8 ၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ဢမ်ႇယင်ႇပိုၼ်ႉတီႈ ၸၢဝ်းၵိူဝ်းယမ် (Secular State)

မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မႅၼ်ႇမႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ဢဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼမ်လၢႆ ၸိူဝ်းဢၼ်ယဵၼ်ႇငႄႈ၊ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈလႄႈ ၸၢဝ်းၵိူဝ်းယမ် ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်ၼၼ်ႉသေ ပူၵ်းတင်ႈဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ တေလႆႈၽိုၵ်းၸႂ်ႉပိူင် ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊသေ ဝႆႉၼၵ်းတေႃႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ဢၼ်ၵိူတ်ႇၽၢၵ်ႈၸွမ်းၽႂ်မၼ်းမႃးၼၼ်ႉ လႄႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်း ထုၵ်ႇလႆႈထုၵ်ႇပဵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၼႆသေ တေလႆႈဝႆႉၼၵ်း မၵ်းမၼ်ႈ ပိူင်ၾၢင်၊ ၾိင်ႈယၢမ်ႈထုင်းတၢမ်း၊ လိၵ်ႈလၢႆး၊ ယဵၼ်ႇငႄႈ လႄႈ လွင်ႈၵိူဝ်းယမ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း တင်းလၢႆၶဝ်ယဝ်ႉ။

တီႈၸိုင်ႈမိူင်း ၸိူဝ်းဢၼ်ၵူၺ်းမီး ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢၼ်လဵဝ်၊ မီးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈဢၼ်လဵဝ်၊ မီးၸၢဝ်းၵိူဝ်းယမ် ဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်းၼၼ်ႉတႄႉ ၸၢင်ႈပူၵ်းတင်ႈ “ၸိုင်ႈမိူင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ”လႆႈယူႇ။ ၸၢင်ႈဢဝ်ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းသေ ႁႅၼ်းတမ်းသႃႇသၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ယင်ႇပိုၼ်ႉတီႈ ဝႃႇတၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼၼ်ႉသေ ပူၵ်းတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလႆႈယူႇ။

မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မႅၼ်ႇမႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်မီးၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းၼမ်ၶဝ် ယူႇသၢင်ႈသဝ်းၸွမ်းၵၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ မီးၵူၼ်းၶိူဝ်းတင်းၼမ်၊ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈတင်းၼမ်၊ ၸၢဝ်းၵိူဝ်းယမ်ဢၼ်ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်ၶဝ်တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆ တေပူၵ်းတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၸိုင်ႈမိူင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။

လွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈလူင်ဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇတီႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မႅၼ်ႇမႃႇ တႄႇဢဝ်ၸဵမ်ပၢၼ်တိုၵ်ႉလႆႈၵွၼ်းၶေႃ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၼႆႉၸမ်း ပဵၼ်လွင်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵူႈသိုပ်ႇၵူႈပၢၼ်ၶဝ် ၶတ်းၸႂ်ပူၵ်းတင်ႈ “ၸိုင်ႈမိူင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ” ဢၼ်ယင်ႇပိုၼ်ႉတီႈ ဝႃႇတၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း၊ ၽႃႇသႃႇ၊ သႃႇသၼႃႇ) ၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။

ပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ်ပၵ်းၸႂ်ပၵ်းၶေႃးပွင်သၢင်ႈ ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းပူၵ်းတင်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်တေပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢၼ်လဵဝ်ၵႂႃႇလႂ်၊ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈဢၼ်လဵဝ် တေႁူမ်ႇငမ်းၵႂႃႇလႂ် လႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တင်းလၢႆ ပေႃးတေယုမ်ႇယမ်ၵိူဝ်းထိုဝ် ၸၢဝ်းၵိူဝ်းယမ်ဢၼ်လဵဝ်ၵႂႃႇလႂ် ၸိူဝ်းပဵၼ်ငဝ်ႈငႃႇဝႃႇတၵူၼ်းၶိူဝ်းယႂ်ႇ ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

