Friday, March 29, 2024

ပၢင်တိုၵ်းယႃႈၾိၼ်ႇ သၢမ်ၸဵင်ႇၶမ်း 1967 လိုဝ်းႁူင်တူဝ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ

Must read

ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ် တၢင်းပွတ်းသၢမ်ၸဵင်ႇၶမ်း

မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 30 လိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ 1967 ၼၼ်ႉ လိူဝ်သေသဵင်ၵွင်ႈသဵင်မၢၵ်ႇ၊ မၢၵ်ႇလူင် မေႃးပၼ်းၼၼ်ႈလူင် ၵႂႃႇသဵင်ႈ ပွတ်းတွၼ်ႈသၢမ်ၸဵင်ႇၶမ်း၊ ဢၼ်ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းဝူင်ႈၵၢင်သိုၵ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇ (KMT) တင်း ၸုမ်းသိုၵ်း လွႆမေႃႇ ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ တီႈဝၢၼ်ႈၵႂၢၼ်ႉ မိူင်းလၢဝ်းယဝ်ႉ တၢင်းၼိူဝ်ၵၢင်ႁၢဝ်ၵေႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းလၢဝ်း ဢဝ်ႁိူဝ်းဝိၼ်တိုၵ်းသိုၵ်း မႃးလေႃႇတိုၵ်းယိုဝ်းၵွင်ႈလူင် ပွႆႇမၢၵ်ႇလူင်သႂ်ႇသိုၵ်းတင်းသွင်ၾၢႆႇ ဢၼ်တိုၵ်းယိုဝ်းၵၼ် ယူႇတၢင်းၼိူဝ်လိၼ်။

ပၢင်တိုၵ်းၼႆႉတႄႉ ႁဵၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ “ပၢင်သိုၵ်းယႃႈၾိၼ်ႇ (Opium War) ပွတ်းတွၼ်ႈသၢမ်ၸဵင်ႇၶမ်း။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈပဵၼ်ၸုမ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇ ဢၼ်မီးတပ်ႉမၢႆ 3 တင်းမၢႆ 5 ႁူမ်ႈႁႅင်းၵၼ်။ ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈ ပဵၼ်ၸုမ်းလွႆမေႃႇ ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ႁူဝ်။ တိုၵ်းၵၼ်မႃးတင်ႈတႄႇဝၼ်းတီႈ 26 တေႃႇထိုင်ဝၼ်းတီႈ 30 ။ ဝၼ်းတီႈ 30 ၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းလၢဝ်း ဢဝ်ႁိူဝ်းဝိၼ်ပွႆႇမၢၵ်ႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႄႈ သွင်ၾၢႆႇလႆႈထွၼ်ထွႆတပ်ႉ ၶဝ်ႈၶိုၼ်းမိူင်းတႆး-မိူင်းထႆး၊ ပၢင်တိုၵ်းဝၢၼ်ႈၵႂၢၼ်ႉၵေႃႈ ယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇ။

- Subscription -

ယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်းယႃႈၾိၼ်ႇ ဝၢၼ်ႈၵႂၢၼ်ႉ မိူင်းလၢဝ်း၊ ပွတ်းတွၼ်ႈသၢမ်ၸဵင်ႇၶမ်း ပွၵ်ႈၼႆႉသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိုဝ်ႈသဵင် သၢမ်ၸဵင်ႇၶမ်း ဢၼ်ပဵၼ်လႅၼ်လိၼ်သၢမ်ၸိုင်ႈမိူင်း (တႆး-ထႆး-လၢဝ်း) ပေႃးလိုဝ်းလင်ၸွတ်ႇတူဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းလူၵ်ႈ/ လုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ။

ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းလၢဝ်းၽွင်းၼၼ်ႉ ဢဝ်ႁိူဝ်းဝိၼ်တိုၵ်း မႃးလေႃႇတိုၵ်းယိုဝ်း ၸုမ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇတင်း ၸုမ်းလွႆမေႃႇ ၶုၼ်သႃႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶေႃႈပူင်သင်ႇၶွင် ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ဢူၼ်ႈ ရတ်ႉတိၵူၼ်း၊ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်းသုင်သုတ်းမိူင်းလၢဝ်း ပဵၼ်မၼ်းၸဝ်ႈ။ မိူင်းလၢဝ်းၵေႃႈတိုၵ်ႉ ပဵၼ်ပၢၼ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၽွင်းငမ်း။

ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ် တၢင်းပွတ်းသၢမ်ၸဵင်ႇၶမ်း

လွင်ႈတၢင်းဢၼ်လႆႈပဵၼ်မႃးပၢင်တိုၵ်း။ ဢွၼ်ၼႃႈၼၼ်ႉ ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ႁိုဝ် ၸုမ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈယႃႈ ၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်းတင်းသဵင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်မႃးၶၢႆယႃႈပၼ်တီႈၸုမ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇ၊ ပေႃးၶၢႆယႃႈယဝ်ႉၵေႃႈ သိုဝ်ႉၵွင်ႈတီႈ ၶႄႇၽိူၵ်ႇ။ ၶႄႇၽိူၵ်ႇပဵၼ်ၸုမ်းႁပ်ႉသိုဝ်းယႃႈလႄႈၶၢႆပၼ်ၵွင်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မီးလွင်ႈပွင်ႉၶၢင်းၵၼ်ဝႃႈ မိူဝ်ႈၶၢႆယႃႈၵေႃႈၶႄႇၽိူၵ်ႇတဵၵ်းၵႃႈ တဵၵ်းၶၼ်၊ ၽိူဝ်ႇသိုဝ်ႉၵွင်ႈၵေႃႈ ထုၵ်ႇၶႄႇၽိူၵ်ႇတဵၵ်းၶၢႆၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ လၢႆမူႇလၢႆၸုမ်းႁၼ်ဝႃႈ- ၶႄႇၽိူၵ်ႇၵိၼ်ၸိၵ်းတွၵ်ႇၸွၵ်းၼိူဝ်ၶဝ်။ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ် ၸုမ်းလွႆမေႃႇၵေႃႈသၢၼ်ၶတ်းၵမ်းလဵဝ်ဝႃႈ တိုၼ်းတေဢမ်ႇဢၢၼ်းၶၢႆပၼ်ယႃႈတီႈၶႄႇၽိူၵ်ႇထႅင်ႈ။ တႅပ်းတတ်းဝႃႈ ဢၢၼ်းတေၶၢႆပၼ်ၼႂ်းမိုဝ်းၵူၼ်းၵႃႉတႄႉတႄႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸုမ်းလွႆမေႃႇတိတ်းတေႃႇၵပ်းသိုပ်ႇ ၵူၼ်းၵႃႉလူင် ဢၼ်မီးယူႇတီႈမိူင်းၵွၵ်ႇ (ၵုင်းထဵပ်ႈ)ၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈၶႄႇဝႃႈ လီႇသိုဝ်းသုၺ် (Lu Hsu-shue) ၸိုဝ်ႈထႆး วิเชียร วชีราพันธ์ ။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၶႄႇၽိူၵ်ႇဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ်ဝႆႉ။

ဝၢႆးၼၼ်ႉထိုင်မႃးမိူဝ်ႈပီ 1964 ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ ဢွၼ်ႁူဝ်လုၵ်ႈၼွင်ႉၸုမ်းၸိူဝ်း လုၵ်ႉတီႈလွႆမေႃႇသေလူင်းမႃး တၢင်းႁိၼ်တႅၵ်ႇ ပွတ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း။ မႃးတင်ႈဝၢၼ်ႈပၵ်းတပ်ႉယူႇသဝ်းတီႈႁိၼ်တႅၵ်ႇ။

မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈမီးလွင်ႈတိတ်းတေႃႇၵပ်းသိုပ်ႇ ၸုမ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇၸိုင် တေလႆႈၵႂႃႇၸူးတီႈထမ်ႈငွပ်း၊ တပ်ႉမၢႆ 3 ၊ (ယူႇၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၶျႆးပရႃႊၵၢၼ်း မိူင်းၾၢင်) ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တေလႆႈၵႂႃႇႁႃတီႈမႄႈသလွင်း၊ တပ်ႉမၢႆ 5 ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းႁၢႆး။

