တၢင်းပဵၼ်ႁူဝေႃႇပဵၼ်သင် ၵွပ်ႈသင်ႁွင်ႉဝႃႈ “ႁူဝေႃႇ”

ၵွပ်ႈသင်ႁွင်ႉဝႃႈႁူဝေႃႇ?။
ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ “ႁူဝေႃႇ”ၼႆႉ မီးတီႈပွင်ႇမၢႆထိုင် တီႈႁူတူၼ်တူဝ်ၶိင်းၵူၼ်းႁဝ်း မီးၼမ်ႉၼွင်ႁူမ်ႈတင်း ၼမ်ႉမုၵ်ႈလေႃးၵၼ်။ လွင်ႈဢၼ်တီႈႁူးႁူမီးၼမ်ႉၼွင်ၶုၼ်ႇ ဢွၵ်ႇမႃးၼႆႉ မၼ်းလုၵ်ႉတီႈၼင်ထႅပ်းယႅပ်း ႁူၸၼ်ႉၵၢင်သေလႆဢွၵ်ႇမႃး။ “ႁူဝေႃႇ ႁိုဝ် ႁူမေႃႇ” ၼႆႉ ထႆးႁွင်ႉဝႃႈ “ႁူၼမ်ႉၼူၵ်ႇ”။ ဢိင်းၵလဵတ်ႈဝႃႈ Otitis media ။

ၾၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်ႁူဝေႃႇပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်?။
(1) မီးၼမ်ႉၼွင်လုၵ်ႉတီႈႁူၸၼ်ႉၵၢင်ဢွၵ်ႇမႃး၊ ပေႃးပဵၼ်ထိုင်ၸၼ်ႉၸိူင်ႉၼႆ ပဵၼ်သႅၼ်းဢၼ်တၢင်းပဵၼ် ႁၢႆႉႁႅင်း။ (2) ႁူၸဵပ်း။ ပေႃးပဵၼ်တီႈႁူၸၼ်ႉၵၢင်ၵမ်းသိုဝ်ႈ တေမီးလွင်ႈၸဵပ်းၶိုၼ်ႈၸိုတ်ႈၸိုတ်ႈသေ ဝၢႆးမႃးမီးၼမ်ႉၼွင်လႆဢွၵ်ႇႁူမႃး၊ ပေႃးဝႃႈၼမ်ႉၼွင်လႆဢွၵ်ႇမႃးယဝ်ႉ လွင်ႈၸဵပ်းၶိုၼ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈတေၶႅၼ်းမႃး။ ဢၼ်ၼမ်ႉၼွင်လုၵ်ႉတီႈႁူၸၼ်ႉၵၢင်သေ လႆဢွၵ်ႇမႃးလႆႈၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉၵွပ်ႈဝႃႈတီႈလီႇႁူ (ၵႅဝ်ႈႁူ)မီးႁူးပွင်ႇဝႆႉ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ႁူၸၼ်ႉၵၢင်ပဵၼ်ၸဵပ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼၼ်ႉ တီႈလီႇႁူမီးႁူးပွင်ႇမႃးဝႆႉဢမ်ႇယွမ်း 3 လိူၼ်ပၢႆ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈပဵၼ်ၸဵပ်းယူႇၼၼ်ႉ ၵူၼ်းပဵၼ်ဢမ်ႇပေႃးႁူႉတူဝ်ႁူႉၶိင်းဝႃႈႁူၸဵပ်းၵႃႈႁိုဝ်၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တေႁၼ်ဝႃႈမီး ၼမ်ႉၼွင်လႆဢွၵ်ႇမႃး တၢင်းၼႂ်းႁူးႁူၼၼ်ႉၵူၺ်း။ မိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ် လွင်ႈႁပ်ႉထွမ်ႇသဵင် ဢမ်ႇၼၼ် လွင်ႈလႆႈငိၼ်းသဵင်ၸိူဝ်းၼႆႉ တေဢမ်ႇၸႅင်ႈလီ၊ ႁႅင်းသဵင်တေလူတ်းယွမ်းလူင်း ၵွပ်ႈဝႃႈလီႇႁူပွင်ႇဝႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လႆႈငိၼ်းသဵင်လီႁိုဝ်ဢမ်ႇလီ ႁူၼူၵ်ႇမွၵ်ႈၵႃႁိုဝ်ၼၼ်ႉ မၼ်းဢိင်ၼိူဝ်လီႇႁူမီးႁူးပွင်ႇလဵၵ်ႉ/ယႂ်ႇမွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ်လႄႈ ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ႁူဝေႃႇမႃးႁိုင် ဢမ်ႇႁိုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉသင်လႄႈပဵၼ်မႃးႁူဝေႃႇ?။
ႁူဝေႃႇၼႆႉ ၵိူတ်ႇပဵၼ်မႃး ယွၼ်ႉတိတ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းၿႅၵ်ႊထီႊရီႊယိူဝ်ႊ ၼႂ်းႁူၸၼ်ႉၵၢင်။ ၸၢင်ႈၵိုင်ႉၵၢင်ႉ ပဵၼ်ႁႅင်းၵမ်းလဵဝ် ဢမ်ႇၼၼ် ပဵၼ်ပဵၼ်ႁၢႆႁၢႆဝႆႉ။ ၽူႈၵေႃႉဢၼ်ၵိုင်ႉၵၢင်ႉပဵၼ်ႁူဝေႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈပဵၼ်ၵူႈၵိုၵ်းၵၼ်တင်းပဵၼ်ဝတ်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တေႃႈႁပ်ႉႁႅင်းဢီး ဢၼ်တေႃႇဝူင်ႈၵၢင်ႁူ ၸၼ်ႉၵၢင်လႄႈၶေႃး ႁဵတ်းၵၢၼ်ဢမ်ႇပၵတိ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် လုၵ်ႉတီႈတၢင်းၶေႃး လတ်းၽၢၼ်ႇတၢင်းတေႃႈၼႆႉၶဝ်ႈၸူး ႁူၸၼ်ႉၵၢင်သေ ပဵၼ်ၸဵပ်းမႃး။ ၼမ်ႉၼွင်ဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးၼႆႉ တေၽိုတ်ႉဢီးလီႇႁူႁႂ်ႈပွင်ႇၵႂႃႇလႄႈ ပဵၼ်ၼမ်ႉၼွင်ဢွၵ်ႇမႃး။ ပေႃးဝႃႈလႆႈယူတ်းယႃသေ ဢၼ်ပဵၼ်ၸဵပ်းၼၼ်ႉၶႅၼ်းမႃးၸိုင် လီႇႁူဢၼ်ပွင်ႇဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ တေဢိုတ်းပိၵ်ႉၵႂႃႇႁင်းၵူၺ်းမၼ်းလႆႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ်ႁူၸၼ်ႉၵၢင်ၸဵပ်းယဝ်ႉၸဵပ်းထႅင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် တူဝ်ၶိင်းဢမ်ႇၶႅင်ႁႅင်းၼၼ်ႉတႄႉ လီႇႁူဢမ်ႇဢိုတ်းႁင်းၵူၺ်းလႆႈ။ ပေႃးလီႇႁူမီးႁူးပွင်ႇႁိုင်လိူဝ် 3 လိူၼ်ၵႂႃႇၸိုင် ႁွင်ႉဝႃႈပဵၼ်ႁူဝေႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း။ ႁူဝေႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႆႉ မီး 2 ပိူင် မိူၼ်ၼင်ႇ-

