ဝၼ်းတီႈ 26/10/2019 ၼႆႉ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်ဢၼ်ၸႂ်ႉၸိုဝ်ႈပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ဝႃႈ – ငဝ်ႈငုၼ်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး (Shan Nationalities League for Democracy – SNLD) ၼႆႉ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၵေႃႇတင်ႈမႃး ၶွပ်ႈၶူပ်ႇ 31 ပီတဵမ်ယဝ်ႉ။ ပႃႇတီႇ ၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ ၵေႃႇတင်ႈမႃးမိူဝ်ႈပီ 1988 လိူၼ်ဢွၵ်ႊထိူဝ်ႊပိူဝ်ႊ 26 ဝၼ်း။
လွင်ႈတၢင်းပဵၼ်မႃးပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်။ မိူဝ်ႈပီ 1988 မိူင်းမၢၼ်ႈပတ်းပိုၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇသၢၼ်ၶတ်း/ ၶႂမ်ႈၶတ်းလွၵ်း ပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၵၢၼ်မိူင်းမသလၶဝ် ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈယူႇၾၢႆႇလင်။ ၸုမ်းမသလၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်းဢၼ် ၸွမ်း သိုၵ်းလူင်ၼေႇဝိၼ်းဢွၼ်ႁူဝ် ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 1962 သေ ယိပ်းၵုမ်းဢႃႇၼႃႇမႃး ႁၢၼ်ႇတေႃႇထိုင်မႃးပီ 1988။ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 26 ပီလုမ်းလုမ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းၶၢတ်ႇႁၢမ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်၊ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၶႅၼ်းႁႃ ဢမ်ႇမီးဢမ်ႇႁၼ်၊ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းထမ်းမႃးလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတုၵ်ႉယၢၵ်ႈၽၢၼ်ၵိၼ်းလိူဝ်ၸႂ်သေ ၸင်ႇပဵၼ်မႃးငိူၼ်ႈၼဵၼ်ၵဝ်ႉငဝ်ႈၵၢၼ်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ် မိူဝ်ႈၼႂ်းပီ 1988 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ပေႃးဝႃႈၵူၼ်းမိူင်းပတ်းပိုၼ်ႉ လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ်ယဝ်ႉၵေႃႈ ပႃႇတီႇမသလပုတ်းပင်းတူၵ်းၵႂႃႇသေ ဝၢၼ်ႈမိူင်းသုၵ်ႉယုင်ႈ ဢူၼ်မေႃးမႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်း။ ထိုင်မႃး လိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 18 ဝၼ်း ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ၸေႃးမွင်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ဢွၼ်မႃးၽွတ်ႈတင်ႈပဵၼ်ၶိုၼ်း ၼဝတ သေယဝ်ႉ ႁုပ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။
ဝၢႆးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁိုင်လၢႆဝၼ်းၵူၺ်း၊ ထိုင်မႃးလိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 27 ဝၼ်း၊ ၶဝ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးမၢႆမီႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ် လိူၵ်ႈတင်ႈ။ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းဢၼ်ဢိုပ်ႈယၢၵ်ႈမႃး ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်မိူင်းၼၼ်ႉ မီးသုၼ်ႇပိူဝ်ႈတႃႇၽွတ်ႈ ႁႅၼ်းမူႇၸုမ်းသေ ၵေႃႇတင်ႈပႃႇတီႇၽႂ်မၼ်း။
တႄႇဢဝ်ၼၼ်ႉမႃး ၸုမ်းၸၢဝ်းတႆး ၸိူဝ်းမီးယူႇဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ ၸင်ႇၵႂႃႇမိူဝ်းႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်တီႈၼိုင်ႈ၊ တီႈႁိူၼ်းလုင်းၸၢႆး တႅတ်ႉဝုၼ်းသေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းလႆႈၸႂ်တူၵ်းလူင်းၵၼ် ၵေႃႇတင်ႈပဵၼ်မႃးပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်။
