သိုၵ်းၶၢင် ၸတ်းၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸိူင်ႉႁိုဝ်

တပ်ႉသိုၵ်းၶၢင် KIA ၼႆ့ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၶၢင် 100 ၵေႃႉ ႁူမ်ႈၵၼ် ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ တီႈ သၼ်လွႆတဝ်ႇ ၸႄႈဝဵင်း သႅၼ်ဝီ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ မိူဝ်ႈပီ 1961 လိူၼ်ၾႅပ်ႊၿိဝ်ႊရီႊ 5 ဝၼ်း။ တပ်ႉသိုၵ်းၶၢင် KIA ၸႂ့် ၸိုဝ်ႈ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႃႈ ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶၢင် မီးႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်လၢႆလၢႆဢၼ်ၽွင်းငမ်းၸတ်းၵၢၼ်၊ မီးႁႅင်းသိုၵ်းတႃႇတိုၵ်း တူဝ်ႈတၼ်း 12,000 ပၢႆ ၊ ႁႅင်းသိုၵ်းၵမ်ႉၵႅမ် 10,000 ၊ ပႆႇသွၼ်ႇပႃးသိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်း။ တပ်ႉသိုၵ်းၶၢင် KIA တႄႇၵိုတ်းသိုၵ်း တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိူဝ်ႈပီ 1994 လိူၼ် ၾႅပ်ႊၿိဝ်ႊရီႊ ဝၼ်းတီႈ 4 ၊ တၼ်းႁိုင် 17 ပီ။ ယွၼ်ႉဢမ်ႇႁပ်ႉပိူင်တပ်ႉပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ်လႄႈ ၺႃးသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ပိုတ်ႇသိုၵ်းယိုဝ်းၶိုၼ်း တင်ႈတႄႇ ပီ 2011 လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ ဝၼ်းတီႈ 9 မႃးတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။

ၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်ၽူႈႁၵ်ႉၸၢတ်ႈၶၢင် ဝၢႆးလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ 1947
ဢိင်ၼိူဝ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ပၢင်လူင်သေ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶၢင် ဢၼ်တႄႇ မီးၸႄႈမိူင်းမႃးၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈပီ 1949 ၽွင်းမၢၼ်ႈ တင်းယၢင်း ပဵၼ်ပၼ်ႁႃၵၼ်၊ သိုၵ်းယၢင်းၶိုၼ်ႈသိုၵ်း ယိုတ်းၵႂႃႇဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ ၽၢၵ်ႇၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ၶုၼ်သိုၵ်းလူင်ၼေႃႇသႅင်း ၽူႈမီးၸၼ်ႉ ၼႂ်းတပ်ႉၵွင်ၶၢင် မၢႆ (1) – ၵၶျိၼ်ႇလႅတ်ႉၼႅတ်ႉၵၢႆႇတတ်ႉယိၼ်း ဢမၢတ်ႉ (1) ၼၼ်ႉပၢႆႈၶဝ်ႈထိူၼ်ႇ ၵႂႃႇႁူမ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းယၢင်း KNDO – Karen National Defense Organization လၵ်ႉလွမ်တူင်ႉၼိုင်ၵၢၼ်လပ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ၽွင်းပီ 1950 ။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်ၶၢင် ယူႇလႃႈသဵဝ်ႈ ၸိုဝ်ႈၸေႃႇသႅင်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တိတ်းတေႃႇ ၼေႃႇသႅင်းသေ ၶဝ်ႈထိူၼ်ႇ တူင်ႉၼိုင်ပၼ်ၵၢၼ်ငၢၼ်း ၸုမ်းယၢင်း KNDO တွၼ်ႈၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၼေႃႇသႅင်းပၢႆႇၵႂႃႇမိူင်းၶႄႇ ပႅတ်ႈသေတႃ့ ၸေႃႇသႅင်းဢမ်ႇၵႂႃႇၸွမ်း ။

1959 ၽွင်းၸဝ်ႈၼွႆ့သေႃးယၼ်ႇတ တင်တပ်ႉၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ် ၽႅၼ်ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼၼ်ႉ သိုၵ်းၶၢင် ဢၼ်မီးၼႂ်းသိုၵ်းယၢင်း ၸေႃႇသႅင်းၼၼ်ႉ တႅင်ႇတင်ႈ ၸေႃႇပွၵ်ႉပဵၼ်ၽူႈပၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉသေ သိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်တႂ်ႈလိၼ် ၽႅၼ်ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ႁူၺ်းသူၼ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇၶၢင် ၽူႈႁၵ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ႁူမ်ႈႁွမ်းမႃး။