(1) ႁူဝေႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း သႅၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်ၽေး။ တီႈႁူၵူၼ်းပဵၼ်တေမီးၼမ်ႉၼွင်ဢွၵ်ႇမႃး ပဵၼ်ပဵၼ်ႁၢႆႁၢႆ။ ပေႃးၼမ်ႉ ၶဝ်ႈႁူမိူဝ်ႈလႂ်၊ ၶႅၵ်းၶေႇႁူမိူဝ်ႈလႂ်၊ ပဵၼ်ဝတ်းမိူဝ်ႈလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တေမီးၼမ်ႉၼွင်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးတႃႇသေႇ။ ဢၼ်ပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈလီႇႁူပွင်ႇဝႆႉလႄႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၸၢင်ႈၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းႁူၸၼ်ႉၵၢင် ၸွမ်းၼမ်ႉဢၼ်ဢမ်ႇမူတ်းသႂ်ၶဝ်ႈႁူ၊ ဢမ်ႇၼၼ် ၶဝ်ႈၸွမ်းမႆႉၶႅၵ်းႁူ၊ ဢမ်ႇၼၼ် ၶဝ်ႈၸွမ်းၼူၼ်းၵုၺ် ဢမ်ႇမူတ်းသႂ် ဢၼ်ႁဝ်းၸႂ်ႉၶႅၵ်းၶေႇၶီႈႁူၸိူဝ်းၼႆႉ။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၼင်ထႅပ်းယႅပ်းႁူၸၼ်ႉၵၢင်ၸဵပ်းယဵၼ်းသေ မီးၼမ်ႉၼွင်လႆလတ်းၽၢၼ်ႇႁူးလီႇႁူဢၼ်ပွင်ႇဝႆႉယူႇၼၼ်ႉ ဢွၵ်ႇမႃးၸူးတီႈႁူးႁူၸၼ်ႉၼွၵ်ႈ။

(2) ႁူဝေႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း သႅၼ်းပဵၼ်ၽေး၊ သႅၼ်းၼႆႉ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်တၢင်ႇပိူင်ၸွမ်းမႃးထႅင်ႈ။ ၵူၼ်းပဵၼ်ႁူဝေႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းသႅၼ်းၼႆႉ တေမီးၼမ်ႉၼွင် ဢၼ်သႅဝ်ဢၢႆမဵၼ်တူႇႁႅင်း လႆဢွၵ်ႇမႃးဢမ်ႇသူႈထၢတ်ႇ။

ပေႃးပဵၼ်ႁူဝေႃႇ ၸၢင်ႈပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်သင်ၸွမ်းထႅင်ႈ?။
တၢင်းပဵၼ်တၢင်ႇပိူင် ဢၼ်ၸၢင်ႈၵႆႉပဵၼ်ၵိုၵ်းၵပ်းၸပ်းမႃးၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ- ႁူၸဵပ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း၊ တႃလၢႆး ႁၼ်ႁၢင်ႈသွၼ်ႉသွင်ဢၼ်၊ လူမ်းၼၢဝ်ၶိုၼ်ႈ၊ ၼႃႈဢမ်ႇၵီႈ-တႃဢမ်ႇပၢင်ႇ၊ ႁူၼူၵ်ႇ၊ လင်ဝႂ်ႁူမီးတုမ်ႇၽီ၊ ပဵၼ်ၽီ ၼႂ်းဢွၵ်းဢေႃ၊ ယႂ်းႁူမ်ႇဢွၵ်းဢေႃၸဵပ်း၊ ႁူဝ်ၶိုၼ်ႈႁူဝ်ၶႆႈ၊ မိူၼ်ႇၸိူဝ်ႈ၊ ၶေႃးၶႅင် လႄႈ ငၢၼ်းၸၵ်ႉငၢၼ်းၸၼ်။ ႁူဝေႃႇၸၼ်ႉႁၢဝ်ႈႁႅင်း သႅၼ်းပဵၼ်ၽေးၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈယူတ်းယႃဝႆးဝႆး။ ႁႂ်ႈၵႂႃႇၸူးမေႃယႃၾၢႆႇႁူ၊ ၶေႃး၊ ၶူႈၼင်။ ၵမ်ႈၼမ်တေယူတ်းယႃလူၺ်ႈၵၢၼ်ၽႃႇတတ်း ပႅတ်ႈၸဵပ်းယဵၼ်းမၼ်း။

