သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ၵၵ်းၶင်တူဝ် ၸၢႆးတႃႉ ၽူႈၼမ်း ၸုမ်းပျီႇတူႉၸိတ်ႉ 758 ၼမ်ႉႁူး ၽြႃးထမ်ႈ ဝႆႉတီႈၶူဝ်လမ် ႁိုင် လၢႆလၢႆဝၼ်းသေ သူင်ႇတူဝ် ၵႂႃႇၵုမ်းၶင်ဝႆႉတီႈ တပ်ႉပလိၵ်ႈ ဝဵင်းၼမ်ႉၸၢင် ဝႆႉ။
ဝၼ်းတီႈ 11/9/2019 ၼႆႉ ၽူႈမီးၸၼ်ႉ ဢၼ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈယိုၼ်ယၼ်ဝႃႈ – မိူဝ်ႈဝႃး ဝၼ်းတီႈ 10 ၼႆႉ တိူင်းသိုၵ်း ၶူဝ်လမ် သူင်ႇတူဝ် ၸၢႆးတႃႉ ၽူႈၼမ်း ၸုမ်းပျီႇတူႉၸိတ်ႉ 758 ၼမ်ႉႁူးၽြႃးထမ်ႈ လုၵ်ႉၶူဝ်လမ် ဢဝ်ၵႂႃႇၼမ်ႉၸၢင်၊ ၽႅၼ်ၵၢၼ်တေသိုပ်ႇသူင်ႇၸူး ၸၼ်ႉၸႄႈတွၼ်ႈထႅင်ႈ – ဝႃႈၼႆ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ပီႈၼွင်ႉၸမ်ၸႂ် ၸၢႆးတႃႉ ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ – “ၵၵ်းၶင်ဝႆႉ တူဝ် ၸဝ်ႈတႃႉ ၸဵမ်ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈလၢႆဝၼ်း ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇတီႉ၊ မိူဝ်ႈၼႆႉ လုၵ်ႉၶူဝ်လမ်မႃး ၼမ်ႉၸၢင် ယင်းႁေႃႈၵႃးသုၼ်ႇတူဝ်မၼ်းမႃးယူႇ။ တေႃႈလဵဝ်တႄႉ ၺႃးၶင်တႄႉယဝ်ႉဢေႃႈ” – ဝႃႈၼႆ။
ၶၢဝ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ဢမ်ႇပႆႇယိုၼ်ယၼ် ႁင်းၶေႃ ၼၼ်ႉတႄႉ လၢတ်ႈဝႃႈ – ယၢမ်းလဵဝ် ပူဝ်ႇလူင် ၸၢႆးၺုၼ်ႉ ပႃးႁႅင်းသိုၵ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ငိူင်ႉတူဝ် ဢွၵ်ႇပၢႆႈ ၵႂႃႇ တႃႇႁူမ်ႈၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸုမ်း႞ဝႆႉ၊ သင်ပူဝ်ႇ လူင်ၸၢႆးၺုၼ်ႉ ပွၵ်ႈမႃးမွပ်ႈတူဝ် တေပွႆႇပၼ် ၸဝ်ႈတႃႉ ၶိုၼ်းယူႇ ဝႃႈၼႆ။
ၵူၼ်းၼႂ်းၸုမ်းပျီႇတုၸိတ်ႉ ဢၼ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ – “ယၢမ်းလဵဝ် ပူဝ်ႇလူင် ၸၢႆးၺုၼ်ႉပႃးႁႅင်းသိုၵ်း 60 ၵေႃႉ ပၢႆႈမူၵ်းထိူၼ်ႇဝႆႉ၊ ၸုမ်းလႂ်မႃးၵေႃႈ ဢမ်ႇယုမ်ႇလႆႈလႄႈ တေတေႃႇ သူႈ ၵႅတ်ႇၶႄတူဝ် ဢဝ်တူဝ်ႁႂ်ႈလွတ်ႈၵႂႃႇ” – ဝႃႈၼႆ။
ဝၼ်းတီႈ 22/8/2019 ၼၼ်ႉ တိူင်းသိုၵ်းၶူဝ်လမ် ၵႂႃႇသွၵ်ႈတဝ် ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸုမ်းပျီႇတူႉၸိတ်ႉ ၼမ်ႉႁူး ၽြႃးထမ်ႈ ဢိူင်ႇၼႃးပွႆး ၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉၸၢင် ။ ႁူပ်ႉႁၼ်ႁူင်းႁုင်တူမ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်၊ တီႉဢဝ် ၶူဝ်းၶွင် ႁုင်တူမ်ႈ လႄႈ ယႃႈမဝ်းၵမ် ၶၼ်ငိုၼ်း ၼပ်ႉႁူဝ် သႅၼ်လၢၼ်ႉ။ ယႃႈမဝ်းၵမ် ဢၼ်တီႉ လႆႈတီႈလွႆလႅမ် မိူဝ်ႈ 16/8/2019 ၼၼ်ႉ ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ၸင်ႇၶဝ်ႈၵူတ်ႇထတ်း လႆႈႁူႉၸွမ်းၶၢဝ်ႇပိုၼ်ႉတီႈ ၼင်ႇၼႆ။
ၸၢႆးတႃႉ ၼႆႉ ပဵၼ် ႁူဝ်ၼႃႈ ၸုမ်းပျီႇတုၸိတ်ႉ ၼမ်ႉႁူးၽြႃးထမ်ႈ ၊ ဝၢႆး ၸၢႆးထွႆႉ ၺႃးယိုဝ်းတၢႆယဝ်ႉ တိူင်းသိုၵ်းၶူဝ်လမ် မွပ်ႈပုၼ်ႈၽွၼ်းပၼ် ႁႂ်ႈၸွႆႈတူၺ်းပႃး တပ်ႉပျီႇတူႉၸိတ်ႉ ဝၢၼ်ႈပၢင်ႇ လၢႆးၶႃႈ။ ပျီႇတူႉၸိတ်ႉ သွင်ၸုမ်းၼႆႉ ပဵၼ်တပ်ႉၸုမ်း 758 ဢၼ်ယၢမ်ႈယူႇတႂ်ႈလွႆ တႆးလႅင်း ။ ၼႂ်းပီ 2005 ၽၢတ်ႇ ဢွၵ်ႇလွႆတႆးလႅင်း၊ ၵႂႃႇဝၢင်းၶိူင်ႈတီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁႂ်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈပဵၼ်တပ်ႉပျီႇတူႉၸိတ်ႉသေ ပၵ်းသဝ်းတီႈ ၼမ်ႉႁူးၽြႃးထမ်ႈ တင်း ဝၢၼ်ႈပၢင်ႇ မႃး ။
မိူဝ်ႈပီ 2009 ၸဝ်ႈမိူင်းၸိုၼ်ႈ ဢွၵ်ႇတၢင်းၸွမ်း တႅဝ်းၵႃး လူင်ပွင်ႈၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈသေ ၺႃး လူမ်ႇယိုဝ်း လႆႈလူႉတၢႆၵႂႃႇၸွမ်းၵၼ် တင်း ၽူႈမီးၸၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လၢႆ လၢႆၵေႃႉ။ တႄႇဢဝ်ၼၼ်ႉမႃး ၸၢႆးတႃႉ ပုတ်ႈႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်းမႃး တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။