သိုၵ်းၶၢင်ႁဵတ်းႁိုဝ်တႄႇယိပ်းၵွင်ႈ သၢင်ႈၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ
1961/2/5 ၼၼ်ႉ ၸေႃႇသႅင်းတင်း ၼွင်ႉၸၢႆးမၼ်းၸေႃႇတူး ဢွၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵမ်ႈၽွင်ႈ သေ ၶဝ်ႈၸူၼ်ယေးငိုၼ်း ၵၢင်ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ ၊ ႁွပ်ႇၽဵဝ်ႈဢဝ်တိူၵ်ႈငိုၼ်းထူင်ငိုၼ်းၵႂႃႇတင်းမူတ်း။ ၽွင်း ၼၼ်ႉ ပိူဝ်ႈတႃႇၵွပ်ႇၵူႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶၢင်ၶိုၼ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇ 100 ပၢႆၵေႃႈတူဝ်ႈတၼ်းဝႆ့ယဝ်ႉလႄႈ ၶွၼ်ႈၵၼ်တီႈ ႁူဝ်ၶူဝ် – လွႆတဝ်ႇ ၸႄႈဝဵင်းသႅၼ်ဝီ ဢၼ်မီးၼႂ်းၵၢင်သႅၼ်ဝီတင်းမိူင်းယေႃ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။

ၼႂ်းဝၼ်းလဵဝ်ၵၼ် တင်း ဝၼ်းၶဝ်ႈၸူၼ် ယေးငိုၼ်းတီႈလႃႈသဵဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇၶၢင် ဢၼ် ၸေႃႇသႅင်း ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ၵေႃႇတင်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းလွတ်ႈလႅဝ်းၶၢင် KIA Kachin Independence Army တင်းၶွင်ႊသီႊလွတ်ႈလႅဝ်းၶၢင် Kachin Independence Council K.I.C ။

ထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 16/3/1961 တႄႇပိုတ်ႇ ပၢင်သွၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်း ပွၵ်ႈၵမ်းႁႅၵ်ႈ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ ၊ မိူဝ်ႈပၢင်သွၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈ ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ ပီ 1961 ၼၼ်ႉ သိုၵ်းၶၢင် KIA ၶွတ်ႇၽွတ်ႈလႆႈတပ်ႉၵွင် 2 ဢၼ် – တပ့်ၵွင်မၢႆ (1) မိူဝ်းတူင်ႉၼိုင် ၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈမၢၼ်ႈမေႃႇ၊ တပ့်ၵွင်မၢႆ (2) တူင်ႉၼိုင် ၼႂ်းဢိူင်ႇ မိူင်းၸီး ၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းႁူၺ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶၢင် ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းသႅၼ်ဝီ ၵူတ်ႉၶၢႆ ၸိူဝ်းၼႆ့သေ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈလႆႈပႃးတပ်ႉၵွင်ႈယၢမ်း ႁိုဝ် တပ်ႉၵႅတ်ႇၶႄဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇ VDF – Villager’s Defence Forces ဢၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်း ဢမ်ႇယွမ်း 300 ၵေႃ့၊ ဢဵၼ်ႁႅင်းၵေႃႈယႂ်ႇၶိုၼ်ႈမႃး ဝၼ်းတေႃႇဝၼ်း။

သိုၵ်းၶၢင် KIA ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်သင်
ဢၼ်သိုၵ်းၶၢင် ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်သေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈပူၵ်းတင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းၶၢင် ႁင်းၶေႃသေ ပူၵ်းပွင်ၸၢဝ်းၶၢင်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်း၊ ႁႂ်ႈမီးသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းတင်း မိူင်းမၢၼ်ႈ သေ ၸတ်းသၢင်ႈလႆႈ ဢႃႇၼႃႇလူင်သၢမ်ယိူင်ႈ ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်း၊ ၵၢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈမၢႆမီႈ တင်း ၵၢၼ်တႅပ်းတတ်းတြႃး ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ငဝ်ႈ။
ႁႅင်းဢီးသိုၵ်းၶၢင် KIA ယႂ်ႇၶိုၼ်ႈ

