ၶူးပူင်သွၼ်လူင် လုင်းၸၢႆးၾႃႈ ဢုပ်ႇၶႆႈ လွင်ႈပိုၼ်းတႆးယူၼ်းလႄႈ ဝဵင်းၸၢမ်ၵႃး

ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်တေလၢတ်ႈမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဢဝ်ဢပုမ်ႇႁဵတ်းပိုၼ်း၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဢဝ်ပိုၼ်းႁဵတ်းဢပုမ်ႇ၊ မၼ်းပဵၼ် လွင်ႈတၢင်းဢၼ်လႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းမႃး ၸူဝ်ႈယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်သေ လုၵ်ႉၸဵမ်မိူင်းတႃႈလီ ၶၢမ်ႈပႆထိုင် လူင်ႉလိၼ်ႉ ၽဝ်ႈသၢၼ်ႇ လုၵ်ႉတီႈမိူင်းမႅၼ်း ပႆထိုင်မိူင်းမၢဝ်း ပႆထိုင်မွၵ်ႇမႆႇ မိူင်းပၼ်ႇ။

လုၵ်ႉတီႈၵဵင်းသႅၼ် ပႆထိုင်ၵဵင်းႁၢႆး၊ ၵဵင်းမႆႇ သိုပ်ႇၵႂႃႇထိုင် လမ်းပုၼ်း ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်းႁွင်ႉဝႃႈ လပွၼ်း ပူၼ်ႉၵႂႃႇထႅင်ႈ ၵႂႃႇၽႅဝ် ထိုင်မိူင်းလမ်းပၢင်း။ လမ်းပၢင်းၼႆႉ တႆးႁဝ်းသမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ မိူင်းၶေႉလမ်း မိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉသေယဝ်ႉ။ ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈလိၵ်ႈၸိူဝ်း ၼႆႉသေ ၵုသူလ်ၵၢမ်ႇဝၼ်းလင် ၸွႆႈမႃးလႄႈ ၶႃႈသမ်ႉလႆႈၵႂႃႇယူႇၸွမ်း ၸဝ်ႈမိူင်းၽူင်း ၸဝ်ႈဝုၼ်းၸုမ်ႉ 3 ပီ တီႈမိူင်းၽူင်း၊ မိူင်းမၢဝ်း၊ မိူင်းယူၼ်း၊ မိူင်းသိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး။ ယၢမ်ႈပဵၼ်တီႈၶႃႈ ယၢမ်ႈဢႅဝ်ႇလေႇမႃးလႄႈ ၵွပ်ႈၼႆ ဢိင်ၼိူဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ သေ တေလၢတ်ႈၼႄပီႈၼွင်ႉမႃးပွႆးႁဝ်းၶဝ် ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။ ယႃႇပေႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ် သုမ်းယၢမ်းသေ ႁႂ်ႈမီးၽွၼ်းလီၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၶႃႈတေဢဝ်ၶေႃႈတႅၼ်းမၼ်းသေလၢတ်ႈၵႂႃႇ။

ၼႂ်းၸိူဝ်းၼၼ် လွင်ႈဝႃႈၵႂၢမ်းယူၼ်းၼၼ်ႉ ၶႃႈႁူပ်ႉထူပ်း ပေႃႈႁူဝ်ၸၢင်ႉ ၽူႈၵွၼ်းၸၢင်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ သိၼ်ႇထဵင်း ၽူႈၵွၼ်း ၸၢင်ႉၼႆႉ မၼ်းၽုၺ်ႇပၼ်တီႈပွင်ႇ ယူၼ်းၼႆႉဝႃႈႁိုဝ်ၼႆ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ ယူၼ်းၼႆႉ မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ သိုပ်ႇယၢင်ႈၶိုၼ်ႈ ၼႃႈ တိၵ်းတိၵ်း ပွင်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈယူႇတီႈလဵဝ် မၼ်းၶိုၼ်ႈၼႃႈယူႇတိၵ်းတိၵ်း။ ဢၼ်ဢမ်ႇယူႇၸိူဝ်ႈဝႆႉတီႈလဵဝ် ဢၼ်မီး တၢင်းၶိုပ်ႈၼႃႈယူႇၶိူဝ်းၶိူဝ်းယႂ်းယႂ်း ၼႆႉပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းသပ်းလႅင်းၼွႆႉထႃး ၽူႈၵွၼ်းၸၢင်ႉ ၶိူဝ်းယူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈၼႄ ပၼ်ၶႃႈ ဢၼ်ၼႆႉဢိင်ၼိူဝ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၽယႃးမင်းရၢႆး ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်းဝႃႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မင်းရၢႆး တေလၢတ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈၸင်ႇႁၼ်ထိုင် လႆႈၼင်ႇၼႆ။

ၵႂၢမ်းယူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၸိူဝ်းၾၢႆႇလၢတ်ႈၵေႃႈ လၢတ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ လႄႈ ၶႃႈတေသိုပ်ႇထိုင်ပိုၼ်ႉမၼ်းၵႂႃႇ ၸၢႆးၸၢႆးလႄႈၸဝ်ႈ မႁႃမုင်ႉၶဝ် ပဵၼ်ပိုၼ်ႉမၼ်းၶႃႈ၊ ပဵၼ်ငဝ်ႈမၼ်းၶႃႈ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၶႃႈ ယွၼ်းသိုပ်ႇပၼ်ၵၢင်မၼ်းလႄႈတၢင်းယွတ်ႈမၼ်း။

မၼ်းဝႃႈဝႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ႁူဝ်ၶေႃႈၼႂ်းဢၼ်သႃသၼႃၼႆႉ တေဝႃႈ သႃသၼႃတႆးယူၼ်း ႁွတ်ႈထိုင်မိူင်းတႆးႁဝ်း ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ ပွင်ႇၸႂ်ၸိူင်ႉၼႆ၊ ပေႃးမီးငဝ်ႈႁၢၵ်ႈၼႆ ၵၢၼ်မိူင်းႁဝ်းၶႃႈယၢမ်းၼႆႉ။ ႁဝ်းၶႃႈတေႁၼ်မႅၼ်ႈၵိင်ႇဝၢၵ်ႈမၼ်းၵႃႈႁိုဝ်ၼႆ တွၼ်ႈ ၼင်ႇ ၶႃႈလႆႈႁူႉႁၼ်မႃးၸွမ်းၼႆႉ သႃသၼႃ တႆးယူၼ်းႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင် မိူင်းႁဝ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီသိပ်းသီႇ၊ သိပ်းႁႃႈၼၼ်ႉ ဢိင်ၼိူဝ်ၸဝ်ႈၺႃၼၵမ်ႇၽီႇရ မိူင်းၵဵင်းမႆႇ ဢွၼ်ႁူဝ်သေ လႆႈၽႅဝ်မႃးထိုင် မိူင်းသႅၼ်ဝီ ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်ၸုပ်ႈၼိုင်ႈ။

ၸုပ်ႈသွင်သမ်ႉ မိူဝ်ႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 18 ပီ လႄႈ 19 ပီ ၼၼ်ႉ ဢိင်လူၺ်ႈၸဝ်ႈၺႃၼၵမ်ႇၽီႇရလႄႈ ၸဝ်ႈၺႃၼၵမ်ႇပႅင်း ၸဝ်ႈ တူၼ်သွင်ပီႈၼွင်ႉ ၶဝ်ၸဝ်ႈမႃးဝႆႈသႃ ၽြႃးၶမ်းလူင် သူၺ်ႇတၵူင်ႇၼၼ်ႉသေ သမ်ႉဢွၵ်ႇၸႂ်မႃးဝႃႈ ၶႆႈႁဵတ်းသႃသၼႃ ပုၼ်ႈ ပၢင်ႈတႃႇမိူင်းလွႆဢိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ၶဝ်ၸဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၵွင်းမူး ၽြႃးၶႆႇၵႃၶမ်း ႁႃႈလုၵ်ႈ။ ၵွင်းမူးၶႆႇၵႃၶမ်းႁႃႈလုၵ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇပဵၼ် မိူင်းတႆးႁဝ်းႁိူဝ်ႈႁိူင်းမႃး၊ မၼ်းႁိူဝ်ႈႁိူင်း တီႈလႂ်ၼႆ ၶႃႈၶိုၼ်းတေလၢတ်ႈယွႆႈၵႂႃႇ ပၼ်ဢိတ်းၼိုင်ႈ။

