Tuesday, March 19, 2024

ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆးလႄႈ ႁူဝ်ပဝ်ႈပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် SNLD ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး

Must read

Photo by – SNLD Kachin State/ ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး ႁူဝ်ပဝ်ႈ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် SNLD

ၶွပ်ႈႁွပ်ႈထိုင်မႃး 11/9/2019 ပီၼႆႉ ဢႃႇယုၸူဝ်ႈၶူပ်ႇ ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး ႁူဝ်ပဝ်ႈ ငဝ်ႈငုၼ်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး (Shan Nationalities League for Democracy-SNLD) ႁိုဝ် ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်ၼႆႉ ၶွပ်ႈတဵမ် 76 ပီယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ယၢမ်းလဵဝ် ႁပ်ႉဝႆႉတၼ်းႁဵင်းပႃး ၽူႈၼင်ႈၸိုင်ႈ ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) ၊ ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၸိုင်ႈတႆး (SSJAC) ၊ ၽူႈၼမ်းၼႃႈ ၸုမ်းဢူၺ်းလီၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (UNA) —-ၸိူဝ်းၼႆႉ။

မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ တႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ႁၢပ်ႇၵိုတ်ႉၵၢၼ်ၾိင်ႈငႄႈလႄႈလိၵ်ႈလၢႆး၊ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း မႃးၶၢဝ်းတၢင်းႁိုင်၊ လၢႆမူႇလၢႆၸုမ်း၊ လၢႆသိုပ်ႇလၢႆပၢၼ်၊ မီးတႃႁၼ်တူဝ်ထူပ်းမႃးၼမ်၊ လတ်းၽၢၼ်ႇတၢင်းတုၵ်ႉ ယၢပ်ႇယၢၵ်ႈၵပ်ႉၵိၼ်းမႃးၼမ်၊ တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈသႅၼ်းႁုၼ်ႈၼုမ်ႇ တေႃႇပေႃးထိုင်ၸူဝ်ႈပၢၼ်ၵႄႇထဝ်ႈမႃး၊ ပဵၼ်တီႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ထုၵ်ႇလီဢဝ်ႁဵတ်းတူဝ်ယၢင်ႇလီ လႄႈယိူင်ႈၸွမ်းႁွင်ႈႁွႆးသေ လီယုၵ်ႉယွင်ႈယေႃးမုၼ် ၸဝ်ႈၼိုင်ႈတႄႉတႄႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် မၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ်ၽႂ်၊ လုၵ်ႉတီႈလႂ်မႃးတႄႉတႄႉ ႁဝ်းႁႃးထုၵ်ႇလီၶူၼ်ႉၶႂႃႉလဵပ်ႈႁဵၼ်း။

- Subscription -
Photo by – SHAN/ ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 21 ဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႈဢွၵ်ႇဝႆႉ ၼႂ်းလိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 2019 ၼႆႉ

ပိုၼ်းတူဝ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး 
ၸိုဝ်ႈ – ၶုၼ်ထုၼ်းဢူး
ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ – ၸၢႆးၼႅင်ႇၼႅင်ႇ ႁိုဝ် Noel ။
ပေႃႈၸိုဝ်ႈ – ၸဝ်ႈၵျႃႇၸုင်ႇ၊
မႄႈၸိုဝ်ႈ – ၸဝ်ႈသူၺ်ႇယူင်ႇ။
တီႈၵိူတ်ႇ – ဝဵင်းသီႇပေႃႉ ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉမႄး။
ဝၼ်းလိူၼ်ပီၵိူတ်ႇ – မိူဝ်ႈ 11/9/1943 ၊ ဝၼ်းသဝ်၊ ပီၵေႃးၸႃႇ 1305 ၊ ပီထမ်း 2486 ၊ လိူၼ်သိပ်းမႂ်ႇ 13 ၶမ်ႈ။

ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ မိူဝ်ႈပီ 1949 တႄႇၶဝ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း St. Elbert ဝဵင်းပၢင်ႇဢူႈသေ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉဢွၼ်ႇမိူဝ်ႈ 1955 ။ မိူဝ်ႈပီ 1956 ၼၼ်ႉ လႆႈၶဝ်ႈႁဵၼ်းတီႈ ႁူင်းႁဵၼ်းၵမ်ႇပေႃးၸ ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး၊ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉသိပ်း မိူဝ်ႈ 1962 ။ တီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး ၶဝ်ႈတူင်ႉၼိုင်ၸွမ်းၸုမ်းတႆးၼုမ်ႇမႃး။ တႄႇမိူဝ်ႈ 1964 ၼၼ်ႉ လႆႈၶဝ်ႈၸၼ်ႉၸွမ်တႃႈၵုင်ႈ ႁဵၼ်းပၢႆးပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ (ပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်း) တေႃႇထိုင်ပီသွင်။ မိူဝ်ႈပၢၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်ၼၼ်ႉ ထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၸုမ်းတႆးၼုမ်ႇသေ ႁၢပ်ႇၵၢၼ်ပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ၸၼ်ႉၸွမ်တႃႈၵုင်ႈ။

ၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်း မိူဝ်ႈ 1975 ၵူပ်ႉၵူႈသွၼ်ႈမိင်ႈ တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၵိုၵ်းၵၼ်တင်း တေႃႇဝူၺ်ႇဝူၺ်ႇလုၼ်ႇ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်တီႈလုမ်းၽွင်းတၢင် တီႈမိူင်းမလေႊသျိူဝ်ႊ၊ မီးလုၵ်ႈလၢင်းႁူမ်ႈၵၼ် 2 ၵေႃႉ၊ ၶုၼ်ဢူးလုၼ်ႇ တင်း ၼၢင်းဢႄႇၵီႇ။

ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း။ ၸဝ်ႈၵျႃႇၸုင်ႇ ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူးၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသီႇပေႃႉ ၸဝ်ႈဢူဝ်ႇ။ ၸဝ်ႈဢူဝ်ႇၼႆႉ ယၢမ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်တႃၶုၼ် ၽူႈပွင်ၵၢၼ်၊ ၽူႈၵႂၢၼ်းၸႄႈတွၼ်ႈ။ ၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင် ၾႅတ်ႊရလ်ႊ မိူဝ်ႈ 1960 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁၢပ်ႇၵိုတ်ႉၵၢၼ်ပဵၼ် ၽူႈၼမ်းၼႂ်းၵေႃၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ၾႅတ်ႊရလ်ႊမႃး။ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းသီႇပေႃႉ (တူၼ်လိုၼ်းသုတ်း) ဢၼ်ႁၢႆလၢႆၵႂႃႇမိူဝ်ႈၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢူးၼေႇဝိၼ်းဢွၼ်ႁူဝ် ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းမိူဝ်ႈ 1962 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၢဝ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး။ (ပဵၼ်ပီႈဢၢႆႈၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်၊ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသီႇပေႃႉ၊ ဢၼ်ႁၢႆလၢႆၵႂႃႇမိူဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁုပ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း 1962)။

Photo by – SHAN/ ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 21 ဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႈဢွၵ်ႇဝႆႉ ၼႂ်းလိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 2019 ၼႆႉ

ၶၢဝ်းတၢင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၵၢၼ်မိူင်း
တႄႇမိူဝ်ႈၼႂ်းပီ 1967 တေႃႇထိုင်ပီ 1974 လႆႈႁၢပ်ႇၵိုတ်ႉၵၢၼ် ပဵၼ်ၽူႈမၢႆတီႈၽွင်းတၢင်ၾၢႆႇၵၢၼ်သိုၵ်း မိူင်းမၢၼ်ႈ တီႈမိူင်းဢိၼ်ႊၻူဝ်ႊၼီႊသျိူဝ်ႊ။ ပီ 1984 တေႃႇထိုင်ပီ 2005 ႁပ်ႉပဵၼ်တူဝ်တႅၼ်း Overseas Courier Service ၶွင်မိူင်းၵျပၢၼ်ႊ တႃႇမိူင်းမၢၼ်ႈ။

မိူဝ်ႈပီ 1989 ပဵၼ် ၽူႈၼၢမ်းၼႂ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ငဝ်ႈငုၼ်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး (SNLD) ႁိုဝ် ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် မႃးသေ တီႈပၢင်ၵုမ်လူင်ၵူႈၸႄႈဝဵင်း ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် မိူဝ်ႈပီ 1990 လႆႈႁပ်ႉလိူၵ်ႈတင်ႈပဵၼ် ႁူဝ်ပဝ်ႈပႃႇတီႇ။ မိူဝ်ႈၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ 1990 ၼၼ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈပဵၼ် တႅၼ်းၽွင်းၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈမၢႆ (1) ၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ။