ၸွင်ႇထုၵ်ႇလီၵႂႃႇႁႃမေႃယႃ မိူဝ်ႈလႂ်ထုၵ်ႇလီၵႂႃႇႁႃမေႃယႃ?။
မိူဝ်ႈလႂ်ဢမ်ႇဝႃႈ ၽွင်းပဵၼ်ႁူဝေႃႇမီးၼမ်ႉၼွင်လႆဢွၵ်ႇမႃးလႄႈသင်၊ ၽူႈၵေႃႉဢၼ်ထၢင်ႇထိူမ်ႁူႉတူဝ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႅပ်ႈပဵၼ်ႁူဝေႃႇဝႆႉၼၼ်ႉလႄႈသင် ထုၵ်ႇလီၵႂႃႇထူပ်းမေႃယႃၶဝ်။ ပဵၼ်ႁူၸဵပ်းသေ မီးၼမ်ႉၼွင် ဢွၵ်ႇမႃး မိူၼ်ၼင်ႇႁူၼူၵ်ႇမႃး ဢမ်ႇငိၼ်းသဵင်လီလီၸိူဝ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလီၵႂႃႇၸူးမေႃယႃၵူတ်ႇထတ်းတူၺ်းဝႃႈ ၸွင်ႇႁူၸၼ်ႉၵၢင်ပဵၼ်ၸဵပ်း၊ ၸွင်ႇလီႇႁူပွင်ႇ၊ ပေႃးမီးၼမ်ႉၼွင်ၵေႃႈမေႃၶဝ်တေလုတ်ႇဢွၵ်ႇပၼ်။

တွၼ်ႈဢၼ်မေႃယႃလုတ်ႇၼမ်ႉၼွင်ဢွၵ်ႇပၼ်ၼႆႉ လမ်ႇလွင်ႈတႄႉတႄႉ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ တေလႆႈၵူတ်ႇထတ်း တူၺ်းၾၢင်ႁၢင်ႈလီႇႁူဝႃႈ ၸွင်ႇမီးႁူးပွင်ႇ၊ ပေႃးမီးႁူးလဵၵ်ႉႁႃႉႁူးယႂ်ႇ။ ပိူင်ၼိုင်ႈၵေႃႈ ပေႃးမီးၼမ်ႉၼွင်တဵမ်ဝႆႉ မူတ်းၸိုင် ၵွပ်ႈမၼ်းႁႄႉဝႆႉလီႇႁူလႄႈ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈၵူတ်ႇထတ်းတူၺ်း ပၢႆးယူႇလီႁူ ။ ထႅင်ႈပိူင်ၼိုင်ႈၵေႃႈ ပေႃးမီးၼမ်ႉၼွင်ၶင်ဝႆႉယူႇၸိုင် ၵၢၼ်ၸႂ်ႉၼမ်ႉယႃႈယႃယွတ်ႇႁူၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈထိုင်ၼင်ထႅပ်းယႅပ်း ႁူၸၼ်ႉၵၢင်လႆႈ၊ ၵွပ်ႈၼႆ တၵ်းတေလႆႈလုတ်ႇၼွင်မၼ်းဢွၵ်ႇၵွၼ်ႇ ၸင်ႇၸႂ်ႉယႃႈယႃယွတ်ႇႁူ။

သင်ဝႃႈၵူတ်ႇထတ်းတူၺ်းယဝ်ႉ ထုၵ်ႇလီလႆႈၽႃႇတတ်းဢိုတ်းလီႇႁူၼႆၵေႃႈ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တေလႆႈယူတ်းယႃလုမ်းလႃး ႁႂ်ႈၸဵပ်းယဵၼ်းမၼ်း ႁၢႆၸိုၼ်ႈၶႅၼ်းမႃးသေၵွၼ်ႇ။ ၵၢၼ်ၽႃႇတတ်းၼႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇႁႂ်ႈၵူၼ်းပဵၼ်လႆႈငိၼ်းသဵင်ၸႅင်ႈလီၶိုၼ်ႈမႃး လႄႈ ပိူဝ်ႈတႃႇႁႄႉၵင်ႈ ယႃႇႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်း တၢင်းပဵၼ်ၾၢႆႇၼွၵ်ႈ လႆႈၶဝ်ႈၸူးထိုင်ၼင်ထႅပ်းယႅပ်းႁူၸၼ်ႉၵၢင်။

