Friday, March 29, 2024

ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်သုၼ်ႇလႆႈႁႅင်းၵၢၼ် တုၵ်းယွၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး/မၢၼ်ႈ တူၺ်းလွမ်သုၼ်ႇ လႆႈႁႅင်းၵၢၼ်  

Must read

ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်ႁႅင်းၵၢၼ်လၢႆလၢႆၸုမ်း ၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး ႁူမ်ႈၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်း ဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ် လုမ်ႈၾႃႉ (May Day) တုၵ်းယွၼ်းသုၼ်ႇလႆႈ ႁႅင်းၵၢၼ် ႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈတင်းထႆးသၢၼ်မိုဝ်းၵၼ် တူၺ်းလွမ် သုၼ်ႇလႆႈႁႅင်းၵၢၼ်၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈၵူၼ်းထဝ်ႈႁႂ်ႈလႆႈႁပ်ႉသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်း။

Photo SHAN ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်သုၼ်ႇလႆႈႁႅင်းၵၢၼ် မွပ်ႈၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်းသုၼ်ႇလႆႈထိုင် ၶုၼ်ပရီႊၶျႃႊ ၾၢႆႇႁႅင်းၵၢၼ်ဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ တႃႇတၢင်ႇထိုင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးလႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ

ဝၼ်းတီႈ 01/05/2019 ဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ်လုမ်ႈၾႃႉ ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်လွင်ႈႁႅင်းၵၢၼ် ၸိုင်ႈထႆးပွတ်း ႁွင်ႇ 15 ၸုမ်း မိူၼ်ၼင်ႇၶူင်းၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီလႄႈ ပၼ်တၢင်း ႁူႉႁႅင်းၵၢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း MAP ၊ ၵဝ်ႉငဝ်ႈပူၵ်း ပွင်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း HRDF  ၸဵမ်ၸိူဝ်း ၼႆႉ ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၸတ်းႁဵတ်းဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ်လုမ်ႈၾႃႉ (May Day) တီႈ ႁူင်းႁႅမ်းထႃႊလိၼ်ႊ ၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး ။ မီးၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းထႆး ၾၢႆႇႁႅင်းၵၢၼ်၊ ၾၢႆႇၵၢၼ်မိူင်း ၊ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၽူႈတူင်ႉၼိုင်ၾၢႆႇႁႅင်းၵၢၼ်ဢိၵ်ႇ မီးပီႈၼွင်ႉႁႅင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁိမ်းၸမ် 100 ။

- Subscription -

ၼႂ်းပီ 2019 ၼႆႉယူႇတီႈၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်ၾၢႆႇႁႅင်းၵၢၼ်လႄႈႁႅင်းၵၢၼ်ႁူမ်ႈၵၼ်တုၵ်းယွၼ်း  တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး  ႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးႁဵတ်းပၼ်ဝတ်းဝႂ်ႁႅင်းၵၢၼ်ဢၼ်မၼ်ႈၵိုမ်း၊ ႁႂ်ႈႁႅင်းၵၢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်ထိုင်ဢႃယု 60 ပီ၊ ႁႂ်ႈႁႅင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်းဢၼ် ၸႂ်ႉဝႂ် ပိုၼ်ႉတီႈသုင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵႂႃႇလႆႈၵူႈတီႈ ၼႂ်းမိူင်းထႆး (လူၺ်ႈဢမ်ႇလူဝ်ႇဢဝ် ဝႂ်ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း တီႈလုမ်းၸေႈဝဵင်း) ၊ ႁႂ်ႈႁႅင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်းဢၼ်ယိပ်းဝႂ် IC ၼၼ်ႉႁဵတ်းဝႂ်ၶပ်းၶီႇလႆႈ၊ ႁႂ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႁႅင်းၵၢၼ်ဢႃယု 15 – 18 ႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈၽွင်းဢိုတ်းႁူင်းႁဵၼ်း လႄႈႁႂ်ႈႁႅင်းၵၢၼ်လႆႈႁပ်ႉသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၽဵင်ႇပဵင်းၼႆယဝ်ႉ။

ပီႈထွင်းၶမ်း တီႈတိူင်ႇပၢင်ႇလႄႈ သူၼ်းတုမ်ပီႈၼွင်ႉႁႅင်းၵၢၼ် လၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ ႁဝ်းၶႃႈၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်ႈလၢႆလၢႆၸုမ်း ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၸတ်းႁဵတ်းၵူႈပီၶႃႈဢေႃႈ ၊ ပိူဝ်ႈတႃႇႁႂ်ႈႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်းလႆႈႁပ်ႉသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၽဵင်ႇပဵင်း ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်မၢႆမီႈမၵ်းမၼ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉဢေႃႈ၊ ပေႃးမႃးထတ်းသၢင်တူၺ်းဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈလႆႈတၢင်ႇယွၼ်းမႃးၵူႈပီပီတႄႉၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ၶိုပ်ႈၼႃႈမႃးယူႇဢေႃႈ၊ ၼင်ႇႁိုဝ်ပီႈၼွင်ႉႁဝ်း တေလႆႈႁပ်ႉသုၼ်ႇ လႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၼၼ်ႉ ႁႅင်းၵၢၼ်ၵေႃႈလူဝ်ႇႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ်သေတုၵ်းယွၼ်း ပေႃးမႃးတၢင်ႇတီႈႁဝ်းၼႆ ၼင်ႇဢၼ်ႁဝ်းပွင်ပဵၼ်လႆႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတေၶတ်းၸႂ်ၸွႆႈယူႇ ” ဝႃႈၼႆ။