မိူဝ်ႈၵမ်းဢွၼ်တၢင်း ၸဝ်ၺႃၼၵမ်ႇၽီႇရ မႃးတႄႇတင်ႈမိူင်းသႅၼ်ဝီၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁိုဝ်မႃးၼႆ ႁဝ်းၶႃႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း မၼ်း မႃးသဵၼ်ႈတၢင်းသွင်သၢႆ။ သၢႆၼိုင်ႈၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈၵဵင်းမႆႇသေ မႃးၵဵင်းသႅၼ်၊ လုၵ်ႉတီႈ ၵဵင်းသႅၼ်သေ မႃးၵဵင်းတုင်။ ႁဝ်းၵႂႃႇ ပွင်ႇၵၼ်တၢင်းၵႂၢမ်းၸဝ်ႈမႁႃမုင်ႉလၢတ်ႈမိူဝ်ႈၵႆႈၼၼ်ႉ ပၢၼ်ၸဝ်ႈသုမၼၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်မႃးယဵပ်ႇပႅတ်ႈၵႃထႃ ယူၼ်းယမ်သေလႄႈ ၶဵင်ႇၽီဢၼ်လွၵ်ႇငိုတ်ႈ ယူႇတီႈမိူင်းၵဵင်းတုင် 10 ပီ လုမ်းလုမ်း၊ ၽဵတ်ႇလွၵ်ႇမိူင်းၵဵင်းတုင် ပဵၼ် 10 ပီၼႆႉ ၸဝ်ႈသုမၼ ဢၼ်ပဵၼ်ၶႂႃမိုဝ်း ၸဝ်ႈၺႃႇၼၵမ်ႇၽီႇရၼႆႉ မႃးသုတ်ႇထမ်းယူၼ်းလႄႈ ၸင်ႇႁၢႆၵႂႃႇ။ မိူင်းၵဵင်းတုင်ၼႆႉ ယဵၼ်းပဵၼ် ၵိူင်းယူၼ်းၵႂႃႇ လုၵ်ႉတီႈၵဵင်းတုင်သေလႄႈ ၸင်ႇၶိုၼ်းသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈမႃး မိူင်းလႅမ်း။ မိူင်းလႅမ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈလဵဝ်မီးၾၢႆႇ ဢွၵ်ႇပၢင်သၢင်းၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းဝႃႉ။

မိူင်းလႅမ်းၼႆႉ လႆႈမႃးတင်ႈသွၼ်လိၵ်ႈထမ်း မိူဝ်ႈလဵဝ်ပဵၼ် (ပရိယတ္တိစာသင်တိုက်) တိူၵ်ႈလိၵ်ႈမိူင်းလႅမ်း ၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်တီႈ သႃသၼႃယူၼ်း ႁိူင်းတီႈၼိုင်ႈ။ လုၵ်ႉတီႈ မိူင်းလႅမ်းသေ ၸင်ႇၶိုၼ်းၶိုၼ်ႈမႃးထိုင်ၵိုင်မႃႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉၸင်ႇ ၶိုၼ်ႈမႃးထိုင် မိူင်းတိင် လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈသေ ၸင်ႇၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆးၸဝ်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈထမ်ႇမတိင်ႇၼ တီႈၸေႈႁၵ်ႉ မိူင်းတိင် ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်လၵ်းထၢၼ်သၢၵ်ႈသေႇ။

ၵွပ်ႈၶႃႈလႆႈၵႂႃႇၸွမ်းၸဝ်ႈဝုၼ်းၸုမ်ႉ 3 ပီ ႁဝ်းၶႃႈလႆႈၵေႃႇၵွင်းမူးၼႆႉ ဢၢၼ်ႇသိပ်းမၼ်း ၸူဝ်ႈပၢၼ်ၶႃႈလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းၸိူင်ႉ ၼၼ်လႄႈ ဢၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းသိၼ်၊ ၵႂၢမ်းမၼ်ႈ၊ ၵႂၢမ်းၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ ၼႄသၢၵ်ႈသေႇမၼ်းၵမ်းလဵဝ်။ လုၵ်ႉတီႈမိူင်းၽူ ၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇမႃးထိုင်တီႈသႅၼ်ဝီ။ ယူၼ်းမႃးထိုင်မိူင်းတႆးႁဝ်းသၢႆတၢင်းႁွင်ႇ။

ယူၼ်းမႃး ထိုင်မိူင်းတႆးႁဝ်း သၢႆတၢင်းၸၢၼ်းသမ်ႉ လုၵ်ႉတၢင်းၵဵင်းမႆႇသေ ဢွၵ်ႇမႃးၵဵင်းလၢဝ်၊ လုၵ်ႉၵဵင်းလၢဝ်မႃးသေယဝ်ႉ မႃးထိုင်တၢင်းမိူင်းႁၢင်။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ပဵၼ်ပုင်ႇပႃႇၶႅမ် ၼႃးၵွင်းမူး မိူင်းတူၼ်ၼႆႉ ဢၼ်မီးပႃႇႁဵဝ်ႈၽရႃႉၼရေးသူၼ်ၼၼ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈမိူင်းႁၢင်ၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇၶၢမ်ႈၼမ်ႉၶူင်းမႃး၊ မႃးတႄႇတင်ႈတီႈမိူင်းပၼ်ႇၼႆႉ ဢၼ်မိူဝ်ႈၵႆႈၸဝ်ႈႁဝ်းဝႃႈၼၼ်ႉ မိူင်း ပၼ်ႇၼႆႉ ယၢမ်ႈပဵၼ်တီႈသွၼ်လိၵ်ႈသွၼ်ထမ်းလႄႈ ဝတ်ႉသႃသၼႃယူၼ်းၼႆ တေႃႇထိုင်မွၵ်ႇမႆႇလႄႈ မိူင်းၼၢႆး ဢိၵ်ႇပႃး တီႈၵဵင်းတွင်း၊ ၵဵင်းၶမ်း။ လုၵ်ႉတီႈမိူင်းပၼ်ႇ ၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ သမ်ႉၶိုၼ်းၶိုၼ်ႈၸွမ်းၼမ်ႉလၢဝ်မႃးသေ မႃးႁဵတ်းထႅင်ႈ တီႈ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈတီႈမိူင်းသူႈ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈလွႆၼၢင်းၵဝ်ႈႁၢၼ်ႉၼႆ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁိုဝ်ႁူႉၼႆ တူဝ်ၸဝ်ႈ ဝုၼ်းၸုမ်ႉ လပ်းတႃသေတူၺ်းၼႆ တိုၼ်းဝႃႈ တီႈၼႆႈၼႆႉ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈႁဝ်းသွၼ်လိၵ်ႈသွၼ်ထမ်း ဢိူဝ်ႈၼႆ ဝႃႈၸိူင်ႉၼႆ လုၵ်ႉတီႈမိူင်းသူႈသေလႄႈ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈၵႂႃႇမိူင်းယႆ လုၵ်ႉမိူင်းယႆသေ ၶိုၼ်ႈၵႂႃႇထႅင်ႈသႅၼ်ဝီလႄႈ သၢႆတၢင်း ဢွၵ်ႇလႄႈ သၢႆတၢင်းတူၵ်းၼႆႉ ၸင်ႇၵႂႃႇႁူပ်ႉၵၼ်တီႈၼၼ်ႉ။

ၸဝ်ႈၺႃၼၵမ်ႇၽီႇရၼႆႉ ၸင်ႇတႄႈတင်ႈဝၢင်းဝတ်ႉ။ တီႈၼႂ်းပိုၼ်း ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ဢၼ်ဢဝ်ၸဝ်ႈသင်ၶသေ သွၼ်လိၵ်ႈ ပရိယတ်ႉတိသေ ႁိူဝ်ႈႁိူင်းဢွၼ်တၢင်းပိူၼ်ႈၼႆႉ လႆႈဝႃႈပဵၼ်တီႈဝၢင်းဝတ်ႉ မီးၾၢႆႇၸၢၼ်းၼမ်ႉတူႈ။ မီးယူႇတီႈၾၢႆႇၸၢၼ်း ဝတ်ႉၸေႈၵႅဝ်ႈ ႁိမ်းၼမ်ႉဢုၼ်ႇ သႅၼ်ဝီ မိူဝ်ႈလဵဝ် ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်တွၼ်ႈဢွၼ်တၢင်း။

