Thursday, March 28, 2024

တၢင်းၵႃႈၼူၵ်ႉတူဝ်း ၶူဝ်းၾိင်ႈၵိုၵ်းပိုၼ်း

Must read

ၾိင်ႈၵၢၼ်ယုမ်ႇယမ်လႄႈတိုဝ်းၵမ်မႃး ၸဵမ်မိုၼ်ႉသိုၼ်းၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ ပေႃးပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးၼႆ တၵ်းတေႁူႉဝႃႈ တၢင်းၵႃႈ “ၼူၵ်ႉ” “တူဝ်း” ၼႆႉပဵၼ်ၾိင်ႈၶွင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၸၢတ်ႈလႂ်ၶိူဝ်းလႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးမိူၼ်တႆး ႁူမ်ႈဝႃႈၶႄႇမီးသိင်တူဝ်းယူႇၼႆသေတႃႉ ၵူၺ်းၵႃႈၾၢင်ႁၢင်ႈမၼ်းတေပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် တူၺ်းၵေႃႈ ႁူႉၵမ်းလဵဝ်ဝႃႈ ပဵၼ်“တူဝ်း”ၶွင်ၶႄႇၼႄႇၶွင်တႆး။ ဢိၵ်ႇလွင်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ႁဝ်းမီးတူဝ်းလႄႈ ၶႄႇမီးသိင်တူဝ်း ၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁဝ်းလႆႈယူႇတိတ်းၸမ်ၵၼ်မႃးလၢႆႁဵင်ပီ ၸင်ႇဝႃႈၾိင်ႈႁဝ်းၶႂ်ႈငၢႆးၵၼ်လၢႆလွင်ႈလၢႆဢၼ်ယူႇ။

- Subscription -

တၢင်းၵႃႈၼူၵ်ႉတူဝ်းတႆးၶွင်တႆးၼႆႉ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈပွႆးဢွၵ်ႇဝႃႇသႃၼႆ တေဢမ်ႇၵႆႉလႆႈႁၼ်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပေႃးဝၼ်းဢွၵ်ႇဝႃႇသႃၼိုင်ႈဝၼ်း ဝၢႆးသေၽရႃႉပုတ်ႉထၸဝ်ႈလႆႈၶိုၼ်ႈၵႂႃႇမိူဝ်းၵမ်သိလ် ၶဝ်ႈဝႃႇသႃၼိူဝ်ၶူင်းၽီ တီႈၸၼ်ႉၻၢဝ်ႊၻိုင်း (တႃႇဝတိင်ႇသႃႇ) ၻေးသၼႃးထမ်းပိတူၵ်ပူတ်းပွႆႇမၢရ်ၻႃႊ (မႄႈၸဝ်ႈ)ယဝ်ႉ ၸင်ႇလူင်းမႃးမိူင်းၵူၼ်း ဢၼ်ႁဵၵ်ႈဝႃႈ ဝၼ်းပိုတ်ႇလူၵ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈႁၼ်ၼူၵ်ႉႁၼ်တူဝ်း မႃးၵႃႈၼႄတၢင်းႁၢင်ႈလီႁပ်ႉတွၼ်ႈၽရႃႉပုတ်ႉထၸဝ်ႈ။

ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ၵေႃႈ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၵူႈပွၵ်ႈၼၼ်ႉ ပွႆးၵေႃႈဢမ်ႇမီးၼမ် ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈတိုဝ်ႉၸႂ်ႈၶၢဝ်းမၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ်တၢင်းၵႃႈၼူၵ်ႉၵႃႈတူဝ်း လွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ ၶဝ်ႈၸႂ်ဝႃႈ ၼူၵ်ႉတူဝ်းတေၵႃႈမိူဝ်းပဵၼ်ငၢၼ်းပွႆးမင်းၵလ (မူင်းၶူလ်း)ၵူၺ်း တၢင်ႇငၢၼ်းတၢင်ႇပွႆးတႄႉတေဢမ်ႇသူႈလႆႈႁၼ်။