ၵူၺ်းၵႃႈဝၢႆးၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ မႃးတႄႇဝၢၼ်ႈႁိၼ်တႅၵ်ႇ ပၵ်းတပ်ႉယူႇတီႈဝၢၼ်ႈႁိၼ်တႅၵ်ႇယဝ်ႉ တႃႇၶၢႆၶူဝ်းၼၼ်ႉ လူင်းၵႂႃႇၸူးတီႈမိူင်းၵွၵ်ႇ။ မိူဝ်ႈၽွင်းၶုၼ်သႃႇတိုၵ်ႉမီးယူႇတီႈမိူင်းၵွၵ်ႇၼၼ်ႉ ၸုမ်းသိုၵ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇ ထမ်ႈငွပ်းလႄႈ မႄႈသလွင်း ႁူမ်ႈၵၼ်ဝၢင်းၽႅၼ်လေႃႇတိုၵ်းတၢင်းလင် တီႈဝၢၼ်ႈႁိၼ်တႅၵ်ႇ၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶုၼ်သႃႇလႆႈလူႉသုမ်းၶူဝ်းၶွင်ၽွင်ႈ။

ဝၢႆးမႃးယူႇတီႈၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇႁၼ်ဝႃႈ- ပေႃးတေဢဝ်ၶူဝ်းၵႂႃႇၶၢႆတီႈ လီႇသိုဝ်းသုၺ် (မိူၵ်းၵွၵ်ႇ) ၶႄႇၽိူၵ်ႇၸၢင်ႈၵဝ်း တိၵ်းတိၵ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ် ဝၢႆးၼၼ်ႉၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ ၸင်ႇၵႂႃႇႁႃၶၢႆၶူဝ်းတီႈၸွမ်သိုၵ်းလူင် ဢူၼ်ႈ (ပီး) ရတ်ႉတိၵူၼ်း၊ ဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်းသုင်သုတ်း မိူင်းလၢဝ်း ၽွင်းၼၼ်ႉ။

ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ဢူၼ်ႈ ၼႆႉ မီးႁူင်းတူမ်ႈယႃႈဝႆႉတီႈႁူၺ်ႈသၢႆး (ၾင်ႇၼမ်ႉၶွင် ၾၢႆႇမိူင်းလၢဝ်း)။ ႁူင်းလိူဝ်ႈ (ႁဵတ်းႁဵတ်းမႆႉလိူဝ်ႈမႆႉ) မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈမီးတီႈၸဵင်ႇသၢမ်မိူင်း မႃးတေႃႇၼႃႈၵၼ်။ ၸုမ်းလွႆမေႃႇၶုၼ်သႃႇၵေႃႈ ၵႂႃႇၶၢႆယႃႈတီႈၼၼ်ႈလႄႈ သိုဝ်ႉၵွင်ႈတီႈၼၼ်ႈ၊ ယႃႈၵေႃႈလႆႈၶၼ်လီ၊ ၵွင်ႈၵေႃႈလႆႈသိုဝ်ႉထုၵ်ႇ။

လိူဝ်သေၶႄႇၽိူၵ်ႇဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ် လွင်ႈသိုဝ်ႉၶၢႆယႃႈယဝ်ႉ၊ ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇသမ်ႉဝႃႈတီႈၶႄႇၽိူၵ်ႇထႅင်ႈဝႃႈ- “သူမႃးၵႃႉၼႂ်းမိူင်းတႆး၊ သူလူဝ်ႇသႂၢင်းၶွၼ်ႇဢိူဝ်ႈ”-ၼႆထႅင်ႈ။ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၶႅၼ်းထႅင်ႈႁႅင်းတေႃးသၶႄႇၽိူၵ်ႇ ပုၼ်းၽူတ်ႉလိူတ်ႇမႃး။ ၵွပ်ႈၼၼ် တပ်ႉမၢႆ 3 တင်းတပ်ႉမၢႆ 5 ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၸွမ်းလိုပ်ႈၸွမ်းသူၼ်ႈ ၸုမ်းၶုၼ်သႃႇ၊ ၽွင်းၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ႁူဝ် ဢဝ်ၶူဝ်းလုၵ်ႉတၢင်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ပွတ်းလွႆမေႃႇ လူင်းမႃးၶၢႆတၢင်းမိူင်းလၢဝ်း။