ၵမ်းၼႆႉ ထႅင်ႈတွၼ်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ ဢၼ်သႃသၼႃမႃးႁိူဝ်ႈႁိူင်းတီႈမိူင်းသႅၼ်ဝီၼႆႉ ပဵၼ်တီႈၾၢႆႇဢွၵ်ႇ ဝတ်ႉ ၸေႈၵႅဝ်ႈ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ဢၼ်မီးၽြႃးလူင်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆး။ ဝတ်ႉၸေႈၵႅဝ်ႈတီႈၼၼ်ႈ ပဵၼ်ၽွင်းယၢမ်းၵၢပ်ႈပၢၼ် ဝဵင်းသႅင် ဝဵင်းၶမ်း။ တီႈဝဵင်းသႅင်ဝဵင်းၶမ်းၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ်တႄႉႁွင်ႉၸေႈဢူ။ ၼႂ်းပိုၼ်းဢၼ်ၸဝ်ႈယၼ်ႇၾႃႉတႅမ်ႈဝႆႉတႄႉ ဝႃႈပဵၼ် ဝဵင်းသူပ်းႁႅဝ်ပွင်ႇတူႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝဵင်းၼႆႉ တႄႇတင်ႈ ဝႆႉတီႈၼမ်ႉတူၵ်း တၢတ်ႇ ၼမ်ႉႁႅဝ် လူင်းမႃးၸူးၼမ်ႉတူႈ။ ဢၼ် ၼႆႉပဵၼ်တွၼ်ႈၼိုင်ႈ။

တွၼ်ႈသွင်သမ်ႉ ပေႃးတႅၵ်ႈတင်းမိူင်းၵဵင်းမႆႇၼႆ တေပဵၼ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းၸဝ်ႈၵႃႇဝိလၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃး လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉပႅတ်ႈ မၢၼ်ႈ ဢုပ်ႉမိူင်းယူၼ်း သွင်ပၢၵ်ႇပီၼၼ်ႉ ဢွင်ႇပေႉလႆႈမႃးသေ ပူတ်းပွႆႇပႅတ်ႈမိူင်းၵဵင်းမႆႇ၊ မိူင်းၵဵင်းႁၢႆးလႄႈ မိူင်းၵဵင်းသႅၼ် လိုပ်ႈ မၢၼ်ႈဢွၵ်ႇမိူင်းၶဝ် ပူၵ်းတင်ႈလႆႈၶိုၼ်းမိူင်းလႄႈ သႃသၼႃ။ ၸင်ႇသူင်ႇထိုင်ၶိုၼ်းမိူင်းႁဝ်းမႃး မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇမီးမႃး ၸဝ်ႈဢႃႇၸႃႇၼီႇ ၽူႈႁတ်းငၢၼ် ၼႂ်းၵၢၼ်သႃသၼႃ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈၸဝ်ႈၺႃႇၼၵမ်ႇၽီႇရလႄႈ ၸဝ်ႈၺႃႇၼၵမ်ႇပႅင်း သွင် ပီႈၼွင်ႉၼႆႉ မႃးပိုၼ်သႃသၼႃႁဝ်း ၸွမ်းၼင်ႇသဵၼ်ႈတၢင်းၸၢၼ်းၼၼ်ႉ ၽႅဝ်ထိုင် မိူင်းသႅၼ်ဝီ ၶဝ်ၶိုၼ်ႈၵႂႃႇၽႅဝ်ထိုင် ထုင်ႉမၢဝ်း။ လုၵ်ႉၼမ်ႉၶမ်းသေ သမ်ႉၶိုၼ်းၵႂႃႇ ပၵ်းမၼ်ႈတီႈႁွင်ႉဝႃႈမိူင်းၵွင်း။

တီႈမိူင်းၵွင်းၼၼ်ႉ မၼ်းႁိူဝ်ႈႁိူင်းလႄႈ ဢၼ်ၶဝ်မႃးတႄႇတင်ႈ ၵွင်းမူးၶႆႇၵႃၶမ်းၼႆႉ ယိူင်ႈသူၺ်ႇတၵူင်ႇၼၼ်ႉ မႃးႁဵတ်း တီႈမိူင်းၵွင်း တီႈၼႂ်းလိၵ်ႈလူင်ၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉလွင်ႈသႃသၼႃယူၼ်း တီႈမိူင်းၵွင်းၼႆႉ မၼ်းႁိူဝ်ႈႁိူင်းၵႃႈႁိုဝ်ၼႆ တီႈလႆႈ တွင်းတီႈလႆႈမၢႆယူႇၼႆ ၶႃႈတေၶိုၼ်းလူၼႄပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶဝ် မၼ်းဝႃႈဝႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်။

မိူင်းၵွင်းလူင်သၢမ်မိုၼ်ႇ လင်ႁိူၼ်း ၽူၺ်းႁိူၼ်းသွၼ်ႉပိၵ်ႇၵႆႇ မႅဝ်းတႆႇဢမ်ႇလူင်းလိၼ် လင်ႁိူၼ်းသတ်ႉၵၼ်ထၢၼ်ႇ ၼၼ်ႉၼႆႉ။ ၼူၵ်ႉၸွၵ်ႇပေႃးၽိတ်းႁၢင်း၊ ဝူဝ်းၵႂၢႆးပေႃးလိုမ်းၶွၵ်ႈ။ လင်ႁိူၼ်းၼႆႉ မၼ်းၼမ်သိပ်ႉပႅတ်ႈၼမ်ၼႃႇ ပီႈၼွင်ႉ ဢွၵ်ႇၵၼ် ပေႃးၶဝ်ႈၵၢတ်ႇၽၢတ်ႇမိုဝ်း ယႃႇၵိုဝ်းထၢင်ႇတေႁၼ်ၵၼ် ၶိုၼ်းလႆႈငၢႆႈငၢႆႈ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းၼႄဝႃႈ လွင်ႈ ဝႃႈသႃသၼႃယူၼ်းၼႆႉ တီႈမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ မိူင်းၵွင်းလူင်ၼႆႉ ႁိူဝ်ႈႁိူင်းသေဢမ်ႇၵႃး။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ပဵၼ်ၼႃႈတီႈလိၼ်ဢၼ် ဝႃႈ ပီႈၼွင်ႉၶၢင်ၶဝ်ယူႇ၊ ပီႈၼွင်ႉပလွင်ႈၶဝ်ယူႇ လွႆသႅင်မိူင်းၼမ်ႉသၼ်ႇၼႆႉၵေႃႈ ယၢမ်ႈ လႆႈပဵၼ်ငဝ်ႈငုၼ်း တႄႇဢဝ်မၢၼ်ႈ မူဝ်ႇၶဝ်၊ ၼမ်ႉတူၺ်ၶဝ် ၶိုမ်းၵဝ်ႇၶဝ်၊ ၶိုမ်းမႂ်ႇၶဝ် သၢႆမိူင်းငေႃႉၶိုၼ်ႈၵႂႃႇတေႃႇထိုင်လွႆသႅင် ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်သၢႆသႃသၼႃၵိူင်း ယူၼ်းႁိူဝ်ႈႁိူင်းမႃးလႆႈႁူႉထိုင်ၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆ။

ၵွပ်ႈၼၼ်ၼႂ်းပိူင်လိၵ်ႈ ဢၼ်ၶႃႈတႅမ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ၶႂ်ႈဝႃႈယူၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မီးမႃးတႄႉတႄႉ ၵႂၢမ်းယူၼ်းၵေႃႈ ယၢမ်ႈ လႆႈႁိူဝ်ႈႁိူင်းယႂ်ႇမႃး ဢၼ်ယႂ်ႇသေ ၵႂၢမ်းယူၼ်းၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ်မိူင်းယူၼ်း ယႂ်ႇသေ မိူင်းယူၼ်းၼႆႉသမ်ႉ ပဵၼ် သႃသၼႃ ယူၼ်း။

ပေႃးႁဝ်းၶႃႈႁၼ်တူင်ႇၵႂၢင်ႈသၢမ်ဢၼ်ၼႆ ႁဝ်းၶႃႈၸင်ႇၵွင်ႉၵၢႆႇလႆႈသေ ႁဝ်းၶႃႈၸင်ႇတေၸၢင်ႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလႆႈလီသေဢွၼ် တွၼ်းသေၵဝ်ႇ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်လႆႈလၢတ်ႈၼႄလွင်ႈၼႆႉယဝ်ႉ ၵႂၢမ်းယူၼ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈၵႆႈၵေႃႈ လုင်းၸလေးႁဝ်းလႄႈ လုင်းမႁႃမုင်ႉ ႁဝ်းလူၼႄၵႂႃႇ ၵႂၢမ်းယူၼ်း၊ ၶိူဝ်းယူၼ်းၶဝ်ၼုင်ႈၶူဝ်း ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ။ ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉႁဝ်းၼုင်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ ၶိူဝ်းယူၼ်း ၼုင်ႈၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ။

