ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႃႇၵ ယွၼ်းဝဵင်းၶမ်းတီႈ လႄႈ ဝဵင်းႁုင်းမၢၵ်ႇလၢင်း ထႅင်ႈၼၼ်ႉ တႆးလႅင်ဢမ်ႇၽွမ်ႉ

ၶၢဝ်းတၢင်း တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ ၵႂႃႇတၢင်းတိူင်းၸႄႈၵႅင်းသေ ႁူပ်ႉထူပ်း ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸၢဝ်းၼႃႇၵ ၵေႃႉၼိုင်ႈ လုၵ်ႉလၢတ်ႈ တုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈလႆႈဢဝ် ၸႄႈဝဵင်းၶမ်းတီႈ တင်း ၸႄႈဝဵင်းႁုင်းမၢၵ်ႇလၢင်း ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇၼႃႇၵ (ၶၢင်ၶႄ) ၼႆၼၼ်ႉ ၸၢဝ်းတႆး လႅင်ဢမ်ႇၽွမ်ႉ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈၼႄၵၢင်ၸႂ်သၢၼ်ၶတ်း။

ဝၼ်းတီႈ 17/2/2020 ၼႆႉ ပႃႇတီႇတႆးလႅင်၊ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးလႅင်၊ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈသၢၼ်ၶတ်း ဝႃႈ – ၸႄႈဝဵင်းၶမ်းတီႈ လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းႁုင်းမၢၵ်ႇလၢင်းၼႆႉ ပဵၼ်ၼႃႈလိၼ် ၸဝ်ႈ ၾႃႉတႆး ၽွင်းငမ်းမႃး ၸဵမ်ပၢၼ်ၵွၼ်ႇဢွၼ်။ ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈ လိူဝ်သေၸၢဝ်းတႆးလႅင် ယင်းမီး ထႅင်ႈ လၢႆလၢႆၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁူမ်ႈၵၼ်ယူႇဝႆႉလႄႈ ၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈဢဝ်ၶဝ်ႈတႂ်ႈၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၼႃႇၵ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၸၢင်ႈပဵၼ်မႃးပၼ်ႁႃၸၢဝ်းၶိူဝ်း ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ သၢၼ်ၶတ်းလွင်ႈၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်း ၼႆႉ – ဝႃႈၼႆ။

ပူၼ်ႉမႃးလိူၼ် ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီဝၼ်းတီႈ 22 လႄႈ 23 ၼၼ်ႉ တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ ၽူႈၵိူဝ်း ၵုမ် ၸိုင်ႈမိူင်း လႆႈၵႂႃႇဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈ ၸႄႈဝဵင်း လေႇသျီး၊ (ဝၢၼ်ႈ) မၢၼ်ႈမွၵ်ႇ (ပမွၵ်ႉ)၊ တူပ်းမိုဝ်း (တမူး) ဢၼ်မီးၼႂ်း တိူင်းၸေႈၵႅင်း ။ ၵူၼ်းမိူင်းလေႇသျီးၵေႃႉၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈႁွင်ႉ ဢူးၵေႇသီႇမူး တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈဢဝ် ၸႄႈဝဵင်းၶမ်းတီႈလႄႈ ၸႄႈဝဵင်းႁုင်းမၢၵ်ႇလၢင်းသႂ်ႇပၼ်ပႃးၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၼႃႇၵ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၽူႈတၢင်ၼႃႈ(တယႃးလုတ်ႉတေႃႇသျေႉၼေႇ) ဢူးရေႃးပတ်ႉ သၢၼ်းဢွင်ႇ လၢတ်ႈ တီႈၶၢဝ်ႇ RFA ဝႆႉဝႃႈ – ပေႃးတေမေးတေၶၢႆႉ ၼႃႈလိၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉၸိုင် ၸွမ်းၼင်ႇ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း မၢတ်ႈတႃၶေႃႈ 52 (ၵ) ၼၼ်ႉ ပႃးဝႆႉဝႃႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈ တေလႆႈတၢင်ႇလၢတ်ႈတီႈသၽႃးႁူမ်ႈတုမ်။ ပေႃး သၽႃးႁူမ်ႈတုမ်တႅပ်းတတ်းၸင်ႇတေၸၢင်ႈႁဵတ်း။  ၵႃႈယွၼ်းၵႃႈပၼ်လႆႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ။မၼ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၶွင်ၵေႃႉလဵဝ် ၵူၼ်းလဵဝ် – ဝႃႈၼႆ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉသေ တပ်ႉၸုမ်းၾၢႆႇပလိၵ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းတႄႉ ပၼ်ၶေႃႈမၢတ်ႈမၢႆဝႃႈ –  ၼႃႈလိၼ်ၽွင်း ငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ (ၸွမ်းၼင်ႇပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ပၼ်ဝႆႉ) မီး 6 ဢၼ်ၼၼ်ႉ တၵ်းလႆႈၶိုၼ်း မေးၶွတ်ႇ ၽွတ်ႈပၼ်ႁႂ်ႈမၼ်းၵိုင်ႇငၢမ်ႇၵၼ်တင်းၸၼ်ႉၸေႈတွၼ်ႈ ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပႃးတင်းၼႃႈလိၼ် ၽွင်းငမ်း တူဝ်ၵဝ်ႇ ၼႃႇၵ – ဝႃႈၼႆလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၶမ်းတီႈပဵၼ်ဢၼ်မႆႈၸႂ်ဝႆႉ-  ၵူၼ်းၶမ်းတီႈၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼင်ႇၼႆ။

