ၸိုဝ်ႈ ၸဝ်ႈဝေႃးရၶႄႉ
ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ၸၢႆးလႃႉၶိၼ်ႇ
ၸိုဝ်ႈတၢင်ႇဢၼ် လုင်းၽူဝ်းၶိၼ်ႇ
ပေႃႈၸိုဝ်ႈ လုင်းၽိတ်ႈ
မႄႈၸိုဝ်ႈ ပႃႈၼၢင်းယဵၼ်ႇ
ၵိူတ်ႇ ၵေႃးၸႃႇ ပီ 1251 လိူၼ် 12 မႂ်ႇ 8 ၶမ်ႈ (ဝၼ်းပုတ်ႉ) ၼၶတ်ႈပီသိူဝ်။ ပီထမ်း 2433 ။
တီႈၵိူတ်ႇ ပွၵ်ႉၼၼ်ႇတႃႇဝုၼ်ႇ၊ ဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈ၊ မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။
ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ဢႃႇယု 7 ၶူပ်ႇ ၶိုၼ်ႈယူႇဝတ်ႉ/ၵျွင်းသူၺ်ႇၵူႇ ႁဵတ်းၵပ်ႈပီႇ တမ်ႈတီႈၸဝ်ႈၶူးလူင် ၵွၼ်းတၺ်ၺ၊ ဢႃႇယု 8 ၶူပ်ႇ ၼုင်ႈသၢင်ႇ လႆႈၸိုဝ်ႈ ဝႃႇရိၼ်ႇတ (သၢင်ႇလူၼ်း)၊ ယူႇၼႂ်းၽႃႈလိူင်သၢင်ႇၵၢၼ်း၊ ႁၢပ်ႇၵိုတ်ႉၵၢၼ်ပုတ်ႉထသႃႇသၼႃႇသေ ႁဵၼ်းလိၵ်ႈထမ်း သတ်ႉတႃႇ၊ သၢင်းၵျူဝ်ႇ၊ ၵပျႃႇ၊ လင်ႇၵႃႇ တႃႇပဵၼ်ၶူးမေႃတႅမ်ႈလိၵ်ႈတမ်ႈတီႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းယွင်ႁူၺ်ႈ၊ ထၢၵ်ႈလူင်းဝတ်ႉမုၼ်ၸဝ်ႈသေ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းထႅင်ႈ တီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။
ၼႃႈႁိူၼ်း တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၵိုၵ်းၼၢင်းၶမ်းၺုၼ်ႉ ၵူၼ်းပွၵ်ႉၼိုင်ႈ ဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈ။
ၼမ်ႉၵတ်ႉ လူင်ႉလႅၼ်ႇလိၵ်ႈထမ်း/လိၵ်ႈမိူင်း (လေႃးၵီႇ/လေႃးၵုတ်ႈ)။ ထၢၵ်ႈလူင်းဝတ်ႉမႃးယဝ်ႉ လႆႈပဵၼ်ၵႅမ်ၽူႈမၢႆၸဝ်ႈၾႃႉလူင် မိူင်းယွင်ႁူၺ်ႈ။ လႆႈသိုပ်ႇပဵၼ်ၽူႈမၢႆလူင်ၸဝ်ႈၾႃႉ မိူင်းလွၵ်ႉၸွၵ်ႇထႅင်ႈ။ ယွၼ်းဢွၵ်ႇၵၢၼ်တီႈၸဝ်ႈၾႃႉလွၵ်ႉၸွၵ်ႇသေ မႃးၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် တီႈႁူင်းပလိၵ်ႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး ပၢၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ လႆႈၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်တႃၶုၼ် တီႈဝဵင်းဝေႃးရၶႄႉ မႄႈႁဵၵ်ႇ-ၽႃၸွင်း (ယၢမ်းလဵဝ် မီးၼႂ်းမိူင်းယၢင်းလႅင်)။ ဝၢႆးမႃး လႆႈပဵၼ် ၽူႈမၢႆၸဝ်ႈၾႃႉ(ၸရေး)လႄႈပဵၼ်တင်း မေႃလူလိၵ်ႈလူင် (ၸရေးႁေႃးလိၵ်ႈ) လႆႈၸိုဝ်ႈႁဵၵ်ႈဝႃႈ မေႃလိၵ်ႈလူင်ၸဝ်ႈဝေႃးရၶႄႉ။ ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇပႃးၾၢႆႇပရိယတ်ႉ၊ ပတိပတ်ႈ။ တူဝ်မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈတိုဝ်းၵမ်လႄႈ ႁေႃးလၢတ်ႈသင်ႇသွၼ် ဢွၼ်ႁဵတ်းၼႃႈၵၢၼ် ပတိပတ်ႈသမထ ဝိပသ်ႉသၼႃႇ၊ ၽႃႇဝၼႃႇၵမ်ႇမထၢၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ၽွၼ်းၵၢၼ် (လိၵ်ႈလၢႆး) ပဵၼ်ၶူးမေႃလူလိၵ်ႈလူင်၊ တႅမ်ႈလိၵ်ႈလူင်၊ တႅမ်ႈဝွၵ်း (ၵပျႃႇ) လင်ႇၵႃႇလူင်သေပိုၼ်ၽႄႈ။ ၽိုၼ်လိၵ်ႈလၢႆးလိၵ်ႈထမ်း ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈတႅမ်ႈဢွၵ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ-
(1)ၸႃႇတိတုၵ်ႉၶ သင်ႇဝူၺ်ႇၵၶၢၼ်း။
(2)မင်ႇၵလႃႇသုတ်ႈလူင်။
(3)လိၵ်ႈၸဝ်ႈမၢၼ်ႇထၢတ်ႈ။
(4)ၵျၢမ်းၼႄတၢင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ။
(လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢၼ်ၶူၼ်ႉၶႂႃႇပႆႇႁၼ်ၵေႃႈ တေမီးထႅင်ႈယူႇ)။
မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ သိုပ်ႇၶူင်ဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽႄႈ “ၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး” ၼႂ်းဢိူင်ႇမိူင်းပၢႆး မႃးဢမ်ႇလိုဝ်ႈဢမ်ႇသဝ်း တေႃႇၸူဝ်ႈဢႃႇယုၸဝ်ႈ။ ၼႂ်းလိၵ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်လိုဝ်းလင်သေပိူၼ်ႈ ပဵၼ်ၽိုၼ်လိၵ်ႈၵျၢမ်းၼႄတၢင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ။
ၼႃႈၵၢၼ်တၢင်ႇပိူင် ပဵၼ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၵတ်ႉၶႅၼ်ႇပႃး ၾၢႆႇယႃႈယႃတႆး၊ ယႃႈယႃႁၢၵ်ႈမႆႉႁၢၵ်ႈတွၵ်ႇ။ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ/ပွင်း ယႃလိူတ်ႈ၊ ယႃငၢၼ်း၊ ယႃလူမ်းပႅတ်ႇသိပ်း၊ ယႃႈတွင်ႇလုင်းၵျေႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပၼ်မေးၼၢင်းၶၢႆၸွမ်းၵၢတ်ႇ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈထႅင်ႈ။
သဵင်ႈၵမ် ၵေႃးၸႃႇ ပီ 1304 ၽွင်းဢႃႇယု 53 ပီ။
(မၢႆတွင်း) ဢႃႇယုၸဝ်ႈဝေႃးရၶႄႉၼႆႉ ပီၵေႃးၸႃႇ 1251-1304 (ဢႃႇယုလႆႈ 53 ပီ)။ [ၵူၺ်းၵႃႈ မၢင်တီႈမၢင်ပပ်ႉ တႅမ်ႈမၢႆဝႆႉဝႃႈပဵၼ် ပီထမ်း 2433-2491 (ဢႃႇယုလႆႈ 58 ပီ)။ မၢင်တီႈၵေႃႈတႅမ်ႈမၢႆဝႆႉဝႃႈ ပီၶရိတ်ႉ 1890-1948 (ၼႆႉၵေႃႈဢႃႇယုၸဝ်ႈ 58 ပီၼင်ႇၵဝ်ႇ)]
(ဢိင်ပႃး ပပ်ႉပိုၼ်းၵႅပ်ႈ ၶူးမေႃတႆးၵဝ်ႈၸဝ်ႈ ဢၼ်လုင်းၶုၼ်မႁႃႇ တႅမ်ႈ ၵေႃးၸႃႇ 1348 ၊ ၶရိတ်ႉ 1986 ။
ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 18, June 2019