ၶႃႈတေလူၼႄမိူင်းယူၼ်း လႄႈသႃသၼႃယူၼ်းပၼ် “ ၵွၼ်ႇၼႃႈပႆႇၶႆႈၼႄ လွင်ႈမိူင်းယူၼ်း ဢၼ်ပဵၼ်တီႈ လိၼ်ပိူင်ၶိူဝ်း ၵူၼ်းယူၼ်း ၶဝ်ပဵၼ်ယႂ်ႇ ယူႇသဝ်းထင်ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃးၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈလၢတ်ႈၼႄလွင်ႈဝႃႈ ယူၼ်းၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈလႂ်သေတႄႇ ပဵၼ်မႃး သိုပ်ႇယိုင်ႈယႂ်ႇမႃးၼႆ ပဵၼ်လွင်ႈ ဢၼ်ယႂ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈယူႇ။

မိူင်းယူၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တႄႇမႃးတီႈ မိူင်းငိုၼ်းယၢင်း၊ ပၢၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇတင်ႈ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၽယႃးမင်းရၢႆးၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ မိူင်းငိုၼ်းယၢင်းၼႆႉ မီးၼႂ်းထုင်ႉမိူင်းသၢပ်ႇၶွင် လႅၼ်တွၼ်ႈၵဵင်းသႅၼ်။ ဝၢႆးသေၽယႃးမင်းရၢႆး ႁုပ်ႈဢဝ်လႆႈ မိူင်း ဢွၼ်ႇ မိူင်းဢီႈ တီႈထုင်ႉၵဵင်းသႅၼ်၊ မႄႈသၢႆ၊ သူပ်းတူၵ်း၊ သူပ်းၼမ်ႉၶမ်းယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈသိုပ်ႇၶွတ်ႇၽၼ်ႈ လႅၼ်မိူင်း ထုင်ႉၼမ်ႉၵူၵ်း ဢၼ်ၵဵင်းႁၢႆးပဵၼ်ငဝ်ႈ မၼ်းၼၼ်ႉသေ ႁွင်ႉဝႃႈပဵၼ်မိူင်းယူၼ်း မိူင်းၶိူဝ်းယူၼ်းၽွင်းငမ်း ၼႆမႃးယဝ်ႉ။

ၸင်ႇသိုပ်ႇသုတ်ႉၶၢႆႉၶဝ်ႈၸူး ထုင်ႉမိူင်းၵဵင်းမႆႇလႄႈ လမ်းပုၼ်း။ တႄႇတင်ႈမိူင်းၵဵင်းမႆႇ မိူဝ်ႈပီ 1296 ၼီႈသေ ၸင်ႇပဵၼ်မႃး မိူင်းလူင်ၶိူဝ်းယူၼ်း။ ၸိုဝ်ႈၶူးမၼ်းတႄႉ မိူင်းယူၼ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁွင်ႉဝႃႈ ပဵၼ်မိူင်းလၢၼ်ႉၼႃး။ မိူင်း လႄႈ ထုင်ႉၼႃးၼႆႉ ယႂ်ႇၵႂၢင်ႈၼမ်လၢႆၵႃႈႁိုဝ်ၼႆ မီးပဵၼ် 57 ပၼ်းၼႃးၶႃႈဝႃႇ။ ႁဝ်းၶႃႈၵူၺ်းယၢမ်ႈငိၼ်း 12 ပၼ်းၼႃး။ မိူဝ်ႈဝူင်ႈပူၼ်ႉ ၵႂႃႇထၢမ် တီႈ ပီႈၼွင်ႉၵဵင်းမႆႇ ပၼ်းၼႃးၼႆႉ ၶႂ်ႈဝႃႈႁိုဝ်ၼႆ ပၼ်းၼႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ လႅၼ်ၵႂၢင်ႈထုင်ႉၼႃး ဢၼ်ၵိၼ်ၼမ်ႉ ႁူဝ်ၾၢႆ လႄႈ ၼမ်ႉမိူင်းဢွႆႈၼႆႉၵႂႃႇ ၼိုင်ႈၼမ်ႉမႄႈၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ၼိုင်ႈပၼ်းၼႃး ပေႃးၼႆ မိူင်းလၢၼ်ႉၼႃးၼႆႉ မီးပဵၼ် 57 ပၼ်း ၼႃးၼႆ ၶႃႈဝႃႇ မိူင်းယူၼ်းၼႆႉပဵၼ်ပိူင်လူင်မၼ်း ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ မိူင်းၵဵင်းႁၢႆး၊ မိူင်းၵဵင်းသႅၼ်၊ မိူင်းၵဵင်းမႆႇ၊ မိူင်း လမ်းပုၼ်း၊ မိူင်းလမ်းပၢင်း ဢၼ်တႆးႁဝ်းႁွင်ႉဝႃႈ မိူင်းၶႄႉလၢင်း လႄႈမိူင်းၽရႃႉယၢဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ငဝ်ႈငုၼ်းမိူင်းယူၼ်းၼႆႉ လႆႈဝႃႈတႄႇမႃးတီႈ ငိုၼ်းယၢင်း၊ ၵဵင်းသႅၼ်။ ဝၢႆးမႃး ၽွမ်ႉလႆႈမိူင်းၵဵင်းတုင်လႄႈ မိူင်းယွင်းယဝ်ႉ တေၶၢႆႉငဝ်ႈငုၼ်းမႃးတီႈ ထုင်ႉပူင်းမိူင်းၵဵင်းႁၢႆး ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ပေႃးတေလၢတ်ႈပိုၼ်းၾၢႆႇလင် ၶႃႈတႅမ်ႈဢၼ်ယၢဝ်းဝႆႉ ပဵၼ် ပၢၼ်မုၼ်ႇၵူဝ်းလႄႈ ၶႄႇမုၼ်ႇၵူဝ်းၶဝ် တင်းၽယႃးမင်းရၢႆး လႆႈတိုၵ်းၵၼ်သေ ဝဵင်းမၼ်းဝႆႉတီႈငိုၼ်းယၢင်း တီႈသၢပ်ႇၼမ်ႉ ၶွင်။ ပိူၼ်ႈလုၵ်ႉမိူင်းယုၼ်ႊၼၼ်ႊ လူင်းမႃးငၢႆႈငၢႆႈလႄႈ မၼ်းၸင်ႇဢဝ်မိူင်းမၼ်း ၶၢႆႉၵႂႃႇတီႈၵဵင်းႁၢႆးထႅင်ႈ။ တီႈၼႆႈသမ်ႉ ၶိုၼ်းဝႃႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ဝၢႆးၼႆႉၸင်ႇၶိုၼ်းသုတ်ႉၶၢႆႉမႃးထႅင်ႈ တီႈထုင်ႉၼမ်ႉပိင်းသေ ဢဝ်မိူင်းလမ်းပုၼ်း ဢိၵ်ႇဝဵင်းၵုမ်းၵမ် ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မႃးၽွင်းတႂ်ႈမိူင်းၵဵင်းမႆႇသေ ဢုပ်ႉၽွင်းပဵၼ်လႆႈမိူင်းယႂ်ႇ၊ မိူင်းမႂ်ႇ၊ မိူင်းၼွင်ႉ။ မိူင်းယူၼ်းၼၼ်ႉ ႁွင်ႉၵိုၵ်းၸွမ်း ၸိုဝ်ႈမၼ်းဝႃႈ ၵဵင်းမႆႇၼႆမႃး။

မိူဝ်ႈၽွင်းၵၢပ်ႈပၢၼ်ၶၢႆႉမႃး တီႈၵဵင်းမႆႇသေ ႁုပ်ႈဢဝ်လႆႈ မိူင်းႁႃလိပုင်သျ (ႁႃရိပုၼ်းၶျႆး) တင်းမူတ်း တႄႇတင်းမိူင်းၵုမ်း ၵမ်းသေ ၶိုၼ်းမႃး ပူၵ်းပွင်မိူင်းၵဵင်းမႆႇၼႆႉ။ ၽယႃးမင်းရၢႆးၼႆႉ ဢဝ်တပ်ႉသိုၵ်းမၼ်းသူင်ႇၽႅဝ်ထိုင်တီႈမိူင်းႁဝ်း ဢၼ်ႁွင်ႉ ဝႃႈ ၵျွၵ်ႉသႄႇ မိူဝ်ႈလဵဝ်ႁွင်ႉဝႃႈၾၢႆႁိၼ်။ မႃးၵွင်ႉၵၢႆႇတင်း တႆးသၢမ်ပီႈၼွင်ႉ ဢၼ်ယူႇတီႈၾၢႆႁိၼ် ၵျွၵ်ႉသႄႇၼၼ်ႉ သမ်ႉ ၶိုၼ်း ဢဝ်ယူႇတီႈပၢင်ယ ၶုၼ်တႆးသၢမ်ပီႈၼွင်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉၼႆ ပွင်ႇဝႃႈတပ်ႉသိုၵ်း ၽ ယႃးမင်းရၢႆးၼႆႉ ဝႆႈ သၢမ်ပီႈၼွင်ႉၼႆႉ ၽႅဝ်ထိုင်တီႈ ၵျွၵ်ႉသႄႇ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ၼႂ်းလိၵ်ႈၼႂ်းလၢႆးမီးဝႆႉ ၸႅင်ႈၸႅင်ႈလႅင်းလႅင်း ပဵၼ်ႁူဝ်ဢၼ် ၼိုင်ႈၶေႃၶေႃ။

