မႂ်ႇသုင်ၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်းၶႃႈ ၼႂ်းဝူင်ႈဝၢင်ႈၼႆႉ တီႈသၽႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼၼ်ႉ မီးၶေႃႈတႅပ်းတတ်း ပိူဝ်ႈတႃႇ တေမူၼ်ႉမႄး ၵူတ်းမၢႆပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ၊ ယူႇတီႈလုမ်းသၽႃးၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉ မၵ်းမၼ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇပေႃးႁိုင် ပေႃးဝႃႈသိုပ်ႇတေႃႇ ၵႂႃႇ ထႅင်ႈၵေႃႈ တီႈသၽႃးၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေသိုပ်ႇမၵ်းမၼ်ႈၵႂႃႇထႅင်ႈ ဝႃႈႁိုဝ်မႃးၵေႃႈ တိူၵ်ႈတီႈဝႃႈ တီႈသၽႃးၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁပ်ႉသေတႃႉၵေႃႈ ပေႃးထိုင်ၵႂႃႇတီႈဢၼ်တႅၵ်ႇသဵင်ၵၼ်မႃး ၸွမ်းၼင်ႇ လုမ်းသၽႃးၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ႁႅင်းၼမ် ဝႆႉလႄႈ ႁူႉၵႃႈလွင်ႈမူၼ်ႉမႄးၶပ်ႉမၢႆဢၼ်ၼႆႉ တိုၼ်းတေပဵၼ်ၵၢၼ်ၵႂႃႇ မိူၼ်တင်းဝႃႈတေၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။
ဢၼ်ၼၼ်ႉတေပဵၼ်ဢီႈသင်ၼႆ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၸႃႇတိ ၵူၼ်းပုတိ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸိူဝ်း ပဵၼ်ၵူၼ်းၶႅၵ်ႇၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတၢင်ႇတီႈသီႇလႅၼ်သေယဝ်ႉ ပေႃးၽႅဝ်မႃးၼႃႈတီႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ယူႇထင်ႁိုင်ၵႂႃႇ 90 ဝၼ်းၼႆၸိုင် မီးသုၼ်ႇတွတ်ႈမႄးပၼ်သဵင်လႆႈယဝ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။
မိူဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2010 လႄႈ 2015 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၶႅၵ်ႇၼႆႉ မိူဝ်ႈလႂ် မၼ်းမႃးယူႇၼႂ်းၼႃႈ တီႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ၼၼ်ႉ တဵမ် 180 ဝၼ်း ၸင်ႇတေပဵၼ်မီးသုၼ်ႇပၼ်တွတ်ႈၶႅပ်းမႄးၵၼ်။ မိူဝ်ႈလဵဝ် မူၼ်ႉမႄးၵႂႃႇ 90 ဝၼ်း ၵူၺ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ယိုၼ်ယၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်း ၵူၼ်း ပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉ ႁႅင်းတေပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵႂႃႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈယွၼ်းတေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄၵၼ်ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။
ပေႃးမႃးတူၺ်းၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ ၼႃႈတီႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢဝ်ၸဵမ်တႆး၊ ၶၢင်၊ ယၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ်ၼမ် ယူႇတီႈၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၶၢႆႉၵႂႃႇမီးယူႇတီႈမိူင်းမၢၼ်ႈပွတ်းတႂ်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇသူႈမီးၶႃႈ။ တႃႇဝႃႈတေၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈၼၼ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇမီး။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၼႃႈတီႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းမိူၼ်ၸိူင်ႉ မူႇၸေႊ၊ ၼမ်ႉၶမ်းႁိုဝ်၊ ၵဵင်းတုင် တႃႈၶီႈလဵၵ်း ႁိုဝ် ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵႂႃႇ ၽႃၵၢၼ်ႉ မိူင်းသူႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ပီႈၼွင်ႉပွတ်းတႂ်ႈၶဝ်လၢႆလၢႆ ၶိုၼ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်။
ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးၶဝ်မီးသုၼ်ႇပေႃးၶဝ်ဝႃႈမႃးယူႇ 90 ဝၼ်းၵူၺ်း မီးသုၼ်ႇတွတ်ႈသဵင်ပၼ်သဵင်ယဝ်ႉၼႆ ယူႇတီႈပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၼႆႉ တေၸၢင်ႈႁႅင်းဢေႇၵႂႃႇ။ ၵွပ်ႈသင်လႄႈၼႆ 1) ၵူၼ်းႁဝ်းသမ်ႉ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈငဝ်းလၢႆးလၢႆလွင်ႈလၢႆတၢင်းသေ လႆႈဢွၵ်ႇ မိူဝ်းႁႃၵိၼ် တၢင်းၼွၵ်ႈၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း ၵႂႃႇမီးမိူင်းထႆး၊ မလေးသျႃး၊ သိင်ႇၵပူဝ်ႇ၊ မိူင်းၶႄႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵမ်ႈ ၼမ်ၼမ်။
ၵူၼ်းပိူၼ်ႈသမ်ႉ မႃးယူႇတီႈႁဝ်း ၵူၼ်းႁဝ်းဢၼ်မီးယူႇ ၵဝ်ႇၵဝ်ႇၼၼ်ႉသမ်ႉ ဢွၵ်ႇႁိူၼ်းၵႂႃႇသေ ၽႅဝ်ၶၢဝ်းၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ မႃးသမ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶိုၼ်းမႃးသႂ်ႇၶႅပ်းမႄးပၼ်သဵင်ၼႆၸိုင် မၼ်းၵေႃႈတေၵႂႃႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းဢၼ်ဢိင် ပိုင်ႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉ တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။
ဢၼ်ၼႆႉ ယွၼ်ႉသင်လႄႈပဵၼ်မႃးၼႆ ႁဝ်းမႃးတူၺ်းၶေႃႈဢၢင်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ၵမ်ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ပႃႇ တီႇ NLD ၼႆႉ ၶဝ်ၶႂ်ႈပေႉ လူၼ်ႉႁိုၵ်း လူၼ်ႉၾင်ႇ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃး 2015 ၼၼ်ႉၼႆၵေႃႈလႆႈဝႃႈၶႃႈ။
ပေႃးဝႃႈၶဝ်ဢမ်ႇပေႉလူၼ်ႉႁိုၵ်း လူၼ်ႉၾင်ႇၸိုင် ယူႇတီႈႁူဝ်ၼႃႈၸိုင်ႈမိူင်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ဢၼ်ဝႃႈၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း တေႃႇ ဢွင်ႇသၢၼ်းၸူႉၵျီႇၼၼ်ႉ တႃႇမၼ်းတေသိုပ်ႇပဵၼ်ထႅင်ႈ ႁူဝ်ၼႃႈၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ဝႃႈ ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇ ၼႄႉၼွၼ်း ပေႃးၵူၺ်းပေႉ။ တေႃႉတႄႉပေႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉလႆႈ 50 % ႁိုဝ်ႉ 50 လိူဝ်ဢိတ်းဢိတ်းၵူၺ်းၼႆ သမ်ႉတေလႆႈငူပ်ႉငီႉ ၵၼ်တင်းပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းဢၼ်တေဢွင်ႇပေႉမႃးၼၼ်ႉ။
မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမႃး ဢမ်ႇၼႄႉၼွၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇတေသိုပ်ႇပဵၼ်လႆႈတီႈတၼ်းႁဵင်းဢၼ်ၼႆႉ ၼႆလႄႈ ၸင်ႇဝႃႈၶဝ်လူဝ်ႇ ပေႉလူၼ်ႉ ႁိုၵ်ႈ လူၼ်ႉၾင်ႇၼႆ ၵေႃႈဝႃႈလႆႈဢၼ်ၼိုင်ႈ။
ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်မႃး ပေႃးဝႃႈပႃႇတီႇဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်းပေႉ လူၼ်ႉႁိုၵ်း လူၼ်ႉၾင်ႇၼႆၸိုင် ၸွင်ႇႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉ တေသုမ်း သင်ထႅင်ႈၶႃႈလႃႇ သုမ်းသုၼ်ႇဢၼ်ႁဝ်းၶတ်းၸႂ်မႃးပိူဝ်ႈတႃႇ တေပဵၼ်မႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉ 1961 ၵူၼ်းလူင်တႆးလႄႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးၵူၼ်းလူင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁူမ်ႈၵၼ်တူၵ်းလူင်းသေ ႁႂ်ႈလႆႈမူၼ်ႉမႄးပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း 1947 ၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းတေမီးသုၼ်ႇ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်၊ သုၼ်ႇၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။ 1 မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉၵေႃႈ တေလႆႈႁပ်ႉပဵၼ်၊ ယွမ်းပဵၼ် ၸႄႈမိူင်းႁင်းမၼ်း (ပြည်နယ်)၊ တေလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းၸႄႈမိူင်းဢၼ်ၼိုင်ႈ။ 2 တီႈသၽႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈမီး သွင်ထၢၼ်ႈၵူၺ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈတေလႆႈပဵၼ်သၽႃးၵူၼ်းမိူင်း၊ ဢၼ်ၼိုင်ႈ တေ ပဵၼ်သၽႃးၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း။ သၽႃး 2 ဢၼ်ၼႆႉ တေလႆႈမီးဢႃႇၼႃႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ၽႂ်တေဢမ်ႇလႆႈပူၼ်ႉပႅၼ်လိူဝ်ၽႂ်၊ ၽႂ်တေ ဢမ်ႇလႆႈသုမ်ႇငမ်းၼိူဝ်ၽႂ်။