ပီႈ 1961 လိူၼ်ဢေႃႊၵတ်သ့် ဝၼ်းတီႈ 26 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢူးၼု ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ပုတ်ႉထၽႃသႃ ပဵၼ် တီႈၵိူဝ်းလီၶွင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်၊ ၸဝ်ႈၾႃ့တႆးတင်းလၢႆၵေႃႈ တုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈမူၼ့်မႄးပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းသေ ၶိုင်မူၼ်ႉမႄးႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းပဵၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႊၾႅတ်ႊၻရႄႊ။ ဢိင်ၼိူဝ် ၸၢဝ်းၶၢင် ၼပ်ႉထိုဝ် ၶရိတ်ႉၼမ် – ဝႃႈ ၽူႈၼမ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇသွၼ်ႇပုၼ်ႈၶဝ်၊ ထိုင်ၶၢဝ်းထုၵ်ႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ပူၵ်းတင်ႈလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃၶၢင် ၼႆသေသူၼ်းတုမ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ့်ၸွမ်ၶၢင်၊ ၸၢဝ်းၶၢင်တၢင်းလၢႆ ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ၼမ်ယိုင်ႈၶိုၵ်ႉၶွၼ်ႈမႃး။

လိူဝ်ၼၼ့်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢူးၼု ထႅပ်းဢဝ်ဝၢၼ်ႈၸေႊၵဝ်ႇ ၸႄႈဝဵင်းမူႇၸေႊ ပၼ်ၶႄႇ၊ တၢင်းပွတ်း ၸႄႈ မိူင်းၶၢင်သမ့် ထႅပ်းဢဝ်လႅၼ်လိၼ် သၢမ်ပိုၼ်ႉတီႈ ပွတ်းဝၢၼ်ႈ ၽီမေႃး၊ ဝၢၼ်ႈၵေႃလၢင်း၊ ဝၢၼ်ႈၵၢင်ၽၢၼ်း ၸိူဝ်းၼႆ့ပၼ်ၶဝ်ႈပဵၼ်မိူင်းၶႄႇၵႂႃႇ။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းၸႄႈၵဝ်ႇသေ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဢမ်ႇပေႃး တၵ်းသဵင်သေတႃႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းတၢင်းမိူင်းၶၢင် တႄ့ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းသိုၵ်းၶၢင် KIA ႁူၺ်းသူၼ်း ၸၢဝ်းၶၢင် တင်းလၢႆ ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈၸၢဝ်းၶၢင် ဢမ်ႇပေႃးၸႂ် ၼိူဝ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢူးၼူႉမႃး ၶိူဝ်းယႂ်းသေ ဢွၼ်ၵၼ် ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၵွပ်ႇၵူႈသုၼ်ႇလႆႈၸိူဝ့်ၸၢတ်ႈၶၢင်။ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈတပ်ႉၵွင်ၶၢင် လႆႈထိုင် 10 တပ့်ၵွင်။

သိုၵ်းၶၢင် KIA ၶတ်းၸႂ်တိတ်းတေႃႇ တႃႇလႆႈႁႅင်းၼွၵ်ႈမိူင်း
1967 ၸေႃႇသႅင်း ႁူဝ်ပဝ်ႈသိုၵ်းၶၢင် ပွႆႇ မရၼ်ႊပရင်ႊသၢႆး ဢွၼ်ႁူဝ်ႁႅင်းၵူၼ်း 34 ၵေႃႉသေ ဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း ၶတ်းၸႂ်ႁႃတၢင်းၸွႆႈထႅမ် ပိူဝ်ႈတႃႇလႆႈၵွင်ႈၵၢင်ႇ မၢၵ်ႇမိုဝ်ႈၸိုၼ်းယၢမ်း။ တိတ်းတေႃႇလႆႈ မိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းဢိၼ်ႊၻီႊယိူဝ်ႊ၊ မိူင်းပၵိတ်ႇသတၼ်ႊဢွၵ်ႇ၊ မိူင်းထႆး ၸိူဝ်းၼႆ့ ။ ဢၼ်လႆႈတၢင်းၸွႆႈထႅမ်ၵေႃႈ ယၢမ်ႈလႆႈမႃးတႄ့၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဝၢႆးပၵိတ့်သတၼ်ႊဢွၵ်ႇ ယႅၵ်ႈၽၢတ်ႇ တင်ႈပဵၼ်မိူင်းပင်းၵလႃးၻဵတ်ႉၶျ် ယဝ့် လွင်ႈၶၢင်လႆႈႁပ့်တင်းၸွႆႈထႅမ် ဢဝ်ၶၢတ်ႇၵႂႃႇပႅတ်ႈ။