ႁဝ်းၶႃႈၶိုၼ်းသိုပ်ႇထႅင်ႈ ၸိုဝ်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်းဢၼ်ပဵၼ် ၸိုဝ်ႈတၢင်ႇၶိူဝ်းပၼ် ၶိူဝ်း ဢၼ်ပိူၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ မိူင်းယူၼ်း၊ တႆးယူၼ်း။ မိူင်းလၢၼ်ႉၼႃးၼႆႉ ၵူၼ်းတၢင်ႇၶိူဝ်းပၼ်ဝႆႉ မီးၼမ်ၼႃႇ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇဝႃႈ ယူၼ်းၼလဝႃႇ၊ ယူဝ်းၼူၵ်ႉဝႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉမၼ်း မီးတင်းၼမ်။ ႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇလၢတ်ႈယဝ်ႉ ဢၼ်ၵူၼ်းတၢင်ႇၶိူဝ်းႁွင်ႉတေႃႇ တႆးၼၼ်ႉ ႁဝ်းၵူၺ်းတေဢဝ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ဢၼ်တႆး ႁွင်ႉတေႃႇတႆးႁဝ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း ဢၼ်ၼႆႉဝႆႉပဵၼ်ပိူင်လူင်။

ၸိုဝ်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်းဢၼ်ပဵၼ်ၸိုဝ်ႈတၢင်ႇၶိူဝ်းၶဝ်ပၼ် ၼႂ်းပႃလိႁွင်ႉလႄႈ ထႆးၶဝ်ႁွင်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးတင်းၼမ်ယူႇသေတႃႉ ၸိုဝ်ႈတႆးလႄႈ တႆးယူၼ်းႁွင်ႉတႄႉ ပဵၼ်မိူင်းယူၼ်း မိူင်းၵဵင်းမႆႇၼႆၵမ်းသိုဝ်ႈ။ ယိုၼ်းယၢဝ်းႁိူဝ်ႈႁိူင်းတေႃႇ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉဝႆႉ မိူင်းၵဵင်းမႆႇၼႆႉ တိုၵ်ႉႁိူဝ်ႈႁိူင်းသေ မီးပိုၼ်းမၼ်းၶႅမ်ႉလႅပ်ႈယူႇတေႃႇမိူဝ်ႈလဵဝ်။

မိူင်းယူၼ်း မိူင်းၵဵင်းမႆႇ ပဵၼ်ငဝ်ႈၼႆႉ ၸင်ႇၽႄသေႁၼ်လႆႈပဵၼ်သၢမ်ၵၢပ်ႈပၢၼ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၸႅၵ်ႇၽႄသေ ႁၼ်လႆႈ ပဵၼ်ႁႃႈၵၢပ်ႈပၢၼ် ပေႃးဝႃႈသၢမ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၼႆ တေလႆႈဝႃႈ ၵၢပ်ႈပၢၼ်တႄႇတင်ႈမိူင်းသွင် ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းယူၼ်းႁိူဝ်ႈႁိူင်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ သၢမ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်ႁိူဝ်ႈႁိူင်း ဝၢႆးၵႂႃႇသေ ဢူဢၢႆဝၢၼ်ႈမိူင်းယူပ်ႈယွမ်း။ ပေႃးတေဢဝ် ႁႃႈၵၢပ်ႈပၢၼ်ဝႃႈၼႆ ၼွၵ်ႈသေ သၢမ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၼႆႉ ယဝ်ႉၼႆ ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းယူၼ်းလႆႈတူၵ်းပဵၼ်ၶီႈၶႃႈတႂ်ႈမၢၼ်ႈ သွင်ပၢၵ်ႇပီ။ ဝၢႆးၼႆႉသမ်ႉ ၵၢပ်ႈပၢၼ်လုၵ်ႉ ၽိုၼ်ႉပႅတ်ႈၽူႈၶဵၼ်ၶႂၢၵ်ႈမိူင်းသေယဝ်ႉ တႄႇတင်ႈလႆႈမိူင်းပူတ်းပွႆႇလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃမိူင်းယူၼ်းၼႆႉ လၢတ်ႈလႆႈႁႃႈၵၢပ်ႈ ပၢၼ်ၼႆယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼၼ် မိူင်းယူၼ်း ဢၼ်တႄႇတင်ႈ သၢမ်ၵၢပ်ႈပၢၼ် ႁႃႈၵၢပ်ႈပၢၼ်ၼႆႉ ၶႃႈတေၶိုၼ်းလူၼႄပၼ်ဢိတ်းၼိုင်ႈ။ မိူင်း ယူၼ်း မိူင်းၵဵင်းမႆႇ ၸင်ႇၽႄသေႁၼ်လႆႈပဵၼ်သၢမ်ၵၢပ်ႈပၢၼ် ဢမ်ႇၼၼ် ႁႃႈၵၢပ်ႈပၢၼ် ပၢၼ်တႄႇတင်ႈမၼ်း တေ လႆႈၶၢတ်ႈလၢမ်းဢဝ်ဝႃႈ ပဵၼ်မိူဝ်ႈၽွင်းမွၵ်ႈ 1261 တေႃႇ 1335 ၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

မိူင်းယူၼ်းၼႆႉ တႄႇမႃးတီႈ မိူင်းယူၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ႁွင်ႉဝႃႈမိူင်းႁွင်ၼႆၶႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမိူင်းယူၼ်းၼႆႉ ၼမ်ႉမႄႈၶွင်လူင် ယႂ်ႇမႃးၼႆႉ ထူမ်ႈၵႂႃႇမိူင်းၶဝ် ပဵၼ်ၼမ်ႉၼွင်ၵႂႃႇ မိူင်းမၼ်းႁၢႆၵႂႃႇ။ မိူင်းၵဵင်းသႅၼ်ၼႆႉ မီးၼိူဝ်သၢႆတၢင်းဢိင်ႇသၼ်ႇ။ မိူင်း ယူၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းၼွင်ၵႂႃႇ ဢၼ်ဝႃႈမိူင်းၼွင်မႄႈမၢႆႈၼၼ်ႉၶႃႈ။ တႄႇမိူင်းယူၼ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၽယႃးမင်းရၢႆး။ မိူင်း ယူၼ်းၼႆႉတႄႇမႃးမိူဝ်ႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ ထူၼ်ႈၼိုင်ႈ လုင်းမႁႃမုင်ႉၵေႃႈလၢတ်ႈၵႂႃႇ လုၵ်ႉမိူင်းၼိူဝ်သေ ၶဝ်ၶၢႆႉမႃး ၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ မိူင်းႁူဝ်။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼမ်ႉထူမ်ႈမိူင်းလႄႈ ဢဝ်ၶိူဝ်းၶုၼ်ၶဝ်ၶၢတ်ႇၵႂႃႇ။ ဝၢႆးမႃး ႁူၵ်းပီတေႃႇၸဵတ်းပီၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶိုၼ်းမႃး တႄႇတင်ႈတီႈမိူင်းမႄႈသၢႆ မႃးတႄႇတီႈၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇၶိုၼ်းသိုပ်ႇပုတ်ႈမႃး ၽႅဝ်မႃးၵၢပ်ႈပၢၼ်ၽယႃးမင်းရၢႆး။

ဢၼ်ၼႆႉ ၼႂ်းပိုၼ်းၵေႃႈ တၢင်ႇမၢႆဝႆႉ ၾၢႆႇထႆးၶဝ်ၵေႃႈတၢင်ႇမၢႆဝႆႉဝႃႈ ၽႅဝ်မႃး 13 ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ ပဵၼ်တႄႇမႂ်ႇယဝ်ႉ မီးၶုၼ် သိုပ်ႇၽွင်းငမ်းမိူင်းယူၼ်း ဢၼ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်တႄႇတင်ႈမိူင်းၼႆႉ 5 တူၼ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ 1) ၽယႃး မင်းရၢႆး AD-1261 တေႃႇထိုင် 1331 ။ 2) ၽယႃးၸၢႆးသွင်ရမ်း 1311-1325 ။ 3) ၽယႃးသႅင်ၽုင်း 1325-1334 ။ 4) ၽယႃးၶမ်းၽုင်း 1334-1336 လႄႈ 5) ၽယႃး ၽၢႆးဢူး-1336-1355 ၶဝ်ၸဝ်ႈႁႃႈတူၼ်ၼႆႉ ၼႂ်းပိုၼ်းမိူင်းၵဵင်းမႆႇ ၼႂ်းပိုၼ်းမိူင်းလၢၼ်ႉၼႃး ၼႂ်း ပိုၼ်းထႆး ၶဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ ၶဝ်ၸဝ်ႈ ႁႃႈတူၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈတႄႇတင်ႈ မိူင်းယူၼ်း။

ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်း ယူၼ်းမိူင်းလၢၼ်ႉၼႃး ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းယူၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇႁိူဝ်ႈႁိူင်းၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈပဵၼ်မိူဝ်ႈၽွင်း 1335-1555 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵင်းၵၼ်တင်း ၵၢပ်ႈပၢၼ်တႆးႁိူင်း၊ ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းမၢဝ်းလူင်၊ မိူင်းၸေႈလၢၼ်ႉ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇႁိူဝ်ႈႁိူင်းမႃး။

ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းမၢဝ်းလူင်ႁိူဝ်ႈႁိူင်း တင်း ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းယူၼ်းႁိူဝ်ႈႁိူင်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ပဵၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ် ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်း မၢဝ်းလူင် ပဵၼ်ယႂ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ် သိုပ်ႇၶိူဝ်းၶုၼ်ၼႆႉ သမ်ႉလႆႈဝႃႈတႄႇတီႈၵၢပ်ႈပၢၼ်ၽွင်းငမ်း ၽယႃးၽူးၼႃး 1335-1385။

ၽွင်းၶၢဝ်းၼင်ႇၼႆ မိူင်းယူၼ်း မိူင်းၵဵင်းမႆႇၼႆႉ တႄႇၶိုၼ်ႈယႂ်ႇႁိူဝ်ႈႁိူင်းမႃး ၵူႈသၢႆၵူႈၾၢႆႇ ၵူႈပၢႆးထႅင်ႈ။ ပၢၼ်ၼိုင်ႈသမ်ႉ တေႃႇထိုင်ပၢၼ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း တိလေႃးၵ ဢၼ်ဝႃႈၸၢႆးသၢမ်ၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈၸၢႆးတူၼ်သၢမ် မၼ်းၸဝ်ႈသမ်ႉ ပဵၼ် 1441 တေႃႇ 1487 ပၢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ ဝႃသၼႃယူၼ်းႁိူဝ်ႈႁိူင်းသေ ပေႃးၽႅဝ်မႃးတီႈမိူင်းႁဝ်း မိူင်းပၼ်ႇ မိူင်းၼၢႆး ၶိုၼ်ႈတေႃႇထိုင်မိူင်းသႅၼ်ဝီ ပဵၼ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၼႆႉ။

ပေႃးၸိူင်ႉၼႆ ထႅင်ႈၵၢပ်ႈပၢၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈသမ်ႉ ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းယူၼ်း ၵဵင်းမႆႇ ဢၼ်မီးတၢင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇႁိူဝ်ႈႁိူင်းမႃးၼႆႉ ၽိူဝ်ႇၽႅဝ်မႃးၼႂ်းၵၢပ်ႈပၢၼ် ၽယႃးၵႅတ်ႇသထလိတ်ႉ 1525-1538 ၼႆႉ ၶုၼ်မိူင်းၶဝ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇၵၼ်သေ ႁိမ် ႁၢင်ႈႁိမ်ႁေႃၵၼ်ဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်မိူင်းဢိုပ်းယၢၵ်ႈ ႁိုင် တေႃႇ 33 ပီလႄႈ ၼမ်ႉထူမ်ႈ မိူင်းသေ ဢဝ်ၵိူင်းယူၼ်းၶဝ်လႆႈယူပ်ႈ ယွမ်းၵႂႃႇ။

ၵမ်းလိုၼ်းၼႆႉ တေသိုပ်ႇလူထႅင်ႈလွင်ႈ သႃသၼႃယူၼ်း ထႅင်ႈဢိတ်းၼိုင်ႈ လွင်ႈသႃသၼႃယူၼ်းၼႆႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈၶေႃႈ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၵူၼ်းႁဝ်းသေလႄႈဝႃႈ ဢွၵ်ႇသူပ်းဝႃႈသႃသၼႃယူၼ်းၼႆသေတႃႉ တီႈတႄႉမၼ်းပဵၼ်လွင်ႈသႃသၼႃ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ တွၼ်ႈတႃႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ၵူႈတီႈတီႈပၢၼ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၼႂ်းပိုၼ်း မိူင်းမိတ်ႈ၊ ပိုၼ်းမိူင်းမၢဝ်း၊ ပိုၼ်းမိူင်းသႅၼ်ဝီ၊ ပိုၼ်းမိူင်းလၢႆးၶႃႈ၊ မိူင်းၵိုင်၊ မိူင်းသူႈ၊ ပိုၼ်းမိူင်း ၸိတ်ႇ၊ မွၵ်ႇမႆႇ၊ မိူင်းၼၢႆး၊ ၸၢမ်ၵႃး၊ တႃႈၶွင်၊ သီႇၵိပ်ႇ၊ ယွင်ႁူၺ်ႈ၊ ၵၢတ်ႇၵူႇ၊ ဝၢၼ်ႈယဵၼ်ႇ လႄႈ လွၵ်ႉၸွၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းသဵင်ႈ ပဵၼ်လၵ်းထၢၼ်သၢၵ်ႈသေႇမၼ်း မီးဝႆႉတေႃႇထိုင် ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်။

ၵွပ်ႈတႆးႁဝ်း ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၶၢမ်ႇပႅတ်ႈသႃသၼႃတႆးသေ ႁပ်ႉၸွမ်းသႃသၼႃမၢၼ်ႈမႃး ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ဢၼ်တႆးယူႇ ပွတ်းတူၵ်းၶူင်း ၵမ်ႈၼမ် ၼပ်ႉထိုဝ်ၸွမ်းဝႆႉၼႆႉပဵၼ် သႃသၼႃၸၢဝ်းမၢၼ်ႈ သၢႆဢမရပူႇရ လႄႈ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ ၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။

ၼႂ်းၵႃႈသၢႆသႃသၼႃ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ သၢႆထေႇရဝႃႇတ မီးသၢမ်သၢႆၼၼ်ႉ သၢႆတႆးဢၼ်ပဵၼ်သႃသၼႃယူၼ်းၼႆႉ လႆႈဝႃႈ ႁိုင်သေပိူၼ်ႈသေ ယိုၼ်းယၢဝ်းမႃးႁိုင်လႆႈ ပဵၼ်ၵဝ်ႈပၢၵ်ႇပီယဝ်ႉ။ သၢႆမုၼ်ႇသၢႆမွၼ်း ၶဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်သၢႆသွင် ၶိုၼ်ႈတႄႇ မႃး တီႈဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်၊ ႁၢင်းသႃႇဝတီႇသေယဝ်ႉ။ ပၢၼ်ထမ်ႇမႃႇၸေႇတီႇမင်း ႁိုင်မႃးလႆႈ ႁႃႈပၢၵ်ႇပီ သၢႆမၢၼ်ႈ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ဢမရပူႇရ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ မၢၼ်းတလေး ၼႆႉတႄႉ မၼ်းၼုမ်ႇသေပိူၼ်ႈ မီးသွင်ပၢၵ်ႇပီၵူၺ်း။ ၵမ်းၼႆႉ လၵ်းထၢၼ်ၵမ်း လိုၼ်းသုတ်းၼႆႉ မၼ်းဝႃႈႁိုဝ်ၼႆ သႃသၼႃပၢႆးယူၼ်း ဢၼ်ၵမ်ႇၽႃႇႁူႉၸၵ်းမႃး ပဵၼ်သၢႆၸုမ်းတႆး၊ ၵိူင်းတႆးၼႆႉ ၼႂ်း ၵုၼ်ၶဵဝ်ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵဝ်ႇၵႄႇ ဢွၼ်ၼႃႈပိူၼ်ႈ ဝႃႈၼႆသေဢမ်ႇၵႃး ပၢႆးသႃသၼႃ ၵိူင်းယူၼ်း ဢၼ်ပဵၼ်သႃသၼႃတႆး ၸႅတ်ႈၸႅတ်ႈၼႆႉ ဢူဢၢႆၵႂၢင်ႈၶႂၢင်မၼ်း ထိုင်ၵႆလႆႈသေ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၸိုင်ႈႁႅင်းပွင် ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈ ၵၢၼ်မိူင်းမၼ်း၊ ၵၢၼ်သိုၵ်းမၼ်းတႄႉတႄႉသေ သၢႆသႃသၼႃၵိူင်းယူၼ်းၼႆႉ ၸွတ်ႇႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင်တီႈ လုမ်ႈၾႃႉတႆး လႆႈတင်းယႂ်ႇ တင်းၵႂၢင်ႈ လၢႆလၢႆတီႈတႄႉၶႃႈယဝ်ႉ။