ၵွၼ်ႇပႆႇပဵၼ်မႃးပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်ၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 18 ဝၼ်း၊ မိူဝ်ႈယၢမ်းပွတ်းၼႂ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းလူင်တႆး ဢၼ် မီးၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ ႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵိူဝ်းၵုမ်ၵၼ် တီႈႁိူၼ်းလုင်းၸၢႆးတႅၵ်ႉဝုၼ်း၊ ၽွမ်ႉလႆႈၸႂ်ၵၼ်ၽွတ်ႈႁႅၼ်းမူႇၸုမ်း သႃမၵ်ႉၶီးၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး(သျႅၼ်းသမႅၵ်ႉၵ)။ ႁူဝ်ပဝ်ႈပဵၼ် လုင်းၸၢႆးတႅတ်ႉဝုၼ်း၊ ၽူႈၼမ်းၼႂ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး။ မိူဝ်ႈမႃးႁူပ်ႉဢုပ်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉ တေပႃးၸၢႆးၼုတ်း၊ ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊၸၢႆးသၢင်ႇဢၢႆႈ၊ လုင်းၸၢႆးဢၢႆႈပဝ်း ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းဝၼ်းၼၼ်ႉ မႅၼ်ႈဝၼ်းလဵဝ်ၵၼ်တင်းၸွမ်သိုၵ်းလူင်ၸေႃးမွင်ႇၶိုၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇသေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ – ၼႃႈၵၢၼ်တႃမိူင်းတင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈၸုမ်းၼဝတ ႁုပ်ႈငမ်ယိုတ်းဝႆႉ တင်းမူတ်းယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းဢၼ်ၼႄ ၵၢင်ၸႂ်ၵေႃႈ ႁႂ်ႈၵိုတ်းယိုတ်း၊ တေဢမ်ႇလႆႈလုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ်ယဝ်ႉ ဝႃႈၼင်ႇၼႆ။
မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းလုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ်ၶဝ်ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ထုၵ်ႇတီႉၺွပ်း။ ၸုမ်းၸၢဝ်းသႃမၵ်ႉၶီးၸိူဝ်ႉ ၸၢတ်ႈတႆး (ဢၼ်တင်ႈမႃးမိူဝ်ႈပွတ်းၼႂ်၊ မိူဝ်ႈပႆႇယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ) မိူၼ်တင်းဝႃႈ လႆႈလူႉပင်းၵႂႃႇဝၼ်းၼၼ်ႉ ၵမ်းလဵဝ်။
ထိုင်မႃး သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 27 ဝၼ်း၊ ပေႃးၸုမ်းၼဢၽ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဢွၵ်ႇမႃးမၢႆမီႈၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈယဝ်ႉ။ မၢႆမီႈၵၢၼ်ၽွတ်ႈ ႁႅၼ်း ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉၵေႃႈ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်တႆးၸိူဝ်းၵေႃႇတင်ႈမူႇၸုမ်းသႃမၵ်ႉၶီး ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး ဢွၼ် ၼႃႈၼၼ်ႉၶိုၼ်းမႃးဢုပ်ႇၵၼ်ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈသေ ၽွမ်ႉလႆႈၸႂ်ၵၼ်ၽွတ်ႈႁႅၼ်းၵေႃႇတင်ႈမႃး ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း၊ ပႃႇတီႇႁူဝ် သိူဝ် SNLD ။
ၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း ဢၼ်လႆႈၽွတ်ႈႁႅၼ်းမႃးပႃႇတီႇတႆး ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ငဝ်ႈငုၼ်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး မိူဝ်ႈၽွင်း ၼၼ်ႉ မီးပၢႆးဝူၼ်ႉဝႃႈ – “ ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ် တေၵႂႃႇယွၼ်းဢဝ်တီႈပိူၼ်ႈဢမ်ႇလႆႈ၊ တေၵႂႃႇယွၼ်းဢဝ်တီႈပီႈၼွင်ႉ မၢၼ်ႈဢမ်ႇလႆႈ။ တီႈၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇမီး ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်။ ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉႁဝ်းလူဝ်ႇလုၵ်ႉႁဵတ်းဢဝ် ႁင်းၵူၺ်း ႁဝ်းလူဝ်ႇသၢင်ႈဢဝ်ႁင်းၵူၺ်း”။
ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉဢဝ်မၼ်းတေဢမ်ႇလႆႈ။ လူဝ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁူႉပွင်ႇၸႅင်ႈလႅင်းၸွမ်း၊ ၵူၼ်း မိူင်းတင်းသဵင်ႈႁူမ်ႈၵၼ်ပႃးၸွမ်းသေ ႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းၸင်ႇတေလႆႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ။ ၸွမ်း ၼင်ႇဝၢႆး ဝူၼ်ႉဢၼ်ၼႆႉသေ ၸင်ႇတေၽွတ်ႈႁႅၼ်းပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် SNLD မႃး – ၼႆယဝ်ႉ။
ဝၢႆးသေၶွတ်ႇၽွတ်ႈပႃႇတီႇယဝ်ႉ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ႈၶေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်း မိူဝ်ႈပီ 1990၊ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆးလႆႈတီႈၼင်ႈၼမ်တီႈသုတ်း ပေႉထီႉ 1 သေ ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျၢၼ်ႇမႃႇ လႆႈထီႉ 2။ ဝၢႆးဢွင်ႇပေႉပၢင်လိူၵ်ႈ တင်ႈ 1990 ယဝ်ႉ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ သမ်ႉဢမ်ႇမွပ်ႈဢႃႇၼႃႇပၼ်၊ 1993 ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တေႃႇ 1996။ ၽူႈၼမ်းပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇမီးတိုဝ်ႉတၢင်းတူၵ်ႇ လၢတ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်သင်၊ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၼႆသေ ထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ယုၵ်းယၢင်ႇပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း။
ဝၢႆးၼၼ်ႉမႃး သိုၵ်းယိုတ်းမိူင်း ႁႃတၢင်းၽိတ်းလၢႆလၢႆလွင်ႈ ထိုင်မႃးပီ 2005 ၸင်ႇဢၢင်ႈလွင်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၶွင်ႇသီႇၵိူဝ်းၵုမ် ၸိုင်ႈတႆး မၢပ်ႇၼႄးၽူႈၼမ်းတႆး 9 ၸဝ်ႈ၊ ပႃးၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး၊ ၸဝ်ႈသိူဝ်ထႅၼ်ႈ၊ လုင်းၸၢႆးၼုတ်း ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶိုင်ယႃႉ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တႅၵ်ႇၼႆသေ တီႉၺွပ်းယဵတ်ႈၶဝ်ႈၶွၵ်ႈၵေႃႉလႂ် 75 ပီ တေႃႇ 106 ပီ၊ ပူၼ်ႉဢွၵ်ႇၶွၵ်ႈမႃး မိူဝ်ႈပီ 2012 သေ ပီ 2015 ၼမ်းပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်ၶဝ်ႈလိူၵ်ႈတင်ႈၶိုၼ်း။ ထိုင်မႃးပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈပတ်းပိုၼ်ႉ မိူဝ်ႈပီ 2015 ၼၼ်ႉ လႆႈတီႈၼင်ႈၼမ် သုတ်း 46 တီႈၼင်ႈ၊ ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ပေႉၼမ်သုတ်းထီႉ 3 ။
ငဝ်ႈငုၼ်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး (Shan Nationalities League for Democracy) ၼႆႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁူဝ်ပဝ်ႈပဵၼ် ၸဝ်ႈ ၶုၼ်ထုၼ်းဢူး၊ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ 1 ပဵၼ်ၸၢႆးၺုၼ်ႉလုၼ်ႇ ႁိုဝ် ၸၢႆးၼုတ်း၊ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ 2 ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶမ်းပိူင်ႇၾႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၶိၼ်ႇမွင်ႇၺုၼ်ႉ။ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ပဵၼ်ၸၢႆးလဵၵ်ႉ။ ငဝ်ႈငုၼ်းပၵ်းယူႇတီႈ ၵိဝ်ႇ 26B ၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းပျေႇ လႄႈ သဵၼ်ႈတၢင်းၸဝ်ႈၾႃႉ (ဝၢၼ်ႈတႆးၵဝ်ႈလၵ်း) ၸႄႈဝဵင်းမယၢၼ်းၵူင်း ၼႂ်းတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ။
ဝၼ်းလီ – ၶိုၼ်းလီ
ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 022, October 2019