မိူဝ်ႈပီ 1993 ဢွၼ်ႁူဝ်ၸုမ်းတူဝ်တႅၼ်း ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်သေ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်း တီႈပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (NC) ဢွၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸတ်းႁဵတ်း၊ ပိူဝ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူႈၸုမ်း တေလႆႈမီးသုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်း ႁင်းၶေႃ လႄႈ ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈႁႂ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။ တႄႇပီၼႆႉ ႁဵၵ်ႈႁွင်ႉတုၵ်းယွၼ်းၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းသၢမ်ၾၢႆႇ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ သၢမ်ၶႃၵဵင်း (ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ ၸုမ်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ၊ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်) ဢုပ်ႇဢူဝ်းငူပ်ႉငီႉ ၵၼ်ၼၼ်ႉမႃးတႃႇသေႇ။

မိူဝ်ႈပီ 1996 မုင်ႈမွင်း တႃႇႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်လႆႈ တီႈၵၼ်တွၼ်ႈလိၵ်ႈလၢႆး လႄႈ ၾိင်ႈငႄႈ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၸုမ်းသိုၵ်း ငမ်းယဵၼ်တႆး (တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSA လႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး SSNA) ၼႆသေ လႆႈႁူမ်ႈၵေႃႇတင်ႈမႃး ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၸိုင်ႈတႆး (SSJAC) သေႁပ်ႉတၼ်းႁဵၼ်းပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ။

မိူဝ်ႈပီ 2002 လိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ 31 ဝၼ်း၊ ယိူင်းဢၢၼ်းတႃႇႁႂ်ႈၵူႈမိူင်းမိူင်း ႁူႉထိုင်ၵၢင်ၸႂ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၼႆသေ ၶဝ်ႈပႃးဢွၼ်ႁူဝ်ၽွတ်ႈႁႅၼ်း ၸုမ်းဢူၺ်းလီၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (UNA) ဢၼ်မီးပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်း 11 ၸုမ်း ပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း။

Photo by – SHAN/ ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 21 ဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႈဢွၵ်ႇဝႆႉ ၼႂ်းလိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 2019 ၼႆႉ

သၢၼ်ၶတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ NC
မိူဝ်ႈၼႂ်းပီ 2004 ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈဢုပ်ႇၵုမ်မႃး ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (NC) သွင်တူၼ်ႈႁုင်း တင်ႈတႄႇမိူဝ်ႈ 1993 တေႃႇထိုင် 1996 ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁၼ် ပဵၼ်ၼမ်ႉပဵၼ်တူဝ်မႃးလႄႈ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် သၢၼ်ၶတ်း ဢမ်ႇယွမ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၸွမ်းၼႂ်း ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (NC) ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶိုၼ်းၸတ်းႁဵတ်းထႅင်ႈ။

ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ ၽွင်းမၼ်းၸဝ်ႈတိုၵ်ႉတူၵ်းၶွၵ်ႈယူႇတီႈ ၶွၵ်ႈဝဵင်းပူႇထဝ်ႈ (ပူႇတႃႇဢူဝ်ႇ) မိူင်းၶၢင်ပွတ်းႁွင်ႇ ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈယၢမ်ႈလၢတ်ႈတုၵ်းယွၼ်းသူၼ်းဢီး ႁႂ်ႈၸုမ်းၵိုတ်းသိုၵ်း ၸိူဝ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ NC (ၽွင်းႁူဝ်ပီ 2007)ဝႃႈ- ႁႂ်ႈၶႂမ်ႈၶတ်းၵွင်လင်တေႃႇပၢင်ၵုမ်။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ဢွၼ်ၼႃႈၼၼ်ႉ ပူၼ်ႉမႃး 3 ပီ၊ မိူဝ်ႈ 09/06/2004 ၼၼ်ႉ ၸုမ်းၵိုတ်းသိုၵ်း 13 ၸုမ်း ႁူမ်ႈၵၼ်ယိုၼ်ႈတၢင်ႇၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်း ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ NC တွၼ်ႈတႃႇသုၼ်ႇလႆႈၸႄႈမိူင်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ သုၼ်ႇလႆႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းႁင်းၶေႃ၊ လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈမီးဢႃႇၼႃႇပွင်မၢႆမီႈ၊ ဢႃႇၼႃႇတႅပ်းတတ်းတြႃး လႄႈ ထၢင်ႇႁၢင်ႈမီးၸုမ်းသိုၵ်းယိပ်းၵွင်ႈ ဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈႁႄႉၵင်ႈၸႄႈမိူင်းႁင်းၵူၺ်း ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ လႆႈထုၵ်ႇပၢၵ်ႈပႅတ်ႈတင်းသဵင်ႈ။