မိူင်းပွတ်းၼိူဝ် တႄႇဢဝ်ထႅင်ႈမိူင်းပဝ်းသၼ်ႈ လူင်းမႃး တေႃႇမိူင်းၶိူဝ်း၊ ႁူဝ်ၶူင်း၊ မိူင်းၶၢင်၊ တႃႈယ၊ မိူင်းလူင်ႈ၊ မိူင်းႁုမ်ႈ၊ မိူင်းလႅမ်း၊ မိူင်းမႃး၊ မိူင်းငႃႉ တေႃႇမိူင်းဝႃႉ ပၢင်ယၢင်း၊ ၼွင်ၶဵဝ် တင်းသဵင်ႈ ၾၢႆႇဢွၵ်ႇၶူင်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ မိူင်းတႆးၼိူဝ်ၶူင်း တင်းသဵင်ႈၼႆႉ သႃသၼႃယူၼ်း ႁွတ်ႈထိုင် တႃႇပဵၼ်တီႈၵိူဝ်းယမ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

မိူင်းတႆးတႂ်ႈၶူင်း ဢၼ်ပဵၼ်တီႈၸိူဝ်းလႅၼ်မိူင်း မိူင်းတီး၊ မိူင်းလႃႈ၊ ၸၼ်းတႃ၊ ႁူဝ်သၢင်၊ လႃႈသၢင်၊ မိူင်းဝၼ်း၊ မိူင်းမၢဝ်း၊ မိူင်းၶွၼ်၊ ၸေႈၾၢင်၊ လူင်ႉလိၼ်ႉ၊ မိူင်းယၢင်း၊ မိူင်းႁိုမ်း၊ ႁူဝ်ယၢင်း ၸိူဝ်းၼႆႉတင်းသဵင်ႈၵေႃႈ သႃသၼႃၵိူင်းယူၼ်းႁွတ်ႈ ထိုင် ပွၼ်ႈသႂ်ႇ ဢွၼ်လီပၼ်မႃး တႃႇၵၢပ်ႈပၢၼ်ၼိုင်ႈ။

မိူင်းတႆးဢၼ်ႁွင်ႉၵၼ်ယူႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၼႆၵေႃႈ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပၢႆးၼပ်ႉထိုဝ်သႃသၼႃၵိူင်းယူၼ်း ၵူၺ်းယဝ်ႉ။ မိူင်း လွႆမိူင်းတႆးႁဝ်း ဢမ်ႇၸွမ်းဢဝ်လၢႆး ပူးၵမ်ႇ၊ ဢမ်ႇၸွမ်း ဢဝ်လၢႆးဢႃႇဝမႃး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ လၵ်းထၢၼ်ၼႂ်းပိုၼ်းမီးဝႆႉ တင်းၼမ်လၢႆတႄႉတႄႉၶႃႈယဝ်ႉ။

တူၺ်းဢဝ်တီႈမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ လူင်းမႃးတေႃႇမိူင်းပွတ်းၸၢၼ်း ၼိုင်ႈ – ၵွင်းမူးႁူဝ်မၢဝ်း မိူင်းထုင်ႉမၢဝ်း ထၢတ်ႈမီး ၶမ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁိုဝ်သေ တႄႇတင်ႈမႃး ပေႃးဢမ်ႇပႃးၸဝ်ႈသြႃႇသီးရီးလူင် မိူင်းယူၼ်း လုၵ်ႉတီႈ လွၵ်ႈၸွၵ်ႇ ၵႂႃႇတၢင်ႇ ထီးၶႃႈ။ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ်ၼႆႉ ၼႄဝႃႈမိူင်းလွၵ်ႈၸွၵ်ႇမိူဝ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈသီးရီးၼႆႉပဵၼ်ယူၼ်းလႄႈ သမ်ႉၵႂႃႇ တၢင်ႇထီးပၼ်တီႈမိူင်းမၢဝ်းၼႆႉ ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇမၼ်ႈၵႅၼ်ႇမီးၼႂ်းပိုၼ်းမိူင်းမၢဝ်းၶႃႈ။

ဢဝ်တၢင်းၸဝ်ႈတူၼ်လႂ်မႃး ဢွၼ်ႁူဝ်ထူဝ်းၼႃႈသေႁဵတ်းသၢင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေလႆႈသိုပ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵႂႃႇ။ ပိုၼ်း ၽြႃးသိႁိင်ႇတ ၸဝ်ႈတူၼ်လူင်ၸဝ်ႈၵေႃႇမိူင်း လုၵ်ႉမိူင်းလႂ်သေႁဵတ်းႁိုဝ်ၽႅဝ်မႃး မိူင်းသႅၼ်ဝီ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈသြႃႇ ႁဝ်းၶႃႈ မိူင်းလီ တႅမ်ႈဝႆႉပဵၼ် သွင်မူႇၽိုၼ်ၶႃႈ။ ၶႃႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ႁႃႈပွၵ်ႈၶႃႈဢေႃႈ ၼိုင်ႈၽိုၼ်ၼိုင်ႈၽိုၼ်ၼႆႉ ၵူၺ်းၼႃႇ ဢၼ်မိူဝ်ႈၵႆႈ ပီႈၼွင်ႉသႅၼ်ဝီ ႁဝ်းလၢတ်ႈဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ မၼ်းဢမ်ႇမႅၼ်ႈၵူႈဢၼ်ၶႃႈ မၼ်းၸႂ်ႈဢိတ်းၼိုင်ႈၵူၺ်း ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၵူႈဢၼ် မၢႆသၢမ် – ၸဝ်ႈထႅၼ်ႈၶူးလူင် ၺႃႇၼၵမ်ႇၽီႇရ ႁဵတ်းႁိုဝ်မႃးမႄးပၼ်မိူင်း ၵဵင်းတုင် ႁႂ်ႈလႆႈယူႇလီ ၵတ်းယဵၼ် မၢႆသီႇ – မၼ်းၸဝ်ႈတင်းၵူၼ်းႁဵင်ႁိူၼ်း ႁဵတ်းႁိုဝ်မႃးၵုမ်းသၢင်ႈသႃသၼႃတႆးပၼ်တီႈမိူင်းသႅၼ်ဝီ။

တီႈဝဵင်းသႅင်ဝဵင်းၶမ်းၸေႈဢူဢၼ်ၼႆႉၸၢင်ႈလၢတ်ႈၼႄတီႈၵႂၢင်ႈမၼ်းၶႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈမႃးတင်ႈတိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ ပၢင် ဝၢၼ်ႈဝတ်ႉၾၢႆႇၸၢၼ်းၼမ်ႉတူႈ မၼ်းၸဝ်ႈမႃးတႄႇမၢႆတွင်း ၵွင်းမူး ႁဵင်ႁိူၼ်း။ မၼ်းၸဝ်ႈ ပၼ်ၵၢၼ်လီၵုသူလ် ၽႄႈ ၵိုၼ်း ႁႂ်ႈတႄႇဝႆႉၵွင်းမူးမၢဝ်ႇသၢဝ် တီႈဝဵင်းသူပ်းပၢင်ပွင်ႇ မၼ်းၸဝ်ႈသွၼ်းသူႇဝႆႉပၼ် ဝတ်ႉလူင်ၸေႈၵႅဝ်ႈ ဢၼ် ပဵၼ်ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၾႃႉၸဝ်ႈယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆး မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႇဝႆႉ ပၼ်ၵွင်းမူး ထၢတ်ႈႁူဝ်မိူင်း မၼ်းၸဝ်ႈမႄးပၼ် လိၵ်ႈတူဝ်မူၼ်း ဢၼ်ဢမ်ႇမီးမၢႆသဵင်ၼၼ်ႉ။ ႁႂ်ႈပဵၼ်မႃးလိၵ်ႈ ပိၼ်ႇတႅမ်ႈလႆႈ တူဝ်ပႃလိ တင်း တူဝ်ထမ်း တင်းတူဝ် မႄႈလိၵ်ႈတႆး 33 တူဝ် ၼႃႈလိၵ်ႈၵမ်းလိုၼ်းတႄႉ ဝႃႈမၼ်းၸဝ်ႈမႄးပၼ်လိၵ်ႈတူဝ်မူၼ်းႁႂ်ႈပဵၼ်မႃး လိၵ်ႈတူဝ်မူၼ်း လႄႈ မီးမၢႆသဵင် 3 သဵင်။