ၵူၺ်းၵႃႈမိူဝ်ႈလဵဝ် ႁဝ်းတေၵႆႉလႆႈႁၼ် ၶႂ်ႈဝႃႈၵူႈငၢၼ်းၵူႈပွႆး ဢမ်ႇဝႃႈ ငၢၼ်းပွႆးၶိုၼ်ႈႁိူၼ်းမႂ်ႇ ပိုတ်ႇၶွမ်ႊပၼီႊမႂ်ႇ လႄႈလၢႆလၢႆငၢၼ်းလၢႆလၢႆပွႆးယူႇ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈႁၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်ၾိင်ႈငႄႈတႆးၼႆသေလႄႈဢဝ်ၵႂႃႇၵႃႈၼႄ တီႈပိူၼ်ႈၸိူၼ်းဝွၵ်ႇမႃး ဢမ်ႇဝႃႈပဵၼ်တီႈဝတ်ႉတီႈဝႃး တီႈၵၢင်ပၢင်ႇ တီႈႁူင်းႁႅမ်း တီႈႁိူၼ်း တီႈၼိူဝ်ၶဵင်ႇငၢၼ်းပွႆး ၶႂ်ႈၵူႈလွင်ႈလႄႈလၢႆၵေႃႉၵေႃႈ မီးပၢႆးဝူၼ်ႉမီးၶေႃႈထတ်းသၢင်ဢွၵ်ႇမႃး၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈဝႃႈလီ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈဝႃႈၸႃႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇတီႈထုၵ်ႇတၢင်း ဢမ်ႇမႅၼ်ႈငၢၼ်းမႅၼ်ႈပွႆး ၼႆၵေႃႈမီး။

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၶႂ်ႈဝႃႈထုၵ်ႇၵေႃႈတေမႅၼ်ႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇၵေႃႈတေၸႂ်ႈ ၵွပ်ႈဝႃႈၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ် ငၢၼ်းပွႆးၵေႃႈ မီးၼမ်။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈပဵၼ်လွင်ႈပိုၼ်ၽႄႈတၢင်းၵႃႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ဢၼ်ဢမ်ႇမိူၼ်ၽႂ်၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ၸွင်ႇမၼ်းထုၵ်ႇတီႈထုၵ်ႇတၢင်း ထုၵ်ႇလိူင်ႈထုၵ်ႇလၢဝ်း ဢၼ်ၵူၼ်းတၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇၶိူဝ်း ၸဵမ်ၵူၼ်းၼႃႈၽိူၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈႁၼ်ၶႂ်ႈတူၺ်းလႄႈဝွၵ်ႇၸိူၼ်းၵႂႃႇၵႃႈၼႄၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈမီး။ တေဢဝ်ၵႂႃႇၵႃႈၼႄတီႈလႂ်ၵေႃႈ ယူႇတီႈၸုမ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၶွင်ၼူၵ်ႉတူဝ်းလႄႈၵူၼ်းၵေႃႉတေၵႂႃႇၵႃႈဝူၼ်ႉသၢင်တူၺ်း။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၾၢင်ႁၢင်ႈၼႃႈတူဝ်တူဝ်းႁဝ်းၵေႃႈလၢၵ်ႇလၢႆးမႃး မီးသဵၼ်ႈၶွပ်ႇလိူင်ၶဵဝ်လႅင် တီႈလႂ်ၵေႃႈပဵၼ်လိူင်ၶဵဝ် လႅင်ၵႂႃႇသဵင်ႈ၊ မၢင်တီႈမၢင်လႂ် မၢင်ပွၵ်ႈၵႆႉၵႆႉလႆႈႁၼ်လၢႆၵေႃႉပဵၼ်ၽုင်ပဵၼ်ၸုမ်းသေ ဢဝ်တူဝ်းၵႂႃႇႁႃၶုပ်ႉၵၢၼ်း တူၵ်းသူးယွၼ်းငိုၼ်းပိူၼ်ႈ ၼႂ်းၵၢင်ပွႆးသၢင်ႇလွင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇသႂ်ႇဢမ်ႇၼုင်ႈမိူၼ်ၵၼ်၊ ၵေႃႉတၢင်းၼႃႈပဵၼ်ၵူၼ်တႆး ၵေႃႉပႃႈလင်ပဵၼ်ၵူၼ်ၵျိၼ်း သွၵ်းတိၼ်ၵေႃႈဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ် ၵေႃႉတၢင်းၼႃႈ သႂ်ႇၶႅပ်းပႅပ်ႉ ၵေႃႉတၢင်းလင်သမ်ႉသႂ်ႇသွၵ်းတိၼ်လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸွင်ႇမၼ်းထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၾိင်ႈငႄႈႁဝ်း ဢၼ်လီလူ လီတူၺ်း။