“သုတ်းတီႈၶေႃႈတၢင်ႇယိုၼ်ႈၸုမ်းၵိုတ်းသိုၵ်း 13 ၸုမ်း မိူဝ်ႈ 2004 ၼၼ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇဢဝ်ၼဵပ်းၸွၵ်ႉယၢင်ႈၶႃႇ ပႅတ်ႈသဵင်ႈ။ သမ်ႉတေမုင်ႈမွင်းၸႂ်ယႂ်ႇသင်ထႅင်ႈ”။ ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈယင်းပၢႆတိုၵ်းသူၼ်း ႁႂ်ႈၸုမ်းၵိုတ်းသိုၵ်းၶဝ် ယိပ်းမၼ်ႈၵမ်ၵႅၼ်ႇလၵ်းၵၢၼ်သဵၼ်ႈတၢင်း တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ လႄႈသုၼ်ႇလႆႈ တႅပ်းတတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇႁင်းၶေႃ ၼႅၼ်ႈၼႅၼ်ႈ။ “ႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇမီးၵွင်ႈၵၢင်ႇ ဢမ်ႇၵူဝ်မႃး။ ၵွပ်ႈဝႃႈႁဝ်းႁဵတ်းတႃႇ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၽဵင်ႇပဵင်းမၼ်ႈၵိုမ်း၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈယႃႉလူႉၵဝ်းလႅဝ်သင်လူး၊ ၶဝ်ႈၸဝ်ႈယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁတ်းႁၢၼ် ၸၢင်ႈပွင်ႇသင်၊ ၶဝ်ၸဝ်ႈသမ်ႉထုၵ်ႇလႆႈၵူဝ်သင်?”- ဝႃႈၼႆ။

Photo by – SHAN/ ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 21 ဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႈဢွၵ်ႇဝႆႉ ၼႂ်းလိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 2019 ၼႆႉ

ၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်ၵၢၼ်မိူင်းလႄႈလွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉ
ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် SNLD ဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး ပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း ႁတ်းထတ်းသၢင် ၸီႉၸမ်ႈတွၵ်းသိုဝ်ႈ လွင်ႈဢမ်ႇၸိုဝ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႈ ဢမ်ႇမႅၼ်ႈလွၵ်းမႅၼ်ႈလၢႆး ဢၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိုင်ပွင် ပိူင်ႈတၢင်း လၢႆလၢႆလွင်ႈ။ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်းမိူၼ်ၼင်ႇ SNLD တႅပ်းတတ်း ဢမ်ႇသိုပ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (NC) တင်ႈတႄႇႁူဝ်ပီ 2005 မႃး။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ႁူဝ်ပဝ်ႈၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလၢတ်ႈၼႄႁူင်းပွႆႇသဵင် ၼွၵ်ႈမိူင်းဝႃႈ- “ၵႃႈၸူဝ်ႈၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တိုၵ်ႉယိပ်းမၼ်ႈယိူင်းမၢႆ 6 ၶေႃႈ၊ လၵ်းၼမ်း 104 ၶေႃႈ၊ ၽႅၼ်တၢင်းပၢႆးမိူင်း 7 ၶၵ်ႉတွၼ်ႈၶွင်ၶဝ် ဢဝ်ၵၢင်ၸႂ်မၢၼ်ႈတၵ်းမၵ်းၾၢႆႇလဵဝ်ယူႇ မႅၵ်းမႅၵ်း (တိုၼ်းဢမ်ႇယွမ်းလူတ်းယွၼ်ႇလႅၵ်ႈလၢႆႈမူၼ်ႉမႄးလႃးလႃး) ၼၼ်ႉ ႁဝ်းၵေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈပႃးၸွမ်းလႆႈ”။