မၢႆ 3 သဵင်ၼႆႉ ပဵၼ်သဵင်ၵၢင်၊ သဵင်တႅမ်ႇ လႄႈ သဵင်သုင်ၼႆ ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်လွင်ႈ ၽွၼ်းလီသႃသၼႃယူၼ်း ႁွတ်ႈထိုင် မိူင်းႁဝ်းၶႃႈ ပွၼ်ႈသႂ်ႇပၼ်သႃသၼႃ ၶိူဝ်းတႆး၊ မိူင်းတႆးႁဝ်းမႃး မၢႆၸဵတ်း – လၵ်းထၢၼ်လွင်ႈသႃသၼႃၽႄႈတိူၼ်း ၼႂ်း ပၢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ တူၺ်းဢဝ်တီႈလွင်ႈပၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၵျွင်းသႅင်၊ ၵျွင်းၶမ်း၊ ၵျွင်းငိုၼ်း မိူင်းလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃးမီး ၵျွင်းသႅင်၊ ၵျွင်းငိုၼ်း၊ ၵျွင်းၶမ်းၼႆ ယၢမ်ႈပဵၼ်သႃသၼႃယူၼ်း ႁိူဝ်ႈႁိူင်းယဝ်ႉၼႆ တူၺ်းတီႈ ၵျွင်းသႅင် သႅၼ်ဝီ။ ၵျွင်းသႅင် မိူင်းယႆ တေႃႇထိုင် ၵျွင်းသႅင် မွၵ်ႇမႆႇ လၢင်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈႁူႉလႆႈၶႃႈ။

ၵျွင်းၸိူဝ်းမီးတီႈသႅၼ်ဝီ၊ မိူင်းလီ၊ မိူင်းယေႃ၊ မိူင်းႁွင်၊ မိူင်းယႆ၊ မၢၼ်ႈလီ၊ ႁၢႆးၵုၺ်၊ ပုင်ႇဝူဝ်း၊ ၵၢင်ႉမေႃႇ၊ မေႃႇၵိူဝ်၊ မိူင်း လင်း၊ မိူင်းၶိူဝ်း၊ လၢႆးၶႃႈ၊ မိူင်းၵိုင် လူင်းၵႂႃႇ တေႃႇထိုင်တီႈ ၵျွင်းသႅင် မွၵ်ႇမႆႇၼၼ်ႉ မၼ်းၸႅင်ႈလႅင်းလီၼႃႇၶႃႈယဝ်ႉ။ မၢႆပႅတ်ႇ – ပိူင်ၵေႃႇသၢင်ႈၵွင်းမူး သႅမ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးၵူႈတီႈတီႈၵေႃႈ တိုၵ်ႉပဵၼ်လၵ်းထၢၼ်သၢၵ်ႈသေႇမၼ်း ပိူင်လူင်မၼ်း တူၺ်းဢဝ်တီႈ ၵွင်းမူးၽြႃးသႅင်တဵင်ႈထၢတ်ႈ ၼူၵ်ႉၵွၼ်ႇ တီႈမိူင်းၵိုင် ဢၼ်တီႈၸဝ်ႈသြႃႇရေႇဝတႁဝ်း ၵုမ်းထိင်းဝႆႉ တွၼ်ႈၼၼ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉၽြႃးသႅင်တဵင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်လၢႆးမိုဝ်းယူၼ်းၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉၶႃႈ။ သမ်ႉၶိုၼ်းၵွင်းမူး ပေႃး ရႃႇၼ မိူင်းၼွင်ၶမ်း လၢႆးၶႃႈ ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်လၢႆးမိုဝ်းယူၼ်း ယဝ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ၽြႃးလူင်သုဝၼ်ႇၼသျၢမ်ႇ ထုင်ႉၼမ်ႉလၢတ်ႈ ပၢင်ႇလႅင်းသႂ် ၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၸၢင် ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ တိုၼ်းပဵၼ် ၶူဝ်းၶွင် သႃသၼႃ ၵိူင်းယူၼ်းယဝ်ႉၶႃႈ။ ၵွင်းမူးသႅမ်းလူင် မိူင်းၸိတ်ႇ၊ ၵွင်းမူး မၢၼ်ႈယဵၼ်ႇ ထုင်ႉပူင်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈ ပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇ။ ၵွင်းမူးဝဵင်းၽႃသိူဝ်ႇၼွင်မွၼ် ၵွင်းမူးသႅမ်း ဝၢၼ်ႈပူင်း သၢႆလေး ၼွင်ၸၢင်ႉ ၵုၼ်ၵွင်းမူး တီႈ ထုင်ႉပူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ။ တေႃႇၵွင်းမူးၵၢတ်ႇၵူႇ တႃႈၶွင် ၸၢမ်ၵႃးလႄႈ မိူင်းပၢႆး ဢိၵ်ႇထုင်ႉႁၢႆးယႃႈ လွၵ်ႈၸွၵ်ႇ တင်းသဵင်ႈ သဵင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ဝႆႉလၵ်းထၢၼ်သၢၵ်ႈသေႇမၼ်းတီႈၼႆႉ မီးပိုၼ်းသႃသၼႃယူၼ်း ဢၼ်ပဵၼ်သႃသၼႃတႆး တႄႉတႄႉ ၸႅတ်ႈၸႅတ်ႈၼႆႉ မၼ်းတိုၼ်းႁိူဝ်ႈႁိူင်းမႃးတႄႉတႄႉယူႇ တႆးႁဝ်း ဢမ်ႇပႅတ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉၵူၺ်းၶႃႈယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမီးမႃး တႆးႁူႉၸၵ်းမၼ်း မႃးၸွမ်းဢဝ်မၼ်းလႄႈ လႆႈလီ၊ လႆႈပဵၼ်မႃးတႄႉတႄႉယဝ်ႉ ဝၢႆးတႆးလိုမ်းတူဝ် တႆးတူၺ်းသုၼ်ႇတူဝ်ၼမ်မႃးသေ ပႅတ်ႈမၼ်းမႃးၵေႃႈ တႆးပဵၼ်ၵၸၢၵ်ႇၵၸၢႆမႃးယဝ်ႉ။ ၽွၼ်းလီလႄႈၽွၼ်းၸႃႉ လူၺ်ႈယူၼ်းၼႆႉ မီးၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆ။

ၵႂၢမ်းၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း ၶေႃႈဢၼ်လီမၢႆယူၼ်းၶဝ် ၵႆႉသမ်ႉလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ်ၼၼ်ႉ ဝႃႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ယူၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ ယၢႆႈၵၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းယွမ်း ႁွမ်းၵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ ၸႂ်ၽႂ်ဢမ်ႇသႂ်ႇၽွမ်ႉၵေႃႈ ၽွၼ်းလီလွင်ႈၽွမ်ႉ ႁိုဝ်ၵႂႃႇလႆႈလႃႇ။ သၢင်ႈၵၢၼ် ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ႁဵတ်းတူဝ်ထူပ်းလႆႈၸင်ႇ တၢင်ႉႁႅင်းႁိူဝ်းၵေႃႈတေယႂ်ႇ ၸင်ႇၵိုင်ႇငၢမ်ႇတင်း ၶိူဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇလႆႈၼႆဝႃႇ။ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းယူၼ်းၶဝ် ၵႆႉလၢတ်ႈတေႃႇလုၵ်ႈၶဝ်လၢၼ်ၶဝ် ၶႃႈလႆႈႁူပ်ႉတေႃႇႁူဝ် ၸၢင်ႉပူႇၼွႆႉထႃးၼႆႉ လႆႈႁူႉမႃးၸိူဝ်းၼႆႉ သေ ၶိုၼ်းတေႃႇတႆႇၶႆႈၼႄ ပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶဝ်ၶႃႈ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ႁႂ်ႈ လႆႈပဵၼ်မႃးတႃႇပီႈၼွင်ႉႁဝ်း ၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉလႄႈ ဝၼ်းမိူဝ်းၼႃႈသေၵမ်းၶႃႈ။

ၶူးပူင်သွၼ်လူင် လုင်းၸၢႆးၾႃႈ ဢုပ်ႇၶႆႈ လွင်ႈပိုၼ်းတႆးယူၼ်းလႄႈ ဝဵင်းၸၢမ်ၵႃးၼႆႉ ယူႇတီႈၸၢႆးၸွမ်သႅင် ဢဝ်မႃးတႅမ်ႈမၢႆပိုၼ်ၽႄႈပၼ်ၶိုၼ်း။