ၸုမ်းလွႆမေႃႇ မႃးၶၢမ်ႈတႃႈတီႈမိူင်းၽူင်း၊ ႁိမ်းသူပ်းၼမ်ႉသၢႆၶဝ်ႈမႄႈၼမ်ႉၶွင်သေၶဝ်ႈမိူင်းလၢဝ်း ပူၼ်ႉၵႂႃႇတီႈ ဝၢၼ်ႈၵႂၢၼ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းမႃးၼၼ်ႉ ၸုမ်းၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇႁူႉဝႃႈ ၶႄႇၽိူၵ်ႇလိုပ်ႈလမ်းၸွမ်းမႃး တၢင်းလင်၊ တိုၼ်းတေပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်ဢမ်ႇႁၢင်ႉ။ ၸုမ်းလွႆမေႃႇၵေႃႈ ၸင်ႇပၵ်းတင်ႈတပ်ႉဝႆႉတီႈဝၢၼ်ႈၵႂၢၼ်ႉ၊ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵၢၼ်သိုၵ်းဝႆႉ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈၾၢင်ႉတိူၼ်ၵူၼ်းမိူင်းဝႆႉဝႃႈ တေပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်း၊ ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၾၢင်ႉဝႆႉ။

ၸုမ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇၼႆႉ ပေႃးလုၵ်ႉမိူင်းတႆး လိုပ်ႈလမ်းၸွမ်းၸုမ်းလွႆမေႃႇလူင်းမႃး ထိုင်ပွတ်းလႅၼ်လိၼ်မိူင်းထႆး ယဝ်ႉၵေႃႈ ပႂ်ႉၵူၼ်းသိုၵ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇဢၼ်မီးယူႇၼႂ်းမိူင်းထႆး ထမ်ႈငွပ်းတင်းမႄႈသလွင်း မႃးထႅမ်ႁႅင်းထႅင်ႈ။ ပေႃးမႃးထႅမ်ႁႅင်းယဝ်ႉၵေႃႈ ၵႂႃႇၶဝ်ႈတိုၵ်းတီႈဝၢၼ်ႈၵႂၢၼ်ႉ၊ သွင်ၾၢႆႇၵေႃႈလႆႈပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်း။

ပေႃးပၢင်တိုၵ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်ဢွၼ်ၵၼ်ဝႃႈ – ၸုမ်းၶုၼ်သႃႇပဵၼ်ၾၢႆႇလူႉသုမ်း ၵွပ်ႈမၼ်း တေႃႉၶူဝ်းမႃး၊ ယႃႈၾိၼ်ႇ 271 ၸွႆႉ။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ ၶိုၼ်းလၢတ်ႈဝၢႆးလိုၼ်းဝႃႈ- ဝၢႆးပၢင်တိုၵ်းယဝ်ႉၵႂႃႇမွၵ်ႈ ၼိုင်ႈဝူင်ႈပၢႆၸိူဝ်းၼႆႉ တူဝ်မၼ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇထူပ်း ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ဢူၼ်ႈ တီႈဝဵင်းၸၼ် (ဝဵင်းလူင်ငဝ်ႈမိူင်းလၢဝ်း)။ ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ဢူၼ်ႈၵေႃႈ ယႃႈၾိၼ်ႇၸိူဝ်းယိုတ်းလႆႈ ၼႂ်းပၢင်တိုၵ်းတင်းမူတ်းၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းၼပ်ႉသွၼ်ႇ ၵႃႈၶၼ်သေ ပၼ်ၶိုၼ်းငိုၼ်း ပၼ်ၶိုၼ်းၵွင်ႈတီႈမၼ်းၸဝ်ႈ (ၶုၼ်သႃႇ)-ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉမႃး ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇမီးၶူဝ်းၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ သူင်ႇၶၢႆပၼ်တီႈ ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ဢူၼ်ႈ မႃးတိၵ်းတိၵ်း-ၼႆယဝ်ႉ။