ၽွင်းတိုၵ်ႉၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ NC မိူဝ်ႈပီ 1993 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး (ၸၢႆးၼုတ်းၶဝ်) တုၵ်းယွၼ်းတၢင်ႇၼႄ ပုၼ်ႈတႃႇသုၼ်ႇလႆႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း 7 ၸႄႈမိူင်း ႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ် ႁႂ်ႈပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၵိူတ်ႇပဵၼ်မႃး၊ ႁႂ်ႈမီး 8 ၸႄႈမိူင်း ဢၼ်မီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်၊ ဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း တၵ်းလႆႈလုၵ်ႉတီႈၵူၼ်းမိူင်းမႃး၊ ဢႃႇၼႃႇၸိၵ်းၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း 3 ပိူင် (ဢႃႇၼႃႇပွင်မၢႆမီႈ၊ ဢႃႇၼႃႇတႅပ်းတတ်းတြႃး၊ ဢႃႇၼႃႇၽွင်းငမ်း)ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၵူႈၸႄႈမိူင်းၵုမ်းၵမ်ထၢင်ႇႁၢင်ႈႁင်းၵူၺ်း၊ ၼႂ်းသၽႃးပႃႊလီႊမၼ်ႊၼၼ်ႉ သၽႃးၽွင်းတႅၼ်းလႄႈ သၽႃးၽူႈတႅၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁႂ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလိူၵ်ႈတင်ႈမႃးသေ မီးဢႃႇၼႃႇပဵင်းၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ လၢႆၾၢႆႇလၢႆၸုမ်းၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ယွမ်းႁပ်ႉၵမ်ႉထႅမ်ယွင်ႈယေႃး။ ထိုင်တီႈၸုမ်းမၢၼ်ႈ NLD ၼွၵ်ႈမိူင်းၵေႃႈ ယၢမ်ႈဢွၵ်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ- “ၸုမ်း SNLD ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတိုၵ်းတေႃႇသူႈတႃႇၶိူဝ်းတႆးမိူင်းတႆးၵူၺ်း၊ တၢင်တူဝ်ႁူမ်ႈပႃးတႃႇၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းမိူင်းလႆႈလီလႆႈပဵၼ်၊ လႆႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း ပူၼ်ႉလွတ်ႈဢွၵ်ႇတႂ်ႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼင်ႇၵၼ်သဵင်ႈသဵင်ႈ”-ၼႆမႃးယူႇ။

ၽွင်းႁၢင်ပီ 2004 မိူဝ်ႈ SNLD ၊ မုၵ်ႉၸုမ်းငမ်းယဵၼ်ၸိုင်ႈတႆး (SSPC) [ၶွင်ၸုမ်းတႆးၵိုတ်းသိုၵ်း SSA-N+ SSNA] တင်း ၽူႈၼမ်းသႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇၸိုင်ႈတႆး (NGSS) ၶဝ် 20-30 ၵေႃႉ ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်တီႈငဝ်ႈငုၼ်းသႅင်ၵႅဝ်ႉ သေ လႆႈၸႂ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၵေႃၵိူဝ်းၵုမ်ၸဝ်ႈပၢႆးမေႃၸိုင်ႈတႆး (SSICC) ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး ၶဝ်ႈပႃးတူင်ႉၼိုင်ၸွမ်း။

ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈတီႉၺွပ်းၵုမ်းၶင်ၶွၵ်ႈ
ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူးၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇၸီႉၼႄးလူၺ်ႈတၢင်းၽိတ်းဝႃႈ- ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၽိုၼ်ႉဝၢႆႇၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ႁႂ်ႈတႅၵ်ႇယၢႆႈ၊ ယႃႉၸိုဝ်ႈသဵင်ၸိုင်ႈမိူင်း၊ ၵေႃႇတင်ႈမူႇၸုမ်းဢမ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈမၢႆမီႈ လႄႈ ၽိတ်းမၢႆမီႈမတ်ႉတႃ 5/96 ဝႃႈလူၺ်ႈ လွင်ႈပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ NC တႃႇၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ဢိၵ်ႇၶေႃႈႁႃထႅင်ႈလၢႆလၢႆပိူင် ၸိူဝ်းၼႆႉသေ မိူဝ်ႈ 9/2/2005 ယၢမ်းႁူဝ်ၶမ်ႈ လႆႈထုၵ်ႇၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈတီႉၺွပ်းၵုမ်းတူဝ် တီႈႁိူၼ်းမၼ်းၸဝ်ႈ ဝဵင်းလူင်တႃႈၵုင်ႈ။ ထိုင်မႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 3 လိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ ပဵၼ်လဵဝ်ၵၼ်ၼၼ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇလုမ်းတြႃး ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တတ်းသိၼ် တႅပ်းတတ်းပၼ်တူတ်ႈတၢမ်ႇၶွၵ်ႈၶၢဝ်းယၢဝ်း 93 ပီ၊ မိူဝ်ႈ 03/11/2005 ၊ လုၵ်ႉတီႈၶွၵ်ႈလူင်ဢိၼ်းၸဵင်ႇ တႃႈၵုင်ႈ သူင်ႇၵႂႃႇထိုင်ၶွၵ်ႈဝဵင်းပူႇထဝ်ႈ (ပူႇတႃႇဢူဝ်ႇ မိူင်းၶၢင်)။

ထိုင်မႃးပီ 2012 လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ 13 ဝၼ်း၊ ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇၼၼ်ႉ မီးၵၢၼ်ပူတ်းဝၢင်း ပွႆႇၽႃႈပၼ်သေ ၽူႈၼမ်းတႆးလၢႆၸဝ်ႈလၢႆၵေႃႉ ၸိူဝ်းထုၵ်ႇတီႉၺွပ်းတူၵ်းၶမ်ၶွၵ်ႈဝႆႉ လႆႈပူၼ်ႉဢွၵ်ႇၶွၵ်ႈမႃး၊ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပႃးၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး။ ဝၢႆးပူၼ်ႉလွတ်ႈဢွၵ်ႇၶွၵ်ႈမႃးယဝ်ႉ ၶိုၼ်းမႃးဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် သိုပ်ႇတၢင်ႇမၢႆၾၢင်ထႅင်ႈ။ ပဵၼ်ၶိုၼ်းပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း ၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်သေ ၶဝ်ႈၶေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2015 ။

ၼႂ်းၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2015 ၼႆႉ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် လႆႈတီႈၼင်ႈတင်းမူတ်း 46 တီႈၼင်ႈ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၽွင်းတႅၼ်းသၽႃးၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ 3 တီႈၼင်ႈ၊ ၽွင်းတႅၼ်းသၽႃးၵူၼ်းမိူင်း 14 တီႈၼင်ႈ၊ ၽွင်းတႅၼ်းသၽႃး ၸႄႈမိူင်း 29 တီႈၼင်ႈ။ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပတ်းပိုၼ်ႉ လႆႈထီႉ 3 ၊ ပႃႇတီႇၼူၵ်ႉယုင်း NLD ထီႉၼိုင်ႈ၊ ပႃႇတီႇသၢင်ႇသီႈ USDP ထီႉသွင်။ မိူဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းပီ 1990 ၼၼ်ႉ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပႃႇတီႇ ပေႉၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈယႂ်ႇၵႂၢင်ႈထီႉ 2 ၊ လႆႈတီႈၼင်ႈၼႂ်းမိူင်းတႆးပတ်းပိုၼ်ႉ 23 တီႈၼင်ႈ။

ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်ၼႆႉ မီးယိူင်းဢၢၼ်းပိူင်လူင် ႁဵတ်းသၢင်ႈပိူဝ်ႈတႃႇ ႁႂ်ႈၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းမီးသုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်း တူဝ်ၵဝ်ႇႁင်းၶေႃ၊ ႁႂ်ႈၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းမီးသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။ ၶတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး၊ ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိုင်ႈတႆး ဢိၵ်ႇတင်း ၵၢၼ်ၵေႃႇတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊတရႄႊ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ဢိင်ၶေႃႈမုလ်း ပပ်ႉၵွၼ်းၶေႃမၢႆ 218 March 2005 ။ မၢႆ 226 September-October 2006 ။ Wikipedia ။ ၶၢဝ်ႇဝႅပ်ႉသၢႆႉမိူင်းလွႆ 23/6/2007 ။

မွၵ်ႇၵွၼ်မိူင်းတႆး

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 21, September 2019

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း