ၶုၼ်ပရီႊၶျႃႊ ၾၢႆႇႁႅင်းၵၢၼ်ဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ လၢတ်ႈဝႃႈ “ ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်ပီၼွင်ႉႁႅင်းၵၢၼ်ႁဝ်း တၢင်ႇယိုၼ်ႈမႃးၼႆႉ ယူႇတီႈႁဝ်းၶႃႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တေဢဝ်ၵႂႃႇ ဝူၼ်ႉတူၺ်း ထတ်းသၢင်တူၺ်းသေ ဢၼ်လႂ်ၶပ်းၶိုင်ပၼ်လႆႈၵေႃႈ တေၶပ်းၶိုင်ပၼ်ၵႂႃႇယူႇ ” ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်းတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၼၼ်ႉတႄႉပႃးဝႆႉဝႃႈ – ႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈမႃးႁဵတ်းပၼ်ဝတ်းဝႂ် မၢတ်ႈပူင်ႇတိၼ်ႇပၼ်ႁႅင်းၵၢၼ် ထိုင်ၼႂ်းမိူင်းထႆး။ ၽွင်းႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်းပွၵ်ႈမိူဝ်းယူႇၶိုၼ်းမိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၶိုင်ပၼ်တီႈယူႇတီႈၵိၼ်လႄႈတႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ- ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ် (May Day) ၼႆႉတႄႇပဵၼ်မႃးတီႈမိူင်းဢမေႊရိၶိူဝ်ႊ မိူဝ်ႈပီ 1886 ၼီႈလိူၼ်မေႊ 1 ဝၼ်း ။ မိူဝ်ႈပီ 1857 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽွင်းပၢႆး မၢၵ်ႈမီးမိူင်း ဢမေႊရိၵၼ်ႊလူႉပင်းသေထိုင် မႃးပီ 1861 သမ်ႉ ပဵၼ်သိုၵ်းၼႂ်းမိူင်း  ထႅင်ႈလႄႈ ဢဝ်ၵူၼ်းႁၢမ်းၵၢၼ်ၼမ် တူဝ်ႈမိူင်း ။ ပီ 1863  မီးႁူင်းငၢၼ်း 28 ႁူင်းပေႉၵိၼ် ႁႅင်းၵၢၼ်လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢမႄႊရိၵၼ်ႊ လႆႈၵေႃႇတင်ႈ ၸုမ်းႁႅင်း ၵၢၼ် 79 ၸုမ်းပိူဝ်ႈသၢၼ်ၶတ်း မႃး။ 1884/10/07 တေႃႇ 1885 ၸုမ်းႁႅင်းၵၢၼ်တင်းသဵင်ႈလႆႈႁူမ်ႈၵၼ် တုၵ်းယွၼ်း 1 ဝၼ်းလႂ် ႁဵတ်းၵၢၼ် 8 ၸူဝ်ႈမူင်းမႃး။

ထိုင်မႃးၼႂ်းပီ 1886 လိူၼ်မေႊ 1 ဝၼ်း ၵူၼ်းႁႅင်းၵၢၼ်ၼိုင်ႈသႅၼ်ၵဝ်ႈမိုၼ်ႇၵေႃႉ ၽွမ်ႉၸႂ် ၵၼ်ၶႂမ်ႈ ၶတ်းဢမ်ႇယွမ်း မႃးႁဵတ်းၵၢၼ် ၼႂ်းႁူင်းၵၢၼ်။ ဝၢႆးၼၼ်ႉသၢမ်ဝၼ်း ၸုမ်းပလိၵ်ႈၸႂ်ႉလၢႆးႁၢႆႉ တေႃႇၸုမ်းႁႅင်းၵၢၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႄႈ  ႁႅင်းၵၢၼ်လႆႈတၢႆလႆႈၸဵပ်းၼမ် ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉထႅင်ႈ 3 ပီ (1889)  ၸုမ်းႁႅင်း ၵၢၼ်မိူင်းၾရင်ႇသဵတ်ႊ ၸင်ႇႁွင်ႉ ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵူၼ်းႁႅင်းၵၢၼ်လႄႈ မၵ်းမၼ်ႈဢဝ်ဝၼ်း တီႈ 1 လိူၼ်မေႊ ႁႂ်ႈပဵၼ်ဝၼ်းၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႆသေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇတႅၵ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်း ။

ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ တင်ႈဢဝ်ပီ 1890 ၼၼ်ႉမႃး ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းပွႆးဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ မေႊၻေႊ (May Day) မႃးၵူႈပီပီ ပိူဝ်ႈဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်ၼိူဝ်ၵူၼ်းႁႅင်း ၵၢၼ်မိူင်းဢမေႊရိၵၼ်ႊ ၶဝ်လႄႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းႁုၼ်ႈလင်ၸၢင်ႈလႆႈႁူႉၸၵ်းလႄႈ မၵ်းမၼ်ႈ ၵုၼ်းမုၼ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ – ၼႆယူႇ ။

 

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း