ဢိင်ၼိူဝ်တပ့်သိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး ပၢၵ်ႈတၢင်းၸွႆႈထႅမ်ပၼ်သေ သိုၵ်းၶၢင် ယင်း ၵႂႃႇတင်ႈလႆႈ ငဝ်ႈငုၼ်း၊ သုၼ်လွၵ်းၵၢတ်ႇၵႃ့ၶၢႆသႅင်ၶဵဝ်တီႈမိူင်းထႆး။ 1972 တင်ႈလႆႈသုၼ်ၾိုၵ်းသိုၵ်း ႁပ်ႉသိုဝ်ႉၵွင်ႈၵၢင်ႇ မၢၵ်ႇမိုဝ်ႈၸိုၼ်းယၢမ်းတီႈထမ်ငွပ်း ဝၢၼ်ႈမႂ်ႇၶၢင် ဝဵင်းၵဵင်းလၢဝ် ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႂ်ႇ၊ ၽွင်းၼၼ်ႉ လႆႈဝႃႈပဵၼ် ငဝ်ႈငုၼ်းသိုၵ်းၶၢင်ဝႆ့တီႈၼိုင်ႈ။ ဝၢၼ်ႈမႂ်ႇၶၢင်ၼၼ့် တိုၵ်ႉပဵၼ်တီႈသုၼ်ပူၵ်းပွင် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶၢင် ၼႂ်းမိူင်းထႆးမႃးတေႃႇထိုင် ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆ့။
ၵၢၼ်သၢင်ႈၸုမ်းဢူၺ်းလီသိုၵ်းၶၢင် KIA

တပ့်သိုၵ်းၶၢင် KIA ၼႆႉ တႃႇတေပဵၼ်မႃးတပ်ႉသိုၵ်းၵေႃႈ လႆႈတႄႇတီႈသိုၵ်းယၢင်းမႃး။ ဢၼ်ယၢင်းဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇတင်ႈ တႅဝ်းႁူမ်ႈ NDF ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃး၊ ပဵၼ်ဢူၺ်းလီၵၼ်တင်း ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸိူဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း – သိုၵ်းယၢင်း၊ ယၢင်းလႅင်၊ မွၼ်း၊ ရၶႅင်ႇ တင်း တႆး မႃးၸဵမ်ႁႅၵ်ႈ။

မိူဝ်ႈပီ 1963 ၽွင်းၼၼ်ႉ သိုၵ်းၼႃႇၵႃႉ ၸုမ်းၽီႇၸူဝ်ႇ လႆႈငိူင်ႉဢွၵ်ႇ မိူင်းဢိၼ်ႊတီႊယိူဝ်ႊ သေ ၶဝ်ႈမႃးမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ သိုၵ်းၶၢင် ၸွႆႈထႅမ်ပၼ်လၢႆလွင်ႈ၊ ၸွႆႈသူင်ႇတၢင်း လတ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ မိူင်းတႆး ႁႂ်ႈတိတ်းတေႃႇ လႆႈတင်းၸုမ်းၼွၵ်ႈမိူင်း၊ လိူဝ်ၼၼ်ႉယင်း ၸွႆႈၾိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်း၊ ၸွႆႈႁႃပၼ်မၢၵ်ႇမိုဝ်ႈၸိုၼ်းယၢမ်း။

