႇမိၼ်ႇ ၸဝ်ႈၽူဝ်းမႃး) ၶဝ် ယုမ်ႇယမ်မၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ – ဢၼ်ၶုၼ်သႃႇ ၽႃႉလင်ၶဝ်ဢွၼ်ႁူဝ် MTA မႃး 10 ပီၼၼ်ႉ ၸိုဝ်ႈသဵင်လူႉၼဝ်ႈ တူႇမဵၼ်ယွၼ်ႉယႃႈမဝ်ႈၵမ်လႄႈဢဝ်ၵၢၼ်မိူင်းတၢႆယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်သိုၵ်းၵေႃႈတိူၵ်ႈယဝ်ႉ  ၵႃႈၸူဝ်ႈၶႃသွင်ၵေႃႉ ပႆႇၽႃႈပွႆႇဢမ်းၼၢၸ်ႈၼႆႉ တၵ်းဢမ်ႇၶိုၼ်ႈၼႃႈလႆႈထႅင်ႈ တိုၼ်းတေၵွႆႇၵွႆးယဝ်ႉ ပေႃးဢမ်ႇၶႂ်ႈၵွႆၵေႃႈ လီလႆႈ မႄးၽိုၼ်ႉလၢႆႈမၼ်းဝႆးဝႆးၼႆမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈႁၢင်ပီ 1994 ႁူဝ်ပီ 1995 ၼၼ်ႉၵေႃႈႁင်းမၼ်း။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ ပွင်ႇၸႂ်ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ လၢႆးၶုၼ်သႃႇ ၾႃႉလင်ၶဝ်ဢွၼ်ႁူဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇၸွမ်း ပိူင် ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းသိလ်ထမ်း။ ၼႂ်း MTA မီးလွင်ၸႅၵ်ႇၽႄ ထၢင်ႇလဵၵ်ႉ တဵၵ်းတဵင်တၢင်ႇၶိူဝ်း ဢဝ်ၵၼ် ၼဵပ်းၸွၵ်ႉယၢင်ႈၶႃႇ လိူဝ်ႁႅင်းမႃးတိၵ်းတိၵ်း (မိူၼ်ၼင်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ SSNA မၢႆ 1-2 မိူဝ်ႈၵၢင်ပီ ႁၢင်ပီ 1995 ) ၼၼ်ႉၵေႃႈႁင်းမၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ – ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်း မီးဝႆႉၽႅၼ်ၵၢၼ်ပၢႆးသိုၵ်း ပၢႆးမိူင်း ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးသင်ၸဵမ်ပိုင်းတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈသေ မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉပဵၼ်ၸဝ်ႈႁၢၼ်ၵၢၼ်းယွတ်ႈ ၵႅမ်ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉ ၸုမ်း 16 မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ တွၼ်ႈလိၼ်သီႇပႃႉ လႃႈသဵဝ်ႈ  သႅၼ်ဝီ ၵူတ်ႉၶၢႆ  ပႃႈတႂ်ႈၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၸုမ်း ၸဝ်ႈသိုၵ်းၶုၼ်ဢွင်ႇထုၼ်းၼၼ်ႉ (ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းမၼ်း) ၸင်ႇလႆႈၸူဝ်းဢဝ်လုၵ်ႈၼွင်ႉ ၵူၼ်းသိုၵ်း ၽူႈမီးၸၼ်ႉ 3-4 ပၢၵ်ႇ တႅၵ်ႇဢွၵ်ႇၽၢတ်ႇယၢၼ် MTA ၵႂႃႇမိူဝ်ႈ လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 6 ဝၼ်း 1995 ။

ၵွႆးၵႃႈ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၵမ်ၸႃးတႃတႆးႁဝ်းၼႆႉ တေလီတေလီၶိုၼ်းလူမ်ႉႁဵတ်းၼႆလူင်ယူႇတိၵ်းတိၵ်း လိုၼ်းသုတ်း ၶုၼ်သႃႇၵေႃႈဝွတ်ႈ ၵၢၼ်းယွတ်ႈၵေႃႈလူမ်ႉႁၢႆတၢႆၽၢတ်ႇ ။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း