ၼူၵ်ႉၵေႃႈၼင်ႇၼၼ် ႁူမ်ႈဝႃႈၼူၵ်ႉၵိၼ်ၼရႃႇ(တူဝ်ပေႃႈ) ၵိၼ်ၼရီႇ(တူဝ်မႄႈ) မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၵမ်ႈၼမ် တေမီး ၽူႈၸၢႆးၵူၺ်းၵႆႉလႆႈႁၼ်ၵႃႈ ၼၢင်းယိင်းဢမ်ႇႁၼ်မီးလႄႈၸင်ႇသႂ်ႇ “ၵၢၵ်ႇၼႃႈ” ဢၼ်ႁွင်ႉ “ၼႃႈၵၢၵ်ႇ” ႁႂ်ႈၼႃႈ မၼ်း မိူၼ်ၶုၼ်ၽူမ်း (ၶုၼ်သၢင်) ၶုၼ်ဢိၼ်း ယုမ်ႉဝၢၼ်ႁၢင်ႈလီ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈပဵၼ်ၼူၵ်ႉဢၼ်ယူႇၼႂ်းထိူၼ်ႇ လိုၵ်ႉလူင် ႁိမၽၢၼ်း (ႁိမဝၼ်ႇတႃႇ) ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းဝႆမၼ်းၵေႃႈ မိူၼ်ႁၢင်ႈၶုၼ် သႂ်ႇမူၵ်ႇႁူဝ်ၶုၼ်မီၵၢပ်ႇဝၢႆႈ သၢႆၶၢတ်ႈ ၶႂၢႆၶႃပႄၼႃႈဢူၵ်း မီးၵၢပ်ႇႁူဝ်ပိၵ်ႇၼိူဝ်ႁူဝ်ဝႃႇ ၵၢပ်ႇၶႅၼ် ၵၢပ်ႇမိုဝ်း လႄႈသၢႆႁၢင်ႉၶမ်းၶၢတ်ႈဢႅဝ် ၵၢပ်ႇၼႃႈတၵ်း ႁႄႉယွၼ်ႇလူင်းမႃးထိုင်တႂ်ႈႁူဝ်ၶဝ်ႇ ပဵၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႈဢၼ်ႁၢင်ႈလီတဵမ်ထူၼ်ႈ မိူၼ်ႁၢင်ႈၼူၵ်ႉ ၶုၼ်ၽီ ၼၢင်းၽီ လီလူလီတူၺ်းႁၢင်ႈငၢမ်း။

ယွၼ်ႉၼၼ် ပေႃးႁဝ်းမႃးတူၺ်းႁၢင်ႈၼူၵ်ႉႁၢင်ႈတူဝ်းႁဝ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆၸိုင် ပႅၵ်ႇတင်းၵူႈပွၵ်ႈတႄႉတႄႉ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် လိူဝ်သေၶိူင်ႈမႆႉၶိူင်ႈမို်ဝ်းႁႃငၢႆႈလိူဝ်ၵူႈပွၵ်ႈယဝ်ႉ သမ်ႉဢမ်ႇႁၢင်ႈလီမိူၼ်ၵူႈပွၵ်ႈ။ ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်ယွၼ်ႉတၢင်းၸူးငၢႆႈ လႄႈႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်းၶိုၼ်းပိုၼ်းႁၢင်ႈၾၢင်မၼ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇႁိုဝ်။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၵႃႈၼူၵ်ႉၵႃႈတူဝ်းႁဝ်းမိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ၵွၼ်ႇတေၶဝ်ႈၶၢပ်ႈပိၵ်ႇၼူၵ်ႉ ၶၢပ်ႈတူဝ်းလႂ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈယင်း တိူင်ႇဝႆႈဝၢၼ်းႁႃတူၼ်ၶူးလႄႈၼွမ်းၶုပ်ႉၵႃရဝၶၢပ်ႈႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၼူၵ်ႉတူဝ်းသေလူးၵွၼ်ႇ ၸင်ႇၶဝ်ႈၶၢပ်ႈႁၢင်ႈၶိူင်ႈ။

မိူဝ်ႈလဵဝ်ဢမ်ႇႁၼ်ၽႂ်ႁဵတ်းၼၼ် ၾိင်ႈလီငၢမ်းဢၼ်ႁဝ်းမီးဝႆႉၼၼ်ႉ ႁူတ်းႁၢႆၵႂႃႇသဵင်ႈယဝ်ႉလႄႈတေႃႉတႄႉ ဢဝ်ပဵၼ်ႁၢင်ႈၾၢင် တၢင်းၵႃႈမၼ်းလၢႆလၢႆၵူၺ်းယဝ်ႉႁိုဝ်။ ၸဝ်ႈဢမ်ႇယွင်ႈ-ၶွင်ဢမ်ႇၵႃႈ ၸဝ်ႈဢမ်ႇယူၵ်ႉ- ၶွင်ဢမ်ႇသုင် ႁဝ်းတေဢွၼ်ၸုင်ၵၼ်ၵႂႃႇတၢင်းလႂ် ၾိင်ႈႁဝ်းၶႂ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ႁဝ်းသမ်ႉသႂ်ႇၸႂ်ဝႆႉၼမ်ႉၼၵ်းၵႃႈႁိုဝ်။

မွၼ်းၶိူဝ်း

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 014, February

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း