ၽွင်း 1963 – 64 ၼၼ်ႉ ၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်ႁႂ်ႈလွႆ တင်း တႆး ယႅၵ်ႈဢွၵ်ႇၵၼ်သေ ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ႁႂ်ႈ သိုၵ်းလွႆပေႉတူဝ်ပေႉႁၢင်ႈ၊ ၾိုၵ်းသွၼ်ပၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်း၊ ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ် မၢၵ်ႇမိုဝ်ႈၸိုၼ်းယၢမ်းမႃး။ မိူဝ်ႈ 1979 ၽွင်းသိုၵ်းလွႆ တင်း သိုၵ်းတႆး မီးပၼ်ႁႃၵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ သိုၵ်းၶၢင် ယင်းႁဵတ်းထဝ်ႈၵႄႇ ယူႇၵၢင် ႁႂ်ႈတႆး တင်း လွႆ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းလိၵ်ႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇငွၵ်းသပိတ်ႈ (ငေါ့စ၀စ်စာချုပ်) ၊ ဢၼ်တတ်းမၵ်း သၢပ်ႇၼမ်ႉလႅၼ်လိၼ် သိုၵ်းတႆး၊ သိုၵ်းလွႆ ၵႂႃႇမႃးတူင်ႉၼိုင် ယႃႇႁႂ်ႈမီးလွၵ်ႈတွၵ်ႉတႅၵ်ႉၵၼ်။

သိုၵ်းၶၢင် KIA ၵမ်ႉၸွႆႈသိုၵ်းလွႆ လၢႆလၢႆၸုပ်ႈ၊ ပႃးၸဵမ်ၸုပ်ႈသႅၼ်း ၸုမ်းမၢႆးဢၢႆႈမူင်ႉ ဢၼ်ဝၢင်းၶိူင်ႈၵႂႃႇ မိူဝ်ႈပီ 2005 ။

1994 ၵိုတ်းတိုၵ်းဢဝ်ငမ်းယဵၼ်ယဝ်ႉ ႁိုင် 17 ပီ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ႁႅၼ်းသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်းသိုၵ်းၶၢင် ၶိုၼ်းမိူဝ်ႈ 9/6/2011 – ၽွင်းၼၼ်ႉ သိုၵ်းၶၢင်ယင်း ၸွႆႈၸၢဝ်းရၶႅင်ႇ ၸိူဝ်းၵႂႃႇၶဝ်ႈၶုတ်းသႅင်တီႈၽႃၵၢၼ်ႉ ႁႂ်ႈမီးမႃးသိုၵ်းရၶႅင်ႇ – ပဵၼ်မႃး ၸုမ်းသိုၵ်းရၶႅင်ႇ AA ဢၼ်ထုၼ်းမြတ်ႉၼၢႆႇ ဢွၼ်ႁူဝ် ၊ ပူၵ်းတင်ႈပၼ်ပႃး သိုၵ်းလွႆ PSLF-TNLA ဢၼ်တႃးဢၢႆႈၽူင်းပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ၊ တႃးပူင်းၵျေႃႇပဵၼ်ၽူႈၼမ်းၼႂ်း ႁႂ်ႈ ပဵၼ်တူဝ်ၶိုၼ်း။

သိုၵ်းၶၢင်ၵိုတ်းသိုၵ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ပူၵ်းပွင် 1994 – 2011
ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸိူဝ်းယူႇလႅၼ်လိၼ်ၶႄႇ မိူၼ်ၼင်ႇၸုမ်းဝႃႉ ပၢင်သၢင်း၊ ၸုမ်းမိူင်းလႃး၊ သိုၵ်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ၊ ၸုမ်းၵူဝ်းၵၢင်ႉ၊ ၸုမ်းၶၢင် ၸၶူင်ႇတဵင်ႉယဵင်း (ဢၼ်ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ သိုၵ်းၶၢင် KIA ) ၸိူဝ်းၼႆႉ လူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ် တင်းၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ တီႈၸွမ်သိုၵ်းၶိၼ်ႇၺုၼ်ႉ။ သိုၵ်းၶၢင် ဢမ်ႇမီးၵေႃႉႁူမ်ႈၽၢၵ်ႈ ယဝ်ႉလႄႈ ၶဝ်ၵေႃႈလႆႈၵိုတ်းသိုၵ်းၵႂႃႇ ၽွင်းပီ 1994 ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ သၢင်ႈၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်လၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆလွင်ႈ။

