ဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ် လုမ်ႈၾႃႉ (May Day) ဝၼ်းတီႈ 1 လိူၼ်မေႊ ဢၼ်ယူႇတီႈၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်လွင်ႈႁႅင်းၵၢၼ် ၸိုင်ႈထႆး ပွတ်းႁွင်ႇ ယၢမ်ႈၸတ်းႁဵတ်းတူင်ႉၼိုင် မႃးၵူႈပီၼၼ်ႉ ပီၼႆႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းယဝ်ႉ ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ- 19 ၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။
မိူဝ်ႈၼႆႉ ဝၼ်းတီႈ 1/5/2020 ပဵၼ်ဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ် လုမ်ႈၾႃႉ (May Day) ယူႇတီႈၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်လွင်ႈႁႅင်းၵၢၼ် ၼႂ်း ၸိုင်ႈ ထႆး ပွတ်းႁွင်ႇ ဢၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်တူင်ႉၼိုင် ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ဢုပ်ႇၶႆႈ လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈႁႅင်းၵၢၼ်၊ လွင်ႈတုၵ်းယွၼ်း သုၼ်ႇလႆႈ ၽဵင်ႇပဵင်း မႃးၵူႈပီၼႆႉ ပီၼႆႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵူႈပီပူၼ်ႉမႃးၼႆႉတႄႉ ၸတ်းႁဵတ်းတီႈ ဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး။ ပီၼႆႉတႄႉ ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ – 19 လၢမ်းၽႄႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း၊ လွင်ႈတူင်ႉ ၼိုင်ႁႅင်းၵၢၼ်လႄႈ လွင်ႈႁူမ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇတုၵ်းယွၼ်း တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈတွၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ထွင်းၶမ်း ၽူႈၸွႆႈထႅမ်ႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း မုလ်ၼိထိ MAP ၵဵင်းမႆႇ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ ပီၼႆႉတႄႉ ယွၼ်ႉတၢင်း ပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ -19 ၼႆႉသေ ဢမ်ႇပဵၼ်ၸတ်းပၢင်ဢုပ်ႇၶႆႈ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ႁႅင်းၵၢၼ်လႄႈ လွင်ႈႁူမ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇပဵၼ် မူႇပဵၼ် ၽုင်သေ ၵႂႃႇယိုၼ်ႈလိၵ်ႈတုၵ်းယွၼ်း တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ၽူႈဝႃႈ (ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈတွၼ်ႈ) မိူၼ်ၵူႈပီပီတႄႉ ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ။ ၽိုၼ်လိၵ်ႈဢၼ်တေတုၵ်းယွၼ်း သုၼ်ႇႁႅင်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉတႄႉၵေႃႈ မီးယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈ တေသူင်ႇၵႂႃႇၸူးၸိူင်ႉႁိုဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၽူႈယႂ်ႇ ၵူၼ်းလူင် တၢင်းၼိူဝ်ၶဝ် တေၸတ်းႁဵတ်းၵႂႃႇၵူၺ်း” ဝႃႈၼႆ။
ပေႃးထိုင်မႃး ဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ်လုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ယူႇတီႈၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်လွင်ႈႁႅင်းၵၢၼ်လၢႆလၢႆၸုမ်း ႁူမ်ႈၵၼ် တင်းႁႅင်းၵၢၼ် ယၢၼ်မိူင်းသေ ၵႂႃႇယိုၼ်ႈလိၵ်ႈတုၵ်းယွၼ်းလွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈႁႅင်းၵၢၼ် ၼင်ႇႁိုဝ် ႁႅင်းၵၢၼ်ပေႃးတေလႆႈႁပ်ႉသုၼ်ႇလႆႈလွင်ႈ ၽဵင်ႇပဵင်း ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်မၢႆမီႈမၵ်းမၼ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ။
ၸၢႆးသႅၼ်မွင်း ႁႅင်းၵၢၼ်တႆး ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ယူႇတီႈ ၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆးၼၼ်ႉ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ ပီၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ငဝ်းလၢႆး ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ – 19 ၼႆႉသေ ပိူၼ်ႈဢမ်ႇပၼ်ၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်ႁႃႈၵေႃႉၶိုၼ်ႈၼိူဝ်လႄႈ ဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈ ၸတ်းမႃးၶႃႈ” ဝႃႈၼႆ။
သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ“ ယူႇတီႈႁဝ်းၶႃႈ ႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း ၶႂ်ႈတုၵ်းယွၼ်းတႄႉ မီးတင်းၼမ်ၶႃႈယဝ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈ ႁဵတ်းႁိုဝ်လႄႈ ဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ်ၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇတေတုၵ်းယွၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈ၊ တွၼ်ႈတႃႇ တေၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်ၵေႃႈဢမ်ႇ ၸၢင်ႈ တွၼ်ႈတႃႇတေၵႂႃႇတၢင်ႇယိုၼ်ႈ တုၵ်းယွၼ်းတီႈၽူႈဝႃႈ (ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈတွၼ်ႈ) ၵေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈ”ဝႃႈၼႆ။
ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ – 19 ၼႆႉသေ ႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း ၸိူဝ်းတူၵ်းၵၢၼ် တူၵ်းငၢၼ်း ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ် ႁူပ်ႉလွင်ႈ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵိၼ်းၸႂ်ၵၼ်ၵေႃႈၼမ် ဝႃႈၼႆ။
ဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ် (May Day) ၼႆႉတႄႇပဵၼ်မႃးတီႈမိူင်းဢမေႊရိႊၶိူဝ်ႊ မိူဝ်ႈပီ 1886 ၼီႈလိူၼ်မေႊ 1 ဝၼ်း။ မိူဝ်ႈပီ 1857 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽွင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးမိူင်း ဢမေႊရီႊၶိူဝ်ႊ လူႉပင်းသေထိုင် မႃးပီ 1861 သမ်ႉ ပဵၼ်သိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းထႅင်ႈလႄႈ ဢဝ် ၵူၼ်းႁၢမ်းၵၢၼ်ၼမ် တူဝ်ႈမိူင်း။ ပီ 1863 မီးႁူင်းငၢၼ်း 28 ႁူင်းပေႉၵိၼ် ႁႅင်းၵၢၼ်လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢမေႊရီႊၶိူဝ်ႊ လႆႈ ၵေႃႇတင်ႈ ၸုမ်းႁႅင်း ၵၢၼ် 79 ၸုမ်းပိူဝ်ႈသၢၼ်ၶတ်း မႃး။ 1884/10/07 တေႃႇ 1885 ၸုမ်းႁႅင်းၵၢၼ်တင်းသဵင်ႈလႆႈႁူမ်ႈၵၼ် တုၵ်းယွၼ်း 1 ဝၼ်းလႂ် ႁဵတ်းၵၢၼ် 8 ၸူဝ်ႈမူင်းမႃး။
ထိုင်မႃးၼႂ်းပီ 1886 လိူၼ်မေႊ 1 ဝၼ်း ၵူၼ်းႁႅင်းၵၢၼ်ၼိုင်ႈသႅၼ်ၵဝ်ႈမိုၼ်ႇၵေႃႉ ၽွမ်ႉၸႂ် ၵၼ်ၶႂမ်ႈ ၶတ်းဢမ်ႇယွမ်း မႃး ႁဵတ်းၵၢၼ် ၼႂ်းႁူင်းၵၢၼ်။ ဝၢႆးၼၼ်ႉသၢမ်ဝၼ်း ၸုမ်းပလိၵ်ႈၸႂ်ႉလၢႆးႁၢႆႉ တေႃႇၸုမ်းႁႅင်းၵၢၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႄႈ ႁႅင်းၵၢၼ်လႆႈ တၢႆလႆႈၸဵပ်းၼမ် ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉထႅင်ႈ 3 ပီ (1889) ၸုမ်းႁႅင်း ၵၢၼ်မိူင်းၾရင်ႇသဵတ်ႈ ၸင်ႇႁွင်ႉ ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵူၼ်းႁႅင်း ၵၢၼ်လႄႈ မၵ်းမၼ်ႈဢဝ်ဝၼ်း တီႈ 1 လိူၼ်မေႊ ႁႂ်ႈပဵၼ်ဝၼ်းၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႆသေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇတႅၵ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်း ။
ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ တင်ႈဢဝ်ပီ 1890 ၼၼ်ႉမႃး ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းပွႆးဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ မေႊၻေႊ (May Day) မႃးၵူႈပီပီ ပိူဝ်ႈဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်ၼိူဝ်ၵူၼ်းႁႅင်း ၵၢၼ်မိူင်းဢမေႊရီႊၶိူဝ်ႊ ၶဝ်လႄႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းႁုၼ်ႈလင်ၸၢင်ႈလႆႈႁူႉၸၵ်း လႄႈ မၵ်းမၼ်ႈ ၵုၼ်းမုၼ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ – ၼႆယူႇ ။