ႁိၼ်တႅၵ်ႇၼႆႉ တင်ႈယူႇတီႈလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး တွၼ်ႈၼိူဝ်သုတ်း၊ ပႃးၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမႄႈၾႃႉလူင် ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းႁၢႆး။ မႄႈသလွင်း (ဢၼ်တပ်ႉမၢႆ 3 ၶႄႇၽိူၵ်ႇပၵ်းယူႇ)ၵေႃႈ ယူႇၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမႄႈၾႃႉလူင် ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ တီႈႁိမ်းမႄႈသလွင်းၼႆႉ ယင်းမီးထႅင်ႈတပ်ႉၾၢႆႇၶၢဝ်ႇ (တႃလူဝ်ၵုင်းၸေႃ) ၶႄႇၽိူၵ်ႇ။ တပ်ႉၶဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈယႃႈ၊ မီးၼႃႈတီႈပုၼ်ႈၽွၼ်းၵဵပ်းသိုၵ်းမႂ်ႇသေ သွၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်း၊ ၵၢၼ်ဢဝ်ၶၢဝ်ႇ။

ဢၼ်လုၵ်ႉမိူင်းတႆးသေ လိုပ်ႈလမ်းၸွမ်းၸုမ်းလွႆမေႃႇလူင်းမႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်း တီႈဝၢၼ်ႈၵႂၢၼ်ႉ မိူင်းလၢဝ်းၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်ပိူၼ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ၶႄႇၽိူၵ်ႇ 3 ၸုမ်း (တပ်ႉမၢႆ 3 ၊ တပ်ႉမၢႆ 5 လႄႈတပ်ႉၾၢႆႇၶၢဝ်ႇ)။ ၵူၺ်းၵႃႈ လႆႈႁူႉဝၢႆးလိုၼ်းဝႃႈ တပ်ႉၾၢႆႇၶၢဝ်ႇၼႆႉ ၵဵပ်းသိုၵ်းမႂ်ႇသေလူင်းမႃးၸွမ်း တႃႇမႃးၾိုၵ်းသွၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်း တီႈမႄႈသလွင်းၵူၺ်း။

သိုၵ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇ ဢၼ်ၵၢၼ်ႉသိုၵ်းၶႄႇလႅင်သေ လူင်းမႃးမိူင်းတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ၊ မိူင်းထႆးတွၼ်ႈၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဝၢႆးမႃးၵမ်ႈၼမ်ဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈမိူဝ်းၵႂႃႇတီႈထၢႆႊဝၼ်း။ ၸိူဝ်းဢမ်ႇပွၵ်ႈၵႂႃႇတီႈထၢႆႊဝၼ်း ၵမ်ႈၽွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈႁဵတ်း ပီႇတုၸိတ်ႉထႆး၊ ဝၢႆးမႃးသိုၵ်းထႆးယိုဝ်း ၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉထႆးၵေႃႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွႆႈထႅမ်ၸွမ်း၊ (ၽႃတင်ႈ-ၵဵင်းႁၢႆး၊ ၶဝ်ၶေႃး-ၶဝ်သၢႆး)၊ ထိုင်တီႈတပ်ႉသိုၵ်းထႆးလႆႈဢွင်ႇပေႉၼိူဝ် ၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉထႆးၵႂႃႇ။ လိုၼ်းသုတ်းၵေႃႈလႆႈပဵၼ် ၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်းထႆး။

တေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄ-ၶမ်းၸမ်ႈ
ၵဵပ်းႁွမ်တွမ်တႅမ်ႈ-ၸၢႆးၽွၼ်းလီ သၢႆၼမ်ႉမွင်း

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 19, July 2019

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း