ၵေႃႇတင်ႈ ဝဵင်းလၢႆႇၸႃႇ ပဵၼ်ငဝ်ႈငုၼ်း၊ ဝဵင်းမၢႆႇၵျႃႇယၢင်ႇ ပဵၼ် ဝဵင်းတီႈသွင်။ ၸတ်းႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇ ၽွင်းငမ်း၊ ၾၢႆႇၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈမၢႆမီႈ၊ ၾၢႆႇတႅပ်းတတ်းတြႃး၊ ၾၢႆႇပႃႇမႆႉ၊ ၾၢႆႇပၢႆးယူႇလီ၊ ဢိၵ်ႇလၢႆလၢႆ ႁွင်ႈၵၢၼ် သၢင်ႈတူဝ် မိူၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶၢင်၊ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈ ယူႇမိူၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶၢင်၊ ပူၵ်းပွင်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ၊ ပၢႆးယူႇလီ၊ သူင်ႇၵူၼ်းၼုမ်ႇၵႂႃႇၼွၵ်ႈမိူင်း၊ ၸႂ်ႉႁဵၼ်းသွၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈ၊ ပိုတ်ႇပႃး ၸၼ်ႉၸွမ်ၾၢႆႇပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ တီႈမၢႆႇၵျႃႇယၢင်ႇ၊ မွၵ်ႇဢဝ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၾၢႆႇမၢႆမီႈသေပိူၼ်ႈ ၼႂ်းၸုမ်းယၢၼ်မိူင်း ဢူးဢွင်ႇထူးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်။ တီႈဝဵင်းမၢႆႇၵျႃႇယၢင်ႇၵေႃႈ မီးႁူင်းယႃ။ မီးႁူင်းႁဵၼ်း၊ မီးၸၼ်ႉၸွမ်ပၢႆးသိုၵ်း၊ ၾိုၵ်းသွၼ်ပၼ်ပႃး လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ၸၢဝ်းလွႆ တင်း ရၶႅင်ႇ ၶဝ်ႈၸၼ်ႉၸွမ် သိုၵ်းၶၢင် KIA ။ ႁူင်းႁႅမ်း တီႈလိုဝ်ႈသဝ်း မီးၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ႁွင်ႈ၊ မီးပႃးပၢင်တေႃႇ ပၢင်လွင်းၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်းၵႂႃႇမႃးၵိုၼ်းၶွၼ်ႈ။

ငိုၼ်းၶဝ်ႈလႆႈမႃးတီႈ မေႃႇသႅင်ၶဵဝ်၊ ၵၢၼ်တေႃႉမႆႉ၊ ပၢင်တေႃႇလွင်း၊ ၵဵပ်းၶွၼ်ႇ ဢၼ်လတ်းၽၢၼ်ႇၵႂႃႇ မႃး ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ပူၵ်းပွင်ၵၢၼ်မၢၵ်ႇမိုဝ်ႈၸိုၼ်းယၢမ်း၊ ဢိင်ၼိူဝ်ၶေႃႈမုလ်း ၵူၼ်းတၢင်း ၼႂ်း သူင်ႇပၼ်ၶႅပ်းႁၢင်ႈသေ ယင်းလႆႈႁူႉဝႃႈ မီးႁူင်းႁဵတ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ မၢၵ်ႇမိုဝ်ႈၸိုၼ်းယၢမ်း လူးၵွၼ်ႇ။

ၵိုတ်းသိုၵ်း 17 ပီ ယဝ်ႉသဵင်ၵွင်ႈတႅၵ်ႇၶိုၼ်း
သိုၵ်းၶၢင် KIA ပဵၼ် ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸုမ်းလဵဝ် ဢၼ်မီးလိၵ်ႈလၢႆးပၢႆၵမ် လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းတိုၵ်း ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ၼႂ်းၽွင်းၼၼ်ႉ။ သိုၵ်းၶၢင် တင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်း ၵိုတ်းသိုၵ်းဢဝ်ငမ်းယဵၼ် 1994-2011 ႁိုင် 17 ပီ၊ ဢိင်ဢဝ်ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2010 သေ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်း ၸုမ်းၸွမ်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇ ၶိုၼ်ႈႁပ်ႉတၼ်းႁဵၼ်း ယဝ်ႉ 3 လိူၼ် ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်း တိုၵ်းယိုဝ်းၶိုၼ်း မိူဝ်ႈ 9/6/2011 ။ ဢၼ်သဵင်ၵွင်ႈလႆႈတႅၵ်ႇၶိုၼ်းၼၼ်ႉ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ဝၢင်းၶပ်ႉ တဵၵ်းႁႂ်ႈၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ လႅၵ်ႈႁဵတ်း တပ်ႉပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ်။ ဢၼ်ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၽွင်းၼၼ်ႉ ပႃးသိုၵ်းၶၢင် KIA ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈၼႆႉပိူင်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၶိုၼ်း။

ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ သိုၵ်းၶၢင် ၵူၼ်းမိူင်းၶၢင် သၢၼ်မိုဝ်းၵၼ် သၢၼ်ၶတ်းၾၢႆလူင် ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၢၼ်းတဵင် ၾၢႆ ႁႅတ်ႉၼမ်ႉ ႁဵတ်းႁူင်းၾႆးၾႃႉ တီႈသူပ်းၼမ်ႉၵဵဝ်ၶွႆႈ( ဢေႇရႃႇဝတီႇမိတ်ႉ ၸူင်ႇ ယေႇၵႃႇတႃႇ) ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၶိုၼ်း။ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ႁႃတၢင်းၽိတ်း တေပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼႂ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဝႃႈ သိုၵ်းၶၢင် KIA ပဵၼ်ၸုမ်းၼွၵ်ႈမၢႆမီႈ ၼႆသေ ႁႅၼ်းသိုၵ်းၶိုၼ်ႈလေႃႇ တပ်ႉပၢင်သဝ်းလွႆသၼ်ၵၢင် လႄႈ ဢဝ်လိၵ်ႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇၵိုတ်းတိုၵ်း ဝူင်ႈၵၢင် သိုၵ်းၶၢင် တင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈလူႉၵွႆၵႂႃႇ။

သိုၵ်းၶၢင် ဢွၼ်ၼမ်းၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင် ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း
ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းမူတ်း ဢမ်ႇယွမ်း သၢဝ်းၸုမ်းၼႆႉ ပေႃးယႅၵ်ႈၸုမ်းယႂ်ႇၸုမ်းလူင် မီးယူႇသွင်ၾၢႆႇ – ၾၢႆႇၵိုတ်းတိုၵ်း 10 ၸုမ်း မီးၸုမ်းသိုၵ်းယၢင်း တင်းသိုၵ်း ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ၊ ၾၢႆႇဢမ်ႇၵိုတ်းသိုၵ်း၊ ဢမ်ႇပႆႇႁပ်ႉသဵၼ်ႈတၢင်း ၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း NCA သမ်ႉ မီးၸုမ်းဝႃႉ တင်း ၸုမ်းသိုၵ်းၶၢင် ။ ၼႂ်းၸုမ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇ 7 ၸုမ်းၼႆႉ ၶၢင်ၶတ်းၸႂ် တႃႇပဵၼ် ၽူႈၼမ်းသေတႃႉ ၺႃးသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ လေႃႇတိုၵ်းမႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 6-7 ပီ လႄႈ ပွင်ပဵၼ်လႆႈ ပဵင်းၸုမ်းသိုၵ်းဝႃႉ ပၢင်သၢင်း။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၸုမ်းသိုၵ်းၶၢင် ယင်းၶတ်းၸႂ် ႁူၺ်းႁွင်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၾၢႆႇၵိုတ်းသိုၵ်း၊ ဢမ်ႇၵိုတ်းသိုၵ်းတင်းသဵင်ႈသေ ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင် သွင်ပွၵ်ႈ။ မိူဝ်ႈပီ 2013/11/4 ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင် တီႈဝဵင်းလၢႆႇၸႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်း 5 ဝၼ်း (ပၢင်လူင်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ ၵမ်းႁႅၵ်ႈ) ။ ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ သမ်ႉ မိူဝ်ႈပီ 2016/7/26 ၸတ်းႁဵတ်းထႅင်ႈ ၵမ်းတီႈသွင် ၶၢဝ်းတၢင်း 5 ဝၼ်းထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ (ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ ၵမ်းထူၼ်ႈသၢမ်၊ ၵမ်းထူၼ်ႈသွင်ၸတ်းႁဵတ်းတီႈ လေႃႇၶီးလႃႇ ငဝ်ႈငုၼ်းယၢင်းၽိူၵ်ႇ)။