ၵူၺ်းၵႃႈၽွင်း ဢူးၵေႇသီႇမူးတၢင်ႇလၢတ်ႈၼၼ်ႉ ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်းတေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ ၶိုၼ်းတွပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ – တႃႇတေပဵၼ် ၾႅတ်ႇတရႄႊ တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊဢၼ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၼၼ်ႉ တၵ်းလႆႈႁဵတ်းလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ၵႂႃႇၸွမ်းၼင်ႇပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း – ဝႃႈၼႆ။

တီႈ ဝဵင်းၶမ်းတီႈလႄႈႁုင်းမၢၵ်ႇလၢင်းၼၼ်ႉ မီးၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၶၢင်၊ ယၢင်းလႅင်၊ ယၢင်းၽိူၵ်ႇ၊ မၢၼ်ႈ၊ တႆးလႅင်၊ တႆးၶမ်းတီႈ၊ လီႇသူး၊ ရၶႅင်ႇ၊ ၶျၢင်း လႄႈၼႃႇၵ (ၶၢင်ၶႄ) ၶဝ်ယူႇသဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်။  ႁူဝ်ၵူၼ်းႁူမ်ႈၵၼ်မီး 200000 ပၢႆ။ ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ပီႈ ၼွင်ႉတႆးလႅင်။

ပိူင်ႈငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ၼၼ်ႉ တတ်းမၵ်းဝႆႉပၼ် ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး 5 ၶိူဝ်း – ၸၢဝ်းၶိူဝ်းထ ၼူႉ (ယႂႃႇငၢၼ်ႇ၊ ပင်းတြႃႉ)၊ ပဢူဝ်း(သီႇသႅင်ႇ၊ ပၢင်လွင်း၊ ႁူဝ်ပူင်း) ၊ ပလွင်ႈ/တဢၢင်း(ၼမ်ႉသၼ်ႇ၊ မၢၼ်ႈ တူင်ႈ)၊ ၶႄႇ/ၵူဝ်းၵၢင်ႉ (လၢဝ်ႇၵၢႆး ၊ ၵွင်းၸၢင်ႉ) လႄႈ ဝႃႉ (ၸႄႈဝဵင်းႁူဝ်ပၢင်ႇ၊ ပၢင်ဝၢႆ၊ ၼႃးၽၢၼ်း၊ မိူင်းမႂ်ႇ၊ ပၢင်သၢင်း တင်း ၸႄႈဝဵင်းမၢၵ်ႇမၢင်) ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းၼႃႇၵ သမ်ႉ တၼ်းမၵ်း ၸႄႈဝဵင်း ၼမ်ႉယုင်း ၊ လေႇသျီး တင်း လႁႄႇ ႁူမ်ႈၵၼ် သၢမ်ၸႄႈဝဵင်း။

ဢၢင်ႈဢိင်ၶေႃႈမုၼ်းတီႈ RFA, The Voice of Shan-Ni