ပၼ်ႁႃၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼႂ်းမိူင်းတႆး

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼႆႉ ပေႃးတူၺ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ၶႅၼ်းႁၢင်ႈႁၢႆႉသေၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈလၢႆပုၼ်ႈ။ ဢၼ်လီမႆႈၸႂ်တႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆးႁဝ်း မီးတင်းၼမ်။ ပၼ်ႁႃဢၼ်ႁၼ်တႂ်ႈတႃတႄႉ ပဵၼ်လွင်ႈပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇလႄႈ ဢမ်ႇႁၼ်ဝႃႈမၼ်းလမ်ႇလွင်ႈတႃႇလုၵ်ႈလၢၼ်ၶဝ် ပိူင်ၼိုင်ႈ။ ထႅင်ႈပိူင်ၼိုင်ႈ ပဵၼ်ၵွပ်ႈလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်းၵေႃႈပႃး၊ ပၼ်ႁႃၼႃႈႁိူၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပႃးၸဵမ်ၵႆႉၶၢႆႉတီႈယူႇ တၼ်းသဝ်းလႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢမ်ႇၸၢင်ႈသိုပ်ႇၵၢၼ်ႁဵၼ်း၊ ငဝ်းလၢႆးဝၢၼ်ႈမိူင်းဢမ်ႇၼိမ်၊ ပၼ်ႁႃယႃႈမဝ်းၵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၼႂ်းမိူင်းပတ်းပိုၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝၢၼ်ႈဢၼ်ယူႇၵႆဝဵင်းမၢင်တီႈ ဢမ်ႇမီးႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢမ်ႇၶဝ်ႈထိုင်၊ တီႈမီးႁူင်းႁဵၼ်းၵေႃႈ ၶူးသွၼ်လႄႈၶိူင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈ၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵၢၼ်သွၼ်ဢမ်ႇမၢၼ်ႇ ဢမ်ႇထိုင်တီႈထိုင်လႅၼ်။ တီႈဢၼ်ၶူင်းၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ၶဝ်ႈထိုင်ၵေႃႈ ၵွပ်ႈပိူင်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇပဵၼ်ပိူင်မၢၼ်ႈ ႁဵတ်းဝႆႉလႄႈ ဢမ်ႇပေႃးမႅၼ်ႈၵၼ်တင်းၼႂ်းၼႃႈလိၼ် ဢၼ်ပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢွၼ်ႇ။

ႁူင်းႁဵၼ်းဢၼ်မီးၶူးသွၼ်ပဵၼ်မၢၼ်ႈလၢႆလၢႆ သမ်ႉမီးပၼ်ႁႃလွင်ႈၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်းတင်း ၶူးသွၼ်ဢမ်ႇပွင်ႇၵႂၢမ်းၵၼ်၊ ဢမ်ႇၼၼ် ၶူးသွၼ်တင်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ်ၵၼ်။ ႁူင်းႁဵၼ်းဢၼ်မီး ၶူးသွၼ်ပဵၼ်တႆးမူတ်းသမ်ႉ ၵွပ်ႈတွင်းပိူင်ၵၢၼ်သွၼ်ႁဵၼ်းမၢၼ်ႈပိူင်တၢႆဝႆႉလႄႈ လၢႆးသွၼ်လိၵ်ႈၵေႃႈၸႂ်ႉ လၢႆးမၢၼ်ႈ၊ ႁႂ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၢၼ်ႇ/ၵျၢၵ်ႈဢူမ်သူပ်းပိူင်လဵဝ်၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိူဝ်းတွပ်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉၵႂႃႇၵေႃႈ ဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းဢၼ်ယဝ်ႉၵႂႃႇ၊ ဢမ်ႇလႆႈတၢင်းႁူႉၼႂ်းပပ်ႉႁဵၼ်းသင်၊ ၶူးသွၼ်ၵေႃႈဢမ်ႇမေႃ သပ်းလႅင်းၼႄ။ ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်သမ်ႇသႃႇရႃႇပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼႂ်းမိူင်းတႆးလႄႈ ၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၼႂ်းတႆးႁဝ်းမၢင်ၸိူဝ်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ- တႃႇၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃၸိူဝ်းၼႆႉ တႆးႁဝ်းလူဝ်ႇပူၵ်းတင်ႈ ႁူင်းႁဵၼ်းႁင်းၶေႃ ဢမ်ႇလီယၢင်ႈၸွမ်းႁွႆးပိူင်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇမၢၼ်ႈ ၼႆၵေႃႈၵႆႉလႆႈငိၼ်း။ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်သဵၼ်ႈ တၢင်းလိူၵ်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ သင်ႁဝ်းႁဵတ်းလႆႈၸိုင် တေၸၢင်ႈၸွႆႈၵႄႈလိတ်ႈလႆႈပၼ်ႁႃ လွင်ႈၶွင်ႉၶမ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၼႂ်းၵႄႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းလႄႈၶူးသွၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢိၵ်ႇယင်းတေၸၢင်ႈၸွႆႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၸိူဝ်းဢၼ်ႁၢမ်းတိုဝ်ႉတၢင်းလႄႈ ယူႇၵႆဝဵင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉထႅင်ႈ။