သိုၵ်းၶၢင် KIA ပဵၼ်ၽူႈၼမ်းၸုမ်း UNFC
သိုၵ်းၶၢင် KIA ၼႆႉတင်ႈတႄႇ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၶွင်ႊသီႊၾႅတ်ႊတရႄႊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ UNFC မိူဝ်ႈပီ 2011 ၼၼ်ႉ ႁပ်ႉပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈမႃး တေႃႇပေႃးယွၼ်းထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇ မိူဝ်ႈၵၢင်ပီ 2017 ။ ၼႂ်းလုၵ်ႈၸုမ်း UNFC ၼၼ်ႉ သိုၵ်းၶၢင် ပဵၼ်ၸုမ်းႁႅင်းငိုၼ်း ႁႅင်းသိုၵ်းယႂ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈ၊ သႂ်ႇငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်ၵေႃႈ ၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈလႄႈ လႆႈႁပ်ႉတၼ်းႁဵင်းႁူဝ်ပဝ်ႈမႃးတႃႇသေႇ။ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆး ၸုမ်းယူႇႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆး ၵႂႃႇၵိုတ်းတိုၵ်းဢဝ်ငမ်းယဵၼ်တင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇသမ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈႁႅၼ်းသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း၊ သိုၵ်းၶၢင် ၺႃးၸဵပ်းသႅပ်ႇလိူဝ်ၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း။

ၽွင်းသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ႁႅၼ်းသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼၼ်ႉ သိုၵ်းၶၢင်ၵႂႃႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၵိုတ်းတိုၵ်းတိုၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းသေ ႁႅင်းသိုၵ်းႁႅင်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ မၢၵ်ႇမိုဝ်ႈၸိုၼ်းယၢမ်းၵေႃႈလူဝ်ႇ၊ သမ်ႉလူဝ်ႇမူႇၸုမ်းၵမ်ႉၸွႆႈၵၢၼ်တိုၵ်းတေႃးလႄႈ သိုၵ်းၶၢင် လႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ UNFC သေ ၵႂႃႇႁူမ်ႈဝႃႉ UWSA ပၢင်သၢင်း။ လွၵ်းၸုၵ်းၵၢၼ်မိူင်း လႄႈ ယိူင်းဢၢၼ်း ဢမ်ႇပေႃးၶဝ်ႈငႅမ်ႈၵၼ်တင်း ၸုမ်းသိုၵ်းဝႃႉသေတႃႉ ၵႃႈလႆႈၽွမ်ႉၸွမ်း ဢၼ်ဝႃႉတုၵ်းယွၼ်း ဢွၼ်ႁူဝ်ၵၢၼ်မိူင်း။

သိုၵ်းၶၢင် KIA ပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း FPNCC ဢၼ်ဝႃႉ ဢွၼ်ႁူဝ်
ၶွမ်ႊမတီႊၵပ်းသၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် FPNCC ၸုမ်းဝႃႉဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇတင်ႈ မိူဝ်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸုမ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းမိူဝ်ႈ 15-19/4/2017 ။ ၸုမ်းသိုၵ်းၶၢင် တႄႇၶဝ်ႈၸွမ်း ဢၼ်ဝႃႉ ၼမ်းမႃး တင်ႈတႄႇ ပၢင်ၵုမ်လူင် ဢၼ်ဝႃႉဢွၼ်ၸတ်းတီႈပၢင်သၢင်း မိူဝ်ႈ 22-24/2/2017။ ၼႂ်း FPNCC မီးသွင်မူႇ မူႇၼိုင်ႈ ဢၼ်တိုၵ်ႉတိုၵ်းယိုဝ်း၊ ၸုမ်းၼိုင်ႈသမ်ႉ ဢမ်ႇတိုၵ်းယိုဝ်း။ ဢၼ်တိုၵ်ႉယိုဝ်းယူႇ မီးၸုမ်း ၶၢင် KIA ၊ ၵဝ်ႈၵၢင်ႉ MNDAA ၊ လွႆ TNLA တင်း တႆး SSPP တင်း ရၶႅင်ႇ AA ။ ဝႃႉ UWSA တင်း မိူင်းလႃး NDAA တႄႇ ၶၢဝ်းတၢင်း 30 ပီ ဢမ်ႇတွၼ်ႉ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းတင်း သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႃးသေၵမ်း။

ၶုၼ်သၢင်ႇမူး
23/10/2018

ၶေႃႈမုလ်း –  ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်း ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 011, October 2018