ၵူၼ်းၵေႃႉပဵၼ်ႁူဝေႃႇလႄႈႁူၼူၵ်ႇ ဢမ်ႇငိၼ်းသဵင်လီၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်?။
ၵႂႃႇထူပ်းမေႃယႃသေယူတ်းယႃ။ သင်ဝႃႈပဵၼ်ႁူၸၼ်ႉၵၢင်ၸဵပ်းယဵၼ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းၸိုင် ပေႃးဝႃႈယူတ်းယႃလူၺ်ႈ ယႃႈယႃၸိုၼ်ႈၶႅၼ်းမႃးၽွင်ႈယဝ်ႉ ႁူးပွင်ႇလဵၵ်ႉလဵၵ်ႉတီႈၵႅဝ်ႈႁူၼၼ်ႉ တေဢိုတ်းႁင်းၵူၺ်းမၼ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးဝႃႈႁူၸၼ်ႉၵၢင်ပဵၼ်ၸဵပ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းတႄႉ ၵႅဝ်ႈႁူၸၢင်ႈမီးႁူးပွင်ႇဝႆႉဢွၼ်တၢင်း၊ ၵွပ်ႈၼႆ ပေႃးဝႃႈယူတ်းယႃ လူၺ်ႈယႃႈယႃယွတ်ႇႁူ၊ ယႃႈယႃၵိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၸိုၼ်ႈၶႅၼ်းမႃးယဝ်ႉ ထုၵ်ႇလီလႆႈႁပ်ႉၵၢၼ်ၽႃႇတတ်း ဢိုတ်းထႅပ်းယႅပ်းလီႇႁူႉဢၼ်ပွင်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ။

လၢႆးၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈ
ၵႅတ်ႇၵင်ႈပၼ်ယႃႇႁႂ်ႈႁူၸၼ်ႉၵၢင်မီးၸဵပ်း။ လုမ်းလႃးႁၵ်ႉသႃတူဝ်ၶိင်းႁႂ်ႈၶႅင်ႁႅင်း လဵၼ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းပၼ် ယႃႇပွႆႇႁႂ်ႈၵမ်းၵမ်းၵႆႉပဵၼ်ဝတ်းတႃႇသေႇ၊ ဢမ်ႇၵႂႃႇယူႇထင်သဝ်းၸွမ်းဢွင်ႈတီႈၵပ်ႉၵႅပ်ႈ။ ပေႃးပဵၼ်ႁူဝေႃႇ ၸၼ်ႉႁၢဝ်ႈႁႅင်း ဢၼ်လီႇႁူပွင်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈယူတ်းယႃသေၼမ်ႉၼွင်မၼ်းႁႅင်ႈယဝ်ႉ ႁႂ်ႈႁပ်ႉၵၢၼ် ၽႃႇတတ်းဢိုတ်းထႅပ်းယႅပ်းလီႇႁူ။ သင်ဝႃႈယင်းပႆႇတူဝ်ႈတၼ်းၵေႃႈ ယႃႇပၼ်ၼမ်ႉၶဝ်ႈႁူလႃးလႃး၊ ပိူဝ်ႈတႃႇယႃႇႁႂ်ႈ ႁူၸၼ်ႉၵၢင်ပဵၼ်ၸဵပ်းမီးၸဵပ်းၼၼ်ႉ ပေႃးပဵၼ်ၶႆႈပဵၼ်ဝတ်းၵေႃႈ ယူတ်းယႃဝတ်းႁႂ်ႈၸဵဝ်းႁၢႆၸဵဝ်းၶႅၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ဢိင်ၶေႃႈမုလ်းၾၢႆႇထႆးတီႈ web.ku.ac.th
ပိၼ်ႇတႅမ်ႈၾၢႆႇတႆး ၸၢႆးၽွၼ်းလီ သၢႆၼမ်ႉမွင်း

ၶေႃႈမုလ်း – ၵေႃသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 010 October, 2018