ယၢမ်းလဵဝ်ႁူင်းႁဵၼ်းႁင်းၶေႃတႆးႁဝ်း ဢၼ်ပိုတ်ႇသွၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉၵေႃႈမီးဝႆႉၽွင်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တႃႇတေႁဵတ်းလႆႈ ႁႂ်ႈပေႃးထိုင်တီႈထိုင်လႅၼ်ၼၼ်ႉ လူဝ်ႇႁူမ်ႈမိုဝ်းၵွင်ႉသၢၼ်ၵၼ်သေ ႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းၵႂႃႇ (Collective efforts) ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ လူဝ်ႇတမ်းဝၢင်းပိူင်ၵၢၼ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလၵ်းသုတ်ႇ ႁႂ်ႈၵူႈၾၢႆႇပေႃးၸၢင်ႈယွမ်းႁပ်ႉလႆႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ လၢႆးၸတ်းၵၢၼ်ၵုမ်းၵမ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၸုင်ၸၼ်ဢဝ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇလၢႆပႃႈလၢႆၾၢႆႇႁူမ်ႈထတ်းသၢင် ႁႂ်ႈၵူႈပႃႈၵူႈၾၢႆႇယွမ်းႁပ်ႉ သေၶဝ်ႈႁႃဢုပ်ႇဢူဝ်းပႃးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁၼ်ဝႃႈတေလီတႃႇတႆးႁဝ်းယူႇ။ တႃႇတေႁႂ်ႈပေႃးမီးလွင်ႈယွမ်းႁပ်ႉၵၼ်ၼၼ်ႉ လူဝ်ႇၶွၼ်ႈတုမ်ႁႅင်းၵူၼ်း (Human resources) ႁႅင်းဢွၵ်းဢေႃ (Brain storm) လႄႈႁႅင်းငိုၼ်း (Financial resources) ၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ၸဵမ်သင်ႇၶႃႇလႄႈၵူၼ်းႁိူၼ်း ႁႂ်ႈမီးသူၼ်ႇႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၵၼ်။

ၵူၺ်းဢၼ်ႁၼ်မႅၼ်ႈယူႇယၢမ်းလဵဝ်သမ်ႉ ၵမ်ႈပႃႈၼမ်ႁူင်းႁဵၼ်းဢၼ်ႁဝ်းပူၵ်းတင်ႈႁင်းၶေႃၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးလၵ်းသုတ်ႇ လႄႈပိူင်ၵုမ်းၵမ်တႄႉတႄႉ၊ ဢမ်ႇၸၼ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇလွင်ႈပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၶဝ်ႈၸွႆႈ ထတ်းသၢင်လၵ်းသုတ်ႇ လႄႈလၢႆးၸတ်းၵၢၼ်ၵုမ်းၵမ်။ ယူႇတီႈၵူၼ်းသွင်ၵူၼ်းသၢမ်သေႁဵတ်းၵႂႃႇၵူၺ်း ဢမ်ႇၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၽႂ်၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈဢမ်ႇထိုင်တီႈထိုင်လႅၼ်၊ သမ်ႉႁူၺ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵႂႃႇၶိုၼ်ႈ၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ၵႂႃႇ ၶိုၼ်ႈယဝ်ႉလိၵ်ႈမႃးယဝ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇတၢင်းလႂ် ၵွပ်ႈပိူင်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းဢၼ်ယဝ်ႉမႃးဢမ်ႇၶဝ်ႈပိူင်ပိူၼ်ႈလႄႈ မီးပၼ်ႁႃၸွမ်းမႃးတင်းၼမ်၊ ဢဝ်ၵႂင်တၢင်း၊ ဢၼ်ၼႆႉတၢင်းၽိတ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ ပဵၼ်ၵွပ်ႈၵူၼ်းလူင် ႁဵတ်းၸွမ်းလွင်ႈၶႂ်ႈပဵၼ်လႄႈ လိုမ်းဝူၼ်ႉပႃးတႃႇဢၼႃႇၵၢတ်ႈမိူဝ်းၼႃႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။

မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်း လႄႈလုမ်ႈၾႃႉလႅၵ်ႈလၢႆႈဝႆးတႄႉတႄႉ ဢမ်ႇဝႃႈၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း၊ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၵေႃႈတေႃႈၼင်ႇၼၼ် လႆႈတူၺ်းၸွမ်းငဝ်းလၢႆးတႃႇသေႇ။ ၼႂ်းမိူင်းထႆး လၵ်းသုတ်ႇ ဢၼ်ၸႂ်ႉၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ် 5 ပီလၢႆႈၼိုင်ႈပွၵ်ႈ၊ မိူင်းၸိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇသမ်ႉ 3 ပီလၢႆႈၼိုင်ႈပွၵ်ႈ၊ ၵွပ်ႈပိူၼ်ႈတူၺ်းၸွမ်းငဝ်းလၢႆးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉလႄႈ ပိၼ်ႇပႅင်ၵႂႃႇၸွမ်းႁႂ်ႈၶိုတ်းပိူၼ်ႈ။ ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် မိူၼ်ၼင်ႇၸၼ်ႉၸွမ်ၶႅၼ်းလူဝ်ႇလႆႈတူင်ႉတူဝ်ယူႇတႃႇသေႇ။

(ပႂ်ႉသိုပ်ႇဢၢၼ်ႇထႅင်ႈတွၼ်ႈၼႃႈ)

ၸဝ်ႈၶူး Dr. မႁႃႇပၼ်းၺႃး
Ph.D (Educational Leadership)

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 15, March 2019