မိူၼ်ၼင်ႇ မိူဝ်ႈပၢၼ်ပႃႇလီႇမၢၼ်ႇၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢူးၼူႉ ဢဝ်သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထ ႁႅၼ်းတမ်းပဵၼ်သႃႇသၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်း၊ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶွင်ႇၸီႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼၼ်ႉ ၼေႇဝိၼ်း ဢဝ်သိုၵ်းၵၢင်မိူင်း ႁဵတ်းပဵၼ်ၼႃႈတိူဝ်ႈ ၼႄလွင်ႈၼႄတၢင်းသေ ဢိုတ်းႁၢမ်ႈသုၼ်ႇႁဵၼ်းသွၼ်လိၵ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်ယဝ်ႉ ဢဝ်လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ၊ ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈႁႅၼ်းတမ်းပဵၼ်လိၵ်ႈ/ၵႂၢမ်း ၸႂ်ႉၼႂ်းလုမ်းၼႂ်းၸၢႆး၊ မိူဝ်ႈပၢၼ် ၼဝတ ပၢၼ်ၸေႃးမွင်ႇၼၼ်ႉသမ်ႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မႅၼ်ႇမႃႇ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၵႂႃႇ “မႅၼ်ႇမႃႇ” ၸိူဝ်းၼႆႉမႃးၸမ်း ပဵၼ်လွင်ႈၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ဝႃႇတၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၽႅဝ်တီႈၽႅဝ်တၢင်းၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။

ပိူဝ်ႈၶတ်းၸႂ် ဢဝ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းၼမ်ၶဝ် ယူႇသၢင်ႈသဝ်းၸွမ်းၵၼ်ယူႇၼႆႉ ပူၵ်းတင်ႈပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢၼ်ၵူၺ်းမီးၵူၼ်းၶိူဝ်းဢၼ်လဵဝ်၊ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈဢၼ်လဵဝ်၊ သႃႇသၼႃႇဢၼ်လဵဝ်ၼၼ်ႉလႄႈ ၸင်ႇပေႃးလႆႈတေႃႇသူႈသိုၵ်းၵၢင်မိူင်းယူႇႁိုင်မႃးပီမိူင်း (60)ပၢႆယဝ်ႉ။

သင်ၸိူဝ်ႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈသိုၵ်းၵၢင်မိူင်း ဢၼ်လၢမ်းႁိူင်းႁိုင်မႃး (60) ပီပၢႆၼႆႉသေ ပူၵ်းတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းလၢႆၶဝ် ပေႃးတေၸၢင်ႈယူႇသၢင်ႈသဝ်းၸွမ်းၵၼ်ၵႂႃႇလႆႈ ၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်ၼၼ်ႉၸိုင် တေလႆႈၽႃႈပွႆႇပႅတ်ႈ သဵၼ်ႈတၢင်းပူၵ်းတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းယဝ်ႉ။

ပေႃးၼၼ်ၸင်ႇတေၸၢင်ႈပူၵ်းတင်ႈၶိုၼ်း ပိူင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇယင်ႇပိုၼ်ႉတီႈၸၢဝ်းၵိူဝ်းယမ်၊ ဢၼ်ၸၢဝ်းၵိူဝ်းယမ်လႄႈ ပၢႆးမိူင်း ဢမ်ႇၶူၼ်းၶဝ်းၵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉ လႆႈယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈလူပ်း

ၸိုင်ႈမိူင်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၵူႈမိူင်းမိူင်းၶဝ်ၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၽိုၵ်းၸႂ်ႉပိူင်ၸိုင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊယူႇ ၵူႈလၢႆးၵူႈတၢင်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်လၢတ်ႈမႃးၸိူဝ်းၼႆႉၸမ်း ပဵၼ်ပိူင်ၾၢင် ပိူင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ဢၼ်ႁပ်ႉႁၼ်ဝႃႈ တေငၢမ်ႇမႅၼ်ႈတင်းငဝ်းလၢႆးမိူင်းမႅၼ်ႇမႃႇ ပိူဝ်ႈတႃႇပူၵ်းတင်ႈၶိုၼ်း ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မႂ်ႇ ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းလၢႆၶဝ် ႁူမ်ႈၵၼ်ၽွတ်ႈတင်ႈဝႆႉၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။

ၶေႃႈမုလ်း ဢဝ်မႃးတီႈပပ်ႉ “ပိူင်ၾၢင် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ” ဢၼ်သလၢႆးလျႅင်ႇမူင်း သႃၶူင်းတႅမ်ႈ။ ၵၢၼ်ႈသႅင်ဢၢႆႈၽွင်း ပိၼ်ႇတႅမ်ႈၾၢႆႇတႆး

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႇၵသိၼ်း ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 19, July 2019