ယဝ်ႉၵေႃႈ တီႈသၽႃးၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၸႄႈမိူင်းၽႂ်မၼ်း တေလႆႈ မီးသုၼ်ႇသူင်ႇႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၽဵင်ႇၽဵင်ႇၵၼ် ၵူၺ်း။ ယူႇတီႈမိူင်းမၢၼ်ႈ မၼ်းၶႂ်ႈမီးၵူၼ်းၼမ်ၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၸႄႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈသူင်ႇမႃး 5 ၵေႃႉၵေႃႈ ပီႈၼွင်ႉ မိူၼ်ၸိူဝ်းယၢင်းလႅင် ႁူဝ်ၵူၼ်းဢေႇၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ တေလႆႈသူင်ႇ 5 ၵေႃႉ ၸိူင်ႉၼၼ် ၸွင်ႇမၼ်းၽဵင်ႇငၢမ်ႇၵၼ်ယဝ်ႉ တေၸၢင်ႈၵွၼ်းၵိူင်ႈၵၼ်ၵႂႃႇလႆႈ။
မိူၼ်ၸိူင်ႉဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈထူပ်းၺႃးယူႇဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် တေမႄးလၵ်းမိူင်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တေမႄး လွင်ႈဢုပတေႇ ပိူဝ်ႈ တႃႇတေ ႁဵတ်းၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ မႂ်ႇမႂ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈသၽႃးသေဢၼ်ဢၼ် ပေႃးဢမ်ႇၽွမ်ႉၸွမ်းၼႆၸိုင် မၼ်း တေဢမ်ႇပဵၼ်မႃးလႆႈဢုပတေႇ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈမၵ်းမၼ်ႈ။
မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပႃႇတီႇဢၼ်လဵဝ် ပေႉပူၼ်ႉဝႆႉၼႆလႄႈ ၶဝ်ႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆၵေႃႈ ယူႇတီႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ ၵႃႈလႆႈတၵ်း ယွမ်းႁပ်ႉၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ဝၢႆးမႃး ၸၢင်ႈပဵၼ်ၵႂႃႇပႃႇတီႇၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။
ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ တေမႃးၶိုၼ်း ၽိုၼ်ႉတူၺ်းတႄႉ ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ တေလႆႈယူႇၸွမ်းတႂ်ႈ မၢႆ မီႈ 2008 ၼႆႉလႄႈသင်။ ယူႇတီႈပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းသမ်ႉ ၶတ်းၸႂ်ပိူဝ်ႈတႃႇတေဢွင်ႇပေႉသေယဝ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈမူၼ်ႉမႄး ဢၼ်ၼႆႉၼႆၸိုင်။ ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈ ၸိူဝ်းဢၼ်မိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈတၢင်းၼွၵ်ႈၸိူဝ်း ၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇ ၸၢင်ႈပွၵ်ႈမႃး တေယူႇမိူၼ်ၵဝ်ႇၵဝ်ႇသေယဝ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈမႃးပၼ်သဵင် ၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ တိူင်းမၼ်းလႃႈ ပေႃးသိုပ်ႇဝႆႉၸိူင်ႉ ၼႆၵူၺ်းတႄႉ တႃႇႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈသုၼ်ႇၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် မိူင်းတႆး ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးလႆႈၶိုၼ်း ၸတ်း သၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယိုင်ႈၶႅၼ်းတေၵႆၵႂႃႇၵူၺ်း ႁဝ်းၶႃႈ ယွၼ်းတေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄၵၼ် ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ သေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈ ပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉတီႈၼႆႈၶႃႈ။
ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း
28/2/2020
